384 Kronika
specjalista chorób oczu, według słów dra R. Meissnera: „należał do najwybit-niejszych polskich specjalistów i propagatorów oświaty sanitarnej oraz wycho-wania higienicznego". W 1918 r. współuczestniczył w opracowaniu programu nauczania higieny szkolnej przez Ministerstwo Wyznań Religijnych i Oświecenia Publicznego. Jego badania antropologiczne doprowadziły do ważnych z p u n k t u widzenia naukowego wniosków i postawiły go w rzędzie wybitnych polskich antropologów.
Dyskusja po referatach, w której wzięli udział w kolejności: doc. Stanisław Szpilczyński, dr Józef Dziadek, dr Teresa Ostrowska, Helena Czernek, dr Roman Meissner, mgr Stanisław Kostanecki, mgr Zofia Stopa, dr Tadeusz Garlej i dr hab. Jan Władysław Chojna, skoncentrowała się głównie n a dwóch problemach: wkła-dzie do rozwoju nauki polskiej lekarzy pracujących w ośrodkach prowincjonal-nych oraz wpływie środowiska na kształtowanie się wybitprowincjonal-nych jednostek. Doc. Szpilczyński zauważył m.in., że zbyt mało o drugim z tych problemów mówiono w związku z osobą A. Macieszy. W odpowiedzi dr Meissner, mgr Kostanecki i dr Garlej wskazali na niewielką rolę wpływu środowiska, jakiemu mógł podlegać Maciesza i podkreślili jego zdolność samokształcenia. Przedstawicielka Towarzystwa Naukowego Łomżyńskiego, Helena Czernek, podniosła wartość tego rodzaju sympozjów dla popularyzacji wybitnych postaci prowincji polskiej.
Dyskusję podsumował prof. К. Rowiński. Po obradach zebrani obejrzeli małą wystawkę, na której zaprezentowano m.in. pamiątki po A. Macieszy, jak kores-pondencję i fotografie oraz jego opublikowane prace.
Uczestnicy sympozjum uczestniczyli również w uroczystym złożeniu wień-ców na grobach Aleksandra Macieszy i jego matki. Wartę przy grobach zaciągnęła młodzież z Liceum Ogólnokształcącego im. Władysława Jagiełły, szkoły, z którą Aleksander Maciesza był szczególnie związany swoją pracą w dziedzinie oświaty higienicznej i higieny szkolnej.
Zofia Podgórska-Klawe
P O S I E D Z E N I E K O M I S J I H I S T O R Y C Z N E J R A D Y P R A S Y T E C H N I C Z N E J
Na zebraniu w dniu 27 listopada 1975 r. prof. Jan Pazdur wygłosił referat „Dziennik Politechniczny" (1860—1862). Prawzór ogólnego czasopisma technicznego w Polsce. Omawiany miesięcznik został założony w Warszawie przez inżynierów drogowych, braci Witolda i Bronisława Marczewskich. Zakres tematyczny czaso-pisma obejmował początkowo „zbiór wiadomości z postępu inżynierii, budow-nictwa, mechaniki i technologii"; po pół roku rozszerzony został na dziedzinę „inżynierii agronomicznej" i prawo administracyjne w odniesieniu do przemysłu i robót technicznych. Pojawienie się pojęcia inżynierii agronomicznej na łamach „Dziennika Poły technicznego" jest sygnałem ważnych przemian w sposobie poj-mowania techniki. W rezultacie stopniowych zmian w trzecim roku istnienia miesięcznika zakres jego treści obejmował zagadnienia budowy dróg i mostów,
żeglugi i kolejnictwa, gospodarki wodnej i hydrotechniki, geodezji, geologii i gór-nictwa, inżynierii agronomicznej, budowgór-nictwa, mechaniki i energetyki, metalurgii i technologii materiałów budowlanych, wytwórstwa chemicznego i farmaceutycz-nego, przetwórstwa cukrowniczego, papierniczego, tłuszczowego.
W dyskusji zabrał głos dr E. Tomaszewski, który m i n . poruszył problem gromadzenia materiałów archiwalnych do historii prasy technicznej. Zdaniem dyskutanta jesit ze wszech miar pożądane prowadzenie — poza analizą zawartości czasopism — także badań nad materiałami redakcyjnymi oraz podejmowanie prób dotarcia do materiałów związanych z kręgiem twórców i odbiorców prasy technicznej (zwłaszcza w pamiętnikach i korespondencji).
Kronika 385
R e f e r e n t uznał słuszność tego stanowiska i zapowiedział, że w 1976 roku będą podjęte tego r o d z a j u poszukiwania.
Marian Belerski
K O M E Ń S K I A W S P Ó Ł C Z E S N O Ś Ć
Pod taką n a z w ą odbyła się w dn. 11—12 listopada 1975 r. w Warszawie k o n f e r e n c j a zorganizowana przez Zakład Historii Nauki, Oświaty i Techniki PAN, w k t ó r e j uczestniczyła g r u p a czeskich i słowackich komeniologów oraz liczne grono polskich historyków oświaty i nauki, została zorganizowana dla uczczenia XXIX rocznicy Czechosłowackiej Republiki Socjalistycznej i była kolejnym spot-k a n i e m historyspot-ków oświaty i nauspot-ki obu spot-k r a j ó w w r a m a c h współpracy n a u spot-k o w e j między PAN a CSAV.
K o n f e r e n c j a miała za zadanie ukazać niektóre poglądy i wskazania K o m e ń -skiego jako źródła współczesnych teorii pedagogicznych i rozwiązań dydaktycznych. Miała również sprecyzować program i kierunki dalszych b a d a ń n a d t w ó r -czością Komeńskiego (przede wszystkim w dziedzinie pedagogiki) oraz j e j od-działywaniem w czasach późniejszych aż do wieku XX.
Na K o n f e r e n c j i wygłoszono łącznie 11 r e f e r a t ó w . Ze strony czechosłowackiej r e f e r a t y wygłosili: prof. J. Mâtej (Komenského näzory na riadenie Skolskoj vychovy a rocialistickâ pedagogika), dr P. Floes (Komensky a Boehme), dr M. Beckova
Poznâvani pedagogickych nâzoru Komenského), dr D. Cäpkoya (Nëkteré zâkladni principy filosoficko-pedagogického systému J. A. Komenského), prof. J. B. Cäpek (Komenskti a organisace vëdeckého zivota) oraz p r o f . A. Cuma (Komensky a soucastnost). Ze strony polskiej r e f e r a t y przedstawili: prof. В. Suchodolski
(Komeński a współczesność), prof. R. Wroczyński (Komeńskiego koncepcja kształ-cenia przez całe życie), prof. W. Voisé (Komeński między przeszłością a przy-szłością), doc. T. Bieńkowski (Komeńskiego metody i środki przekazywania wiedzy
w szkole) i prof. J. Miąso (Perspektywy badań komeniologicznych).
Referaty oraz towarzysząca im rzeczowa d y s k u s j a rozpatrywały poszczególne aspekty systemu dydaktycznego Komeńskiego, k t ó r e m a j ą oczywisty walor w n a -szej dzisiej-szej współczesności i w praktyce wychowania socjalistycznego. Wskazywano na ciągłą aktualność (z uwzględnieniem oczywiście w y m a g a ń i po-trzeb ideowych i społecznych naszych czasów) takich założeń Komeńskiego j a k demokratyzacja i powszechność nauczania szkolnego, kształcenie p e r m a n e n t n e , łączenie zdobywania wiedzy z udziałem w życiu społecznym, organizacja toku pracy szkolnej i samodzielnego studiowania ludzi dorosłych, k o n c e p c j a wielo-f u n k c y j n e g o podręcznika szkolnego, sposoby zastosowania wiedzy teoretycznej w p r a k t y c e życia społecznego i poznawaniu przyrody, model nauczyciela jako organizatora pracy szkolnej i przyjaciela młodzieży.
Zamykający k o n f e r e n c j ę r e f e r a t prof. J. Miąso nakreślił szerokie p e r s p e k t y w y dalszych b a d a ń zarówno n a d samą twórczością Komeńskiego, jak i j e j r e cepcję w czasach późniejszych, badań, k t ó r e powinny być p o d e j m o w a n e w k o n -tekście historycznego rozwoju n a u k społecznych i teorii wychowania, z uwzględ-nieniem oddziaływnia poglądów Komeńskiego n a wybitnych pedagogów od w i e k u X V I I do naszych czasów.
K o n f e r e n c j a umożliwiła w y m i a n ę poglądów i doświadczeń badaczy czecho-słowackich i polskich i przyczyniła się znacznie do zacieśnienia w z j e m n e j współpracy obydwu stron.
