Biuletyn liturgiczny

Władysław Głowa, Marian

Pisarzak, Andrzej Rojewski,

Mirosław Jagielski, Bogusław

Nadolski

Biuletyn liturgiczny

Collectanea Theologica 54/3, 75-88

B

I

U

L

E

T

Y

N

Y

Г R

E

C

E

N

Z

J

E

C o lle c ta n e a T h e o lo g ic a 54(1884) fa sc . I I I

B IU LETY N LITU R G IC ZN Y

Z a w a r to ś ć : 1. P r z y g o to w a n ie k a n d y d a tó w do p o słu g i le k to r s k ie j i fo rm o w a n ie le k to ra tó w . — 2. L it u r g ia w ie lk a n o c n a — s z u k a n ie d ru g ie g o w z o rc a . — 3. W sp ó łc z e sn a e w o lu c ja s a k r a m e n t u p o k u ty i je j im p lik a c je p a s to r a ln e . — 4. S o b o tn ie n a b o ż e ń s tw o p rz y g o to w a w c z e do n ie d z ie ln e j E u c h a r y s tii *. I. P R Z Y G O T O W A N IE K A N D Y D A T Ó W D O P O S Ł U G I L E K T O R S K IE J I F O R M A C JA L E K T O R Ó W

G ło sz e n ie S ło w a B ożego m a z a s a d n ic z e z n a c z e n ie d la z b a w ie n ia cz ło w ie k a . D o z b a w ie n ia , b o w ie m , p o tr z e b n a je s t w ia r a , a „ w ia r a r o d z i się z te g o , co s ię sły szy , ty m z aś, co s ię sły szy , j e s t S ło w o C h r y s tu s a ” (Rz 10,17). K o śció ł w id z ą c tę w ie lk ą w a r to ś ć B ib lii, w w y n ik u r e f o r m y S o b o ru W a ty k a ń s k ie ­ go II , o b fic ie z a s ta w ił d la w ie r n y c h s tó ł S ło w a B ożego. T rz e b a ty lk o n a l e ­ ży cie k o rz y s ta ć z n ie g o . Z a ró w n o ci, k tó r z y p r z y j m u j ą te n n ie z w y k ły p o k a rm , j a k i ci, k tó r z y go p o d a ją , p o w in n i sto s o w a ć p e w n e re g u ły , p e w n e p ra w id ła , a b y p o k a r m t e n b y ł z a w sz e s t r a w n y i s łu ż y ł do b u d o w y w e w n ę tr z n e j cz ło ­ w ie k a , a w k o n s e k w e n c ji do je g o z b a w ie n ia .

W ra z z s o b o r o w ą r e f o r m ą litu r g ii, do Z g ro m a d z e n ia litu rg ic z n e g o w sz e d ł i p o z o s ta ł n a s ta łe le k t o r — m in i s t r a n t c z y ta ją c y P is m o Ś w ię te . P o c z ą tk o w o je g o f u n k c j a n ie p rz e z w s z y s tk ic h b y ła a p ro b o w a n a , a d z is ia j je g o n ie o b e c ­ n o ść n a M szy św ., w z g lę d n ie n a n a b o ż e ń s tw a c h S ło w a B ożego, j e s t n ie do p o m y ś le n ia . F u n k c ję le k to r a p o w ie rz a n o p o c z ą tk o w o s ta r s z y m m in is tr a n to m , k tó r z y p o tr a f il i p o p r a w n ie c z y ta ć . N ie b y ło w te d y c z a su n a ic h g ru n to w n ą fo r m a c ję . Z a d o w a la n o się k ilk o m a w y k ła d a m i z P is m a Ś w ię te g o . D ziś, k ie d y ju ż w k a ż d e j p a r a f ii j e s t p o k ilk u , k ilk u n a s tu , a n a w e t k ilk u d z ie s ię c iu le k ­ to ró w , s t a je s ię k o n ie c z n ą fo r m a c ja p e r m a n e n tn a ty c h , k tó r z y ju ż są le k to ­ r a m i i f o r m a c ja k a n d y d a tó w n a le k to ró w . Z w y k łą e k s p lo a ta c ją j e s t k o r z y ­ s ta n ie z p o słu g i le k to r a , a n ie w z b o g a c a n ie je g o d u c h a . K a ż d y le k t o r w p a ­ r a f ii je s t p ro ś b ą s k ie r o w a n ą do d u s z p a s te r z a o z a ję c ie się n im , o u f o r m o ­ w a n ie go n a p ra w d z iw e g o g ło s ic ie la S ło w a B ożego. G ło sic ie l S ło w a B ożego j e s t p ie r w s z y m je g o s łu c h a c z e m i d la te g o s ta w ia m u się n a jp i e r w te sa m e w y m a g a n ia , ja k i e s ą s ta w ia n e c a łe m u L u d o w i B o żem u w z a k re s ie u c z e s tn i­ c tw a w litu r g ii S ło w a . L e k to r je s t p o n a d to s łu g ą B ożego S ło w a . S łu ż y te m u s a m e m u S ło w u , k tó r e m u w S ta r y m T e s ta m e n c ie s łu ż y li p ro ro c y , a po p r z y j ­ śc iu C h r y s tu s a a p o s to ło w ie o ra z k o n ty n u u ją c y ic h m is ję b is k u p i, k a p ła n i i d ia k o n i. Z a te m le k t o r k o rz e n ia m i s w y m i s ię g a w o d le g łe c z a sy S ta re g o T e s ta m e n tu , a je g o z a d a n ie m n a d z is ia j j e s t p o m a g a n ie b is k u p o m , k a p ła n o m i d ia k o n o m w w y p e łn ia n iu ic h tr u d n e g o o b o w ią z k u g ło s z e n ia S ło w a B o ­ żego *.

K a ż d y k to d e c y d u je się n a p o słu g ę le k to r s k ą , p o w in ie n p a m ię ta ć , że m a b y ć n a rz ę d z ie m B oga p rz e m a w ia ją c e g o d z is ia j do c z ło w ie k a . N a rz ę d z ie to p o w in n o b y ć j a k n a jd o s k o n a ls z e , n ie z a w o d n e i p e w n e , bo o d n a le ż y te g o jeg o fu n k c jo n o w a n ia u z a le ż n io n e s ą s p r a w y n a jw a ż n ie js z e d la c z ło w ie k a — je g o * R e d a k to re m n in ie js z e g o b iu le ty n u je s t k s. B o g u s ła w N a d o l s k i T C h r., W a rs z a w a -P o z n a ń . i P o słu g i i św ię c e n ia . U s ta n o w ie n ie le k to r ó w , W a rs z a w a 1977, 5—6.

BIULETYN LITURGICZNY z b a w ie n ie . I d la te g o , z a n im le k to r z a c z n ie s p e łn ia ć s w o ją f u n k c ję w zg ro ­ m a d z e n iu litu r g ic z n y m , m u s i p rz e jś ć s p e c ja ln e p rz y g o to w a n ie , s p e c ja ln ą f o r ­ m a c ję . P rz y g o to w a n ie to n ie m o że o g ra n ic z y ć się do s tr o n y te c h n ic z n e j, do p o z n a n ia r e g u ł o b o w ią z u ją c y c h w p r a w id ło w e j w y m o w ie . L e k to r b o w ie m s p e łn ia p r a w d z iw ą f u n k c ję litu r g ic z n ą i d la te g o m u s i n a jp i e r w zo b aczy ć s w o ­ je m ie js c e w z g ro m a d z e n iu litu r g ic z n y m , m u s i p o z n a ć n a t u r ę litu r g ii, je j o g ro m n e b o g a c tw a i a k tu a ln o ś ć . P o n a d to , le k to r m u s i z a ją ć o k re ś lo n y s t o ­ s u n e k do P is m a Ś w ię te g o ; m u s i n a jp i e r w p o z n a ć te n p r a w d z iw y s k a r b ie c b ib lijn y , m u s i z n ie g o c z e rp a ć te m a ty do ro z m y ś la ń , m u s i m o d lić się S ło w e m B ożym , a u te n ty c z n ie go s łu c h a ć i n im żyć. D o p ie ro po ta k i m p o d e jś c iu do S ło w a B ożego m o że b y ć a u te n ty c z n y m jeg o g ło sicielem . To, co s ta n ie s ię d la le k to r a p r a w d z iw ą w a rto ś c ią , b ę d z ie s t a r a ł s ię p rz e k a z a ć in n y m , b y się z n i ­ m i t ą b e z c e n n ą w a r to ś c ią p o d z ie lić , b o b ę d z ie go o n a t a k p rz e p e łn ia ć , że s a m w so b ie n ie b ę d z ie w s ta n ie je j p o m ie śc ić i z a trz y m a ć .

Z a s a d n ic z ą f u n k c j ą le k to r a je s t c z y ta n ie S ło w a B ożego (do n ie g o n a le ż y p ie r w s z e c z y ta n ie a lb o p ie rw s z e i d ru g ie ; w p e w n y c h w y ją tk o w y c h w y p a d ­ k a c h , n p . g d y c e le b ra n s j e s t n ie w id o m y , źle w id z ą c y lu b c h o ry , le k t o r m oże p rz e c z y ta ć ta k ż e e w a n g e lię b e z w s tę p n e g o p o z d ro w ie n ia i k o ń c o w e g o p o c a ło ­ w a n ia k s ię g i; le k to rz y c z y ta ją ta k ż e w N ie d z ie lę P a lm o w ą i w W ie lk i C z w a r­ t e k tzw . P a s ję , cz y li te k s t e w a n g e lii z o p is e m M ęk i P a ń s k ie j). O p ró cz je d n a k te j z a s a d n ic z e j f u n k c ji, m o że s p e łn ia ć ta k ż e in n e , a le ty lk o w te d y , je ż e li n ie m a ty c h , do k tó r y c h o n e n a le ż ą . I t a k „w ra z ie b r a k u k a n to r a le k t o r m a r e c y to w a ć p s a lm m ię d z y le k c ja m i, z a p o w ia d a ć in te n c je m o d litw y p o w s z e c h ­ n e j, je ż e li n ie m a d ia k o n a lu b k a n to r a , k ie r o w a ć ś p ie w e m i u c z e s tn ic tw e m w ie rn y c h , p rz y g o to w y w a ć w ie r n y c h do g o d n eg o p r z y jm o w a n ia s a k r a m e n tó w . M oże te ż — je ż e li z a c h o d z i p o tr z e b a — o d p o w ie d n io p rz y g o to w y w a ć in n y c h w ie rn y c h , ż e b y p o te m n a m o c y cz a so w e g o z le c e n ia c z y ta li P is m o Ś w ię te p o d ­ czas c z y n n o śc i litu r g ic z n y c h ” (M in is te r ia q u a e d a m V). Z a te m le k t o r m o że b y ć n a jp i e r w p s a łte r z y s tą . T a f u n k c ja j e s t n a jb liż s z a je g o f u n k c ji. C h o d zi p r z e ­ cież o to sa m o S ło w o B oże. „ C z y ta n ia z a c z e rp n ię te z P is m a Ś w ię te g o łą c z n ie ze ś p ie w e m m ię d z y c z y ta n ia m i, s ta n o w ią część g łó w n ą L itu r g ii S ło w a B oże­ g o ”. S ło w o B oże p o d a n e w c z y ta n ia c h b ib lijn y c h „ lu d c z y n i sw o im w ś p ie ­ w a c h ” (W O M Rz 33). M oże le k to r, je ż e li n ie m a d ia k o n a lu b k a n to r a z a p o ­ w ia d a ć in te n c je m o d litw y p o w s z e c h n e j. M o d litw a ta ró w n ie ż j e s t p o w ią z a n a z c z y ta n ia m i b ib lijn y m i. J e s t o n a o d p o w ie d z ią m iło ś c i (k tó ra ro z b ija s k o r u p ę e g o iz m u i w id z i p o tr z e b y in n y c h ) n a w e z w a n ie do m iło ści, s k ie r o w a n e p rz e z B oga do c z ło w ie k a w L itu r g ii S ło w a. P rz y g o to w u ją c w e z w a n ia do m o d litw y p o w s z e c h n e j le k to r m u s i p a m ię ta ć o c z te re c h in te n c ja c h , k tó r e m a ją b y ć z a ­ w sz e u w z g lę d n io n e : za p o tr z e b y K o śc io ła , za rz ą d z ą c y c h p a ń s tw a m i i za z b a ­ w ie n ie całe g o ś w ia ta , z a d o ś w ia d c z o n y c h ja k im ik o lw ie k p rz e c iw n o ś c ia m i i z a w s p ó ln o tę lo k a ln ą (W O M Rz 46). W s z y s tk ic h zaś in t e n c ji n ie m o ż e b y ć w ię c e j n iż s z e ś ć 2. K ie ro w a n ie ś p ie w e m ta k ż e n a le ż y do d o d a tk o w y c h f u n k c j i le k to r a . Ś p ie w j e s t je d n y m ze z n a k ó w a k ty w n e g o u c z e s tn ic tw a w c z y n n o śc ia c h litu r g ic z ­ n y c h . Ś p ie w a ją c y w ie r n i w c z a sie ś w ię ty c h c zy n n o ści, z c a łą p e w n o ś c ią , n ie s ą „ o b cy m i i m ilc z ą c y m i w id z a m i” , p rz e d czy m t a k b a rd z o p rz e s trz e g a K o ­ śció ł m ó w ią c o u c z e s tn ic tw ie w e M szy św . (K L 48). S k o ro le k to r m a k ie r o w a ć śp ie w e m , p o w in ie n w ie d z ie ć ja k ie są z a s a d y d o b o ru p ie ś n i w e M szy św .

L e k to r m oże ta k ż e k ie r o w a ć u c z e s tn ic tw e m w ie r n y c h i p rz y g o to w y w a ć ic h do g o d n eg o p r z y jm o w a n ia s a k r a m e n tó w . T o z a d a n ie s p e łn ia b ę d ą c c e re - m o n ia rz e m , a jesz c z e le p ie j p rz e z k o m e n ta rz litu r g ic z n y . I w ty m p rz y p a d k u z n o w u w id z im y je g o z w ią z e k z litu r g ią S ło w a. Ź ró d łe m d la k o m e n ta r z a są p rz e c ie ż c z y ta n ia b ib lijn e .

2 K o n fe re n c ja E p is k o p a tu P o ls k i, P r z e p is y w y k o n a w c z e do in s tr u k c j i K o n ­

g re g a c ji do s p r a w S a k r a m e n tó w i K u lt u B o żeg o „ In a e s tim a b ile d o n u m ” z 3 IV 1980 r., K r o n ik a D ie c e z ji P rz e m y s k ie j 67(1981) z. 1—2, 4.

BIULETYN LITURGICZNY W re s z c ie do o s ta tn ie j ju ż f u n k c ji le k to r a n a le ż y p rz y g o to w y w a n ie in n y c h d o c z y ta n ia P is m a Ś w ię te g o p o d c z a s c z y n n o śc i litu rg ic z n y c h . D o te j p r a c y z m u s z a go m iło ść do S ło w a W c ie lo n eg o , k tó r e p o w in n o d o trz e ć w sz ę d z ie , i d u c h a p o s to ls k i, k tó r y k a ż e m u d z ie lić się ty m d o b re m , k tó re g o s a m d o ­ św ia d c z y ł. T a k p r z e d s ta w ia j ą się te w s z y s tk ie z a d a n ia , k tó r e p o w ie rz a się le k to ro w i, w r a z z p rz e k a z a n ie m f u n k c j i słu g i S ło w a B ożego. D o s p e łn ie n ia ty c h z a d a ń le k to r m u s i b y ć p rz y g o to w y w a n y n a jp i e r w p rz e z re a liz a c ję p r o ­ g r a m u fo r m a c y jn e g o d la k a n d y d a tó w n a le k to ró w , a n a s tę p n ie p rz e z p e r m a ­ n e n tn ą f o r m a c ję le k to ró w .

1. F orm acja k a n d y d a tó w na lek to ró w

N a cało ść p r o g r a m u fo r m a c y jn e g o k a n d y d a tó w n a le k to r ó w s k ła d a się f o r m a c ja litu r g ic z n a , b ib lijn a i d y k c y jn a . C a ły m a t e r i a ł f o r m a c y jn y p o d z ie ­ lo n o n a 56 g o d z in litu r g ic z n y c h 3, do p r z e r o b ie n ia w d w ó c h la ta c h .

F o r m a c ji l i t u r g i c z n e j (26 g o d z in litu rg ic z n y c h ) s łu ż ą te m a ty m ó w ią ­ ce o h is to r ii le k to r a , o z g ro m a d z e n iu litu r g ic z n y m , o p o d z ia le f u n k c j i w ty m z g ro m a d z e n iu , o f u n k c j i le k to r a z a s a d n ic z e j i o f u n k c ja c h d o d a tk o w y c h , o n a ­ tu r z e litu r g ii, o m s z a ln e j li tu r g ii S ło w a , o S ło w ie i m ilc z e n iu w e M szy św., d w a te m a ty z z a k r e s u s to s u n k u le k to r a do S ło w a B ożego (le k to r a u te n ty c z n ie s łu c h a S ło w a B ożego i n im ż y je ; le k t o r k o n ty n u u j e m is ję p ro r o k ó w S ta re g o T e s ta m e n tu i je s t p o m o c n ik ie m b is k u p ó w , k a p ła n ó w o ra z d ia k o n ó w w g ło ­ sz e n iu S ło w a B ożego), o d o b ry m u c z e s tn ic tw ie w e M szy św ., o b re w ia r z u , le k c jo n a r z u i a m b o n ie .

F o r m a c ja b i b l i j n a (23 g o d z in y litu rg ic z n e ) ro z p o c z y n a się od u k a z a n ia rz e c z y w is to śc i, k tó r a k r y j e s ię p o d n a z w ą „S ło w o B o że”, p ó ź n ie j o b e jm u je go­ d z in y litu r g ic z n e z a z n a ja m ia ją c e z P is m e m Ś w ię ty m S ta r e g o i N o w eg o T e s ta ­ m e n tu , i w k o ń c u u k a z u je ró ż n e m o ż liw o śc i r o z w a ż a n ia S ło w a B ożego (m e­ d y ta c ja b ib lijn a , n a b o ż e ń s tw o S ło w a B ożego, g o d z in a b ib lijn a , k r ę g i b ib lijn e , r e w iz ja ż y c ia w ś w ie tle B ib lii, w ig ilia n ie d z ie ln a ).

F o r m a c ja d y k c y j n a (7 g o d z in litu rg ic z n y c h ) to n a jp ie r w z a z n a jo m ie ­ n ie się z n a r z ą d a m i m o w y , a n a s tę p n ie n a u c z e n ie w ła śc iw e g o g o s p o d a r o w a ­ n ia o d d e c h e m o ra z p o u c z e n ie o a r ty k u la c ji, o b łę d a c h i w a d a c h w y m o w y , o e m is ji g ło su , o w ie r n y m i p ra w id ło w y m p rz e k a z ie te k s tu , i w k o ń c u o z a ­ c h o w a n iu się le k to r a w z g ro m a d z e n iu litu rg ic z n y m . K a ż d a g o d z in a litu r g ic z n a k o ń c z y s ię ja k im ś n a b o ż e ń s tw e m , g d y ż n ie c h o ­ d z i tu t a j ty lk o o w y u c z e n ie z a g a d n ie ń z w ią z a n y c h ze s łu ż b ą le k to r s k ą , a le 0 u k s z ta łto w a n ie k a ż d e g o z ty c h m ło d y c h lu d z i n a a u te n ty c z n e g o s łu c h a c z a 1 g ło s ic ie la B ożego S ło w a. N a b o ż e ń s tw o to n ie j e s t je s z c z e z a k o ń c z e n ie m g o ­ d z in y litu r g ic z n e j. P o n a b o ż e ń s tw ie n a le ż y je s z c z e r a z w ró c ić do o m a w ia n e g o t e m a tu w d y s k u s ji, k tó r a p o w in n a p r z y b r a ć c h a r a k t e r sw o b o d n e j ro z m o w y . W p a r a f ia c h d u ży ch , w k tó r y c h j e s t k ilk u d z ie s ię c iu le k to ró w , z w y k le z a r ó w ­ n o le k to ro m , j a k i m in is tr a n to m p rz y d z ie la się s p e c ja ln e g o d u s z p a s te rz a . P r o ­ b le m je s t z p a r a f ia m i m a ły m i, w k tó r y c h z n a jd u j e s ię ty lk o k il k u le k to ró w i je d e n d u s z p a s te rz , p rz e c ią ż o n y o b o w ią z k a m i k a te c h e ty c z n y m i i d u s z p a s te r ­ s k im i. P o m o c ą d la ty c h p o w in n y b y ć tz w . s z k o ły le k to ró w d la p o sz c z e g ó ln y c h d e k a n a tó w , w z g lę d n ie re g io n ó w d u s z p a s te rs k ic h . T a k ie s z k o ły f u n k c j o n u ją ju ż w d ie c e z ji p rz e m y s k ie j w d o m a c h re k o le k c y jn y c h . W y k o rz y s tu ją c w o ln ą s o ­ b o tę , k a n d y d a c i z d a n e g o o ś ro d k a p r z y je ż d ż a ją ju ż w p ią t e k w ie c z o re m i k o ń c z ą z a ję c ia w n ie d z ie lę p rz e d p o łu d n ie m . P r o g r a m ic h p o b y tu o b e jm u je 3 W. G ł o w a , Z a n im P a n p r z e m ó w i p r z e z c ie b ie w ś w ię t y m z g r o m a d z e ­ n iu . M a te r ia ły do fo r m a c ji k a n d y d a tó w n a le k to r ó w , P rz e m y ś l 1981.

/ BIULETYN LITURGICZNY z a ró w n o sz k o le n ie , j a k i m o d litw ę (b re w ia rz , ro z m y ś la n ie , ró ż a n ie c , A n io ł P a ń s k i, r a c h u n e k su m ie n ia ), a ta k ż e u c z e s tn ic tw o w e M szy św . i k o rz y s ta n ie z s a k r a m e n tu p o k u ty . 13 lu te g o 1983 r. w ś ró d u c z e s tn ik ó w sz k o ły le k to ró w w K ra s ic z y n ie (dla a r c h i p r e z b i te r a t u p rz e m y sk ie g o ) p rz e p r o w a d z o n o a n o n im o w ą a n k ie tę n a tr z y te m a ty : d lacz eg o je s te m w sz k o le le k to ró w ? C zy i ja k i e w a r to ś c i w n io s ła o n a w m o je życie? C o je s z c z e p o w in n o się t u t a j z n ale źć? O d p o w ie d z i p rz e s z ły n a jś m ie ls z e o c z e k iw a n ia . C i m ło d z i c h ło p c y w y p o w ia d a li się n ie z w y k le d o j­ rz a le . P is a li o p ie r w s z y c h k o n ta k t a c h z o łta rz e m i o p r a g n ie n iu s łu ż e n ia L u ­ d o w i B o żem u p rz e z s p e łn ia n ie f u n k c ji le k to ra . Z ty c h w y p o w ie d z i w id a ć z ro ­ z u m ie n ie p o d z ia łu f u n k c ji w z g ro m a d z e n iu litu rg ic z n y m . P is z e je d e n z k a n ­ d y d a tó w n a le k to ró w : „ g łó w n ą p r z y c z y n ą w s tą p ie n ia do sz k o ły le k to ró w b y ła ch ęć s łu ż e n ia B ogu w d o s tę p n y m i sp o só b . S łu ż b a B ogu w ro li k a p ła n a p o ­ d o b a ła m i się od d a w n a . N ie m o g ą c z o sta ć k a p ła n e m ze w z g lę d u n a m ło d y w ie k , p o s ta n o w iłe m słu ży ć p r z y o łta r z u w sp o só b , k tó r y j e s t d la m n ie m o ż ­ liw y ” . In n y , ze sz c z e ro śc ią w y z n a je : „ ju ż w w ie k u 9 la t, z a ra z po I K o m u n ii św ., k s ią d z p ro b o sz c z p o z w o lił m i c z y ta ć P is m o Ś w ię te . B yło to d la m n ie w ie lk im z a sz c z y te m i w y ró ż n ie n ie m , p o n ie w a ż b y łe m w te d y n a jm ło d s z y m i n a jm n ie js z y m z le k to ró w . A le je s z c z e w ó w c z a s n ie z d a w a łe m so b ie s p r a w y z teg o , j a k i o b o w ią z e k n a m n ie ciąż y , ja k a o d p o w ie d z ia ln o ść . C z y ta n ie S ło w a B ożego b y ło d la m n ie w ie lk im s k a r b e m , czy m ś n a jd ro ż s z y m . N ie k tó r e te k s ty s p r a w iły m i w ie le tr u d n o ś c i, a p rz e c ie ż ja k o le k t o r p o w in ie n e m ro z u m ie ć to co c z y ta m . P rz e z m o je u s ta p rz e m a w ia ł do m n ie i do s łu c h a ją c y c h m n ie lu d z i s a m Bóg. P o s ta n o w iłe m p o g łę b ia ć s w o ją w ie d z ę r e lig ijn ą . D o P is m a Ś w ię te g o u ż y w a łe m zaw sz e k o m e n ta rz y , p ro w a d z iłe m d y s k u s je i ro z m o w y z ro d z ic a ­ m i, k o le g a m i. C zęsto je d n a k z n u r tu ją c y m m n ie p ro b le m e m z w ra c a łe m się do m o je g o k s ię d z a , p o n ie w a ż w ie d z ia łe m , że n i k t n ie je s t w s ta n ie w y tłu ­ m a c z y ć m i te g o ta k , j a k k a p ła n .” C h o ciaż w sz y sc y z n ic h do s z k o ły le k to r ó w z o s ta li s k ie r o w a n i p rz e z sw o ­ ic h k się ż y p ro b o szczó w , je d n a k ju ż p o p ie r w s z y m s p o tk a n iu , p o tw ie r d z ili sa m i te n w y b ó r i n ie c h c ą o d e jść , g d y ż ro z u m ie ją se n s fo r m a c ji le k to ra . Ś w ia d c z y o ty m n a jle p ie j ta w y p o w ie d ź . „W 1980 r o k u o d b y ł się tu , w K ra s ic z y n ie , p ie r w s z y k u r s le k to rs k i. B yło to d la m n ie w ie lk im p rz e ż y c ie m . M o g łem b o ­ w ie m p o g łę b ić s w o ją w ie d z ę . D ziś m a m w m y ś la c h w y k ła d o h is to r ii le k to ra . L e k to r z a n im za c z n ie s p e łn ia ć s w o ją fu n k c ję , m u s i p rz e jś ć p e w n e p rz y g o to ­ w a n ie , b o w ie m le k t o r c z y ta S ło w o B oże w z g ro m a d z e n iu litu rg ic z n y m . W y ­ d a je m i się, że s p r a w ę k s z ta łc e n ia le k to r ó w p o w in n i p o d e jm o w a ć k się ż a p r o ­ b o szczo w ie w s w o ic h p a ra f ia c h ... L e k to r b ez p rz y g o to w a n ia n ie b ę d z ie , a n a ­ w e t n ie m oże b y ć le k to re m . L e k to r p o w in ie n z n a ć P is m o Ś w ię te , c z e rp a ć z n ie g o te m a ty do ro z m y ś la ń , p o w in ie n s łu c h a ć S ło w a B ożego i n im żyć. D o p ie ro w te d y m oże b y ć a u te n ty c z n y m le k to re m , p r a w d z iw y m g ło s ic ie le m S ło w a B ożego. O g ro m w ie d z y o B o g u n ie p o z w a la c z ło w ie k o w i z a trz y m a ć te j w ie d z y w g łę b i d u sz y i d la te g o p rz e k a z u je j ą d r u g ie m u c z ło w ie k o w i”. K to ś in n y tłu m a c z ą c s w o ją o b ecn o ść w szk o le le k to ró w w p r o s t p o w o łu je się n a t r a d y c je ro d z in n e : „ W y b ra łe m t ę f o r m ę le k to ró w , p o n ie w a ż u w a ż a m , że je ż e li m ó j o jciec, d z ia d e k , b r a t b y li n im i, to i j a te ż ”.

N ie je s t to je d y n y p o w ó d , b o z a ra z d o d a je : „ a p o d ru g ie , c h c ia łe m p o ­ g łę b ić s w o ją w ia r ę i o d d a ć się w rę c e N ie p o k a la n e j”. K a n d y d a c i n a le k to ró w sa m i d o s trz e g a ją z m ia n y w s w o im ż y c iu od m o m e n tu w s tą p ie n ia do sz k o ły le k to ró w . P r a w ie w sz y sc y p is z ą , że od te g o c z a su z a c z ę li częściej chodzić, do k o śc io ła , le p ie j u c z e stn ic z y ć w e M szy św ., le p ie j p o z n a w a ć P is m o Ś w ię te , r e ­ f le k s y jn ie je c z y ta ć i n im żyć, w ię c e j się m o d lić i in te re s o w a ć s p r a w a m i, r e ­ lig ijn y m i. To je s z c z e n ie w s z y s tk ie k o rz y ś c i p ły n ą c e z te j fo r m a c ji. W śró d w y ­ p o w ie d z i s p o ty k a m y jesz c z e i ta k ie :

— „ N a jw ię k s z ą w a rto ś c ią , z d o b y tą tu ta j, je s t d z iw n y sp o k ó j d u sz y m o je j. P r z e d w s tą p ie n ie m b y łe m b a r d z ie j ro z ta rg n io n y , c z u łe m d z iw n y n ie p o k ó j”. — „ K sią d z p ro b o sz c z m ó w ił m i, że... ju ż le p ie j i b a r d z ie j w y r a ź n ie c z y ta m

BIULETYN LITURGICZNY

P is m o Ś w ię te w z g ro m a d z e n iu litu r g ic z n y m . A le n ie ch o d z i t u o sa m o c z y ta n ie . O d te g o c z a su , z a u w a ż y łe m to s a m , p o p ra w iło s ię m o je ż y c ie ”. — „ Z m ie n iłe m s w o je z a c h o w a n ie , s t a r a m się b y ć p iln y m , d o b rz e się u c z y ć ” . S a m a m o ż liw o ść w y m ia n y m y ś li z in n y m i u c z e s tn ik a m i u w a ż a n a je s t ta k ż e za k o rz y ś ć ze sz k o ły le k to ró w . S ą i ta c y , k tó r z y w s tę p u ją c tu t a j, c h c ą się w te n sp o só b b ro n ić p rz e d n a ło g ie m p a le n ia p a p ie r o s ó w i p ic ia a lk o h o lu . K to ś in n y w id z i w te j fo r m ie p r a c y m o ż liw o ść k s z ta łto w a n ia c h a r a k t e r u , p rz y b liż a n ia się do B oga i p r a w d re lig ijn y c h . I n n y łą c z y le k t o r a t z a p o s to l­ s tw e m p is z ą c : „C zęsto n a k a te c h e z a c h m ó w io n o n a m o n a s z y m a p o s to ls tw ie , lecz n ie w ie d z ia łe m , w j a k i sp o só b m o ż n a to re a liz o w a ć . T e r a z b ę d ą c le k to r e m je s te m w p e łn i p rz e k o n a n y , że s w o ją a p o s to ls k ą r o lę m o g ę w re s z c ie w y p e ł­ n ia ć ”.

N ie w s z y s tk o je d n a k b y ło d o s k o n a łe w o m a w ia n e j szk o le le k to ró w . S a m i je j u c z e s tn ic y p r o p o n u ją , a b y w p r o g r a m s p o tk a ń w e sz ły je s z c z e n a s tę p u ją c e z a g a d n ie n ia : k a p ła ń s tw o , z a k o n y , m isje , e ty k a , a lk o h o liz m , p a le n ie p a p ie r o ­ sów . P o n a d to c h c ą , a b y o rg a n iz o w a n o im k o n k u r s y w ie d z y re lig ijn e j, z a d a ­ w a n o le k t u r y do d o m u , b y ic h b a r d z ie j z a p a la n o do m iło w a n ia B oga. S z k o le n ie n a le k to r ó w w p a r a f ii p ro w a d z i się je d e n ra z w ty g o d n iu , k o ­ r z y s ta ją c z te g o sa m e g o p r o g r a m u fo r m a c y jn e g o , j a k i o b o w ią z u je w sz k o le le k to ró w . K a n d y d a ta m i n a le k to ró w p o w in n i b y ć n a jle p s i z m in is tr a n tó w , p o c z ą ­ w s z y od k la s y V III sz k o ły p o d s ta w o w e j. O p ró cz n o ta t e k z w y k ła d ó w , p o w in n i p ro w a d z ić d z ie n n ik p t. B o że w e z w a n ie , w k tó r y m z a p is u ją g łó w n ą m y ś l

li tu r g ii S ło w a z ty c h d n i, k ie d y u c z e s tn ic z ą w e M szy św . 2. F o r m a c ja le k to ró w

L e k to rz y , k tó r z y p rz e s z li ju ż fo r m a c ję w p r o w a d z a ją c ą w ś w ię te p o s łu g i­ w a n ie w z g ro m a d z e n iu litu r g ic z n y m , n ie s ą p o z o s ta w ie n i b ez o p ie k i, a le w d a ls z y m c ią g u s ą fo r m o w a n i w s w o im z a k re s ie . T a u s ta w ic z n a f o r m a c ja d o k o n u je się p rz e d e w s z y s tk im w r a m a c h tz w . „ w ig ilii n ie d z ie ln e j” . J e s t to m o d lite w n e p rz y g o to w a n ie do n ie d z ie li, p r z e p r o w a d z a n e w s o b o tn i w ie c z ó r. T e m a te m w ig ilii n ie d z ie ln e j je s t te m a t li tu r g ii S ło w a z M szy św . n ie d z ie ln e j. O m a w ia ją c d a n y t e m a t tr z e b a o d c z a su do c z a su (n a jle p ie j g d y is tn ie je t e ­ m a ty c z n y z w ią z e k n ie d z ie li z ja k ą ś g o d z in ą litu rg ic z n ą ) w r a c a ć do te m a tó w f o r m a c ji k a n d y d a tó w n a le k to ró w , a b y to, co k ie d y ś b y ło z ta k i m tr u d e m z d o b y w a n e , n ie ty lk o n ie p o szło w z a p o m n ie n ie , a le z o sta ło p o sz e rz o n e , le p ie j z ro z u m ia n e i p r z y ję te n a n o w o w sp o só b b a rd z ie j d o jrz a ły .

W ig ilia n ie d z ie ln a , k tó r a je s t g łó w n y m m ie js c e m f o r m a c ji p e r m a n e n tn e j le k to ró w , m a n a s tę p u ją c y przebieg':

a) M o d litw a a lb o p ie ś ń do D u c h a Ś w ię te g o .

b) O d c z y ta n ie p rz e z u c z e s tn ik ó w te k s tó w b ib lijn y c h z n ie d z ie li, z a c h o w u ­ ją c m ię d z y c z y ta n ia m i c h w ilę ciszy (n ależy cz y ta ć po p ie r w s z y m c z y ta n iu E w a n g e lię , a d o p ie ro po E w a n g e lii d ru g ie c zy ta n ie).

c) K o m e n ta r z b ib lijn y p ro w a d z o n y p rz e z p rz e w o d n ic z ą c e g o , k tó r y m u s i p a m ię ta ć o n a s tę p u ją c y c h p r a w a c h in t e r p r e ta c j i P is m a Ś w ię te g o d la l i t u r g i i 4: — P r a w o je d n o ś c i T a je m n ic y C h r y s tu s a o b u T e s ta m e n tó w i c a łe j h is to rii z b a w ie n ia : S ta r y T e s ta m e n t r o z w ija się k u N o w e m u , a o b e c n y p o rz ą d e k z b a w c z y k u e s c h a ty c z n e j p e łn i. •— N a le ż y u k a z y w a ć p e łn y se n s te k s tu , n a k tó r y s k ła d a ją się c z te ry w y m ia ­ r y : h i s t o r y c z n y lu b p ie r w o tn y (ja k i se n s m ia ł te k s t d la p ie r w s z y c h a d re s a tó w ), c h r y s t o l o g i c z n y (na t e k s t S ta r e g o T e s ta m e n tu p a tr z y ­ m y w ś w ie tle w y p e łn io n e j ju ż w N o w y m T e s ta m e n c ie T a je m n ic y C h ry s tu s a ),

4 F. B l a c h n i c k i , L itu r g ia ja k o z b a w c z y d ia lo g , w : L itu r g ik a o gólna (pr. zb ió r.), L u b lin 1973, 126— 127.

B IU L E T Y N L I T U R G IC Z N Y

c h r z e ś c i j a ń s k i i e k le z jo lo g ic z n y (o d k ry c ie z w ią z k u te k s tu z o b e c ­ n y m ż y c ie m c h r z e ś c ija n i z m is te r iu m a k tu a l n ie s p r a w o w a n y m w litu r g ii K o ścio ła), e s c h a t o l o g i c z n y (w j a k i sp o só b d a n y te k s t w s k a z u je n a p rz y s z ło ść , w k tó r e j w s z y s tk o s ię w y p e łn i, co B óg o d p o c z ą tk u obiecał).

d) O d c z y ta n ie B ożego w e z w a n ia sk ie ro w a n e g o do k a ż d e g o z u c z e stn ik ó w . P o sz c z e g ó ln i u c z e s tn ic y w y p o w ia d a ją s ię n a te m a t: co B óg ty m i te k s ta m i d z i­ s ia j m ó w i do m n ie , do czego m n ie w z y w a , czego ż ą d a ?

e) O d p o w ie d ź n a B oże w e z w a n ie w fo r m ie m o d litw y (te ra z i tu ta j) : d z ię k ­ c z y n ie n ie , u w ie lb ie n ie B oga, p rz e p r o s z e n ie P a n a B oga, p r o ś b y (n a jb a rd z ie j a k tu a ln e p ro ś b y p rz e w o d n ic z ą c y z a p is u je i b ę d ą on e w y m a w ia n e w n ie d z ie l­ n e j M o d litw ie p o w sz e c h n e j).

f) C h w ila ciszy n a z a s ta n o w ie n ie się n a d o d p o w ie d z ią , k tó r ą n a le ż y d a ­ w a ć w n a jb liż s z y m ty g o d n iu , n a to d z is ie jsz e Boże w e z w a n ie (k a ż d y z n a jd u je o d p o w ie d ź n a jb a r d z ie j a k tu a l n ą d la sie b ie i p r z e d s ta w ia j ą w s e r c u P a n u Bogu). g) P o le c e n ie się M a tc e B ożej w o p ie k ę (P o d T w o ją o b ro n ę ). h) W e z w a n ie p a tr o n a d n ia. i) W y z n a c z e n ie le k to r ó w n a n ie d z ie lę i n a n a jb liż s z y ty d z ie ń . W ig ilia n ie d z ie ln a w ta k ic h w y m ia r a c h je s t d o b r ą sz k o łą u s ta w ic z n e j fo r m a c ji le k to ­ ró w , z a ró w n o od s tr o n y litu r g ic z n e j, j a k i b ib lijn e j. W r a m a c h te g o c z u w a n ia w s o b o tn i w ie c z ó r n a d te k s ta m i b ib lijn y m i, je s t ta k ż e m ie js c e n a p o w r a c a ­ n ie do te m a tó w z d z ie d z in y f o r m a c ji d y k c y jn e j. O k a z ją k u te m u je s t p rz y g o ­ to w a n ie le k to r ó w do n a jb liż s z e j n ie d z ie li i n a n a d c h o d z ą c y ty d z ie ń . W p a ­ r a f ia c h m a ły c h w w ig ilii n ie d z ie ln e j b io r ą u d z ia ł n ie ty lk o le k to rz y , a le ta k ż e p s a łte rz y ś c i, k a n to r z y , a n a w e t sc h o la k a n to r ó w .

D z isia j le k t o r w p a r a f ii n ie m oże b y ć z w y k ły m c h ło p c e m d o ra ź n ie w y ­ z n a c z o n y m do c z y ta n ia P is m a Ś w ię te g o . L e k to r k a ż d y j e s t z a d a n ie m , k tó r e tr z e b a ro z w ią z y w a ć . P o z o s ta w ie n ie ty c h m ło d y c h , p e łn y c h z a p a łu c h ło p c ó w n a p a s tw ę lo su , b e z fo r m o w a n ia ic h n a a u te n ty c z n y c h s łu c h a c z y i g ło sic ie li S ło w a B ożego, je s t n ie lu d z k ą e k s p lo a ta c ją . S z k o ła le k to ró w p a r a f ia l n a , d e k a - n a ln a czy m ię d z y d e k a n a ln a je s t je d n ą z f o r m p r a c y n a d le k to ra m i. P r a c a ta n a p e w n o z w ią z a n a j e s t z tr u d e m , a le b rz e m ię to b ę d z ie le k k im , k ie d y u ś w ia ­

d o m im y so b ie, że od w ła ś c iw e g o g ło s z e n ia S ło w a B ożego u z a le ż n io n a je s t w ia r a in n y c h lu d z i, a w k o n s e k w e n c ji ic h w ie c z n e z b a w ie n ie .

k s. W ła d y s ła w G ło w a , P r z e m y ś l

II. L IT U R G IA W IE L K A N O C N A S z u k a n ie d ru g ie g o w z o rc a

W p ie r w o tn y m K o śc ie le d o ro c z n a c e le b ra c ja m is te r iu m p a s c h a ln e g o m i a ­ ła c h a r a k t e r s a k r a m e n ta ln y . Do is to ty litu r g ii w ie lk a n o c n e j n a le ż a ło s p r a ­ w o w a n ie d w ó c h s a k r a m e n tó w : c h r z tu i E u c h a ry s tii. C z y ta n ia b ib lijn e W ig ilii b y ły p o d p o rz ą d k o w a n e ty m d w o m o b rz ę d o m s a k r a m e n ta ln y m .

J e d n a k ż e o d w c z e sn e g o ś re d n io w ie c z a , n a s k u te k ró ż n y c h u w a r u n k o w a ń , o gół c h r z e ś c ija n p rz e ż y w a ł W ie lk a n o c b a rd z ie j w p ła s z c z y ź n ie fo lk lo ru , z w y ­ c z a ju i o b rz ę d ó w d ru g o rz ę d n y c h , z w ią z a n y c h n a p r z y k ła d ze św ię c e n ie m o g n ia, w o d y i p o k a rm ó w , n iż w p ła s z c z y ź n ie is to tn e j li tu r g ii s a k r a m e n ta ln e j L W y m o w n y m p o tw ie r d z e n ie m te g o z ja w is k a b y ło w n a s tę p n y c h s tu le c ia c h z a ­

1 J . G a i l l a r d , L e m y s tè r e p a sc a l d a n s le r e n o u v e a u litu r g iq u e . L a M a iso n D ie u 67(1961), 61—62; О. C a s e 1, A r t u n d S in n d e r ä lte s te n

c h r is tlic h e n O ste r fe ie r , J a h r b u c h f ü r L itu r g ie w is s e n s c h a f t 14(1938), 67— 78;

J . A. J u n g m a n n , L e c o e u r d e la litu r g ie , Q u e s tio n s litu r g iq u e s e t p a ­ ro is s ia le s 41(1960), 34 n.

B I U L E T Y N L I T U R G IC Z N Y

n ie d b a n ie K o m u n ii św . ze s tr o n y z w y k ły c h w ie rn y c h , a n a w e t c z ło n k ó w b r a c tw , n a te r e n ie N ie m ie c , F r a n c ji, W ło c h i H is z p a n i i2. R ó w n ie ż p rz e z c a łe w ie k i, p o c z y n a ją c do ś re d n io w ie c z a , n ie b y ło w litu r g ii w ie lk a n o c n e j w y r a ź ­ n e g o n a w ią z a n ia do s a k r a m e n t u c h rz tu . D o p ie ro od r. 1951 zaczęło w c h o ­ dzić w p r a k t y k ę o d n a w ia n ie p rz y r z e c z e ń c h r z tu p o d o k o n a n iu p o ś w ię c e n ia w o d y c h rz c ie ln e j i o d n ie s ie n iu je j do c h rz c ie ln ic y n a p rz e c h o w a n ie ; sam eg o o b rz ę d u c h r z tu je s z c z e n ie w ią z a n o z litu r g ią W ie lk ie j N o c y 3.

W o d n o w io n e j w sp ó łc z e ś n ie li tu r g ii p a s c h a ln e j a k c e n t p o ło żo n o n a c e le ­ b r a c j ę s a k r a m e n t u c h r z tu i E u c h a ry s tii, g d y ż E c c le sia C h risti· r e s u r r e c tio n e m

(...) in s a c r a m e n tis c e le b r a t4.

L itu r g ia w ie lk a n o c n a p o d a n a w M issa le R o m a n u m (1 w y d . 1969, 2 w y d . 1975) j e s t z b u d o w a n a w e d łu g p r o s te g o s c h e m a tu z a sto so w a n e g o do w s z y s t­ k ic h o b rz ę d ó w o d n o w io n y c h po S o b o rz e W a ty k a ń s k im II, m ia n o w ic ie z a w ie ra o b rz ę d y w s tę p n e , n a b o ż e ń s tw o sło w a i w ła ś c iw ą litu r g ię d w ó c h s a k r a m e n tó w . D la te g o u k ła d li tu r g ii W ie lk ie j N o cy je s t n a s tę p u ją c y : o b rz ę d ś w ia tła (lu c e r ­

n a r iu m ), litu r g ia sło w a , litu r g ia c h rz c ie ln a , litu r g ia e u c h a r y s ty c z n a 5.

S c h e m a t te n j e s t dziś k w e s tio n o w a n y . P e w n a lic z b a li tu r g is tó w p ro p o n u je in n y p o rz ą d e k , w e d łu g k tó r e g o u ro c z y s to ść z a c z y n a się litu r g ią sło w a , po n ie j n a s t ę p u je o b rz ę d ś w ia tła i w o b e c te g o u k ła d c a ło śc i ja w i s ię w te n s p o ­ sób: litu r g ia sło w a , litu r g ia ś w ia tła , litu r g ia c h rz c ie ln a , litu r g ia e u c h a r y ­ sty c z n a 6. T a k z m ie n io n y p o rz ą d e k , ja k o m o d e l a lt e r n a t y w n y ś w ię to w a n ia W ie lk a ­ n o cy , z o s ta ł w y p ró b o w a n y w lic z n y c h p a r a f ia c h o b s z a r u ję z y k a n ie m ie c k ie g o w E u ro p ie i j e s t p o le c a n y p rz e z n ie k tó r y c h b is k u p ó w w K a n a d z ie 7. N a s tę p u ją c e r a c j e p r z e m a w ia ją za ta k i m w z o rc e m c e le b r a c ji li tu r g ii w ie l­ k a n o c n e j:

1. L itu rg ia W ielkiej N ocy n ie je s t obchodem w yłącznie zm artw y ch w stan ia , lecz c a łe j ta je m n ic y p a s c h a ln e j. W ie r n i g ro m a d z ą się w tę ś w ię tą N oc, a b y c e le b ro w a ć p rz e jś c ie P a n a (P asch ę) od ś m ie rc i do ż y c ia i s a m y c h s ie b ie w łą ­ czyć w C h ry s tu s o w e m is te r iu m p o p rz e z w ia r ę o ż y w io n ą sło w e m o ra z p o ­ p rz e z s a k r a m e n t y p a s c h a ln e , c h rz e s t i E u c h a r y s t i ę 8. B a rd z o d łu g a t r a d y c ja litu r g ic z n a u w a ż a tę litu r g ię za s p r a w o w a n ie „ p a m i ą tk i” całe g o d z ie ła z b a ­ w ie n ia , z a c e le b r a c ję c a łe j h is to r ii z b a w ie n ia , k tó r a d o c h o d z i do sz c z y tu w z m a r tw y c h w s ta n iu J e z u s a . N ie n a le ż a ło b y z a te m ro z p o c z y n a ć li tu r g ii od o b rz ę d ó w ze ś w ia tłe m i p r a e c o n iu m p a sc h a le o b w ie s z c z a ją c y c h ra d o ś ć z m a r ­ tw y c h w s ta n ia , p o k tó r y c h n a s tę p u je ja k b y c o fn ię c ie się w n a s t r o j u i tr e ś c i p rz e z p o d ję c ie w li tu r g ii sło w a te m a tu s tw o r z e n ia i d z ie jó w z b a w ie n ia , k tó r e o s ią g a ją sw ó j s z c z y t w J e z u s ie C h ry s tu s ie . Z w a r to ś ć o b rz ę d ó w i ic h z m ie rz a n ie do je d n e g o p u n k tu sz c z y to w e g o le ­

2 Р. В r o w e, D ie h ä u fig e K o m m u n io n im M itte la lte r , M ü n c h e n 1938, 22, 25— 28, 39, 42, 99.

3 H. S c h m i d t , H e b d o m a d a S a n c ta , t. 1, R o m a e 1956, 164— 168, t. 2. R o m a e 1957, 861.

4 C a le n d a r iu m R o m a n u m e x D e c re to s a c r o sa n c ti O e c u m e n ic i C o n c ilii V a ­

tic a n i I I in s ta u r a tu m , T y p is P o ly g lo ttis V a tic a n is 1969, s. 14 (N o rm a e u n i v e r ­ sa les, n r 21).

6 M issa le R o m a n u m , T y p is P o ly g lo ttis V a tic a n is 1975, s. 267—-288 (V ig ilia

P a sc h a lis, in n o c te sa n cta ).

6 B. K l e i n h e y e r , H a ec n o x est. P a sto r a llitu r g is c h e Ü b e r le g u n g e n z u r

F e ie r d es P a s c h a m y s te r iu m s in d e r O s te r n a c h t, L itu rg is c h e s J a h r b u c h 21(1971),

6—8; N ic h t v o m T is c h . W e ite r fü h r e n d e H a n d r e ic h u n g z u r O s te r fe ie r s te h t

n o c h aus, G o tte s d ie n s t 10(1976), 39.

7 Zob. li s t P a w ła F. R e d i n g a, b is k u p a H a m ilto n u w K a n a d z ie , p o d a ­ n y w a r t y k u le w y ż e j c y to w a n y m N ic h t v o m T is c h (s. 39— 40).

8 M isa le R o m a n u m , s. 268.

BIULETYN LITURGICZNY

p ie j u ja w n ia się w d ru g im w z o rc u , w k tó r y m po li tu r g ii sło w a n a s tę p u je litu r g ia ś w ia tła .

2. W a s p e k c ie p sy c h o lo g ic z n y m w y d a je się m n ie j p o m y ś ln e ro z p o c z y n a n ie o b rz ę d ó w w ie lk a n o c n y c h o d li tu r g ii ś w ia tła , ta k m o cn o d z ia ła ją c e j n a w y ­ o b ra ź n ię , b y p rz e jś ć z k o le i do d łu g ie g o sz e re g u c z y ta ń , w y m a g a ją c y c h w ię ­ c e j w y s iłk u i u w a g i; litu r g ia sło w a m u s i w te d y u c ie r p ie ć w z e s ta w ie n iu z o b rz ę d a m i w s tę p n y m i, d a ją c y m i m o c n e w ra ż e n ie w z ro k o w e .

3. W m o d e lu litu r g ii w ie lk a n o c n e j p o d a n y m w M issa le R o m a n u m p r o ­ k la m a c ja e w a n g e lii o z m a r tw y c h w s ta n iu , p rz e w id z ia n a p o d k o n ie c li tu r g ii s ło w a , m a s ta n o w ić n o w y p u n k t sz c z y to w y (n o w y a k c e n t), o b o k p ie rw s z e g o — w o b rz ę d a c h ze ś w ia tłe m . L ecz t e n a k c e n t n ik n ie , je s t s ła b y . W p r a k ty c e b a r d z ie j n a czoło w y s u w a się i z w ra c a u w a g ę h y m n G lo ria , k tó r e m u to w a ­ r z y s z y d ź w ię k d z w o n ó w i m u z y k a o rg a n o w a ; w s z y s tk o to u p rz e d z a g ło sz e ­ n ie e w a n g e lii.

P ro p o n o w a n y t u z m ie n io n y p o r z ą d e k w ią ż e e w a n g e lię o z m a r tw y c h w s ta ­ n iu z ro z b u d o w a n ą litu r g ią ś w ia tła , co w e fe k c ie d a je ty lk o je d e n p u n k t sz c z y to w y i le p s z ą z w a rto ś ć c a łe j litu r g ii.

D z ie je o b rz ę d ó w w ie lk a n o c n y c h w s k a z u ją , że litu r g ia ś w ia tła n ie s t a n o ­ w iła w rz e c z y w is to ś c i is to tn e j części W ig ilii W ie lk a n o c n e j w d a w n y c h c z a ­ sa c h . P r z e d e w s z y s tk im b y ło to tr a d y c y jn e lu c e r n a r iu m (z a p a le n ie la m p w ś w ią ty n i lu b w m ie js c u m o d litw y , o d teg o z a c z y n a ła się k a ż d a u ro c z y s to ść : tr z e b a b y ło ro z p ro sz y ć c ie m n o śc i n ocy). W M issa le R o m a n u m m ó w i się o b r e v e lu c e r n a r iu m .

4.

R u b r y k i rz y m s k ie m ó w ią o li tu r g ii ś w ia tła p o z a k o śc io łe m a lb o w d rz w ia c h k o śc io ła , w p r z y p a d k u z łe j p o g o d y , k tó r a u n ie m o ż liw ia r o z p a le ­ n ie o g n ia i z a p a le n ie ś w ie c y p a s c h a ln e j. J e d n a k ż e w ie le w e jś ć w n a s z y c h k o ­ ś c io ła c h n ie n a d a je się do ta k i c h o b rz ę d ó w . P o n a d to s p ó ź n ia ją c y się n a n a b o ­ ż e ń s tw o p r z e s z k a d z a ją w c e re m o n ia c h i fa k ty c z n ie m o g ą b y ć je d y n y m i, k tó ­ r z y s ły s z ą i w id z ą , co s ię d z ie je . W e d łu g p ro p o n o w a n e g o m o d e lu o g ie ń je s t z a p a la n y w p r z e s tr z e n i o łta rz o w e j w o b liczu w s z y s tk ic h z g ro m a d z o n y c h , a ś w ie c a p a s c h a ln a rz u c a p ro m ie n ie ś w ia tła w g łą b c ie m n e j n a w y k o ścio ła.

N o w y w z o rz e c j e s t in te r e s u ją c y . W liśc ie p a s te r s k im z d n ia 7 m a r c a 1975 r. z a p ro p o n o w a ł go sw o im k a p ła n o m P a w e ł R e d i n g , b is k u p H a m il­ to n u w K a n a d z ie . O to tr e ś ć n o w e g o m o d e lu :

1. N a p o c z ą tk u k o śc ió ł j e s t o ś w ie tlo n y , j a k zaw sze. K a p ła n ro z p o c z y n a o b rz ę d y , c z y n ią c k r ó tk ie w p ro w a d z e n ie , p r z e w id z ia n e w M sz a le R z y m sk im . M ó w i on, że te j n o c y w s p o m in a m y w ie lk ie d z ie ła Boże: d zieło s tw o rz e n ia , p o w o ła n ie A b ra h a m a , w y jś c ie z E g ip tu , z a p o w ie d z i p ro ro k ó w , p rz y jś c ie C h r y ­ s tu s a , J e g o ś m ie rć i z m a r tw y c h w s ta n ie . N a s tę p u je litu r g ia sło w a .

W ie lu m o że b ę d z ie u w a ż a ć to n a b o ż e ń s tw o sło w a za z b y t d łu g ie. O so b i­ śc ie — m ó w i b is k u p — b y łb y m p rz e c iw n y o p u sz c z e n iu k tó re g o ś z c z y ta ń , g d y ż o n e w s z y s tk ie p r z e d s ta w ia j ą k lu c z o w e w y d a r z e n ia h is to r ii z b a w ie n ia . D la z ilu s tr o w a n ia i o ż y w ie n ia c z y ta ń m o ż n a d o b ra ć k ilk a p rz e ź ro c z y . T e k s t e w a n ­ g e lii m o ż n a sk ró c ić . P o k a ż d y m c z y ta n iu n a s t ę p u je p s a lm i m o d litw a .

2. C z y ta n ie I: D zieło s tw o r z e n ia (Rdz 1,1—2,2 lu b 1,1.26— 31a). T re ś ć te j le k t u r y ła tw o je s t z w ią z a ć z b la s k ie m B ożych s tw o rz e ń , j a k to o b e c n ie w i­ d a ć n a p o c z ą tk u w io s n y (dać k ilk a zdjęć). C z y ta n ie m oże b y ć p o d z ie lo n e m ię ­ dzy d w ó c h le k to ró w : p ie r w s z y o p o w ia d a (n a r ra to r ), d ru g i p rz e m a w ia ja k o J a h w e . 3. C z y ta n ie II : A b r a h a m i I z a a k (Rdz 22,1— 12 lu b do 18). W ia r a n a k ła d a z a d a n ie i d o m a g a się u fn o ś c i n a w e t w n a jc ie m n ie js z y c h c h w ila c h . Bóg, k tó r y o szczęd ził s y n a A b r a h a m a , n ie o szczęd zi w ła s n e g o S y n a — Je z u s a . 4. C z y ta n ie II I: W y jś c ie (Wj 14,15— 15,1). T e n e ta p h is to r ii z b a w ie n ia ro z ­ p o c z y n a się od u w o ln ie n ia lu d u z n ie w o li. W szy scy m a m y c h w ile e x o d u s , m o m e n ty w y jś c ia i u w o ln ie n ia w e w ła s n y m ży ciu . D z ie je się to w ó w c z a s, k ie d y o p u sz c z a m y g rz e c h , u ś w ia d a m ia m y so b ie b lis k o ś ć B oga i k ie d y id z ie m y k u p r a w d z iw e j, o so b iste j w o ln o ści.

B I U L E T Y N L I T U R G I C Z N Y 5. C z y ta n ie IV : E z e c h ie l — p ro r o c tw o o M e s ja s z u (Ez 36,16—-28). W Z ie m i O b ie c a n e j n a r ó d w y b r a n y n ie b y ł w ie r n y p rz y m ie r z u z a w a r te m u z B ogiem . P rz y jd z ie M e s ja sz , k tó r y n a r ó d oczyści, z je d n o c z y , o b m y je w o d ą , da n o w e s e r c e i sw o je g o D u ch a. 6. C z y ta n ie V: P ro lo g J a n a — ś w ia tło ś ć i życie (J 1,1— 17). C z y ta n ie to n ie w y s tę p u je w z e s ta w ie o fic ja ln y c h le k tu r , m a je d n a k tę z a le tę , że u k a z u je o b ie c a n e g o M e s ja sz a ja k o ś w ia tło ś ć w cie m n o śc i. O n j e s t ś w ia tłe m , k tó r e z w y c ię ż a m r o k i c ie m n o śc i i g rz e c h u . 7. C z y ta n ie V I: E w a n g e lia o ś m ie rc i i z m a r tw y c h w s ta n iu J e z u s a . M o żn a c z y ta ć n a s t ę p u ją c e te k s ty (w w y b o rz e ) z E w a n g e lii M a te u s z a : 26, 57—58. 63— 66. 69— 75; 2 7 ,1 — 2 .1 5 — 18. 20—26. 32— 38. 45— 50. 57— 60; 2 8 ,1 — 7. W c z a sie le k t u r y m o ż n a s to p n io w o w y łą c z y ć w s z y s tk ie ś w ia tła w k o ś c ie ­ le , n a p r z y k ła d : — p r z y w y ro k u ś m ie rc i p o d a n y m p rz e z n a jw y ż sz e g o k a p ła n a (26, 26). — p rz y z a p a r c iu s ię P io t r a (26, 74), — k ie d y rz e s z a d o m a g a się śm ie rc i J e z u s a (27, 33), — k ie d y P ił a t u w a ln ia B a ra b a s z a , a J e z u s a w y d a je n a u k rz y ż o w a n ie (27,36), — p o d c z a s o p is u u k rz y ż o w a n ia (27, 38), — k ie d y c ie m n o śc i z s tą p iły n a z ie m ię (27, 45), — w c z a sie k o n a n ia J e z u s a (27, 50). P r z y o p is ie ś m ie rc i J e z u s a w s z y s tk ie ś w ia tła s ą ju ż w y łą c z o n e . L e k to r c z y ta d a le j p r z y ś w ie tle m a łe j la m p k i lu b p rz y p o m o c y l a t a r k i k ie s z o n k o ­ w e j. K ie d y z o s ta ją p o d a n e sło w a , ja k i e r z e k ł a n io ł do n ie w ia s t („N ie m a go tu , z m a r tw y c h w s ta ł”), c e le b ra n s z a p a la p a s c h a ł, k tó r y sto i w p o b liż u o łta rz a , t a k b y w s z y s c y o b e c n i s w o b o d n ie go w id z ie li, a n a s tę p n ie k o ń c z y p r o k la m a c ję e w a n g e lii. T e ra z ro z b r z m ie w a ją w s z y s tk ie d z w o n y k o ś c ie ln e i ś p ie w a s ię G lo ­

r ia o ra z p o tr ó jn e A lle lu ja .9

8. N a s tę p n ie o d b y w a s ię litu r g ia ś w ia tła , n a k tó r ą s k ła d a się, j a k z w y ­ k le , b ło g o s ła w ie ń s tw o o g n ia, z a p a le n ie św ie c i ś p ie w L u m e n C h r is ti. W ra z ie p o tr z e b y ś p ie w te n w y k o n u je s ię w ię c e j n iż tr z y ra z y , t a k d łu g o , a ż w sz y sc y u c z e s tn ic y z a p a lą sw e św ie c e od p a s c h a łu .

Ś w ia tło , k tó r e ro z p r z e s tr z e n ia się w k o ś c ie le od p a s c h a łu p o p rz e z s e tk i m ig o c ą c y c h św ie c , j e s t w iz u a ln ą h o m ilią n a t e m a t Ś w ia tło ś c i, k tó r ą je s t C h ry s tu s . Ś w ia tło w n a w ie ś w ią ty n i s ta n o w i k o rz y s tn e tło d la E x u lt e t, bo w ła ś n ie te r a z ś p ie w a się te n h y m n . G d y b y b y ł o n re c y to w a n y , n a le ż y go u z u p e łn ić ja k im ś in n y m h y m n e m w ie lk a n o c n y m . P o d k o n ie c te g o ś p ie w u w łą c z a się w s z y s tk ie ś w ia tła w k o śc ie le .

9. N a s tę p u je h o m ilia , k tó r a b ę d z ie p o m o s te m m ię d z y li tu r g ią ś w ia tła i litu r g ią c h rz tu . W ie r n i n a d a l tr z y m a ją w r ę k a c h p ło n ą c e św iece.

10. J e ś li n ie m a c h rz tu , k a p ła n b ło g o s ła w i w o d ę , a w ie r n i o d m a w ia ją , p r z y r z e c z e n ia c h r z tu i p r z y j m u ją p o k ro p ie n ie w o d ą św ię c o n ą . C z y n n o śc i p o ­ k r o p ie n ia n ie c h to w a rz y s z y o d p o w ie d n ia p ie ś ń , k tó r a b ę d z ie z a ra z e m ś p ie ­ w e m to w a rz y s z ą c y m o b rz ę d o w i p r z y g o to w a n ia d a ró w , ro z p o c z y n a ją c y m l i t u r ­ g ię m sz y Z m a r tw y c h w s ta n ia . E u c h a r y s tia t a k o ń c z y czas p o stu . W ie r n i p o s i­ la j ą się w ie lk a n o c n y m s a k r a m e n te m . W p ro c e s ji r e z u r e k c y jn e j o g ła s z a ją oni ś w ia tu s w o ją ra d o ś ć i w ia r ę ; p rz e z s a k r a m e n t y z je d n o c z y li się z C h r y s tu ­ sem , z o s ta li w łą c z e n i w J e g o ta je m n ic ę p a s c h a ln ą .

P ro p o n o w a n y d ru g i m o d e l s p r a w o w a n ia li tu r g ii w ie lk a n o c n e j z d a je się o d z n a c z a ć w ię k s z ą z w a rto ś c ią tr e ś c i i w y d o b y c ie m je d n e g o , ja s n o ry s u ją c e g o się p u n k tu szczy to w eg o . O sią g n ię c ie ty c h c e ló w j e s t m o ż liw e d z ię k i p r z e s u ­ n ię c io m i w z b o g a c e n io m n ie k tó r y c h e le m e n tó w o b rz ę d o w y c h . P r z e d s ta w io n y w y ż e j m o d e l je s t ta k ż e w y ra z e m te n d e n c ji a k tu a l n e j n a Z a c h o d z ie , z m ie rz a ­

9 B p R e d i n g n ie w s p o m in a o h y m n ie G lo ria i g rz e n a o rg a n a c h . N a ­ sz y m z d a n ie m e le m e n ty t e są do u w z g lę d n ie n ia po e w a n g e lii p o d c z a s b ic ia d zw o n ó w . P o te m b y łb y śp ie w A lle lu ja , k o ń c z ą c y litu r g ię sło w a.

BIULETYN LITURGICZNY

ją c e j do w p ro w a d z e n ia do li tu r g ii w ię c e j e le m e n tó w w iz u a ln y c h , u z u p e łn ia ­ ją c y c h e le m e n ty a k u s ty c z n e w.

S z c z e g ó ln ie ż y w a i w ie lo s tro n n ie w y m o w n a p o w in n a b y ć litu r g ia p a s c h a l­ n a , n ic p rz e to d ziw n eg o , że n a d a l p o s z u k u je się n o w y c h ś r o d k ó w d la w y ­ r a ż e n ia je j tr e ś c i ta k , b y b y ła o n a c z y te ln a d la w sp ó łc z e sn e g o c z ło w ie k a 11. U p o d s ta w t a k fo r m u ło w a n y c h p o s tu la tó w le ż y r o z w ija ją c a s ię te o lo g ia z n a k u .

ks. M a ria n P is a r z a k M IC , G óra K a lw a r ia III. W S P Ó Ł C Z E S N A E W O L U C JA S A K R A M E N T U P O K U T Y I J E J IM P L IK A C J E P A S T O R A L N E Z ja w is k ie m ła tw o z a u w a ż a ln y m , z w ła sz c z a w k r a j a c h z a c h o d n ic h , je s t z m n ie js z e n ie s ię lic z b y w ie r n y c h p r z y s tę p u ją c y c h do s a k r a m e n t u p o k u ty . F a k t te n j e s t je d n y m z s y m p to m ó w b a r d z ie j p o d s ta w o w y c h z m ia n , ja k ie zaszły w o s ta tn ic h d z ie s ią tk a c h la t, w s to s u n k u w ie r n y c h do teg o s a k r a m e n tu . P y ­ ta n ie : „ d lac zeg o d o ty c h c z a so w a p r a k t y k a p o k u tn a u le g ła z m ia n ie i ja k i e c z y n ­ n ik i z ło ży ły się n a n i ą ? ” je s t n ie ty lk o u z a s a d n io n e , a le i w p e w n y m s e n s ie k o n ie c z n e .

P ro b le m e m z a ją ł się b liż e j P h . B e g u e r i e, d y r e k to r N a ro d o w e g o C e n ­ t r u m P a s to ra ln o - L itu r g ic z n e g o (C N PL) w P a ry ż u . W a r t y k u le z a ty tu ło w a n y m

Q u e lq u e s fa c te u r s d ’u n e é v o lu tio n r é c e n te 1 w s k a z u je c z y n n ik i, k tó r e z a w a ż y ły

n a a k tu a l n e j s y tu a c ji w in te r e s u ją c e j n a s k w e s tii, o ra z n a z a w a r te w n ie j e le m e n ty p o z y ty w n e , k tó r y c h p o d ję c ie i k o n ty n u a c ja w in n y s ta n o w ić p r z e d ­ m io t tr o s k i d u sz p a s te rz y . A n a liz a d o k o n a n a p rz e z B e g u e rie w y ja ś n ia ta k ż e n ie k tó r e z ja w is k a z w ią z a n e z p r a k t y k ą p o k u tn ą w n a s z y m k r a ju .

P o d e jm u ją c te m a t e w o lu c ji s a k r a m e n t u p o k u ty w o s ta tn ic h d z ie s ią tk a c h la t, w e ź m y n a jp i e r w p o d u w a g ę śc isły z w ią z e k s a k r a m e n tó w m ię d z y so b ą i ic h w z a je m n ą zale żn o ść.

H is to r ia li tu r g ii w s k a z u je do ja k ie g o s to p n ia sp o só b p o jm o w a n ia i s p r a ­ w o w a n ia je d n e g o s a k r a m e n t u w p ły w a ł n a ro z u m ie n ie i o b rz ę d y in n y c h . N p . od V I w ie k u w c h o d z i p r a k t y k a c h r z tu n ie m o w lą t. J e s t s p r a w ą o c z y w istą , że z n a c z e n ie te o lo g ic z n e c h r z tu n ie z o sta ło z m ie n io n e , z m a la ło je d n a k w ś w ia d o ­ m o ści c h rz e ś c ija n . J e d n y m z z e w n ę trz n y c h p r z e ja w ó w b y ło n p . u d z ie la n ie c h r z tu w zakrj^stii.

O d V I w ie k u g r a n ic ą m ię d z y u c z n ia m i C h r y s tu s a n ie b y ł ju ż c h rz e s t, b o ­ w ie m w sz y sc y b y li o c h rz c z e n i i n ie d z ie lili s ię n a w ie r n y c h i k a te c h u m e n ó w , lecz s a k r a m e n t p o k u ty . O n d z ie lił c h rz e ś c ija n n a p r a k ty k u ją c y c h i n ie p r a k ty - k u j ą c y c h 2. G d y c h rz e ś c ija n ie s ta n o w ili m n ie js z o ść , s a k r a m e n t c h r z tu b y ł z n a ­ k ie m p rz y n a le ż n o ś c i c z ło w ie k a d o ro słe g o do K o ścio ła, ze w s z y s tk im i w y n ik a ­ ją c y m i s t ą d k o n s e k w e n c ja m i, m . in . z m o ż liw o śc ią je d n o ra z o w e g o o tr z y m a n ia ro z g rz e s z e n ia s a k r a m e n ta ln e g o . W y d a je się , że is tn ie je tu p e w n a a n a lo g ia do w sp ó łc z e sn o śc i. C h rz e s t s t a ­ j e się b o w ie m d z is ia j s a k r a m e n t e m ś w ia d o m e g o w y b o ru , co p o d k r e ś la ją szcze­ g ó ln ie O b r z ę d y c h r z tu d o r o s ły c h o ra z w p ro w a d z o n y w życie k a t e c h u m e n a t 3. O d ro d z ic ó w d z ie c k a w y m a g a się d z is ia j ta k ż e p o w a ż n e g o z a s ta n o w ie n ia się 10 H . R e i f e n b e r g, N e u e S c h w e r p u n k te d e r L itu r g ie . D ie B e d e u tu n g

d es o p tis c h e n E le m e n te s im G o tte s d ie n s t, A rc h iv f ü r L itu rg ie w is s e n s c h a f t

12(1970) 7—33.

11 T e n ż e , D ie Z e ic h e n d e r O s te r n a c h t im V e r s tä n d n is d e s h e u tig e n M e n ­

sc h e n , L itu rg is c h e s J a h r b u c h 21(1971) 16—31.

1 W : C N P L , P é n ite n c e e t r e c o n c ilia tio n a u jo u r d ’h u i, L y o n 1974, 82—91. 2 P r z y jm o w a n ie E u c h a r y s tii n ie b y ło p rz y c z y n ą p o d z ia łu , g d y ż n a w e t b a r ­ dzo g o rliw i c h rz e ś c ija n ie k o m u n ik o w a li rz a d k o .

3 P o r. A. N o c e n t , L „O rdo in itia tio n is C h ristianae a d u lto r u m ” : lig n es

BIULETYN LITURGICZNY n a d d e c y z ją c h r z t u 4. W y a k c e n to w a n ie ro li te g o s a k r a m e n t u p o c ią g a za so b ą u w y p u k le n ie z n a c z e n ia S a k r a m e n tu P o k u ty ja k o p e r m a n e n tn e g o c h rz tu o ra z s a k r a m e n t u n a w ró c e n ia . P o d o b n ą e w o lu c ję d o s trz e c m o ż n a w r e la c ji E u c h a r y s tii i P o k u ty . P o z o ­ s ta ło ś c ią ja n s e n iz m u w p r a k ty c e d u s z p a s te rs k ie j b y ł a u to m a ty z m łą c z e n ia K o m u n ii św . z S a k r a m e n te m P o je d n a n ia . D o m a g a n o się s a k r a m e n ta ln e g o w y ­ z n a n ia g rz e c h ó w p rz e d k a ż d o ra z o w y m p rz y ję c ie m C ia ła C h ry s tu s a . G d y d z i­ sia j, z w ła sz c z a n a Z a c h o d z ie , w id z i się w ię k sz o ś ć w ie r n y c h k o m u n ik u ją c y c h p o d c z a s M szy św ., z n a c z y to m . in., że ó w a u to m a ty z m r o z p a d ł się. Z ja w is k o to m a ta k ż e je s z c z e in n y a s p e k t: p o n ie w a ż o b e c n ie n ie m ó w i się o k o n ie c z ­ n o śc i p r z y s tą p ie n ia do S a k r a m e n tu P o k u ty p r z e d p rz y ję c ie m K o m u n ii św ., w ie lu c h r z e ś c ija n z a c h o d n ic h p y ta o r e l a c ję m ię d z y ty m i d w o m a s a k r a m e n ­ ta m i 5. K o le jn ą s p r a w ą je s t p ro b le m r e g u la r n e j sp o w ie d z i. W y z n a w a ć b o w ie m g rz e c h — z n a c z y m ieć je g o św ia d o m o ść . J a n P a w e ł I I w p rz e m ó w ie n iu z 23 X I I 1982 r. p o w ie d z ia ł, iż „ z a tra c e n ie p o c z u c ia g rz e c h u złą c z o n e je s t z in ­ n y m , b a rd z ie j r a d y k a ln y m i ta je m n y m z a tr a c e n ie m p o c z u c ia B o g a ” 6. C h rz e ­ ś c ija n in m a ją c y „ p o czu cie B o g a ” w ie, że je s t g rz e sz n y . Z te j św ia d o m o śc i w y p ły w a p o tr z e b a s a k r a m e n t u p o k u ty ja k o s a k r a m e n tu p o je d n a n ia z B ogiem , ja k o „ s p o tk a n ia n ę d z y c z ło w ie k a z m iło s ie rd z ie m B oga u o so b io n y m w C h r y ­ s tu s ie O d k u p ic ie lu i w e w ła d z y K o ścio ła. S p o w ie d ź j e s t p ra k ty c z n y m u r z e ­ c z y w is tn ie n ie m w ia r y w w y d a rz e n ie O d k u p ie n ia ” 7. U z n a ją c w a g ę r e g u la r n e j s p o w ie d z i n ie m o ż n a p rz e o c z y ć fa k tu , że d z is ia j, b a rd z ie j n iż d a w n ie j, o b ecn o ść g rz e c h u p r z e ja w ia m y w in n y c h ta k ż e z n a k a c h : n p . w a k c ie p o k u ty , k tó r e m u w z r e f o rm o w a n y c h o b rz ę d a c h M szy św . p r z y ­ z n a n o w ię c e j m ie js c a i p o d k re ś lo n o jeg o z n a c z e n ie . C zęściej ta k ż e s p o ty k a m y się z n a b o ż e ń s tw a m i p o k u tn y m i o d p ra w ia n y m i w e w sp ó ln o ta c h . R e w iz je ż y c ia i z m ia n y z a c h o d z ą c e p o d w p ły w e m s p o tk a ń ze S ło w e m B ożym , s ą ta k ż e p e w n ą f o r m ą p o k u ty — n a w ró c e n ia . S a k r a m e n t p o je d n a n ia n ie je s t w ię c je d y n y m m ie js c e m , w k tó r y m w y ra ż a m y p e r m a n e n t­ n ą o b ecn o ść n ie p r a w o ś c i w n a s z y m życiu.

N ie b e z s łu sz n o śc i m ó w i się d ziś o z a n ik u ś w ia d o m o śc i g rz e c h u s. W y d a je się je d n a k , że ró w n ie ż is to tn y m z a g ro ż e n ie m j e s t b r a k w ia r y w a k t B ożego m iło s ie rd z ia , k tó r e je s t ź ró d łe m ła d u , p o k o ju i ży cia e.

R e g u la r n a s p o w ie d ź 10 z w ią z a n a b y ła w p rz e s z ło śc i z k ie r o w n ic tw e m d u ­ c h o w y m . C zy m ia n o te g o św ia d o m o ść , czy n ie , k a p ła n s y m b o liz o w a ł s p o jr z e ­ n ie „kogoś d ru g ie g o ” n a ży cie p e n ite n ta , m ia n o w ic ie s p o jrz e n ie B oga. S p o ­ w ie d n ik b y ł ta k ż e tr a k to w a n y ja k o d o ra d c a u m o ż liw ia ją c y w y ra ź n e d o s trz e ­ ż e n ie p ro b le m ó w lu b s trz e g ą c y p r z e d ic h z b a g a te liz o w a n ie m . D z isia j w ie lu 4 P o r. O b r z ę d y c h r z tu d z ie c i w e d łu g R y tu a ł u R z y m s k ie g o , K a to w ic e 1972 n r 5. Zob. te ż n p . A. R o j e w s к i, W y m o g i p a s to r a ln e n o w e g o O rdo B a p ­ tis m i, A te n e u m K a p ła ń s k ie 80(1974), 387—389. 5 P h . B e g u e r i e , a rt. c y t., 84. E u c h a r y s tia ja k o s a k r a m e n t je d n o ś c i b y ­ ła b y u to p ią , g d y b y n ie s ta n o w iła u s ta w ic z n e g o w e z w a n ia do ż y c ia s a k r a m e n ­ te m p o je d n a n ia . E u c h a r y s tia je s t b o w ie m s a k r a m e n t e m is tn ie n ia p o je d n a n e g o . P o k u ta z aś — s a k r a m e n t e m p o je d n a n ia i n ie u s ta n n e j o d n o w y . 6 P rz e m ó w ie n ie O jc a Ś w ię te g o do K o le g iu m K a rd y n a ls k ie g o i do p r z e d ­ sta w ic ie li K u r ii R z y m sk ie j n a t e m a t Ju b ile u s z o w e g o R o k u O d k u p ie n ia . T e k s t c y tu ję z a M ie s ię c z n ik P a s te r s k i P ło c k i 3(1983)97, n r 5. 7 T a m ż e . 8 Zob. F. B o g d a n , Z a tr a ta ś w ia d o m o ś c i g r z e c h u i w ła ś c iw e j o d p o w ie ­ d z ia ln o śc i m o r a ln e j p r z e n ik a ją c e o b e c n ą lu d z k o ś ć , A te n e u m K a p ła ń s k ie 88(1977), 362. 9 В. В r o, Z n a k p rz e b a c ze n ia , W a rs z a w a 1977, 55.

10 O je j z n a c z e n iu zob. W . S c h e n k , L itu r g ia s a k r a m e n tó w ś w ię ty c h , cz. II, L u b lin 1964, 52— 55.