R O C Z N I K I N A U K P R A W N Y C H
T o m V II - 199 7
PA W E Ł SM O L E Ń Lublin
OBOWIĄZKI PODATNIKÓW VAT
I. U W A G I O G Ó L N E
P o d sta w o w y m o b o w ią z k ie m p o d a tn ik ó w V A T je s t o b lic z a n ie i w p ła c a n ie o k reślo n y ch k w o t p o d a tk u w o z n a c z o n y m te rm in ie bez w e z w a n i a ze strony urzędu s k arb o w eg o . T a p ro c e d u ra d o ty c z y w s z y s tk ic h p o d a tk ó w , w któ ry ch zo b o w iązan ie p o d a tk o w e p o w s ta je w w y n ik u z a istn ie n ia o k r e ś lo n y c h p rzez praw o oko liczn o ści. Z tego też w z g lę d u z a g a d n ie n ie to nie w y m a g a sz e rsz e g o o m a w i a n i a 1. W a rto n a to m ia s t p rz y jrz e ć się ty m o b o w ią z k o m p o d a tn ik a , które są c h a ra k te ry s ty cz n e dla p o d a tk u V A T 2. Z a lic z a się do nich: a) o b o w ią z e k rejestracji; b) o b o w ią z e k p ro w a d z e n ia o k re ślo n e j e w id e n c ji; c) o b o w ią z e k w y staw ian ia fak tu r i r a c h u n k ó w u p ro s z c z o n y c h .
II. R EJESTR A C JA P O D A T N I K Ó W
R ejestracja p o d a tn ik ó w je s t b a rd z o w a ż n y m c z y n n ik ie m w a ru n k u ją c y m s k u teczność fu n k c jo n o w a n ia p o d a tk u od to w a ró w i usług. U m o ż liw ia przed e w szy stk im łatw iejszy p o b ó r p o d a tk u i e fe k ty w n ie js z ą k o n tro lę p o d a tn ik ó w . Z drugiej strony niesie ona ró w n ie ż p e w n e k orzyści d la sa m y c h p o d a tn ik ó w . Tylko z arejestro w an i p o d a tn ic y m o g ą b o w ie m u z y sk a ć b e z p o ś r e d n ie i p o ś re d n ie zw roty p o d atk u . R eje stra c ja u m o ż liw ia p o z a ty m z id e n ty f ik o w a n ie w s z y s tk ic h
1 S z e r z e j na te m a t o b o w i ą z k u o b l i c z a n i a i w p ł a c a n i a p o d a t k u p r z e z p o d a t n i k a V A T zob .: W . W ó j t o w i c z, Z a r y s p o ls k ie g o p r a w a p o d a tk o w e g o , B y d g o s z c z 1995, s. 7 9 - 8 0 . 2 U s ta w a z 8 s ty c z n ia 19 9 3 r. o p o d a tk u o d to w a r ó w i u s łu g o r a z p o d a tk u a k c y z o w y m ( D z i e n n i k U s ta w - da le j: D z U . ) , n r 11, p o z . 50 ; z m . z 1993 r., n r 2 8, p o z . 127; n r 129, p o z . 5 99; z 1994 r., n r 132, p o z . 6 7 0 ; z 1995 r., n r 44 , p o z . 2 3 1 ; n r 142, p o z . 7 0 3 ; n r 142 , p o z . 7 0 4 - dal ej : u st a w a .
tych p o d a tn ik ó w , którzy u c h y la ją się od je g o płacenia. P o śre d n io więc jest m e to d ą p rz e c iw d z ia ła n ia n ie u c z c iw e j k o n k u ren cji.
U s ta w a w y ró ż n ia d w a e tap y rejestracji p o d a tn ik ó w V A T . W p ierw szy m e ta pie o b o w ią z a n i byli z a re je s tro w ać się p o d a tn ic y , którzy w y k o n y w ali czynności b ę d ą c e p rz e d m io te m o p o d a tk o w a n ia w okresie od dnia o g ło sz e n ia ustaw y do d n ia 15 k w ie tn ia 1993 r.' P o d a tn ic y ci d o k o n y w a li z g ło szen ia rejestracyjnego za p o m o c ą p o c z ty . U rząd s k a rb o w y z o b o w ią z a n y był p o tw ierd zić zgłoszenie i na d a ć n u m e r id e n ty fik a c y jn y n a jp ó ź n ie j na 14 dni przed dn iem w ejścia ustaw y w życie.
D rugi e ta p rejestracji m o ż e m y o k reślić m ia n e m rejestracji b ie ż ą c ej4. D o ty czy o n a ty ch w s z y s tk ic h p o d a tn ik ó w , którzy zaczęli w y k o n y w a ć czynności ob ję te p o d a tk ie m po 15 k w ie tn ia 1993 r. W jej r a m a c h po d atn icy obow iązani są zło ż y ć w u rz ę d z ie s k a rb o w y m o d p o w ie d n ie z g ło szen ie przed dniem w y k o n a nia p U r w s z e j c z y n n o śc i p o d le g a ją c e j o p o d a tk o w a n iu . U staw a przew id u je 30- -d n io w y o k res n a p rz y z n a n ie p o d m io to m d o k o n u ją c y m rejestracji bieżącej n u m eru id e n ty fik a c y jn e g o . Jeżeli te rm in ten nie z ostałby d o trz y m a n y p rzez urząd s k a rb o w y , p o d a tn ik m u sia łb y p o s łu g iw a ć się d o ty c h c z a s o w y m n u m e re m e w id e n c y jn y m REGGiS lub PESEL.
Nie d la w s z y s tk ic h p o d a tn ik ó w zg ło sz e n ie rejestracy jn e je s t obligatoryjne. W m yśl u s ta w y m o g ą, lecz nie m u szą, z a re je s tro w a ć się n astęp u jący podatnicy: 1) z w o ln ie n i p o d m io to w o z p o d a tk u ; 2) ci, którzy w czasie roku p o d atk o w e g o r o z p o c z y n a ją w y k o n y w a n ie c z y n n o śc i p o d le g a ją c y c h o p o d a tk o w a n iu i p rz e w id u ją, że ich o b ró t nie p rz e k ro c zy 800 tys. zł; 3) w y k o n u ją c y w y łączn ie czynności
z w o ln io n e p r z e d m io to w o z V A T .
N a to m ia s t n a m o c y z a rz ą d z e n ia m in is tra f i n a n s ó w 5 z o b o w ią z k u rejestracji z w o ln ie n i zostali podatnicy: a) d o k o n u ją c y w y łą c z n ie im portu to w aró w na w ła s ne p o trz e b y ; b) p o d a tk u r o ln e g o lub leśn eg o , u ja k ic h w arto ść sp rzedaży o k r e ś lon y ch to w a r ó w nie p rz e k r o c z y ła w p o p r z e d n im roku p o d a tk o w y m 10 tys. zł; c) b ę d ą c y je d n o s tk a m i b u d ż e to w y m i, u k tó ry c h w arto ść sp rzedaży określo n y ch to w a ró w n ie p rz e k r o c z y ła w p o p r z e d n im roku p o d a t k o w y m 6 50 tys. zł; d) b ę d ą
■1 Z a r z ą d z e n ie m in is tr a f i n a n s ó w z d n ia 2 5 m a r c a 1 9 9 3 r. w s p r a w ie p r z e d łu ż e n ia te rm in u d o k o n a n ia z g ło s z e n ia r e je s tr a c y jn e g o p r z e z p o d a tn ik ó w p o d a tk u o d to w a r ó w i u słu g o ra z p o d a tk u a k c y z o w e g o , „ M o n i t o r P o l s k i ” ( d a le j: M P ) , n r 15, p o z . 123. 4 P o r. K. W o ź n i a k, P o d a te k o d to w a r ó w i u słu g o r a z p o d a te k a k c y z o w y , W a r s z a w a 19 93; P o d a te k o d to w a r ó w i u słu g (V A T ), r e d . W . M o d z e l e w s k i , cz. I, W a r s z a w a 1993, s. 18-21, S e Z a M ; W ó j t o w i c z, d z . c y t ., s. 7 9 - 8 2 . 4 Z a r z ą d z e n ie m in is tr a f i n a n s ó w z. d n ia 2 m a r c a 1 9 9 3 r. w sp ra w n e p o d a tn ik ó w n ie m a ją c y c h
o b o w ią z k u s k ła d a n ia z g ło s z e n ia r e je s tr a c y jn e g o , M P , n r 11, p o z . 74.
6 R o k i e m p o d a t k o w y m w p o d a t k u o d t o w a ró w ' i u s ł u g j e s t r o k k a l e n d a r z o w y , c h y b a że p o d a t n i k n a p o d s t a w i e o d r ę b n y c h p r z e p i s ó w w y b r a ł r o k p o d a t k o w y n ie b ę d ą c y r o k i e m k a l e n d a r z o w y m .
cy obcy m i p rz e d s ta w ic ie ls tw a m i d y p l o m a ty c z n y m i, u rz ę d a m i k o n s u la rn y m i, m isjam i specjalnym i oraz o rg a n iz a c jam i m ię d z y n a r o d o w y m i m a ją c y m i sied zib ę lub p la c ó w k ę w Polsce.
W sz y sc y p o d a tn ic y d o k o n u ją c y rejestracji p o d a ją w s z e lk ie w y m a g a n e d ane do ty czące b e z p o śre d n io ich sam y ch , ja k i p ro w a d z o n e j p rzez n ic h d z ia ła ln o śc i. Jeżeli po zare je stro w an iu się d ane te w w y n ik u z a istn ie n ia n o w y c h o k o lic z n o ś c i uleg n ą d e z a k tu a liza c ji, p o d a tn ik z o b o w ią z a n y je s t do ich u a k tu a ln ie n ia .
O b o w ią z e k rejestracji d la c eló w p o d a tk u od to w a ró w i u słu g nie je s t j e d y nym o b o w ią z k ie m re je stra c y jn y m p o d a tn ik a V A T . O d 1 s ty c z n ia 1996 r. został w p ro w a d z o n y p o w s z e c h n y o b o w ią z e k re jestracji dla c e ló w c a łe g o sy stem u p o d a tk o w e g o 7. W p ro w a d z o n o o b o w ią z e k p o s ia d a n ia p rz e z w s z y s tk ic h p o d a t n i ków n u m e ru id entyfikacji p o d a tk o w e j - NIP. P o w s z e c h n e j e w id e n c ji p o d a t n i ków d o k o n u ją urzędy s k arb o w e, które w d ro d z e decy zji a d m in is tra c y jn e j n a d a ją ten n u m er. NIP w o d ró ż n ie n iu od P E S E L (w k tó ry m z a w a rta b y ła d a ta u r o d z e nia p o d atn ik a) nie m o że m ieć u k ry te g o lub j a w n e g o c h a ra k te ru z n a c z ąc e g o , o k re śla ją c eg o j a k ie k o lw ie k ce c h y p o d atn ik a.
D o k u m e n ta c ja z w ią z a n a z n a d a n ie m N IP je s t g r o m a d z o n a i p r z e c h o w y w a n a w urz ę d a c h s k arb o w y ch . Na w n io s e k z a i n te r e s o w a n e g o urząd s k a r b o w y o b o w i ą zany je st do p o tw ie rd z e n ia faktu n a d a n ia N IP p o d m io to w i, który n im się p o s łu guje. U rzędy sk a rb o w e są n a d to z o b o w ią z a n e do z a c h o w a n ia ta je m n ic y o d n o ś nie do d an y c h zaw a rty c h w d o k u m e n ta c ji. D a n e p o d a tn ik a m o g ą b y ć u d o s t ę p niane w y łączn ie ściśle o k re ślo n y m w u sta w ie o rg a n o m . N a le ż ą do n ich m.in. sądy, proku ratu ra, policja, o rg an y kontroli sk arb o w ej.
W arto podk reślić, że p o sia d a n ie n u m e ru id e n ty fik a c y jn e g o N IP n a k ła d a na p o d a tn ik a o b o w ią z e k je g o u ja w n ia n ia i p o s łu g iw a n ia się nim p rz y w y s ta w ia n iu faktur, ra c h u n k ó w u p ro s z c z o n y c h o raz w p r z y p a d k u sk ła d a n ia ofert.
III. E W I D E N C J A O B R O T U
P o d a tn ic y V A T , m ając o b o w ią z e k s a m o d z ie ln e g o o b lic z a n ia i o d p r o w a d z a nia p o d atk u , m u s z ą s z c z e g ó ło w o o b liczać k w o ty p o d a tk u n a le ż n e g o i n a lic z o nego. D o k o n a n ie tego b ęd zie m o ż liw e j e d n a k tylko w ted y , gdy p o d a tn ic y b ę d ą prow adzić j e d n ą z o k re ś lo n y c h w u sta w ie fo rm e w i d e n c j i 8.
1 U sta w a z ¡3 p a ź d z ie r n ik a 1 9 9 5 r. o z a s a d a c h e w id e n c ji i id e n ty fik a c ji p o d a tn ik ó w , D z U . ,
nr 142, po z. 7 0 2 .
s Por. W . W ó j t o w i c z, P o d a te k o d to w a r ó w i u s łu g o r a z p o d a te k a k c y z o w y , W a r s z a w a 1993, s. 4 0 - 4 1 ; t e n ż e . Z a r y s p o ls k ie g o p r a w a , s. 8 1 - 8 2 .
1. E W I D E N C J A P E Ł N A
E w id e n c ja p e łn a je s t p o d s ta w o w y m ro d z a je m e w id e n c ji, p rz e w id z ia n y m w u sta w ie . Do je j p r o w a d z e n ia z o b o w ią z a n i są w szy scy p o d a tn ic y , z w y jątk iem tych, k tó rzy w y k o n u j ą w y łą c z n ie c z y n n o ś c i z w o ln io n e z p o d a tk u 9, oraz p o d a tn i k ó w o b ję ty c h p o d m i o t o w y m z w o ln ie n ie m z p odatku.
O k re ś le n ie tej e w id e n c ji m ia n e m „ p e łn a ” w ią ż e się z w a ru n k ie m w y s z c z e g ó l n ie n ia w niej w s z y s tk ic h ta k s a ty w n ie w y lic z o n y c h w u staw ie e le m e n tó w . O z n a c z a to, że p o w in n a o n a zaw ierać: a) o d rę b n e o k re śle n ie k w o t p o d a tk u n a lic z o n e g o ( z w ią z a n y c h ze s p r z e d a ż ą o p o d a t k o w a n ą i k w o t p o d a tk u n a lic z o n e g o z w ią z a n y c h ze s p r z e d a ż ą z w o ln io n ą z p o d a tk u ); b) d ane n ie z b ę d n e do o k re ś le n ia p r z e d m io tu i p o d s ta w y o p o d a tk o w a n ia ; c) w y so k o ść p o d a tk u należnego; d) k w o tę p o d a tk u n a lic z o n e g o o b n iż a ją c e g o p o d a te k należny; e) k w o tę podatku p o d le g a ją c e g o w p ła c ie do u rz ę d u s k a r b o w e g o lub z w ro to w i z tego urzędu; f) inne d a n e s łu żące do p r a w id ło w e g o sp o rz ą d z e n ia dek laracji p o d atk o w e j, np. c h ro n o lo g ic z n ie u ło ż o n e daty z a k u p ó w i sp rz e d a ż y z d an e g o o k re su ro z lic z e n io w e g o .
P o d a tn ik p r o w a d z ą c y ta k ą e w id e n c ję o p ie ra się z je d n e j strony na r a c h u n k a c h w y s ta w io n y c h p rz e z n ie g o przy s p rzed aży , a z dru g iej strony - na ra c h u n k a c h , które o tr z y m a ł od in n y c h p o d m io tó w w z w ią z k u z d o k o n an y m i u n ich z a k u p a m i. D la s p rz e d a ją c e g o k o rz y stn ie jsz e b yłoby p o m n ie jsz e n ie w a rto śc i s p rz e d a ż y , by w ten s p o só b o b n iż y ć p o d a te k n a leżn y . K u p u ją c y z kolei b ę d z ie d ąży ł do w y k a z a n ia j a k n a jw y ż s z e j kw o ty p o d a tk u n alic z o n e g o . T aka s p rz e c z n o ś ć in te re s ó w nie b ę d z ie n a to m ia s t w y s tę p o w a ć w p r z y p a d k u sp rzedaży k o n s u m e n t o w i 10.
U s ta w a p r z e w id u je sa n k c je p o d a tk o w e w sytuacji, gdy zo stan ie stw ierdzone, że p o d a tn ik n a r u s z a o b o w ią z k i z w ią z a n e z p r o w a d z e n ie m e w id e n c ji. Jeżeli o b o w ią z e k ten zo stał n a r u s z o n y w z w ią z k u z p rz e d m io te m lub p o d s ta w ą o p o d a tk o w a n ia , o rg a n p o d a tk o w y m a p ra w o do s z a c u n k o w e g o o k re ś le n ia wartości n i e z a e w id e n c jo n o w a n e j s p rz e d a ż y . U s ta la on w ted y p o d a te k przy zasto so w an iu staw k i 2 2 % , przy c z y m k w o ta tak u sta lo n e g o p o d a tk u u leg a je s z c z e p o d w y ż s z e niu o 100%. Je ż e li n a to m ia s t p o d a tn ik c e lo w o z a w y ż y ł w y so k o ść p o d a tk u n a li c z o n e g o , urząd s k a r b o w y z w ię k s z a w a rto ść p o d a tk u n a le ż n e g o o k w o tę trz y k ro t ności teg o z a w y ż e n ia.
9 C h o d z i o c z y n n o ś c i z w i ą z a n e z t o w a r a m i i u s ł u g a m i w y m i e n i o n y m i w z a ł ą c z n i k a c h n r 1 i 2 d o u s t a w y .
2. E W I D E N C J A U P R O S Z C Z O N A
O b o w ią z e k p ro w a d z e n ia e w id e n c ji u p r o s z c z o n e j d o ty c z y d w ó c h g ru p p o d m iotów . Do p ierw szej z n ich n a le ż ą p o d a tn ic y , u k tó ry c h w p o p r z e d n im roku p o d a tk o w y m w a rto ść s p rzed aży , a tak że w a rto ść e k s p o r tu nie p rz e k r o c z y ła łącznie 800 tys. zł, o raz ci, k tó rzy ro z p o c z y n a ją c w c ią g u roku p o d a tk o w e g o w y k o n y w a n ie c z y n n o śc i p o d le g a ją c y c h o p o d a tk o w a n iu p rz e w id u ją , że ich w a r tość o b ro tu nie p rz e k ro c zy 800 tys. zł.
W y m ie n ie n i p o d a tn ic y o b o w ią z a n i s ą do e w i d e n c j o n o w a n i a s p rz e d a ż y za dany dzień, nie późn iej j e d n a k niż p rz e d d o k o n a n ie m sp rz e d a ż y w dn iu n a s t ę p nym . W p r z y p a d k u s tw ie rd z e n ia , że p o d a tn ik z p o w y ż s z e j g ru p y nie p ro w a d z i ew id en cji lub pro w ad zi j ą n ie rz e te ln ie, o rg a n p o d a tk o w y u stala w a rto ść nie- z a e w id e n cjo n o w a n e j sp rz e d a ż y w d ro d z e o s z a c o w a n ia . P o d a te k u sta lo n y je st w tedy przy z a sto so w a n iu 22 % staw k i, p rz y c z y m p o d a tn ik nie m a p r a w a do ob n iż e n ia kw o ty p o d a tk u n a le ż n e g o (z w ro t p o ś re d n i).
Taki sam rodzaj sankcji p rz e w id z ia n y je s t d la p o d a tn ik ó w , k tó rzy w z w ią z k u z p ro w a d z e n ie m sp rzed aży to w a ró w i u słu g z w o ln io n y c h z p o d a t k u 11 d o k o n u ją sp rzed aży p o d le g a ją c ej o p o d a tk o w a n iu i nie p ł a c ą p o d a tk u n a le ż n e g o . Je ż e li na p o d sta w ie d o k u m e n ta c ji nie je s t m o ż liw e u sta le n ie w ie lk o ś c i sp rz e d a ż y , o rg a n p o d a tk o w y sam określi w d ro d z e o s z a c o w a n ia w a rto ś ć tej s p rzed aży .
D o drugiej g ru p y n a le ż ą p o d a tn ic y św ia d c z ą c y u sługi w zakresie h andlu, którzy d o k o n u ją s p rzed aży o p o d a tk o w a n e j i z w o ln io n e j z p o d a tk u lub sp rz e d a ż y o p o d a tk o w a n e j ró ż n y m i sta w k a m i i nie są z o b o w ią z a n i do p r o w a d z e n ia e w i d e n cji za p o m o c ą kas re je stru ją c y ch .
P o d m io ty te, w celu o b lic z e n ia p o d a tk u n a le ż n e g o , m o g ą d o k o n a ć p o d z ia łu sp rzed aży w d a n y m m ie sią c u - w p r o p o r c ja c h w y n ik a ją c y c h z u d o k u m e n t o w a n y ch z a k u p ó w z tego m ie s ią c a - n a o b ję tą ró ż n y m i s ta w k a m i o raz z w o ln io n ą z p o d atk u . N ależy p o d k re ślić , że d la o b lic z e n ia ty c h p ro p o rc ji p rz y jm u je się w y łą c z n ie tow ary p r z e z n a c z o n e do d alszej sp rz e d a ż y , w e d łu g cen u w z g l ę d n ia ją c y c h p odatek.
Je żeli dany p o d m io t po o k re s ie p rz e rw y w z n o w ił w y m i e n i o n ą p o w y ż e j d z i a ła lność, m oże d o k o n a ć p o d z ia łu o b ro tu p rz y z a s to s o w a n iu p r o c e n to w y c h w s k a ź nik ó w po d ziału . D o ty c z y to u d o k u m e n to w a n y c h z a k u p ó w z o k re s u p rz e d r o z p o c z ę c iem działalności.
3. E W I D E N C J A P R Z Y Z A S T O S O W A N I U K A S R E J E S T R U J Ą C Y C H
O b o w ią z e k p r o w a d z e n ia e w id e n c ji przy z a sto so w a n iu kas rejestru jący ch d o ty c z y ty lk o p o d a tn ik ó w ś w i a d c z ą c y c h usługi (w tym ró w n ie ż w zakresie h a n d lu i g a s tr o n o m ii) n a r z e c z o só b fiz y c z n y c h , nie p ro w a d z ą c y c h d ziałalności g o s p o d a rc z e j. O b o w i ą z e k ten, ze w z g lę d u n a d u ż ą liczbę tego typu p o datników , j e s t w p r o w a d z a n y e ta p a m i. W p ie rw sz e j k o le jn o śc i o b ejm u je on p o d m io ty m a ją ce n a jw ię k s z e o b ro ty . D o k a te g o rii tej od 1 s ty c z n ia 1994 r. z a liczo n o w u sta w ie p o d a tn ik ó w , k tó rz y w c ią g u trzech k w a rta łó w p o p rz e d n ie g o ro k u p o d a tk o w e g o o s ią g n ę li o b r ó t p rz e k r a c z a ją c y 2 m in zł. O b e c n ie k w o ta ta z o stała o b n iż o na do 1 m in z ł 12. W n a s tę p n y c h latach o b o w ią z e k sp rzed aży za p o m o c ą kas r e je s tru ją c y c h b ę d z ie d o ty c z y ć p o d m io tó w o co raz m n iejszy ch o brotach.
W s p o m n i a n e k asy re je s tru ją c e m a ją m. in. w sk a z y w a ć dzien n e o b ro ty w raz z r o z r ó ż n ie n ie m s p rz e d a ż y z w o ln io n e j z p o d a tk u i objętej różnym i staw kam i. P o m o c n e s ą r ó w n ie ż p rz y o b lic z a n iu w arto ści sp rz e d a ż y oraz k w o t p odatku n a le ż n e g o za d a n y o k res r o z lic z e n io w y .
Z e w z g lę d u n a to, że z a k u p kasy re je stru ją c ej w ią ż e się z dość d u ż y m i k o s z tam i, w y d a te k ten b ę d z ie o d lic z a n y od p o d a tk u n ależn eg o . K w o ta odliczeń p r z y p a d a ją c a n a j e d n ą k asę nie m o ż e p r z e k ro c z y ć 50% ceny zak u p u i nie w ię cej niż 1500 zl. P rz y z a k u p ie kasy p ro d u k c ji polskiej m o ż n a o d liczy ć 65% jej c en y , ale nie w ię c e j niż 2 5 0 0 zł. D o u ż y tk u s ą d o p u s z c z a n e tylko te kasy, które sp e łn ia ją o k r e ś lo n e w a ru n k i te c h n ic z n e o raz są z a re je stro w an e we w ła śc iw y m u rz ę d z ie s k a r b o w y m 13.
K o rz y s ta ją c z p r z y z n a n y c h u p ra w n ie ń , m in is te r fin an só w z w o ln ił w okresie od 1 s ty c z n ia d o 30 c z e r w c a 1994 r. z o b o w ią z k u p ro w a d z e n ia e w id en cji za p o m o c ą kas r e je s tr u ją c y c h n a s tę p u ją c y c h p o d a t n i k ó w 14: a) u któ ry ch sprzedaż n a rz ecz o s ó b f iz y c z n y c h nie p r o w a d z ą c y c h d ziałaln o ści g o sp o d a rc z e j w ciągu 3 m ie się c y p r z e d d n ie m w e jś c ia u s ta w y w ż y cie w y n o siła mniej niż 65% s p rz e d a ż y o g ó łe m ; b) ś w i a d c z ą c y c h o k re ś lo n e usługi w zakresie transportu, łą c z n o ś c i, g a s tro n o m ii; c) s p ó łd z ie ln ie i p ro w a d z ą c y c h apteki; d) b ędących je d n o s tk a m i o r g a n iz a c y jn y m i „ R U C H ” SA.
12 R o z p o r z ą d z e n ie m in is tr a f i n a n s ó w w s p r a w ie k a s r e je s tr u ją c y c h , D z U . , n r 6 5, p o z . 278 z d n i a 2 7 m a j a 1 9 9 4 r.
13 R o z p o r z ą d z e n ie m in is tr a f i n a n s ó w z d n ia 12 m a ja 1 9 9 3 r. w s p r a w ie k r y te r ió w i w a r u n k ó w
te c h n ic z n y c h , k tó r y m m u s z ą o d p o w ia d a ć k a s y r e je s tr u ją c e oraz, w a r u n k ó w sto s o w a n ia tych ka s p r z e z p o d a tn ik ó w , D z U . , n r 3 9, p o z . 178; zm . D z U . , n r 9 1, p o z . 4 2 2 , n r 115, p o z . 5 11 .
14 R o z p o r z ą d z e n ie m in is tr a f i n a n s ó w z d n ia 2 3 w r z e ś n iu 19 9 3 r. w s p r a w ie c z a s o w e g o z w o l
n ie n ia n ie k tó r y c h g r u p p o d a tn ik ó w z o b o w ią z k u p r o w a d z e n ia e w id e n c ji o b r o tu i k w o t p o d a tk u o d to w a r ó w i u słu g p r z y z a s to s o w a n iu k a s r e je s tr u ją c y c h , D z U . , n r 9 2, p o z . 427; z m . D z U . , n r 115,
S a n k cją dla p o d a tn ik ó w , którzy n a ru s z a ją o b o w ią z e k s to s o w a n ia kas re je s tru jący ch , je st brak m o żliw o ści o b n iż e n ia p o d a tk u n a l e ż n e g o o k w o tę p o d a tk u n aliczo n eg o przy n a b y ciu to w a ró w i usług.
IV. F A K T U R Y I R A C H U N K I U P R O S Z C Z O N E
K o lejn y m o b o w ią z k ie m p o d a tn ik ó w V A T je s t w y s ta w ia n ie fa k tu r i r a chu n k ó w u p ro sz c z o n y c h . Dla sp ra w n e g o fu n k c jo n o w a n ia p o d a tk u p ra w id ło w e w y w ią z y w a n ie się z tego o b o w ią z k u je s t n ie z w y k le is to tn ą sp raw ą. O w adze, j a k ą przy w iązu je się do tych d o k u m e n tó w , n ie c h ś w ia d c z y fakt, że o fa k tu ra c h i rach u n k ach u p ro sz c z o n y c h m ów i się n a w e t ja k o o s w o is te g o ro d z a ju „ p a p ie rach w a r to ś c io w y c h ” 15.
R e g u łą je st w y sta w ia n ie faktur, a d o p ie ro w ted y , g d y nie m a ta k ie g o o b o w iązku, w y sta w ia się rachunki u p ro s z c z o n e . D o ich w y s ta w ia n ia zo b o w ią z a n i są zarejestrow ani p o d a tn ic y , nie k o rz y sta ją c y ze z w o ln ie ń p o d m io to w y c h i nie w y k o n u jący c z y n n o śc i z w ią z a n y c h z o k r e ś l o n y m i 16 to w a ra m i i u słu g a m i z w o l nio n y m i z p odatku. W y ją tk ie m od tej z a sa d y są p o d a tn ic y św ia d c z ą c y usługi na rzecz osób fizy czn y ch , nie p r o w a d z ą c y c h d z ia ła ln o śc i g o s p o d a rc z e j. P o d a tn i cy ci nie m u s z ą w y sta w ia ć w s p o m n ia n y c h d o k u m e n tó w , lecz na żąd an ie klienta są z obow iązani do w y s ta w ie n ia r a c h u n k ó w u p ro sz c z o n y c h . R ó w n ie ż w p r z y p a d ku szeroko pojętej sp rzed aży (z w y ją tk ie m w szelkiej z a m ia n y to w a ró w i usług) po d atn icy w y s ta w ia ją rachunki u p ro sz c z o n e .
Do o trz y m y w a n ia fak tu r u p ra w n ie n i są w y ł ą c z n i e 17: a) z a re je s tro w an i p o d a t nicy d o k o n u ją c y czy n n o ści z w ią z a n y ch z to w aram i i u słu g a m i z w o ln io n y m i z podatku; b) z arejestro w an i p o d a tn ic y o p ła c a ją cy p o d a te k d o c h o d o w y w fo rm ie karty pod atk o w ej; c) n a b y w c y e k s p o r to w a n y c h to w a ró w i usług; d) n a b y w c y , na rzecz których d o k o n y w a n a je s t s p rz e d a ż energii e le k try c z n e j i cieplnej, g azu p rze w o d o w e g o , usług t e le k o m u n ik a c y jn y c h i r a d io k o m u n ik a c y jn y c h ; e) u p r a w nione p rz e d sta w ic iels tw a d y p lo m a ty c z n e , k o n su la rn e i p erso n el tych p r z e d s ta w i cielstw .
Faktury i rachunki u p ro sz c z o n e p o w in n y za w ie ra ć ściśle o k re ślo n e e l e m e n ty. Przede w sz y stk im m ieć w y sz c z e g ó ln io n e : w sz e lk ie d a n e s p rz e d a w c y , n a b y
15 Po r. P o d a te k o d to w a r ó w i u słu g (V A T ). Z a g a d n ie n iu s z c z e g ó ło w e , p r z e p is y w y k o n a w c z e
z k o m e n ta r z e m , c z . II, red. W . M o d z e l e w s k i , W a r s z a w a 1993, s. 5, S e Z a M .
16 C h o d z i o t o w a r y i u słu g i w y m i e n i o n e w z a ł ą c z n i k a c h n r 1 i 2 d o u s t a w y .
17 R o z p o r z ą d z e n ie m in is tr a fin a n s ó w z. d n ia 21 g r u d n ia 19 9 5 r. w s p r a w ie w y k o n a n ia p r z e p i
w cy, to w a ru , d atę, cenę j e d n o s t k o w ą b e z p o d a tk u i inne tak saty w n ie w yliczone e le m e n ty .
Z re g u ły w y s ta w ia się je w te rm in ie 7 dni od d n ia w y d a n ia tow aru lub w y k o n a n ia u sługi, j e d n a k nie p ó ź n ie j niż w o s ta tn im dn iu m iesiąca, w którym w y d a n o to w a r lub w y k o n a n o usłu g ę. W tym s a m y m term inie w y sta w ia się fa k tu rę lub r a c h u n e k u p ro s z c z o n y w p rz y p a d k u p o b r a n ia zaliczki w w ysokości p o ło w y c e n y d a n e g o to w aru lub u sługi. T e rm in biegnie od dnia o trzy m an ia zaliczki.
Jeśli po w y s ta w ie n iu fa k tu ry lub ra c h u n k u u p ro s z c z o n e g o udzielono rabatów , p o d w y ż s z o n o cenę, stw ie rd z o n o p o m y łk ę , p o d a tn ic y w y s ta w ia ją odpow iednio: f a k tu rę k o r y g u ją c ą oraz ra c h u n k i k o ry g u ją c e do ty c z ą c e rach u n k ó w u p r o sz c z o n y c h .
W a r to d o d ać, że w p r z y p a d k u , gdy p o d a tn ik w y staw i fakturę lub rachunek u p ro s z c z o n y , w k tó ry m w y k a ż e k w o tę p o d a tk u , je s t on zo b o w ią z a n y do z a p ła c e nia p o d a tk u n a w e t w ted y , gdy d a n a s p rz e d a ż nie b y ła o p o d a tk o w a n a . P o w y ż sz a re g u la c ja m a z a sto s o w a n ie r ó w n ie ż w te d y , gdy p o d a tn ik w y staw i fakturę lub ra c h u n e k u p ro s z c z o n y , w k tó ry m w y k a ż e k w o tę p o d a tk u w y ż s z ą od p odatku n a le ż n e g o . T H E D U T I E S O F V A T T A X P A Y E R S S u m m a r y T h e b a s i c d u t y o f V A T t a x p a y e r s is to c a l c u l a t e a n d p a y s o m e d e f i n i te s u m s o f m o n e y in the a p p o i n t e d p e r i o d w i t h o u t b e i n g s u m m o n e d by th e R e v e n u e O f f i c e . T h i s p r o c e d u r e is n o t r e s e r v e d o n l y f o r V A T b u t c o n c e r n s all t a x p a y e r s w h o s e ta x l i a b ility is d u e to c i r c u m s t a n c e s d e f i n e d by t h e la w . T h e r e f o r e th e p a p e r d i s c u s s e s o n l y t h o s e t a x p a y e r ' s d u t i e s w h i c h ar e c h a r a c t e r i s t i c o f g o o d s a n d s e r v i c e s tax . T h e s e h a v e b e e n s e t o u t h e r e as f o l lo w s : a d u t y to p r e s e n t a bill, to k e e p r e c o r d s , a n d to m a k e o u t i n v o i c e s a n d s i m p l i f i e d b ills. T h e p r e s e n t a t i o n o f th e a b o v e liab ilitie s i n c l u d e s b o t h th e m o d e l o f t a x p a y e r s ’ f a i r d e a l i n g s , a s w e ll as s a n c t i o n s fo r f a ilin g to a b i d e by t h e r u l e s o f th e la w .
