TYPHblX noporos oca>t<Aan1Acb 3BKCeHIATbl - 1.1epHb1e cnaH-Ubl IA rTllAHIACTble AOnOMIATbl uexwTei:1Ha, KOTOpb1e .RBn.R-tOTC.R npOAYKTOM BOCCTaHOBIATenbHOM (Eh <0) 111 ~eno'-1-HOM (pH> 7,8) cpeAbl. 0AHOBpeMeHHo c oca>t<AeH111eM cnaHues npo111cxoA111no c111HCeA1AMeHTa1.41110HHb1e oca>t<Ae-H111e cynb<ł>111AOB MeA111 111 Apyrnx MeTannoB 1113 MOpCKOM BOAbl c111nbHO o6ora~eHHOM 1110HaMll1 MeTannoB np111 no-MO~ll1 MeTannoHOCHblX TepManbHblX paCTBOpOB, KOTOpb1e Bn1Asan1ACb B MOpCKOM 6accei:1H BAOnb rny6oK111X Tpe~111H n111Tocą>epb1 - c6pocos .30Hbl cpeAHero 0Aepa. 6e3 noro np111T0Ka MeTannos Henb3.R Bbl.RCHll1Tb MexaHll13Ma npouec-cos o6pa30BaH111.R MeCTopO>KAeH111M, KOTOpble MOrT1111 6bl AOCTaBll1Tb B KpaTKOM - nop.RAKa 6onee AeC.RTll1 TblCR'-1 neT - nep1110Ae speMeH111, KOrAa npo1i1cxoA111na ceA111MeH-Tau111.11 cnaHues, orpoMHoe Kon1111.1ecTso (nopRAKa HecKonb-K111x AeC.RTKOB M111nn1110HOB TOHH) MeTannoB Ha OTHOCll1Tenb-HO He6onbWYtO Tepp111Top111t0 HeCKOnbK111X COT KM2
,
KO-Topyt0 3aH1i1MaeT 3TO MeCTopo>t<AeH1i1e. Cynb<ł>111Abl Me-Tannos, AOCTasneHHb1e s 3BKCeHIATbl npbueccaM111 oca>K-AeH111.R B BOCCTaHOBll1TenbHOM cpeAe (cTaA111a CeAll1MeHTO-reHe3a) B cTaA1i1ax A111areHe3a 111 KaTareHe3a 6bin111
nepe-Me~aeMbl B npeAenax MaTep111HCKOM nopOAbl 111
OKpy>t<a-tO~IAX ee nopOA, Hnp. nec1.1aHll1KOB. B 3Tll1X npoueccax np111H111Man111 y1.1acT111e noposb1e pacTBOpb1, a TaK>t<e 1113-MeHeH111.R OKIACn111TenbHO-BOCCTaHOB1ATenbHblX ycnoBll1M B Hll1>KHeuexwTeMHOBb1x nopoAax, TaK>Ke 6enb1x nec1.1aH111-Kax. B pe3ynbTaTe npoueccos 06pa3osaH111.R MeCTopo>t<Ae-Hll1.R 06pa3osan111cb ą>opMbl ceA111MeHTau1110HHoro
opyAeHe-Hll1.R (nen111T cynb<ł>111AOB MeA111 1.1aCTo o6pa3yt0~111i:1 nonocb1 cornaCHb1e c naM111Hau111ei:1 cnaHues), a TaK>Ke opyAeHeHH.R All1areHeT1i11.1ecKoro 111 KaTareHeT1111.1ecKoro (A1AareHeT1111.1ec-K111e nonocK111, arperaTbl, npo>t<111nK111 111 Ap.). B pe3ynbTaTe 3TO 0CaAO'-IHO-All1areHeT1111.1ecKoe MeCTOpO>KAeH1Ae OTn1A-1.1aeTC.R cno>KHblM, MHoro3TanHblM reHe3111CoM.
CTpaT111ą>111u111posaHHoe, OAHOnnacTosoe CTpoeH1i1e Me-CTopo>t<AeH111R - TIAnH'-IHOe An.R nnaTą>opMeHHblX pai'.10-HOB, c HeOAHOpOAHOM MO~HOCTbtO, KOHUeHTpau111ei:1 Me-Tannos, pa3HblM n111Tonorn1.1ecKoM cocTasoM (cnaHUbl, nec-1.1aH111K111 111 AOnOMIATbl), a TaK>Ke c HeOAHOpOAHblM MeAHO--non111MeTan1111.1eCKIAM opyAeHeHeM (Pb, Zn, Ag, Ni, Co, Mo, V, Re, Ga, Au IA p,p.). rlocTM111Hepan1i13au1110HHa.R c6po-cosa.R TeKTOHIAKa pacceKaeT cą>opM11posaHHoe paHbwe MecTopo>1<AeH11e Ha 6noKIA. HeT ą>aKTOB, y_Ka3b1sat0~11x
Ha _cy~eCTBOBaH1Ae HenocpeACTBeHHblX CB.R3ei:1 MeCTopo>K-AeHIA.R c synKaHIA3MOM, MarHeTIA3MOM 111 TeKTOHIAKOM (Kpo-Me KOCBeHHOM CB.R31A 1.1epe3 (Kpo-MeTannOHOCHble TepManbHble paCTBOpbl, KOTOpb1e Bn1ABat0TC.R B MOpCKOM 6accei:1H CIA-CTeMOM c6pocos cpeAHero 0Aepa).
np11BeAeHHble 3AeCb xapaKTep11CT1A'-1eCK1Ae CBOMCTBa no3BOn.RtOT BblAenlATb 0
3TO MeCTOpO>KAeH1Ae 113 p.RAa CTpa-TM<ł>111u1i1poBaHHblX MeCTopo>1<.iieH11M MeAHblX PYA· KaK oT-AenbHblM „TIAn Mn" (MeAHo-non111MeTann111.1ecKoe MecTo-pO>KAeH1i1e npeAcyAeTCKOM MOHOKn1AHan1i1). npeACTasneH-Ha.R IAHTepnpeTaUIAR co6paHHblX ą>aKTOB He .RBn.ReTC.R KoHe1.1HoM. Pe3ynbTaTb1 AanbHei:1w1i1x Heo6xOAIAMblX 111ccne-AOBaH1AM AOn>KHbl ee YTO'-IHIATb IAnlA MOAIA<ł>IAUIAposaTb.
JERZY MILEWICZ
Instytut Geologiczny
PROPOZYCJA FORMALNEGO
PODZIAŁUSTRATYGRAFICZNEGO
UTWORÓW
WYPEŁNIAJĄCYCH DEP~ESJĘ PÓŁNOCNOSUDECKĄ
Prace geologiczne, wykonane w dużym zakresie na całym obszarze depresji północnosudeckiej, pozwoliły na stosunkowo dobre poznanie utworów wypełniających tę jednostkę. Poznanie powierzchniowe tych utworów zostało rozszerzone licznymi wierceniami, dzięki którym każda formacja została poznana na całej swej miąższości i na całym obszarze jej występowania. Oprócz opracowań litologicznych prowadzono badania stratygrafii, tektoniki i sedymentacji tych utworów, co dało nowe punkty wyjścia do podziału formalnego. Zbierając wyniki tych prac można zaproponować wprowadzenie formalnej nomenklatury
li-tostratygraficznej na miejsce wielu nieformalnych jednostek lokalnych, powstałych w wyniku ponad 100-letniego okresu badań geologicznych depresji północnosudeckiej. Prze-dyskutowanie tej i innych propozycji pozwoli zapewne na ustalenie najwłaściwszych jednostek formalnych.
Proponowane jednostki litostratygraficzne wydzielono według „Zasad polskiej klasyfikacji, terminologii i nomen-klatury stratygraficznej".
PROPOZYCJE PODZIAŁU FORMALNEGO Formacja ze Starej Kraśnicy - obejmuje utwory karbo-n,u górnego (stefanu) i I cyklu czerwonego spągowca, wy-kształcone w postaci zlepieńców, piaskowców, mułowców i iłowców.
Karb o n górny. Utwory tego okresu rozpoznano dopiero w 1962 r. (9). Dokładniejszy ich podział
zapropo-UKD 551.735.23/.763.022.4(083.72):001.4.001-12(438-14)
nowano w 1968 r. ( 12), nawiązując go do podziału karbonu północnoczeskiego (6), z którym wykazuje dużą zgodność.
Górny karbon depresji północnosudeckiej jest wy-kształcony jako zlepieńce, piaskowce, mułowce i iłowce barwy szarej i czerwonej, dzielące się na trzy cykle sedymen-tacyjne, o łącznej miąższości 250 - 300 m. Występowanie utworów karbońskich jest ograniczone do południowej części tej jednostki, gdzie są one słabo odsłonięte. Najlepiej odsłonięty profil karbonu górnego znajduje się w Kraśnicy Dolnej w stromym brzegu Kaczawy, na N od mostu. Od-słania się tu ciągły profil od piaskowców zlepieńcowatych przez średnio- i drobnoziarniste do mułowców i łupków ilastych. W łupkach występuje fauna małżowa i mikro-flora (12), która pozwala na przydzielenie wspomnianych osadów do stefanu. W tym odsłonięciu można zlokalizować stratotyp formacji dla jej części górnokarbońskiej.
Perm czerw o ny spąg o wiec. Utwory czerwonego spągowca są znane na obszarze depresji pół nocnosudeckiej już od XVIII w. G. Berg (2) podzielił czerwony spągowiec na dolny i górny, natomiast H. Scupin (18) zebrał dotychczasowe wiadomości o tym oddziale i zaproponował jego podział na środkowy i górny.
W
środ kowym piętrze wydzielił on warstwy z Marczowa (niższe) i warstwy ze· Świerzawy (wyższe), a osady górnego piętra nazwał głównym zlepieńcem. W 1966 r. J. Milewicz (HJ) zaproponował podział czerwonego spągowca depresji pół nocnosudeckiej na trzy cykle diastroficzno-sedymentacyjne. Cykl I obejmował utwory podwulkaniczne, II -wulka-SLratygra( ia Profil miijŻ- H.Senkowicz,
t
1·_Szype.rkko- P.H.Karnkowskt .I.Pokorski, J.Milewicz, litolo'!-icrny szość 1979 ~w~~~~s a, 19cl1 1981 19d5 ~ o ~ w ;::; ·o O' o: :..:: SANTON KOiUAK TURON=-1-
·~·~:::~
250-, : - : .:~· . .'.:::: 550-
... ::::::.-:-.:" . ... ---~::::::::125 470~~ili~
140-~ 200 CENOMANf---<-~-+-2-+
-
K-A_J
_
P_ER
_ _:J
"
:..:_ .·~ 50 135 250-300 'g, ~Ań WAPIEŃ MUSZLOWY u 5; górny w E-< 3: ~ ~ rod+kowy dolny · Al ler Ll'i11c Stat>sfurL \'1l'rra • 0 • 0 - 0 · 0 · 0 · 0 · J 20 265 fm M fm I\., L fm wqgrowiecka fm lubuska fm G fm fm C fm 8 fm A fm b fm 5 fm 3 fm z Węglińca fm z Czernej ogn z Nowogrodźca ogn z Żerkowic ogn z Dobrej fm z Rakowic Wielkich ogn z Chmielna ogn z Przewozu ogn z Wilkowa fm M fm K, L fm wągrowiecka fm lubuoka fm G fm fm C fm B fm z Raciborowic ogn z Lwti~ fm z Radłt1wki __.ogn z :.:iwnic
:
2
~
III::~±:±:±:::::
2~~~
fm r.Bolesławca
:::~::
O 3t---+.~~-~~~L7Lrt--c---+---t---t---,--.~.--t--:-.----r-og_n_z-::-Pł~a-wn-e~j--; fm z Płucz~:;. o. ~ ~ 11 ~;:-~~ 1 ;~~ :mw~~::~1 ;~~~~ ~: ~: ~ fm z RzQśnika~ ~1---t::-:;:-:_~-~:::->;;-~_::t-1~7~0--+---t---T[_m_z_e_S_w-ie-rz_a_\J)~'---r---i
,__,.,,.-+--+---+--~~~"-<--25_0-+---+----1---+---t-fm ze Starc•j _
~
'~
I
STEFAN.'.~J
}&~~
2;~~
Kraśnicy
~ o- I
Ryc. J.
1 - mułowce, 2 - piaskowce z wkładkami iłów, 3 - iły, iłowce,
4 - piaskowce, 5 - piaskowce zlepieńcowate i zlepieńce piaszczys-te, 6 - margle, 7 - wapienie, 8 - dolomity, 9 - anhydryty, gipsy, 1 O - skały wulkaniczne: dacyty i in., 11 - skały wulkaniczne:
riolity, 12 - hiatusy.
nity i towarzyszące im w partiach brzeżnych osadowce,
cykl III - osadowce, przeważnie gruboklastyczne.
Cykl I jest wykształcony w postaci brązowoczerwonych
mułowców i piaskowców z wkładkami zlepieńców miąż
szych łącznie od 17(J do 25(J m i ma podobny kąt i kierunek
zapadu, a także analogiczny zasięg jak niżejległe osady
górnokarbońskie (15), stąd proponuję połączyć je w
for-mację ze Starej Kraśnicy (wieś na S od Świerzawy).
Formacja z Rząśnika - obserwuje utwory li cyklu,
wykształcone głównie w postaci magmowych skał
wulka-nicznych a ubocznie i skał osadowych. Utwory li cyklu
występują prawie na całym obszarze depresji i są
wykształ-....eone głównie jako skały wulkaniczne: obojętne (dacyty),
a w mniejszym stopniu kwaśne (riolity). Stwierdzona
miąższość skał wulkanicznych osiąga 34(J m. Tylko w
partiach brzeżnych (poł'udniowych) depresji wulkanitom
towarzyszą skały osadowe, zarówno podścielające jak
i występujące wśród wulkanitów oraz w ich nadkładzie.
Miąższość ich waha się od niewielu metrów do 25(J m.
Są to piaskowce i mułowce barwy brązowoczerwonej.
Zlepieńce występują tylko sporadycznie.
Utwory cyklu II różnią się wykształceniem i zasięgiem
od cyklu I oraz leżą niezgodnie na swoim podłożu. Głów
nym członem tej formacji, jak wspomniano, są skały
Fig. J.
- mudstones, 2 - sandstones with clay intercalations, 3 - clays,
claystones, 4- sandstones, 5 - conglomeratic sandstones and
sandy conglomerates, 6 - marls, 7 - limestones, 8 - dolomites, 9 - anhydrites, gypsum, 1 O - volcanic rocks: dacites and others,
11 - volcanic rocks: rhyolites, 12 - gaps.
wulkaniczne, wśród których zdecydowanie przeważają
skały obojętne, głównie dacyty. Występują one w połud
niowej części depresji, pomiędzy Świerzawą a Gradowem,
jak i w jej partiach środkowych, gdzie są osiągane
wierce-niami. Skały kwaśne - riolity są w obu obszarach
wy-kształcone lokalnie, mimo to P.H. Karnkowski (8)
omawia-ną formację wulkaniczomawia-ną nazwał formacją z Wielisławia,
proponując jako stratotyp riolit z tej miejscowości. Biorąc
jednak pod uwagę główną skałę tej formacji - dacyty
(wykształcone okazale i dobrze odsłonięte we wsi Rząśnik),
proponuję wulkanity wydzielić w formację z Rząśnika
i stratotyp zlokalizować w tej miejscowości. Natomiast
riolit z Wielisławia, okazale odsłonięty w kamieniołomie,
można zaproponować jako hipostratotyp.
J. Pokorski (16) zaproponował _wydzielenie w dolnym
czerwonym spągowcu dwóch formacji: li A -
wulka-nicznej i li B - osadowej. Formacja li A odpowiada
formacji z Rząśnika. Towarzyszące wulkanitom skały
osadowe, wykształcone głównie w brzeżnych, południo
wych partiach depresji są podrzędne w stosunku do
wulka-nitów. Są one reprezentowane przez mułowce i piaskowce,
pQdrzędnie zlepieńce. Proponuję uznać je za ogniwo z Pław
nej (wieś na S od Lwówka), gdzie są one dobrze rozwinięte
hipostra-Ryc. 2.
- kreda, 2 - wapień muszlowy, 3 - piaskowiec pstry, 4 - cech-sztyn, 5 - czerwony spągowiec, 6 - karbon górny, 7 - starszy
paleozoik (kambr-karbon dolny).
totyp. Ogniwo to odpowiada formacji II B Pokorskiego
(16).
Formacja z Płuczek - obejmuje utwory klastyczne III cyklu czerwonego spągowca. Cykl III jest wykształco ny w całej depresji jako brązowoczerwone zlepieńce piasz-czyste i piaskowce zlepieńcowate, o ziarnie drobniejącym stopniowo ku N. Miąższość ich waha się od 260 do około 500 m. Osad ten zalega niezgodnie na swoim podłożu, stąd można go wydzielić w formację z Płuczek (wieś na SW od Lwówka), gdzie są dobrze odsłonięte znaczne partie cyklu. Tam
tei
proponuję zlokalizować hipostrato-typ. Natomiast drugi hipostratotyp można umieścić w nieczynnym łomie cechsztynu, w Płuczkach Dolnych, gdzie w przekopie są widoczne górne partie tej formacji oraz jej granica z cechsztynem. J. Pokorski (16) dzieli górny czerwony spągowiec na dwie formacje: II C i II D. W depresji północnosudeckiej brak niestety zróżnicowania osadów tej formacji. P.H. Karnkowski (8) proponuje dla tej formacji nazwę: formacja z Bolesławca. Nie jest to nazwa właściwa, gdyż Bolesławiec leży na kredzie a otwór N-24 (4), odwiercony w tym mieście, nie nawiercił w ogóle utworów czerwonego spągowca. Cechsztyn leży tu na sylurze - ordowiku.Ogniwo z Niwnic obejmuje osady cechsztyńskie zarówno klastyczne, jak i chemiczne.
C e c h s z t y n. Osady cechsztyńskie są utworem mor-skim wykształconym w brzeżnych partiach basenu, a więc poza zasięgiem serii solnych. Wykształcenie ich jest nie-typowe, lecz zróżnicowane: zlepieńce i piaskowce, margle i wapienie oraz dolomity, gipsy i anhydryty. H. Scupin ( 18) osady te zaliczył do cechsztynu dolnego, środkowego.
i górnego. Według ostatnich badań (1, 14) wymienione osady należą do cyklotemów: werra i stassfurt. Osady te
Fig. 2.
1 - Cretaceous, 2 - Muschelkalk, 3 - Buntsandstein, 4 - Zech
-stein, 5 - Rotliegendes, 6 - Upper Carbonif ero us, 7 - Low er Paleozoic (Cambrian-Lower Carboniferous).
odsłaniają się w południowych częściach depresji. Miąż
szość osadów cechsztyńskich jest niewielka i waha się od 70 do 140 m. Z uwagi na ich odmienne wykształcenie pro-ponuję wydzielić je w randze ogniwa w obrębie 1 i 2 cyklo-temu cechsztynu. Ogniwo to można nazwać z Niwnic (wieś na W od Lwówka), gdzie jest najlepiej odsłonięta wyższa część cechsztynu w dużym łomie i w przyległych odsłonkach. W łomie tym proponuję zlokalizować jeden hipostratotyp. Drugi hipostratotyp proponuję umieścić we wspomnianym już łomie w Płuczkach Dolnych, gdzie odsłania się niższa część cechsztynu wraz z dolną granicą. Formacja z Radiówki obejmuje piaszczyste osady dol -nego i środkowego piaskowca pstrego.
P i a s k o w i e c p s t r y jest utworzony zarówno z osadów lądowych, jak i morskich. Dolne i ·środkowe jego podpiętro jest wykształcone w postaci lądowych piaskow -ców kwarcowych barwy różowej, kruchych. Miąższość ich wynosi od 500 do, lokalnie (1), 700 m. Górna ich część w okolicy Lwówka cechuje się rytmicznym warstwowaniem, spoiwem krzemionkowo-ilastym i barwą szarą. H. Scupin (19) wydzielił wśród nich: piaskowce kaczawskie, warstwy z Radłówki, lwówecki piaskowiec budowlany i horyzont karneolowy w stropie. Według nowszych badań (13) piaskowce kaczawskie tylko nieznacznie różnią się od piaskowców z Radłówki a horyzontu karneolowego „in situ" nie stwierdzono.
Pstry piaskowiec dolny i środkowy na obszarze przed-sudeckim był podzielony na 21 kompleksów (21). W de-presji pstry piaskowiec jest wykształcony tak jednolicie, że poza wydzieleniem osadów rytmicznie warstwowanych w jego górnej części, cały pozostały profil jest wyłącznie piaskowcowy i dość jednolity. Odpowiada on formacji 3
i środkowego piaskowca pstrego depresji północnosudec
kiej proponuję więc objąć nazwą: formacja z Radłów ki,
adaptując nazwę używaną dla znacznej części osadów już
od kilkudziesięciu lat. Jako hipostratotyp dla niej można przyjąć łom piaskowca w Nielestnie, przy szosie do Czerni-cy (na N od Jeleniej Góry), natomiast piaskowce rytmicz-nie warstwowane ze stropowej części środkowego pias-kowca pstrego proponuję wydzielić w ogniwo z Lwówka, a za stratotyp uznać łom piaskowca w Lwówku, przy szosie do Gryfowa.
Formacja z Raciborowic obejmuje osady marglisto--ilaste górnego piaskowca pstrego i marglisto-wapniste wapienia muszlowego. Piaskowiec pstry górny (ret) składa się z iłowców i margli z wkładkami piaskowców, wapieni i dolomitów. A. Szyperko-Śliwczyńska (22) wydzieliła go w formację 6, a H. Senkowicz (20) proponuje ewentual-nie . połączyć go z najniższą częścią dolnego wapienia muszlowego w jedną formację.
W a p i e ń m u s z l o w y jest reprezentowany przez margle i wapienie. G. Holdefleiss (7) osady dolnego pod-. piętra podzielił na: margliste warstwy myoforiowe (20 -27 m), dolny wapień falisty (25 -· 30 m), górny wapień falisty (25-30 m) i wapień piankowy (50 m). Uważam za słuszną propozycję Senkowicz (20), aby połączyć osady retu z warstwami myoforiowymi w formację, którą proponuję nazwać formacją z Raciborowic, dlatego że osady te
naj-pełniej odsłaniają się w łomie w Raciborowicach i tam też należałoby zlokalizować stratotyp. Wyższe poziomy dol-nego wapienia muszlowego, a więc wapienie faliste i wapie-nie piankowe można uznać za Senkowicz (20) za formację: gogolińską (wapienie faliste) i formację C (wapienie pian-kowe), Hipostratotyp wapieni falistych· proponuję
zlokali-zować w łomie w Raciborowicach.
Wyższe poziomy wapienia muszlowego pojawiają się
w miarę postępowania ku zachodowi, a w NW części de-presji występuje już całe środkowe i górne podpiętro.
Wapienie te podobnie wykształcone jak na monoklinie przedsudeckiej proponuję za H. Senkowicz (20) wydzielić
w dwie formacje: jedną obejmującą piętro środkowe i
dru-gą - górne (G). Zachowana miąższość środkowego triasu waha się od 120 m, w części wschodniej depresji, do 265 m w jej części północno-zachodniej.
K aj p e r. Osady kajpru zostały stwierdzone w de-presji północnosudeckiej dopiero w 1970 r. (5). Są one poznane słabo a reprezentują zarówno piętro dolne jak i górne, wykształcone w postaci osadów lagunowych:
mułowców i iłowców z wkładkami gipsów oraz piaskow-ców. Miąższość osadów kajpru przekracza 300 m. Ze względu na podobne wykształcenie osadów z depresji i ż monokliny przedsudeckiej, proponuję dostosować się
do podziału formalnego kajpru z monokliny (20), a więc wydzielić formacje: lubuską, wągrowiecką, K, L i M.
Kred a gór n a depresji północnosudeckiej obej-muje okres od górnego cenomanu po santon dolny, a skła
da się z piaskowców, margli, wapieni, iłów i mułowców. Dotychczas osady te nie były dzielone formalnie. Jedynie A. Błaszkiewicz i S. Cieśliński (3) zaproponowali (i to poza Sudetami) wydzielenie czterech typów kompleksów litologicznych: piaszczystego, mułowcowo-ilastego, wapie-nii, margli, opok i gez oraz kredy piszącej. Częściowo na ich podstawie zaproponuję wprowadzenie formacji i ogniw.
Formacja z Rakowic Wielkich obejmuje osady węgla
nowe cenomanu, turonu i koniaku, w obrębie których
języki piaskowcowe stanowią ogniwa.
C e n o m a n jest wykształcony jako skały klastyczne i węglanowe. Warstwa piaszczysto-zlepieńcowata wykształ
cona w niższej części piętra ma zmienną grubość: od kilku
metrów w NW części depresji do 50- 60, a lokalnie do 130 m w jej części wschodniej. W tej części depresji piaskow-ce stanowią przeważnie jedyny osad a odsłaniają się w re-jonie Lwówka i Złotoryi. H.' Scupin ( 17) piaskowce te
wydzielił jako dolny ciosowiec. W kierunku ku W obserwu-je się zwiększanie miąższości nadległych margli i wapieni, od zera względnie niewielu metrów na E do ponad 50 m na W depresji. Według fauny osady cenomańskie należą
do pod piętra górnego w podziale dwuczłonowym ( 11 ). Piaskowce cenomańskie, stanowiące podłoże osadów wę
glanowych proponuję wydzielić w ogniwo z Wilkowa od wsi w okolicy, której mają one największą miąższość.
Stratotyp zaś należy zlokalizować we Lwówku, gdzie w „Szwajcarii Lwóweckiej" jest pięknie odsłonięty prawie
całkowity profil piaszczystego cenomanu, wraz z dolną granicą.
T u r o n jest wykształcony głównie jako ciemnoszare margle, w przewadze ilaste, z wkładkami wapieni w N W
części depresji. H. Scupin (17) we wschodniej jej części wydzielił wiele typów litologicznych. W dolnym turonie
wydzielił on: lwówecki i jerzmanicki piaskowiec marglisty oraz kwarcowy piaskowiec „rabendocken '', a w turonie górnym - margiel z Rakowic Wielkich i piaskowiec z Chmielna. Osady turońskie są miąższe od 170 do 250 m, a odsłaniają się skąpo w okolicy Lwówka. Wapienie
dolno-turońskie, obejmujące także górne partie cenomanu są dostępne tylko wierceniami. Proponuję wydzielić je w ogniwo z Przewozu, gdyż otwór w tej miejscowości
prze-wiercił maksymalną znaną grubość wapieni. W niższej części turonu, we wschodniej części depresji, wśród margli
wykształcił się stożek piaszczysty, który w swej części za-chodniej rozwidla się na dwa języki. Miąższość tych pias-kowców dochodzi do 1 OO m. Piaskowce te proponuję wydzielić w ogniwo z Chmielna, adaptując starą nazwę.
Jeden hipostratotyp tego ogniwa proponuję zlokalizować
w łomie położonym przy stacji kolejowej Jerzmanice Zdrój, a drugi w łomie w Płakowicach przy szosie do So-boty. Ten drugi hipostratotyp obejmuje także przejście
w margle.
W górnym turonie we wschodniej części basenu, wzdłuż
wyspy wschodniosudeckiej utworzył się wąski pas piaskow-ców miąższych do kilkudziesięciu metrów. Jest on stwier-dzony wierceniami, głównie w okolicy Dobrej (NW od
Bolesławca), stąd piaskowce te proponuję wydzielić w ogniwo z Dobrej.
K o n i a k jest wykształcony jako margle ilaste i iłow
ce margliste. Osad ten ku SE staje się coraz. bardziej piasz-czysty, przechodząc w piaskowce. Te drobnoziarniste piaskowce ilaste H. Scupin (17) wydzielił w warstwy z Nowej Warty. Osad koniacki w ~zęści wschodniej depresji obej-muje tylko podpiętro dolne, a ku NW także górne. Na marglach i iłowcach w części wschodniej i środkowej
basenu kredowego, a wśród margli w części zachodniej
utworzył się język piaskowcowy. H. Scupin ( 17) określił ten piaskowiec jako górny. Osiąga on miąższość do 100 m, natomiast osady węglanowe są miąższe do 300 m.
Serię skał węglanowych łącznie z językami piaskowco-wymi, sięgającą od cenomanu po koniak proponuję wy-dzielić jako formację z Rakowic Wielkich (wieś na N od
Lwówka), rozszerzając pojęcie Scupinowskie iłów z
Ra-kowic Wielkich na całą formację węglanową. Natomiast wspomniany język piaskowcowy proponuję wydzielić w ogniwo z Żerkowic (wieś na N od Lwówka), gdzie jest on dobrze odsłonięty. Jego stratotyp należy umieścić w łomie
w Rakowicach Małych, gdzie oprócz znacznej miąższości
piaskowca jest odsłonięty także jego kontakt z nadległym
S a n t o n jest zmiennie wykształcony w różnych częś ciach depresji północnosudeckiej. W jego części wschodniej
i środkowej są to piaskowce z wkładkami iłów i węgli
podścielone wa'rstwami ilastymi z węglami. Natomiast
w części północno-zachodniej wykształciły się mułowce,
które od marglistych dołem, poprzez ilaste, przechodzą
w piaszczyste górą. Utwory te różne genetycznie proponuję
zaliczyć do dwóch formacji: z Czernej 'i z Węglińca.
Formacja z Czernej. Piaskowce z wkładkami iłów
i węgli są utworem deltowym, osiągającym około 500 m
miąższości. Proponuję dla nich nazwę: formacja z Czernej
(wieś na NW od Lwówka), gdzie w dawnych kopalniach:
Maria I, II· i lII jest ona dobrze odsłonięta. Na kopalni Maria Ili można także zlokalizować stratotyp. Spągową
warstwę iłów limnicznych zmiennej miąższości od 2 do
50 m proponuję wydzielić w ogniwo z Nowogrodźca,
gdzie nawiercono ich największą miąższość. Stratotyp natomiast należy zlokalizować w łomie piaskowca w Ra-kowicach Ma łych, gdzie jest odsłonięte całe, choć silnie zredukowane ogniwo wraz ze spągiem i stropem.
Formacja z Węglińca. Mułowce z północno-zachodniej
części depresji, miąższe około 250 m, proponuję wydzielić
w formację z Węglińca. Morskie te utwory zostały bowiem
w tym otworze (Węgliniec IG-1) nawiercone w dużej miąż
szości. Rdzeń tego otworu proponuję na stratotyp tej
formacji.
LITERATURA
1. Bałazińska J„ Bossowski A. - Wgłębna
budowa geologiczna środkowej i zachodniej części
synklinorium północnosudeckiego w świetle nowych danych. Kwart. Geol. 1979 nr 2.
2. Berg G. - Die Gliederung des Oberkarbons und Rotliegendes in niederschlesisch-bohmischen Becken. Jb. preuss. geol. Landes-Anstalt 1925, Bd. 46.
3. Błaszkiewicz A„ Cieśliński S. - Prace
nad systematyzowaniem stratygrafii górnej kredy Pols-ki (poza Karpatami i Sudetami). Kwart. Geol. 1979 nr 3„ 4. B o s s o w s k i A. i in. - Dokumentacja wynikowa otworów:. N-24, Bolesławiec i N-25 Osieczów. Arch.
IG Wrocław 1978.
5. Dy j ac z y ń ski K. - Karta otworu wiertniczego Przewóz 1. Arch. PPN Zielona Góra 1970.
6. H a v le n a V. - Geologie uhelnych lożisek. T. 2. Praha 1964.
7. Ho 1def1 eis s G. - Ges Triasvorkommen von Gross Hartmannsdorf in Niederschlesien. Jber. Schles.
Ges. Vaterl. Kultur. Bd. 93. 1916.
8. Kar n ko ws k_ i P.H. - Obecny podział litostraty-graficzny czerwonego spągowca w Polsce i propozycje jego sformalizowania. Kwart. Geol. 1981 nr 1.
9. M i Ie w i cz J. - Pierwsza wiadomość o karbonie w niecce północnosudeckiej. Prz. Geol. 1962 nr 6.
1 O. M i 1 e w i c z J. - Developpment des depots conti-nentaux du Permien inferieur en Pologne. Atti del Symp. Verrucano 1966.
11. M i 1 e w i c z J. - Kreda depresji północnosudeckiej
w świetle· nowych badań. Przew. XL Zjazdu PTG.
1967.
12. Mi 1 ew i cz J. - Zum Oberkarbon in der Nord
-sudetischen Depression. Geologie 1968 nr 4.
13. Mi 1 ew i cz J. - O piaskowcu pstrym rowu Lwów-ka na tle regionów przyległych. Kwart. Geol. 1968 nr 3.
14. Mi 1 ew i cz J. - Uwagi do podziału cyklicznego cechsztynu w synklinorium północnosudeckim. Kwart. Geol. 1981 nr 1.
15. M
i
1 ew i cz J. - Die tektonisch-strukturelle Ent-wicklung des Synklinorium der Nord Sudety. Zeitschr. geol. Wiss. 1981, H. 2.16. Pokorski J. - Propozycja formalnego podziału
litostratygraficznego czerwonego spągowca na Niżu
Polskim. Kwart. Geol. 1981 nr 1.
17. Sc u p i n H. - Die Lowenberger Kreide und ihre Fauna. Paleontographica, Suppl. VI 1913.
18. S c u p i n H. - Die nordsudetische Dyas. F ortschr. Geol. Paliiont. 1931, H. 27.
19. Sc u pi n H. - Der Buntsandstein der Nordsudeten.
Z. Dtsch. Geol. Ges. 1933. Bd. 85.
20. Se n ko w i cz H. - Możliwości sformalizowania
po-działu litostratygraficznego środkowego i górnego
tria-su epikontynentalnego w Polsce. Kwart. Geol. 1979 nr 3.
21. S o k o ł o w s k i J. - Charakte.rystyka geologiczna i strukturalna obszaru przedsudeckiego. Geol. Sudetica 1967 vol. 3.
22. S z y p e r k o -Ś 1 i w c z y ń s k a A. - Litostraty
-grafia pstrego piaskowca w Polsce. Kwart. Geol. 1980 nr 2.
SUMMARY
The paper presents a proposal of formal lithostrati-graphic nomenclature for strata of the North-Sudetic Depression, and location of individual stratotypes.
Strata of the Stephanian and cycle I of the Rotliegendes are assigned to the Stara Kraśnica Formation. The nam~
Rząśnik Formation is proposed for strata of the cycle II
of the Rotliegendes, for which Karnkowski proposed the
Wielisław Formation, and Pokorski - the Formation II
A. The Płuczki Formation is proposed for strata of the
lllrd cycle of the Rotliegendes, aśsigned by Karnkowski to the Bolesławiec Formation, and by Pokorski to two formations:
li
C and II D. Zechstein strata are assigned to the Niwnice member, on account of their untypical development. The name Radłówka Formation is propos-ed for strata of the Lower and Middle Buntsandstein, i.e. those corresponding to the Formation 3 ofSzyperko--Śliwczyńska. The formal subdivision from the
Fore--Sudetic Monocline may be adapted for the Rhot and Muschelkalk, except for the Rhot and Myophoria Beds, for which the Raciborowice Formation is proposed here.
Similarly, the forma! subdivision elaborated for the Keuper of western Poland by Senkowiczowa, may be used for coeval strata of the North-Sudetic Depression. Moreover, it is proposed to assign Cretaceous strata to three forma-tion: Rakowice Wielkie Marły Formation, Węgliniec
Mudstone Formation. and Czerna Sandstone-Clay Forma-tion.
PE3łOME
npeAnO>KeHo BBeAeH1-1e cpopManbH0.:1
nl-1TOCTpaT1-1rpa-cp1-14eCKOi:1 HOMeHKnaTypbl AflR OTno>KeHi.11:1
cesepHocy-AeTCK0.:1 AenpeCCl-11-1, a TaK>Ke pa3Me1J.4eH1-1e OTAeflbHblX
CTpaToT1-1nos.
OcaAKl-1 cTecpaHCKoro Rpyca 1-1 nepsoro u,1-1Kna KpacHoro ne>KHR np1-141-1cneHbl K cpopMau,1-11-1 1-13 Cnpo.:1 KpaCHl-1U,bl.
,0.nR ocaAKOB BToporo u,1-1Kna KpacHoro ne>KHR
