LEON SMYCZEK
KSIĄDZ PROFESOR JANUSZ MARIAēSKI
– MISTRZ MàODEGO POKOLENIA SOCJOLOGÓW1
W sáowie mistrz kryje siĊ bardzo bogata treĞü. Mistrz to czáowiek uznany przez mniejsze czy wiĊksze Ğrodowisko za wzór, osoba godna naĞladowania, najlepsza w jakiejĞ dziedzinie, autorytet. Mistrza cenimy, podziwiamy, chcemy byü do niego podobni. ChĊtnie przebywamy blisko osoby, w której widzimy swego mistrza; tym bardziej, gdy nie tylko imponuje nam wiedzą, inteligencją, innowacyjnoĞcią, ale zadziwia zaletami osobowoĞci i Īyczliwym, przyjaznym stosunkiem do ludzi.
Wokóá mistrza gromadzą siĊ uczniowie, którzy sáuchają go, uczą siĊ od niego, korzystają z jego dorobku, a czasem kontynuują jego dzieáo. Idą dalej drogą, którą im wskazaá. Dobry mistrz dba o rozwój swoich uczniów – za-równo intelektualny, jak i osobowoĞciowy. Czuje siĊ odpowiedzialny za ich karierĊ naukową w najlepszym znaczeniu tego sáowa. CzĊsto postĊpuje jak ojciec. Gdy trzeba wskaĪe wáaĞciwą drogĊ, ostrzeĪe, jeĞli komuĞ grozi niebez-pieczeĔstwo. Zawsze znajdzie czas, by merytorycznie przedyskutowaü jakiĞ nurtujący aktualnie problem, a czasem zrobiü dygresjĊ i zapytaü o zdrowie czy sprawy osobiste.
Ksiądz Profesor Janusz MariaĔski, mistrz máodego pokolenia socjologów, przymiotami, o których tu byáa mowa, odznaczaá siĊ od wczesnej máodoĞci. Dostrzegá je w swoim uczniu Januszu, kilkunastoletnim wówczas cháopcu, kierownik Szkoáy Podstawowej w àukoniu. W opinii o nim napisaá, Īe nie tylko przodowaá w nauce i angaĪowaá siĊ spoáecznie, ale takĪe dzieliá siĊ wiedzą i owocami swojej pracy z rówieĞnikami2. JuĪ wtedy stawaá siĊ wzorem
1
Tekst wygáoszony na benefisie Janusza MariaĔskiego zorganizowanym na Ogólnopolskim ZjeĨdzie Socjologicznym w Krakowie 10 IX 2010 r.
2
Opinia kierownika Szkoáy Podstawowej w àukoniu z dnia 30 VI 1954 r. (informacje uzyskane od ks. prof. J. MariaĔskiego).
do naĞladowania. Realizowaá w swoim Īyciu to, o czym gáĊboko byá prze-konany Seneka: „Posiadanie jakiegokolwiek dobra nie daje radoĞci, jeĪeli nie dzielimy go z drugim czáowiekiem”3.
Na poszczególnych etapach swojej biografii naukowej Ksiądz Profesor pokazywaá, czym jest umiáowanie nauki, poznawanie prawdy i rzetelne prze-kazywanie jej innym. Stale uczymy siĊ od Niego, jak odkrywaü Ğwiatáo praw-dy i jak o niej pisaü. Uzyskując poszczególne stopnie i tytuáy naukowe, wyty-czaá nowe kierunki i obszary badawcze w dziedzinie socjologii. Ksztaácąc i wychowując nowe generacje studentów, zaszczepiaá w nich szacunek do nauki i prawdy oraz rozbudzaá pasjĊ badawczą.
Il. 1. Uroczyste „Sto lat” z okazji 70. rocznicy urodzin, obchody krakowskie. Jubilat trzeci z lewej
„Wielu mówi dziĞ do máodych – zauwaĪyá kiedyĞ Jan XXIII – ale niewielu, jak siĊ wydaje, rozmawia z nimi”4. Znaczna czĊĞü dorobku naukowego KsiĊ-dza Profesora poĞwiĊcona jest ludziom máodym. Diagnoza ĞwiadomoĞci
3
S.GIANDUZZO, Aforyzmy. Páomyki mądroĞci. MyĞli, maksymy, przysáowia, refleksje,
War-szawa 2002, s. 9.
4
G.RAVASI, Moja ksiĊga przemyĞleĔ. Prowokując refleksje na kaĪdy dzieĔ roku, Kraków
logicznej i moralnej máodego pokolenia czasu zmiany systemowej w Polsce po 1989 r. dokonana przez Niego ukazuje zarówno wartoĞci, które zyskaáy na znaczeniu w przekonaniu máodzieĪy, jak i te, które straciáy swoją dotychcza-sową pozycjĊ w systemie wartoĞci uznawanych i podzielanych. Jego publika-cje, m.in. MáodzieĪ miĊdzy tradycją i ponowoczesnoĞcią. WartoĞci moralne
w ĞwiadomoĞci maturzystów (Lublin 1995), Religia i KoĞcióá miĊdzy tradycją i ponowoczesnoĞcią. Studium socjologiczne (Kraków 1997) czy Emigracja z KoĞcioáa. ReligijnoĞü máodzieĪy polskiej w warunkach zmian spoáecznych
(Lublin 2008), są gáĊbokim Ĩródáem wiedzy o máodzieĪy. MoĪna siĊ z nich dowiedzieü, jakie jest nastawienie wspóáczesnych máodych Polaków do religii, maáĪeĔstwa i rodziny. Wiedza ta okazuje siĊ bardzo pomocna zarówno dla tych, którzy na co dzieĔ zajmują siĊ wychowaniem máodzieĪy, jak i dla tych, którzy wáączają siĊ w proces przekazu wartoĞci religijnych.
W swej pracy dydaktycznej i wychowawczej Ksiądz Profesor nie tylko pisze i mówi o máodych i do máodych. Potrafi takĪe skupiü ich wokóá siebie i ukierunkowaü naukowo. Prowadziá – i prowadzi nadal – zajĊcia dydaktyczne m.in. w takich oĞrodkach naukowych, jak: WyĪsze Seminarium Duchowne w Páocku, Papieski Fakultet Teologiczny we Wrocáawiu, Wydziaá Teologii KUL – GdaĔski Instytut Teologiczny, WyĪsza Szkoáa Nauk Spoáecznych z siedzibą w Lublinie, Wydziaá Nauk Spoáecznych KUL – Filia w Stalowej Woli. Gáównym miejscem Jego pracy naukowej byá Instytut Socjologii na Wydziale Nauk Spoáecznych Katolickiego Uniwersytetu Lubelskiego.
WĞród publikacji KsiĊdza Profesora MariaĔskiego znalazáy siĊ takĪe skrypty dla studentów, uáatwiające proces ksztaáceniowo-dydaktyczny. Prowa-dzone przez Niego zajĊcia dydaktyczne, zwáaszcza seminaria, dawaáy i dają sáuchaczom moĪliwoĞü wáączenia siĊ w odkrywanie nowych problemów ba-dawczych i realizowanie tematów prac na róĪnych poziomach ksztaácenia. Badania naukowe KsiĊdza Profesora, a takĪe jego uczniów, zakresowo miesz-czą siĊ przede wszystkim w ramach socjologii religii, socjologii moralnoĞci, katolickiej nauki spoáecznej i pedagogiki religii5. Kilku Jego uczniów-semi-narzystów zostaáo samodzielnymi pracownikami naukowymi. Pod kierunkiem KsiĊdza Profesora MariaĔskiego napisano i obroniono wiele prac doktorskich magisterskich i licencjackich. Wiele prac zostaáo nagrodzonych przez wáadze KUL i na konkursach organizowanych przez inne oĞrodki akademickie. W pro-wadzonych przez KsiĊdza Profesora seminariach doktoranckich z socjologii religii i socjologii moralnoĞci uczestniczyáo wiele osób z kraju i z zagranicy.
5
L.SMYCZEK, MariaĔski Janusz, w: C.ROGOWSKI,Leksykon pedagogiki religii. Podstawy – koncepcje – perspektywy, Warszawa 2007, s. 393.
Bardzo liczne byáo i jest co roku grono magistrantów, którzy pod Jego kierun-kiem przygotowują i finalizują swoje prace magisterskie.
Bogata dziaáalnoĞü dydaktyczna i naukowa KsiĊdza MariaĔskiego spotkaáy siĊ wielokrotnie z najwyĪszym uznaniem wáadz paĔstwowych. Otrzymaá m.in. podziĊkowanie od Ministra Edukacji Narodowej za wspóádziaáanie w rozwią-zywaniu istotnych problemów szkolnictwa wyĪszego (1995), nagrodĊ Rektora KUL za sáuĪbĊ nauce polskiej i pracĊ spoáeczną (1996), NagrodĊ Prezesa Rady Ministrów za wybitne osiągniĊcia naukowe (1997), Medal Komisji Edu-kacji Narodowej za zasáugi dla oĞwiaty i wychowania (2002), nagrodĊ Rektora KUL indywidualną I stopnia za pracĊ naukowo-dydaktyczną (2006) oraz na-grodĊ Ministra Zdrowia za pracĊ pt. WartoĞci Īyciowe máodzieĪy szkóá
pielĊg-niarskich (wspólnie z prof. dr hab. Ireną WroĔską)6.
Il. 2. WrĊczenie ks. prof. Januszowi MariaĔskiemu prezentu na uroczystoĞciach krakowskich – portretu Jubilata
Ogromny wkáad KsiĊdza Profesora w ksztaácenie i wychowanie máodego pokolenia badaczy katolicyzmu w Polsce w aspekcie socjologicznym zostaá dostrzeĪony i uhonorowany takĪe przez wáadze koĞcielne. Zasáugi te
6
liá biskup páocki Zygmunt KamiĔski, przyznając Mu 2 V 1998 r. tytuá kanoni-ka honorowego Kapituáy Katedralnej Páockiej7.
JeĞli chcemy wiedzieü, jak poszukiwaü prawdy, jak ją odkrywaü i jak o niej pisaü, czym jest sáuĪba nauce i na czym polega rzetelnoĞü naukowa, wystarczy zapoznaü siĊ z dorobkiem Profesora MariaĔskiego. To, co napisaá, fascynuje i budzi uznanie; z wielką uwagą czekamy na prace, które powstają. Jego po-dejĞcie do máodych adeptów socjologii przynosi przebogate owoce na niwie naukowej. Jego praca i relacje z máodzieĪą studencką moĪna by zamknąü w sáo-wach Augusta Comte`a: „ĩyü dla innych to nie tylko prawo obowiązku, lecz równieĪ prawo szczĊĞcia”8
.
Zdobywanie pod kierunkiem KsiĊdza Profesora wiedzy, doskonalenie swo-jego warsztatu naukowego, przynaleĪnoĞü do Jego szkoáy to dla nas, Jego uczniów, wielki zaszczyt i zobowiązanie, które realizujemy na co dzieĔ jak najbardziej rzetelnie i z wdziĊcznoĞcią.
7
Uzasadnienie bpa Z. KamiĔskiego nominacji ks. MariaĔskiego do tytuáu kanonika hono-rowego Kapituáy Katedralnej Páockiej (informacje uzyskane od ks. J. MariaĔskiego).
8
