Biuletyn liturgiczny

Czesław Krakowiak, Stefan Cichy,

Bogusław Nadolski

Biuletyn liturgiczny

Collectanea Theologica 56/3, 47-66

B I U L E T Y N Y

I

R E C E N Z J E

C o lle c ta n e a T h e o lo g ic a 56(1986) fa sc . I I I

BIULETYN LITURGICZNY

Z a w a r to ś ć : I. K O M U N IA Ś W IĘ T A W IE R N Y C H I S A K R A M E N T P O K U T Y . 1. P r a k t y k a K o śc io ła p ie rw s z e g o ty s ią c le c ia . — 2. D ru g ie ty s ią c le c ie do P iu ­ s a X . — 3. O d P iu s a X do O rd o P a e n ite n tia e z 1974 r . — 4. N a u c z a n ie J a n a P a w ła II . E K U M E N IC Z N A L IT U R G IA E U C H A R Y S T Y C Z N A , tzw . li tu r g ia z L im y * . I. K O M U N IA Ś W IĘ T A W IE R N Y C H I S A K R A M E N T P O K U T Y „K o śció ł n o w eg o A d w e n tu , K o śció ł, k tó r y s t a le p rz y g o to w u je się n a n o w e p rz y jś c ie P a n a , m u s i b y ć K o ­ ś c io łe m E u c h a r y s tii i P o k u ty ” . J a n P a w e ł II, R e d e m p to r h o m in is , n r 20

S p r a w o w a n ie E u c h a r y s tii z a jm u je c e n tr a ln e m ie js c e w ż y c iu K o ścio ła, g d y ż je s t o n a z a ra z e m i n ie r o z d z ie ln ie O f ia r ą N ow ego P rz y m ie rz a , P a m i ą tk ą ś m ie rc i i Z m a r tw y c h w s ta n ia C h r y s tu s a o ra z „ ś w ię tą u c z tą , w c z a sie k tó r e j lu d B o ż y p rz e z p rz y ję c ie C ia ła i K r w i P a ń s k i e j u c z e s tn ic z y w d o b ra c h o fia ­ r y p a s c h a ln e j, w z n a w ia n o w e p r z y m ie r z e r a z z a w a r te z lu d ź m i p rz e z B oga w k r w i C h r y s tu s o w e j, a w w ie rz e i n a d z ie i w y o b ra ż a i u p rz e d z a u c z tę e s c h a to lo g ic z n ą w k r ó le s tw ie O jc a , g ło sząc ś m ie rć P a n a a ż p r z y jd z ie ” .* U d z ia ł w ie r n y c h w E u c h a r y s tii w in ie n o d p o w ia d a ć je j s tr u k tu r z e s k ła d a ją c e j się ze „ s to łu s ło w a B ożego i C ia ła C h ry s tu s o w e g o , z k tó r e g o w ie r n i o tr z y m u ją n a u k ę i p o k a r m ” (K L 48). 2 y c ie c h r z e ś c ija ń s k ie w ie r n y c h k s z t a łt u je w ię c n ie ty lk o g ło s z o n e sło w o B oże, a le ta k ż e p o k a r m e u c h a ry s ty c z n y , K o m u n ia ś w.2 J e d n a k u d z ia ł w u c z c ie e u c h a r y s ty c z n e j w y m a g a od u c z e s tn ic z ą c y c h w n ie j s t a n u p r z y ja ź n i z B o g iem i z b ra ć m i. D la te g o z a w sz e a k tu a l n e są sło w a św . P a w ła : „N ie c h p rz e to c z ło w ie k b a c z y n a sa m e g o sie b ie , sp o ż y ­ w a ją c t e n c h le b i p iją c z teg o k ie lic h a . K to b o w ie m s p o ż y w a i p ije n ie z w a ż a ją c n a C ia ło P a ń s k ie , w y r o k so b ie sp o ż y w a i p i j e ” (1 K o r 11,28—29). C z ło w ie k s t a je się g o d n y p r z y ję c ia C ia ła P a ń s k ie g o o d d n ia sw e g o c h rz tu . D ru g im s a k r a m e n te m , k tó r y w ią ż e się śc iśle z E u c h a r y s tią je s t s a k r a m e n t p o k u ty i p o je d n a n ia . K o n ie c z n y je s t o n d la ty c h w ie rn y c h , k tó r z y p o c h rz c ie p rz e z g rz e c h c ię ż k i u tr a c il i s t a n p r z y ja ź n i z B o g iem i z a le c a n y ty m , k tó r z y c zęsto p r a g n ą p r z y jm o w a ć K o m u n ię ś w.8

R o d z i s ię je d n a k p y ta n ie : ja k c zęsto n a le ż y k o rz y s ta ć z s a k r a m e n t u p o ­ k u ty , a b y m ó c w y p e łn ić z a le c e n ia K o śc io ła p e łn e g o u d z ia łu w E u c h a ry s tii, * R e d a k to r e m n in ie js z e g o b iu le ty n u j e s t k s. B o g u sła w N a d o l s k i T C h r., W a rs z a w a -P o z n a ń . 1 Ś w ię ta K o n g re g a c ja O b rz ę d ó w , I n s tr u k c j a o k u lc ie T a je m n ic y E u c h a ­ r y s ty c z n e j z d n ia 25 V 1967, n r (o d tą d s k r ó t EM ). 2 T a m ż e , n r 12; 33a. 8 T a m ż e , n r 35; p o r. K P K (1983) k a n . 916; 960; 988 § 2.

B I U L E T Y N L I T U R G I C Z N Y

tj . p rz y ję c ie K o m u n ii św . (K L 55). O d p o w ie d ź n a to p y ta n i e n ie je s t ła tw a i z a le ż y o d w ie lu o k o liczn o ści. W s p ó łc z e sn a p r a k t y k a w te j d z ie d z in ie w w ie ­ lu K o śc io ła c h lo k a ln y c h n ie je s t je d n o lita . W w ie lu k r a j a c h d a je s ię ła tw o z a u w a ż y ć m a s o w e p rz y s tę p o w a n ie d o K o m u n ii św . i b a rd z o r z a d k ie k o r z y ­ s ta n ie z s a k r a m e n t u p o k u ty . O d m ie n n ą p r a k t y k ę s p o ty k a m y m . in . w n a ­ s z y m k r a j u . O p ie ra się o n a n a p rz e k o n a n iu , że K o m u n ia św . je s t c z y m ś ta k w ie lk im i ś w ię ty m , iż g rz e s z n y c z ło w ie k n ie je s t g o d n y c zęsto j ą p r z y jm o ­ w a ć , a je ś li ju ż d e c y d u je się n a u d z ia ł w u c z c ie e u c h a r y s ty c z n e j, to po u p r z e d n ie j sp o w ie d z i s a k r a m e n t a l n e j.4 T rz e b a je d n a k z z a d o w o le n ie m s t w i e r ­ dzić, ż e is tn ić je c o ra z w ię k s z a g r u p a osó b , k tó r e m a ją n a le ż y c ie u k s z t a łt o ­ w a n e s u m ie n ie i k o r z y s ta ją z o b y d w u s a k r a m e n tó w w sp o s ó b z g o d n y z M a ­ g is te r iu m K o śc io ła .

C e le m a r t y k u ł u je s t p rz e d s ta w ie n ie z w ią z k u E u c h a r y s tii i s a k r a m e n t u p o k u ty , n a jp i e r w w d a w n e j p r a k ty c e K o śc io ła , a n a s tę p n ie w ś w ie tle a k t u a l ­ n y c h w y p o w ie d z i S to lic y A p o s to ls k ie j.

1. P ra k ty k a K o ścio ła p ierw szeg o ty sią clec ia

W c z a s a c h a p o s to ls k ic h is tn i a ła ż y w a ś w ia d o m o ść , że E u c h a r y s tia je s t O f ia r ą C h r y s tu s a , a le ta k ż e u c z tą o f ia r n ą . D la te g o s p r a w o w a n ie E u c h a r y s tii b y ło n ie r o z e r w a ln ie złą c z o n e z u c z tą , a b y w y p e łn ić p o le c e n ie P a n a : „ B ie rz ­ cie i jed zc ie... P ijc ie z n ie g o w s z y s c y ” (M t 26,26—27). D o u d z ia łu w u czcie o f ia r n e j d o p u s z c z a n o je d y n ie te g o , „ k tó r y w ie rz y w to , czego u c z y m y , k to w z ią ł k ą p ie l n a o d p u s z c z e n ie g rz e c h ó w i n a o d ro d z e n ie , i ta k ż y je , j a k C h r y ­ s tu s p o d a ł”.5 N ie o d z o w n y m w a r u n k ie m u d z ia łu w E u c h a r y s tii ja k o u czcie b y ły w ię c : w ia r a , c h rz e s t i m o r a ln e ży cie . W ie lk ie z n a c z e n ie p o s ia d a ł c h rz e s t (d o ro sły c h ) ja k o s a k r a m e n t n a w ró c e n ia , n o w e g o ż y c ia i p o je d n a n ia z B ogiem , czego p o tw ie r d z e n ie m b y ł u d z ia ł w E u c h a r y s tii i p e łn e z je d n o c z e n ie z C h r y ­ s tu s e m i K o śc io łe m w K o m u n ii św . P r a k t y k a m iło śc i b r a te r s k i e j n a co d z ie ń b y ła k o n s e k w e n c ją u d z ia łu w E u c h a r y s tii. Z a u c h y b ie n ia w te j d z ie d z in ie p r z e p r a s z a n o B o g a p rz e d ro z p o c z ę c ie m n ie d z ie ln e j E u c h a ry s tii, a b y s k ł a d a n a o f ia r a b y ła c z y s ta.6 J e d y n ie za c ię ż k ie p r z e w in ie n ia w y k lu c z a n o g rz e s z n ik ó w ze w s p ó ln o ty i z u d z ia łu w E u c h a r y s tii. I s tn ia ł a je d n a k d la n ic h m o ż liw o ść p o w r o tu do B o g a i w s p ó ln o ty K o śc io ła n a d ro d z e p o k u ty . P o o d b y c iu w y ­ z n a c z o n e j p rz e z p rz e ło ż o n y c h K o śc io ła p o k u ty n a s tę p o w a ło ic h p o je d n a n ie i p o n o w n y u d z ia ł w u c z c ie e u c h a r y s ty c z n e j. J e d n a k z d e c y d o w a n a w ię k sz o ść c h r z e ś c ija n te g o c z a su n ie p o tr z e b o w a ła s a k r a m e n t a ln e j p o k u ty , g d y ż g rz e c h y le k k ie g ła d z o n o p rz e z m o d litw ę , p o s t, ja łm u ż n ę i c z y n y m iło ś c i.7 P r a k ty c z n e k o n s e k w e n c je t e j p r a k t y k i b y ły ta k ie , że w sz y sc y o c h rz c z e n i u c z e s tn ic y E u c h a r y s t ii p rz y jm o w a li ta k ż e K o m u n ię św . a je d y n ie p o k u tn ic y i k a t e ­ c h u m e n i b y li z n ie j w y łą c z e n i. K o m u n ia św . b y ła b o w ie m p o jm o w a n a ja k o d u c h o w y p o k a r m d la w ie rz ą c y c h , o cz y m ś w ia d c z y r ó w n ie ż is tn ie n ie K o - m u ii św . d o m o w e j i z a n o sz e n ie j e j n ie o b e c n y m n a z g r o m a d z e n iu e u c h a r y ­ s ty c z n y m (c h o ry m , w ięźn io m ). D o p ie ro o d IV w . z a c z y n a z a n ik a ć św ia d o m o ść śc isłe g o z w ią z k u E u c h a ­ r y s t i i ja k o O f ia r y z u c z tą o f i a r n ą i w re z u lta c ie te g o K o m u n ia św . w i e r ­ n y c h s t a je się c o ra z rz a d s z a . W ią z a ło się to z je d n e j s tr o n y z s u r o w ą p r a k ­

* P o r. W . Μ n u k, C z y t a k m u s i być? T y g o d n ik P o w s z e c h n y , n r 34 (1985).

5 S w. J u s t y n , A p o lo g ia , w: M. M i c h a l s k i , A n to lo g ia li te r a tu r y

p a tr y s ty c z n e j, W a rs z a w a 1969, t. 1 z. 1, 152.

* D id a ch é, n r 14, w : M . M i c h a l s k i , d z. c y t., 21.

7 Z ob. W . S c h e n k , L itu r g ia s a k r a m e n tó w ś w ię ty c h , L u b lin 1964, t. 2,

6— 7; S. C z e r w i k , W p r o w a d z e n ie do o d n o w io n e j litu r g ii p o k u t y i p o ­

je d n a n ia , w : S a k r a m e n t p o k u ty . T e o lo g ia , litu r g ia , P is m o ś w ię te (red. A . S k o w r o n e k ) , K a to w ic e 1980, 152— 153.

b i u l e t y n Li t u r g i c z n y ty k ą p o k u tn ą ( p o k u ta je d n o r a z o w a , n ie p o w ta r z a ln a ) , z d ru g ie j z a ś z is tn ie ­ n ie m w K o śc ie le d u ż e j lic z b y k a te c h u m e n ó w o ra z r e a k c j ą K o śc io ła n a b łę d y a r ia n iz m u.8 W y s tę p u ją c p rz e c iw b łę d n e j c h ry s to lo g ii a r ia ń s k ie j, z b y t m o cn o a k c e n to w a n o b ó stw o C h r y s tu s a . P o b u d z a ło to w ie r n y c h d o w ie lk ie j czci C h r y s tu s a ró w n e g o w b ó s tw ie O jc u , a le je d n o c z e ś n ie b u d z iło lę k p rz e d p r z y jm o w a n ie m G o w K o m u n ii św . K o n s e k w e n c ją te g o b y ł w y r a ź n y s p a d e k lic z b y w ie r n y c h p r z y s tę p u ją c y c h do K o m u n ii św ., a le ró w n ie ż w z ro s t k u lt u C h r y s tu s a o b e c n e g o w E u c h a r y s tii. M sza św . z u c z ty b r a t e r s k i e j s t a j e się c o ra z b a r d z ie j m y s te r iu m , tr e m e n d u m , a c h le b e u c h a ry s ty c z n y z d u c h o w e g o p o k a r m u — p rz e d m io te m a d o r a c ji. N a s tą p iło w t e n sp o só b p rz e a k c e n to w a n ie E u c h a r y s tii ja k o O fia r y C h r y s tu s a i J e g o o b e c n o śc i p o d p o s ta c ia m i c h le b a i w in a z je d n o c z e s n y m z a p o z n a n ie m je j c h a r a k t e r u u c z ty o f ia r n e j. D o p ro ­ w a d z iło to do t a k r z a d k ie j K o m u n ii św . w ie rn y c h , że sy n o d y w c zesn eg o ś r e d n io w ie c z a i c z a só w k a r o liń s k ic h n a k a z u ją je j p r z y jm o w a n ie p r z y n a j­ m n ie j tr z y r a z y w r o k u (W ie lk a n o c , Z e s ła n ie D u c h a Ś w ię te g o , N a ro d z e n ie P a ń s k ie ). Z ła g o d z e n ie p r a k t y k i p o k u tn e j K o śc io ła p o o d e jś c iu od tz w . p o k u ­ ty k a n o n ic z n e j do p o k u ty p r y w a tn e j i p o w ta r z a ln e j n ie m ia ło ju ż w ię k s z e ­ go w p ły w u n a c z ę sto tliw o ść K o m u n ii św . o g ó łu w ie r n y c h.9

2. D ru g ie ty s ią c le c ie d o P iu s a X

P o c z ą te k d ru g ie g o ty s ią c le c ia , z w ła sz c z a X I I i X I I I w ., c h a r a k t e r y z u j e s ię w ie lk im k u lt e m E u c h a r y s tii p o le g a ją c y m g łó w n ie n a a d o r a c ji ś w ię ty c h p o sta c i. S a k r a m e n ta l n a K o m u n ia św . w ie r n y c h z o s ta ła p r a k ty c z n ie z a s tą ­ p io n a p r a g n ie n ie m je j p r z y ję c ia (k o m u n ia d u c h o w a ). P o w s ta ło ta k ż e p r z e k o ­ n a n ie , że k a p ła n s p r a w u j ą c y E u c h a r y s tię p r z y jm u j e K o m u n ię św . w im ie ­ n iu w ie r n y c h (k o m u n ia z a s tę p c z a).*0 M im o z ła g o d z o n e j ju ż p r a k t y k i p o k u tn e j ró w n ie ż k o r z y s ta n ie z s a k r a m e n t u p o k u ty s t a je się ju ż b a rd z o r z a d k ie , s k o ­ ro IV S o b ó r L a te r a ń s k i (1215) p o d g ro ź b ą k a r y k o ś c ie ln e j n a k a z u j e p r z y ­ n a jm n ie j r a z w r o k u sp o w ie d ź i K o m u n ię św . w o k re s ie w ie lk a n o c n y m.11

P r a k ty c z n ie w ię c o d śre d n io w ie c z a c e le b r a c ja E u c h a r y s tii n ie łą c z y się ju ż z u d z ia łe m w ie r n y c h w u c z c ie o f ia r n e j. P o w s ta ła n o w a , n ie z n a n a w s t a r o ­ ż y tn o ś c i c h r z e ś c ija ń s k ie j p r a k t y k a M szy św . b e z K o m u n ii w ie rn y c h . T o co b y ło w p o c z ą tk a c h K o śc io ła w y ją tk ie m , s ta ło się od ś r e d n io w ie c z a re g u łą .

W te j s y t u a c ji o jc o w ie S o b o ru T ry d e n c k ie g o u z n a li t a k i s t a n rz e c z y z a n ie w ła ś c iw y i p r a g n ę li p o w r o tu do d a w n e j p r a k t y k i K o śc io ła z a le c a ją c n ie ty lk o s a k r a m e n t a ln ą K o m u n ię św ., a le ta k ż e z a c h ę c a ją c do c z ęsteg o je j p r z y j ­ m o w a n ia : „ T a k w ię c Z b a w ic ie l n a s z (...) u s ta n o w ił s a k r a m e n t, w k tó r y m n ie ja k o w y la ł s k a r b y s w o je j b o s k ie j m iło ś c i k u lu d z io m (...). C h c ia ł zaś, b y te n s a k r a m e n t b y ł p r z y jm o w a n y ja k o d u c h o w y p o k a r m d u sz , b y n im k a r m iły się i u m a c n ia ły , ż y ją c ż y c ie m T eg o , k tó r y p o w ie d z ia ł: « K to m n ie p o ży w a, żyć b ę d z ie d la m n ie * i ja k o ś r o d e k z a ra d c z y u w a ln ia ją c # · n a s od g rz e c h ó w p o w sz e d n ic h , a b r o n ią c y o d g rz e c h ó w ś m ie r te ln y c h”.12 O d n o śn ie do s a k r a m e n t u p o k u ty S o b ó r T r y d e n c k i p o w ta r z a u s ta lo n y ju ż w c z e śn ie j z w y c z a j d o ro c z n e j sp o w ie d z i: „ Ś w ię ty S o b ó r p o c h w a la i p r z y j m u ­ je t e n z w y c z a j ja k o p o b o ż n y i g o d n y u tr z y m a n ia”.18 W y d a n y p o so b o rz e K a te c h iz m R z y m s k i (1566) z a z n a c z a w p ra w d z ie , że n ie w y s ta r c z a je d y n ie 8K . S c h l e m m e r , B u s s e u n d E u c h a r is tie , H e ilig e r D ie n s t 35 (1981) 17— 18; H . D o b i o s c h , Ü b e r d ie H ä u fig k e it d es K o m m u n io n s e m p fa n g e s , T h e o lo g is c h -p r a k tis c h e Q u a r ta l s c h r i f t 133 (1985) 19—20. 3 S. C z e r w i k , d z. c y t., 153— 170. 10 H . D o b i o s c h , a rt. c y t., 20; p o r. P . B r о w e , D ie V e r e h r u n g d e r

E u c h a r is tie i m M itte la lte r , M ü n c h e n 1933.

11 D e n z .-S c h ö n m ., 1683.

B I U L E T Y N L I T U R G I C Z N Y

K o m u n ia św . w ie lk a n o c n a , je d n a k b liż e j n ie o k re ś la k ie d y i ja k c z ę sto n a ­ le ż y ją p rz y jm o w a ć . G o rliw y p a s te r z K o śc io ła m e d io la ń s k ie g o K a ro l B o ro - m e u s z ( t 1584) z a le c a w ie r n y m w s w e j d ie c e z ji K o m u n ię św . p r z y n a j m n i e j w w ie lk ie ś w ię ta o ra z w n ie d z ie le A d w e n tu i W ie lk ie g o P o s tu .

W X V II i X V II I w . d a je się z a u w a ż y ć n ie w ie lk i w z ro s t c z ę sto tliw o śc i p rz y s tę p o w a n ia w ie r n y c h do K o m u n ii św ., a le n ie w c zasie M szy św ., lecz p o je j z a k o ń c z e n iu , w r a m a c h s p e c ja ln e g o n a b o ż e ń s tw a.14

D u ż y n e g a ty w n y w p ły w n a c z ę sto tliw o ść K o m u n ii św . w ie rn y c h i b a rd z o ścisłe łą c z e n ie je j z s a k r a m e n te m p o k u ty w y w a r ł C. J a n s e n iu s ( t 1638) i r y ­ g o ry z m g ło szo n y p rz e z n ie g o i je g o z w o le n n ik ó w (ja n s e n iz m).15 Z w o le n n ic y te g o k ie r u n k u s ta w ia li w ie rn y m p r a g n ą c y m p rz y jm o w a ć K o m u n ię św . b a rd z o w y s o k ie w y m a g a n ia , n ie ty lk o w o ln o śc i od g rz e c h u cięż k ieg o , a le ta k ż e w ie lk ie j o so b is te j d o sk o n a ło śc i i c z y sto śc i s e r c a w s to p n iu n a jw y ż s z y m (a m o r D ei p u r is s im u s ). D u c h o w e p r a g n ie n ie K o m u n ii św . s ta je się d la ja n s e n is tó w n a w e t w a ż n ie js z e n iż s a m a K o m u n ia św . R ó w n ie ż w te o lo g ii m o r a ln e j teg o o k re s u z a jm o w a n o się szczegółow o w a r u n k a m i , ja k i e s p e łn ia ć m a j ą p r z y s tę ­ p u ją c y do K o m u n ii św ., o ra z s ta w ia n o z a sa d ę , że do s p o w ie d n ik ó w n a le ż y w in d y w id u a ln y c h w y p a d k a c h o c e n a , czy p o sz c z e g ó ln i w ie r n i m o g ą częściej p r z y jm o w a ć K o m u n ię św . T o z k o le i w p ły n ę ło n a d a ls z e i jeszcze śc iśle jsz e p o w ią z a n ie K o m u n ii św . z s a k r a m e n t e m p o k u ty , p ro w a d z ą c do p r z e k o n a ­ n ia , że p rz e d k a ż d ą K o m u n ią św . k o n ie c z n a je s t sp o w ie d ź s a k r a m e n ta ln a . D e c y z ja o m o ż liw o śc i u d z ia łu w u c z c ie e u c h a ry s ty c z n e j z o s ta ła w te n sp o só b z a b r a n a w ie r n y m i „ z a s trz e ż o n a ” s p o w ie d n ik o m . W p r a k ty c e w ię c c a łe rzesze w ie rn y c h , c h o c ia ż b e z g rz e c h u cięż k ieg o , n ie p r z y s tę p o w a ły do K o m u n ii św., k tó r a s t a ła s ię je d y n ie p r z y w ile je m „ d u s z szczeg ó ln ie c z y s ty c h ”.1'

T a k w ię c z a p o m n ia n o z u p e łn ie z a ró w n o o p r a k ty c e K o śc io ła p ie rw s z y c h w ie k ó w , ja k i o n a u c e S o b o ru T ry d e n c k ie g o o E u c h a r y s tii ja k o s a k r a m e n c ie u s ta n o w io n y m p rz e z C h r y s tu s a n a p o k a r m d la w ie r n y c h i b ę d ą c y c h ś r o d ­ k ie m z a ra d c z y m u w a ln ia ją c y m o d g rz e c h ó w p o w s z e d n ic h i b r o n ią c y m od g rz e c h ó w ś m ie rte ln y c h . P r a w d a t a z a s łu g u je n a p rz y p o m n ie n ie , g d y ż cią g le jesz c z e o n ie j z a p o m in a się w p r a k t y c e p a s to r a ln e j: „ ...o fia ra t a je s t p r a w ­ d z iw ie p rz e b ła g a ln a . P rz e z n ią , k ie d y p r z y s tę p u je m y do B oga ze s z c z e ry m s e r ­ c e m i p r a w d z iw ą w ia r ą , z b o ja ź n ią B o g a i z u s z a n o w a n ie m , s k r u s z e n i i p o ­ k u tu j ą c y o tr z y m u je m y m iło s ie rd z ie i z n a jd u je m y ła s k ę , g d y n a m p o m o c je s t p o tr z e b n a (H b r 4,16). T ą o f ia r ą b o w ie m p rz e b ła g a n y P a n , u d z ie la ją c ła s k i i d a r u p o k u ty , o d p u szcza p r z e s tę p s tw a i g rz e c h y , n a w e t b a rd z o w ie lk ie ... D la ­ te g o te ż je s t n a le ż y c ie o f ia r o w a n a n ie ty lk o za g rz e c h y , k a r y , z a d o ść u c z y ­ n ie n ia i in n e g rz e c h y w ie r n y c h ż y ją c y c h , a le w e d łu g T r a d y c ji A p o sto lsk ie j ta k ż e za z m a r ły c h w C h r y s tu s ie” .17 3. O d P iu s a X d o „ O rd o P a e n ite n ti a e ” z 1974 r. D o p ie ro z a p o c z ą tk o w a n y p rz e z P . G u é r a n g e r a (f 1875) r u c h l i t u r ­ g ic z n y w d u ż e j m ie rz e p rz y c z y n ił się do p o n o w n e g o p o jm o w a n ia E u c h a r y s tii ja k o o fia ry C h r y s tu s a i K o śc io ła , a le ta k ż e u c z ty o f ia r n e j, w k tó r e j w ie r n i w in n i u c z e stn ic z y ć p r z y j m u j ą c K o m u n ię św . D ą ż e n ia t e z o s ta ły n a s tę p n ie p o p a r t e a u to r y te t e m p a p ie ż a P iu s a X , k tó r y w 1905 r . w y d a ł d e k r e t o czę­ s ty m p r z y jm o w a n iu K o m u n ii św . W o p a rc iu o n a u k ę S o b o ru T ry n d e c k ie g o p a p ie ż z a c h ę c a w ie r n y c h do c z ę ste j, a n a w e t c o d z ie n n e j K o m u n ii św . p r z y ­ p o m in a ją c je d n o c z e śn ie , że u n a le ż y c ie u sp o s o b io n y c h w ie r n y c h K o m u n ia św . 18 B F V II, 460. 14 H . D o b i o s c h , a rt. c y t., 21.

15 Z ob. D T h C V III, 318— 529; E n c ic lo p e 4 ia C a tto lica , V I, 350—359.

18 K . S c h l e m m e r , a rt. c y t., 19—20.

g ła d z i g rz e c h y le k k ie i b r o n i p rz e d u p a d k ie m w cięż k ie. N ie m o ż n a p o j­ m o w a ć r ó w n ie ż K o m u n ii św . ja k o n a g ro d y z a c n o tę p rz y jm u ją c e g o , g d y ż je s t o n a p o k a r m e m d a w a n y m w ie r n y m p rz e z C h r y s tu s a , a b y n ie u s t a li w d ro d z e do O jca. P o d k r e ś la n ie , że E u c h a r y s tia je s t ró w n ie ż o f ia r ą n a o d p u sz c z e n ie g rz e c h ó w i p r o p a g o w a n ie c z ę ste j K o m u n ii św . p ro w a d z iło p o w o li do z m ia n y ś w ia d o m o śc i w ie rn y c h , że u d z ia ł w u c z c ie e u c h a ry s ty c z n e j w y m a g a k o n ie c z ­ n ie u p r z e d n ie j s p o w ie d z i s a k r a m e n t a ln e j.

N a s tę p n ie e n c y k lik a P i u s a X I I M e d ia to r D ei jeszcze b a r d z ie j p o d ­ k r e ś la ła , że E u c h a r y s tia je s t ta k ż e u c z tą o f ia r n ą i p o le c a ła c o d z ie n n ą K o m u ­ n ię św . w ie r n y m : „ D o p e łn ie n ie m o f ia r y o łta r z a je s t K o m u n ia w u c z c ie P a ń ­ s k ie j”, n a le ż y o n a do „ u z u p e łn ie n ia o fia ry i do u c z e s tn ic tw a w N a jś w ię ts z y m S a k r a m e n c ie . J e ś l i je s t w p r o s t n ie o d z o w n a d la c e le b ru ją c e g o k a p ła n a , to w ie r n y m ty lk o u s iln ie j ą s ię z a le c a”.18 B a rd z o w s k a z a n e je s t, a b y „ w ie rn i c o d z ie n n ie , je ś li m o g ą, u c z e s tn ic z y li w B o sk ie j O fie rz e n ie ty lk o w sp o só b d u c h o w y , le c z ta k ż e p r z y j m u ją c w K o m u n ii N a jśw ię tsz e g o S a k r a m e n tu C iało J e z u s a C h r y s tu s a o f ia r o w a n e za n a s O jc u P rz e d w ie c z n e m u”.19 N a u w a g ę z a ­ s łu g u je rów m ież w y m a g a n ie e n c y k lik i, a b y K o m u n ii św . u d z ie la ć w ie r n y m b e z p o ś r e d n io p o K o m u n ii k a p ła n a i z h o s tii k o n s e k r o w a n y c h w c z a sie M szy św ., c e le m p o d k r e ś le n ia u d z ia łu w u c z c ie o f ia r n e j.*0

E n c y k lik a M e d ia to r D ei n ie z a jm u je się je d n a k z w ią z k ie m E u c h a r y s tii i s a k r a m e n t u p o k u ty i n ie o k r e ś la b liż e j w a r u n k ó w , ja k ie w ie r n i m a j ą s p e ł­ n ić p r z y s tę p u ją c do K o m u n ii św . Z d u c h a c a łe g o d o k u m e n tu m o ż n a je d n a k s tw ie rd z ić , że c z ę s ta K o m u n ia św . je s t z a le c a n a w s z y s tk im w ie r n y m , k a ż ­ d eg o s ta n u , je ś li s u m ie n ie n ie w y r z u c a im p o p e łn ie n ia g rz e c h u cięż k ieg o i p r z y s tę p u ją do n ie j z m iło ś c i k u B ogu, a b y się z N im je s z c z e b a r d z ie j z je ­ d n o czy ć, u s trz e c się sła b o ś c i i b łę d ó w o ra z p ro w a d z ić c o ra z d o sk o n a ls z e ży cie c h rz e ś c ija ń s k ie .

K o n s ty tu c ja o ś w ię te j litu r g ii S o b o ru W a ty k a ń s k ie g o I I p r z y p o m in a n a u ­

k ę K o śc io ła , że E u c h a r y s t ia je s t u tr w a lo n ą n a w ie k i O f ia r ą K rz y ż a , k tó r ą C h r y s tu s p o w ie rz y ł s w o je m u K o śc io ło w i ja k o „ s a k r a m e n t m iło s ie rd z ia , z n a k je d n o ś c i, w ę z e ł m iło ś c i i u c z tę p a s c h a ln ą , w k tó r e j s p o ż y w a m y C h ry s tu s a , w k tó r e j d u s z a n a p e łn ia się ła s k ą i o tr z y m u je z a d a te k p rz y s z łe j c h w a ły ” (K L 47). U d z ia ł w ie r n y c h w te j o fie rz e w in ie n b y ć ś w ia d o m y , c z y n n y i p o ­ b o żn y , czego w y r a z e m m a b y ć u w a ż n e s łu c h a n ie s ło w a B ożego i p r z y jm o ­ w a n ie K o m u n ii św . (K L 48) b e z p o ś re d n io p o K o m u n ii k a p ła n a i z te j s a m e j o fia ry (K L 55). W y m a g a te g o s a m a s t r u k t u r a M szy św . z ło ż o n a z li tu r g ii sło w a i li tu r g ii E u c h a ry s tii, k tó r e ta k śc iśle się ze s o b ą w ią ż ą , ż e „ tw o rz ą je d e n a k t k u l t u ” (K L 56). S tw ie r d z a ją c , że u d z ia ł w u c z c ie e u c h a ry s ty c z n e j n a le ż y do p e łn e g o u c z e s tn ic tw a w e M szy św . so b ó r n ie w y p o w ie d z ia ł się n a t e m a t s to s u n k u E u c h a r y s tii do s a k r a m e n t u p o k u ty . P r o b le m t e n z o s ta ł p o ­ ru s z o n y d o p ie ro w in s tr u k c j i E u c h a r is tic u m m y s te r iu m z 1967 r.21 P o z a c h ę c ie w ie r n y c h do s a k r a m e n t a ln e j K o m u n ii św . w c zasie M szy św ., z d a ró w p o d c z a s n ie j k o n s e k r o w a n y c h n a z n a k u d z ia łu w a k tu a l n ie o d p r a w ia n e j O fierze, i n s t r u k c j a m ó w i o r e l a c ji p o k u ty do K o m u n ii ś w.22 J u ż w p ie r w s z y m z a d a n iu p o w o łu je się n a n a u k ę S o b o ru T ry d e n c k ie g o o E u c h a ­ r y s tii ja k o „ ś r o d k u z a ra d c z y m u w a ln ia ją c y m n a s od g rz e c h ó w p o w sz e d n ic h , a b ro n ią c y m o d g rz e c h ó w ś m ie r te ln y c h ” o ra z p rz y p o m in a p o le c e n ie K o ścio ła, a b y w ie r n y c h o ty m p o u c z a ć , z w r a c a ją c im ró w n ie ż u w a g ę n a z n a c z e n ie p o ­ k u tn y c h części M szy św ., k tó r y m i w in n i u m ie ć się w o d p o w ie d n i sp o só b

B I U L E T Y N L I T U R G I C Z N Y 5]

18 P i u s X II, E n c y k lik a M e d ia to r D ei, K ie lc e 1948, 71—72.

19 T a m ż e , 74.

20 T a m ż e , 73— 74.

21 E M n r 31 i 37.

B I U L E T Y N L I T U R G I C Z N Y p o s łu g iw a ć.23 J e d y n ie ś w ia d o m o ść p o p e łn ie n ia g rz e c h u c ię ż k ie g o w y m a g a p rz e d p r z y s tą p ie n ie m do K o m u n ii św . s a k r a m e n t a ln e j sp o w ie d z i. W in n y c h w y p a d k a c h s a k r a m e n t p o k u ty je s t w s k a z a n y , z w ła sz c z a ty m , k tó r z y „ m a ją z w y c z a j k o m u n ik o w a n ia c o d z ie n n ie l u b d ość c z ę sto ”. I n s tr u k c j a n ie o k re ś la je d n a k , j a k c zęsto n a le ż y p r z y jm o w a ć s a k r a m e n t p o k u ty p rz y c z ę s te j czy n a w e t c o d z ie n n e j K o m u n ii św ., z a c h ę c a je d y n ie , a b y cz y n ić to „w je d n a k o ­ w y c h o d s tę p a c h c z a s u”.24 D e c y z ja o c z ę sto tliw o śc i p rz y s tę p o w a n ia do s a k r a ­ m e n tu p o k u ty w ta k ic h w y p a d k a c h n a le ż y z a te m do p o sz c z e g ó ln y c h w ie r ­ n y c h z a s ię g a ją c y c h w ra z ie w ą tp liw o ś c i p o r a d y sw eg o sp o w ie d n ik a . O b o k s a k r a m e n t u p o k u ty is tn i e ją ró w n ie ż p o z a s a k r a m e n ta ln e sp o so b y g ła d z e n ia g rz e c h ó w z n a n e od d a w n a w tr a d y c ji K o śc io ła o ra z p e w n e e le ­ m e n ty s a m e j li tu r g ii m s z a ln e j. C h o d z i t u o n a s tę p u ją c e części M szy św .: p rz e d e w s z y s tk im a k t p o k u ty n a p o c z ą tk u M szy św .25, n a s tę p n ie K y r ie , „ w k tó r y m w ie r n i w o ła ją do P a n a i b ła g a ją G o o m iło s ie rd z ie ” (IG M R 30); p ro ś b y za n o sz o n e do C h r y s tu s a o z m iło w a n ie w c zasie G loria·, s łu c h a n ie sło ­ w a B ożego w z y w a ją c e g o c zęsto do n a w r ó c e n ia i p rz e m ia n y ż y c ia ; m o d litw a P a ń s k a , k t ó r a z a w ie ra ta k ż e „ p ro ś b ę o o czy szczen ie z g rz e c h ó w , b y ś w ię te d a r y z o s ta ły u d z ie lo n e rz e c z y w iś c ie ś w ię ty m ” (IG M R 56a); o b rz ę d p o k o ju o ra z A g n u s D ei; w re s z c ie s ło w a w y p o w ia d a n e b e z p o ś re d n io p rz e d p r z y j ę ­ cie m K o m u n ii św . „ P a n ie , n ie je s te m g o d zien ...” W y n ik a s tą d , że s a m ś w ia ­ d o m y i p o b o ż n y u d z ia ł w e M szy św . je s t d o s k o n a ły m d u c h o w y m p rz y g o to ­ w a n ie m do u c z ty e u c h a ry s ty c z n e j.

W y d a n y w 1974 r . r y t u a ł O rd o P a e n it e n ti a e20 w y r a ź n ie s tw ie rd z a , że E u c h a r y s tia j e s t s a k r a m e n te m n a o d p u s z c z e n ie g rz e c h ó w : „ R o z p o c z y n a ją c z b a w c z ą M ę k ę , w tę n o c, w k tó r e j z o s ta ł w y d a n y , u s ta n o w ił O fia r ę N ow ego P r z y m ie r z a w s w o je j k r w i n a o d p u s z c z e n ie g rz e c h ó w ” (O P 1). Z w y c ię stw o C h r y s tu s a n a d g rz e c h e m d o k o n u je s ię n ie ty lk o w e c h rz c ie i s a k r a m e n c ie p o k u ty , a le ta k ż e w E u c h a r y s tii. W n ie j b o w ie m C h ry s tu s je s t o b e c n y i zło­ ż o n y n a o łta r z u ja k o „ o f ia r a n a sz e g o p o je d n a n ia ” (I II M o d litw a E u ch .), a b y p rz e z D u c h a Ś w ię te g o „ z je d n o c z y ć n a s w s z y s tk ic h ” (II M o d litw a E u c h . O P 2). W ie r n i u c z e s tn ic z ą c y w e M szy św . w in n i b y ć św ia d o m i, że j e s t o n a ta k ż e s a k r a m e n t a ln y m u o b e c n ie n ie m O f ia r y C h r y s tu s a n a o d p u sz c z e n ie g rz e c h ó w .

J a k a je s t r e l a c j a s a k r a m e n t u p o k u ty do E u c h a r y s tii w e d łu g n o w e g o r y ­ tu a łu ? W p ro w a d z e n ie do O b r z ę d ó w p o k u t y m ó w i o k o n ie c z n o śc i i p o ż y tk u s a k r a m e n t u p o k u ty . D la ty c h , k tó r z y p rz e z g rz e c h cię ż k i „ o d eszli o d z je d n o ­ c z e n ia z B o g iem w m iło ś c i” s a k r a m e n t p o k u ty je s t z w y c z a jn ą d ro g ą p o ­ w r o tu d o B o g a (O P n r 7) i p o n o w n e g o z je d n o c z e n ia s ię z N im w K o m u n ii s a k r a m e n t a ln e j. W ty m w y p a d k u p r z y ję c ie s a k r a m e n t u p o k u ty j e s t w a r u n ­ k ie m k o n ie c z n y m , k tó r e g o s p e łn ie n ie d a je p ra w o do u c z e s tn ic tw a w u czcie e u c h a ry s ty c z n e j. W in n e j s y tu a c ji z n a jd u j ą się je d n a k c i w ie rn i, k tó r z y p o p e łn ili je d y n ie g rz e c h y p o w sz e d n ie . S a k r a m e n t p o k u ty n ie je s t im n a k a ­ z y w a n y , le c z ty lk o z a le c a n y , g d y ż p rz e z c z ę ste je g o p rz y jm o w a n ie „ n a b ie r a ją sił, a b y d o jś ć do p e łn e j w o ln o śc i d z ie c i B o ż y c h ” [ta m że). J e s t o n ró w n ie ż „ b a rd z o u ż y te c z n y d la z w a lc z a n ia g rz e c h ó w p o w s z e d n ic h i d o s k o n a le n ia w so b ie ła s k i c h r z tu o ra z c o ra z d o sk o n a lsz e g o n a ś la d o w a n ia J e z u s a C h r y s t u ­ s a (O P 1 b ; p o r. 2 K o r 4,10). P o le c a ją c c z ę s tą sp o w ie d ź ta k ż e z g rz e c h ó w p o w s z e d n ic h , r y t u a ł je d n o c z e ś n ie m o c n o p o d k re ś la z o b o w ią z a n ie w y n ik a ją c e z te g o s a k r a m e n t u do c o ra z d o sk o n a lsz e g o u p o d o b n ia n ia się do C h r y s tu s a 23 T a m ż e . 24 T a m ż e . 25 T a m ż e n r 2c.

28 R itu a le R o m a n u m . O rdo P a e n ite n tia e , R o m a 1974; w y d . p o ls k ie : O b ­

r z ę d y p o k u t y d o s to so w a n e d o z w y c z a jó w d ie c e z ji p o ls k ic h , K a to w ic e 1981;

p o r. S . С z e r w i k , O d n o w io n a litu r g ia s a k r a m e n tu p o k u t y w ś w ie tle „O rdo P a e n ite n tia e ”, R B L 29 (1976) 134— 147.

1 p o s łu s z e ń s tw a D u c h o w i Ś w ię te m u (ta m ż e ). Z n a k ie m teg o m a b y ć c a łe życie c h rz e ś c ija ń s k ie n a c e c h o w a n e w ie r n ą i g o rliw ą s łu ż b ą B o g u i b ra c io m . W s k a z a n ia t e m a ją b a rd z o w a ż n e z n a c z e n ie d la p r a k t y k i c z ę ste j sp o w ie d z i, g d y ż ic h z a c h o w a n ie b r o n i p rz e d r u t y n ą i f o r m a liz m e m s a k r a m e n ta ln y m , a w k o n s e k w e n c ji ta k ż e p rz e d z n ie c h ę c e n ie m i p rz e k o n a n ie m , że p r z y jm o ­ w a n y s a k r a m e n t je s t m a ło o w o c n y i s k u te c z n y . S k u te c z n o ś ć c z ę ste j s p o w ie ­ dzi b ę d z ie z k o le i z a le ż a ła ta k ż e od w ła śc iw e g o u d z ia łu w E u c h a r y s t ii p o łą ­ czonego z w s p ó ło f ia ro w a n ie m s ie b ie z C h r y s tu s e m O jc u i p rz y jm o w a n ie m K o m u n ii św . ja k o d u c h o w e g o u m o c n ie n ia do n a le ż y te g o w y p e łn ia n ia o bo­ w ią z k ó w sw eg o p o w o ła n ia i s ta n u .

M ó w ią c o k o n ie c z n o śc i i p o ż y tk u s a k r a m e n t u p o k u ty O rdo P a e n ite n tia e z a w ie ra ró w n ie ż w a ż n e s tw ie r d z e n ia d o ty c z ą c e sp o so b ó w c z y n ie n ia n ie u s ta n ­ n e j p o k u ty i o c z y sz c z a n ia się z g rz e c h ó w (O P 4). C h o d z i tu o p o z a s a k r a m e n - ta ln e f o r m y p rz e p r a s z a n ia B oga za g rz e c h y . M o ż n a j e p o d z ie lić n a d w ie g ru p y : litu r g ic z n e i n ie z w ią z a n e b e z p o ś re d n io z litu r g ią . D o g r u p y p ie r w ­ szej n a le ż ą te w s z y s tk ie e le m e n ty c e le b r a c ji litu r g ic z n y c h , w k tó r y c h w ie rn i w y z n a ją , że są g r z e s z n ik a m i i p ro s z ą B o g a i b r a c i o p rz e b a c z e n ie . M a to m ie js c e g łó w n ie w n a b o ż e ń s tw a c h p o k u tn y c h , w c zasie g ło s z e n ia i s łu c h a n ia sło w a B ożego, w e w s p ó ln e j m o d litw ie i e le m e n ta c h p o k u tn y c h li tu r g ii m s z a l­ n e j. R ó w n ie ż d u ż e z n a c z e n ie w c z y n ie n iu p o k u ty i m o c g ła d z e n ia g rz e c h ó w p o s ia d a ją : c ie rp liw o ś ć (p o r. 1 P 4,13), w s p ó łu c z e s tn ic tw o w c ie r p ie n ia c h C h ry s tu s a , s p e łn ia n ie d z ie ł m iło s ie rd z ia i m iło ści, g d y ż „ m iło ść z a k r y w a w ie le g rz e c h ó w ” (1 P 4,8), c o d z ie n n e n a w r a c a n ie s ię w e d łu g w s k a z a ń E w a n ­ g elii, p o łą c z o n e z w o lą d z ia ła n ia i p o s ta n o w ie n ie m p o rz u c e n ia g rze sz n e g o sp o s o b u ż y c ia.27 S a k r a m e n t p o k u ty n i e je s t w ię c je d y n ą f o r m ą o tr z y m a n ia p rz e b a c z e n ia g rz e c h ó w , z w ła sz c z a g d y c h o d z i o g rz e c h y p o w sz e d n ie . Z ty c h b o w ie m u w a ln ia s a m u d z ia ł w E u c h a r y s tii o ra z is tn ie ją lic z n e p o z a s a k r a m e n - ta l n e sp o s o b y ic h g ła d z e n ia . W s z y s tk ie je d n a k w in n y b y ć o ż y w io n e w ia r ą , n a d z ie ją i m iło ś c ią i p ro w a d z ić m a ją do E u c h a r y s tii, o f ia r y n a sz e g o p o ­ je d n a n ia , zło żo n e j p rz e z C h r y s tu s a r a z n a zaw sz e n a o d p u s z c z e n ie g rz e c h ó w . W ś w ie tle n a u k i V a tic a n u m I I i w y d a n y c h po n im d o k u m e n tó w K o śc io ­ ła n a le ż y s tw ie rd z ić , że n ie ty lk o s a k r a m e n t p o k u ty p rz y g o to w u je do K o ­ m u n ii św ., a le ta k ż e w s z y s tk ie f o r m y c o d z ie n n e j p o k u ty i sa m o u c z e s tn ic tw o w E u c h a r y s tii p o s ia d a ją m o c g ła d z e n ia g rz e c h ó w i p rz e z to p rz y g o to w u ją do g o d n eg o je j p rz y ję c ia . 4. N a u c z a n ie J a n a P a w ia I I Z b a rd z o lic z n y c h w y p o w ie d z i J a n a P a w ł a I I d o ty c z ą c y c h n a sz e g o te m a tu p rz y to c z y ć n a le ż y p r z y n a jm n ie j n a jb a r d z ie j z n a n e i c h a r a k te r y s ty c z ­ n e. J u ż w p ie rw s z e j e n c y k lic e R e d e m p to r h o m in is s p o ty k a m y c a ły n u m e r 20 z a ty tu ło w a n y E u c h a r y s tia i p o k u ta . P o w o łu ją c się n a n a u k ę s o b o r u o c e n ­ tr a ln y m z n a c z e n iu E u c h a r y s tii w ż y c iu całe g o K o śc io ła i k a ż d e g o c h rz e ś c i­ ja n i n a (p o r. K L 10), p a p ie ż s tw ie rd z a , że E u c h a r y s tia j e s t ty m s a k r a m e n ­ te m , w k tó r y m „ k a ż d y z n a s ja k o u c z e s tn ik ta je m n ic y O d k u p ie n ia m a d o ­ stę p do o w o có w te g o sy n o w s k ie g o « p o je d n a n ia z B ogiem » (p o r. R z 5,10 n ; 2 K o r 5,18 n ; K o l 1,20 n n ), k tó r e g o O n s a m d o k o n a ł i s ta le w ś r ó d n a s d o ­ k o n u je p rz e z p o s łu g ę K o śc io ła ” (R H n r 20). E u c h a r y s tia b u d u je K o śc ió ł ja k o w s p ó ln o tę lu d z i z je d n o c z o n y c h z B o g iem i m ię d z y so b ą , a le K o śc ió ł te ż ży je E u c h a r y s tią i z w ia r ą w y z n a je , że je s t o n a zaw sz e i ró w n o c z e ś n ie „ S a k r a - m e n te m - O f ia r ą i S a k r a m e n te m - K o m u n ią , i S a k r a m e n te m - O b e c n o ś c ią ” , p o z o ­ s ta ją c z a w sz e w ie lk ą ta je m n ic ą w ia r y i s a k r a m e n te m m iło ści. P a p ie ż w z y w a n a s tę p n ie , a b y o k a z y w a ć C h r y s tu s o w i o b e c n e m u w E u c h a r y s tii „ m iło ść za B I U L E T Y N L I T U R G I C Z N Y 5 3 27 P o r. S. C z e r w i k , a rt. c y t., 137— 139; A . S k o w r o n e k , Z te o lo ­ g ic z n e j p r o b l e m a t y k i p o k u ty , w : S a k r a m e n t p o k u ty , d z. c y t., 82— 84.

m iło ś ć ” p a m ię ta ją c zaw sze o p rz e s tro d z e św . P a w ła : „N iech p rz e to c zło w ie k b a c z y n a sie b ie sa m e g o , s p o ż y w a ją c t e n c h le b i p iją c z teg o k ie lic h a ” (1 K o r 11,28). W sło w a c h ty c h w id z i p a p ie ż śc isły z w ią z e k E u c h a r y s tii z p o k u tą . P o ­ k u ta m a ce c h o w a ć c a łe życie c h rz e ś c ija n in a . C h ry s tu s ro z p o c z ą ł p rz e c ie ż sw ą m is ję o d w z y w a n ia do n a w r ó c e n ia i w ia r y : „ N a w ra c a jc ie się i w ie rz c ie w E w a n g e lię ” (M k 1,15). T o w e z w a n ie P a n a zo sta ło n a z a w sz e u tr w a lo n e w li t u r g i i E u c h a ry s tii. D la te g o E u c h a r y s tia i p o k u ta n a le ż ą do is to ty ż y c ia p ra w d z iw ie c h rz e ś c ija ń s k ie g o , ż y c ia w d u c h u E w a n g e lii: „ C h ry s tu s , k tó r y z a p r a s z a do u c z ty e u c h a ry s ty c z n e j, to z a w sz e ró w n o c z e ś n ie te n C h ry s tu s , k tó r y w z y w a do p o k u ty , k tó r y p o w ta rz a : « N a w ra c a jc ie się » ” (ta m że ). U c z e s t­ n ic tw u w E u c h a r y s tii w in ie n to w a rz y s z y ć c ią g ły p ro c e s n a w r a c a n ia się, bez k tó r e g o n ie m o ż liw a je s t p e łn a sk u te c z n o ś ć z b a w c z a teg o s a k r a m e n t u . T e m u ce lo w i słu ż y i p o m a g a s a k r a m e n t p o k u ty w fo r m ie in d y w id u a ln e j sp o w ie d z i, ja k o o s o b is te s p o tk a n ie się c z ło w ie k a g rze sz n e g o z C h r y s tu s e m u k r z y ż o w a ­ n y m i p rz e b a c z a ją c y m , k tó r y p rz e z p o słu g ę s z a f a rz a o d p u sz c z a g rz e c h y . Do teg o o so b iste g o s p o tk a n ia , s tw ie r d z a d a le j p a p ie ż , m a p r a w o z a ró w n o czło ­ w ie k o d k u p io n y , ja k i C h ry s tu s , k tó r y n a s o d k u p ił. D la te g o c e c h ą c h a r a k ­ te r y s ty c z n ą a u te n ty c z n y c h w s p ó ln o t K o śc io ła s k u p io n y c h w o k ó ł E u c h a r y s tii m u s i b y ć „ ż y w a p o tr z e b a p o k u ty s a k r a m e n ta ln e j, ja k r ó w n ie ż p o k u ty p o ję ­ te j ja k o c n o ta ” , g d y ż K o śció ł p ie lg rz y m u ją c y i o c z e k u ją c y n a p rz y jś c ie P a n a „ m u s i b y ć K o śc io łe m E u c h a r y s tii i p o k u ty ” (ta m że ).

P a p ie ż u k a z u je w ię c ś w ię to ść E u c h a r y s tii, k tó r a w y m a g a o d u c z e s tn i­ k ó w w o ln o śc i o d g rz e c h ó w c ię ż k ic h , z k tó r y c h u w a ln ia p rz e d e w s z y s tk im s a k r a m e n t p o k u ty w fo r m ie in d y w id u a ln e j sp o w ie d z i. O w o c n e p r z y jm o w a n ie K o m u n ii św . b ę d z ie w te d y , g d y złą c z o n e b ę d z ie z p r a k t y k ą n ie u s ta n n e j p o ­ k u ty i n a w r a c a n ia się, w c z y m z n o w u s k u te c z n ą p o m o c ą je s t c z ę ste k o r z y ­ s ta n ie z s a k r a m e n t u p o k u ty . W y n ik a s tą d , że n ie ty lk o s a k r a m e n t p o k u ty s k ie r o w a n y je s t k u E u c h a ry s tii, a le ta k ż e E u c h a r y s tia w in n a p ro w a d z ić do p o k u ty , g d y ż d o p ie ro w te d y u d z ia ł w s a k r a m e n t a ln e j K o m u n ii św . b ę d z ie

w p e łn i s k u te c z n y i z b a w ie n n y .

M y śl t ę w y ja ś n ia p a p ie ż s z e rz e j w liś c ie do b is k u p ó w O ta j e m n ic y i k u l ­

cie E u c h a r y s tii z 2 4 I I 1980 r.28 E u c h a r y s tia p ro w a d z i do p o k u ty p rz e z to, że k ie d y „ u ś w ia d o m im y so b ie , k im je s t T e n , k tó r e g o w K o m u n ii e u c h a r y s ty c z ­ n e j m a m y p rz y jm o w a ć , ro d z i się w n a s n ie ja k o s p o n ta n ic z n ie p o c z u c ie n ie - g o d n o ści, ro d z i się ta k ż e żal z a n a s z e g rz e c h y i p o tr z e b a w e w n ę trz n e g o o czy­ s z c z e n ia ” (n r 7). S fo r m u ło w a n ie to z o sta ło p o d y k to w a n e fa k te m , że c o ra z c z ę śc ie j s p o tk a ć m o ż n a z w y c z a j p r a w ie p o w sz e c h n e g o p rz y s tę p o w a n ia u c z e s t­ n ik ó w z g ro m a d z e n ia e u c h a ry s ty c z n e g o do K o m u n ii św . i b a rd z o r z a d k ie g o k o r z y s ta n ia z s a k r a m e n t u p o k u ty , z w ła sz c z a w fo r m ie in d y w id u a ln e j sp o ­ w ie d z i. P o d y k to w a n e je s t ono tr o s k ą p a p ie ż a , k tó r ą m a j ą p o d z ie la ć ró w n ie ż b is k u p i i k a p ła n i, „ a b y z a b e z p ie c z y ć s a k r a ln ą g o d n o ść p o słu g i e u c h a r y s ty c z ­ n e j, a ta k ż e o w ego g łę b o k ie g o d u c h a e u c h a ry s ty c z n e j K o m u n ii, k t ó r y je s t sz c z e g ó ln y m d o b re m K o śc io ła ” (n r 11; p o r. n r 8). W o b ec n ie u s ta ją c e g o z a p ro s z e n ia C h r y s tu s a do u d z ia łu w u czcie e u c h a ­ r y s ty c z n e j p a p ie ż p rz e s trz e g a p r z e d d w o m a s k r a jn y m i i n ie w ła ś c iw y m i p r a k ­ ty k a m i. P ie r w s z a o p ie r a s ię n a p e w n e j tr a d y c ji p r z e s a d n e j s u r o w o ś c i i p o ­ cz u c ia n ie g o d n o ś c i p r z y jm o w a n ia K o m u n ii św ., ch o c ia ż o b ie k ty w n ie n ie m a p rz e s z k ó d n a tu r y m o r a ln e j czy p r a w n e j. P o w s tr z y m y w a n ie s ię o d K o m u n ii św , w ty c h w y p a d k a c h m o ż n a s to s u n k o w o ła tw o p rz e z w y c ię ż y ć p rz e z o d p o ­ w ie d n ie w y ja ś n ie n ie i p o u c z e n ie w ie rn y c h . O w ie le p o w a ż n ie js z y p r o b le m s t w a r z a ją ci, k tó r z y p r a w ie z a w sz e k o m u n ik u ją w c z a sie M szy św ., g d y ż p o jm u ją ją „ ty lk o ja k o u cztę , n a k tó r ą p r z y b y w a się p o to , a b y p r z y jm u ją c C h le b P a ń s k i z a m a n ife s to w a ć n a d e w sz y stk o b r a t e r s k ą w s p ó ln o tę ” (ta m ż e ,

28 L is t O jca św . J a n a P a w ia I I do w s z y s tk ic h b is k u p ó w K o śc io ła o ta ­

n r 11). W ty m k o n te k ś c ie p a p ie ż p rz y ta c z a o strz e ż e n ie św . P a w ła (1 K o r 11,1—28) i s tw ie rd z a , że d e c y z ja p r z y s tą p ie n ia do K o m u n ii św . lu b p o w s tr z y ­ m a n ia s ię od n ie j j e s t a k te m o s o b is ty m p o szc z e g ó ln y c h w ie rn y c h , a le z a - Wisze w in n a b y ć o p a r ta n a o s ą d z ie w ra ż liw e g o s u m ie n ia , k tó r e „z r z e te ln y m p o c z u c ie m o d p o w ie d z ia ln o śc i z a c a ły d e p o z y t n a u k i m o r a ln e j, za p re c y z y jn e o d ró ż n ie n ie d o b ra o d z ła ” s t a je się p o d s ta w ą p ra w id ło w e g o o s ą d u sie b ie

(tarripe). W te j w y p o w ie d z i p a p ie ż a m o ż n a d o s trz e c w y r a ź n ą s u g e s tię d o ty ­

c z ącą p r a k t y k i p r z y jm o w a n ia E u c h a r y s tii i s a k r a m e n tu p o k u ty . M a ją c n a u w a d z e w ie lk ą ś w ię to ść E u c h a r y s tii n a le ż y d b a ć p rz e d e w s z y s tk im o to, a b y C h r y s tu s p rz y jm o w a n y w K o m u n ii św . z n a jd o w a ł „ w s e r c u k a ż d e g o g o d n e m ie s z k a n ie ” (ta m ż e ). W a r u n e k te n b ę d z ie s p e łn io n y w te d y , g d y p r z y jm u ją c y K o m u n ię św . b ę d ą k ie r o w a ć się d o b rz e u fo r m o w a n y m i w r a ż liw y m s u m ie ­ n iem . O n o je d y n ie d e c y d u je o p r z y ję c iu lu b w s tr z y m a n iu się od K o m u n ii św . i w r a z ie p o tr z e b y w s k a z u je n a s a k r a m e n t p o k u ty c e le m o czy szczen ia się z g rz e c h ó w c ię ż k ic h w z g lę d n ie n a in n e fo r m y p o k u ty , a b y o trz y m a ć p rz e b a c z e n ie g rz e c h ó w p o w sz e d n ic h .

R ó w n ie ż w s w e j d ru g ie j e n c y k lic e D iv e s in m is e r ic o r d ia p o ru s z a p a p ie ż p ro b le m E u c h a r y s tii i p o k u ty . D o is to ty p o s ła n n ic tw a K o śc io ła n a le ż y to, że w y z n a je i g ło si m iło s ie rd z ie o ra z „ lu d z i p rz y b liż a do Z b a w ic ie lo w y c h z d ro ­ jó w m iło s ie rd z ia , k tó r y c h je s t d e p o z y ta riu s z e m i s z a f a r z e m ” (n r 13). W ie rn i p o z n a ją i d o św ia d c z a ją m iło s ie rd z ie B oże ro z w a ż a ją c J e g o sło w o , a le p rz e d e w s z y s tk im p rz e z „ ś w ia d o m e i d o jr z a łe u c z e s tn ic tw o w E u c h a r y s tii o ra z w s a ­ k r a m e n c ie p o k u ty i p o je d n a n i a ” (ta m ż e ). E u c h a r y s tia b o w ie m p rz y b liż a n a s do m iło ś c i C h ry s tu s a , k t ó r a je s t p o tę ż n ie js z a n iż ś m ie rć i „ św ia d c z y o te j m iło ści, m o c ą k tó r e j p r a g n i e O n s ta le łą c z y ć się z n a m i i je d n o c z y ć , w y ­ c h o d z ą c n a s p o tk a n ie w s z y s tk ic h lu d z k ic h s e r c ” (ta m że}. M iłość i m iło s ie r­ dzie C h r y s tu s a o b e jm u ją b e z w y ją tk u w s z y s tk ic h lu d z i. N ik t n ie je s t z je j z a się g u w y łą c z o n y , n a w e t ci, n a k tó r y c h c ią ż ą w ie lk ie w in y . D la n ic h d ro g ą w io d ą c ą n a s p o tk a n ie i do z je d n o c z e n ia z C h ry s tu s e m je s t s a k r a m e n t p o ­ k u ty i p o je d n a n ia : „W s a k r a m e n c ie ty m , k a ż d y c zło w ie k m o że w sp o só b szc z e g ó ln y d o św ia d c z y ć m iło s ie rd z ia , czyli te j m iło ści, k t ó r a je s t p o tę ż n ie js z a n iż g rz e c h ” (ta m ż e ). M iło sie rd z ie B oże, k tó r e je s t n ie s k o ń c z o n e , s p r a w ia , że ró w n ie ż n ie s k o ń c z o n a je s t J e g o g o to w o ść i m o c p r z e b a c z a n ia , g d y ż o p ie ra się n a n ie s k o ń c z o n e j w a r to ś c i O f ia r y J e g o S y n a . D la te g o g rz e s z n ik zaw sze m oże liczyć n a B oże m iło s ie rd z ie , o ile ty lk o o k aże w o lę i g o to w o ść n a w ró c e n ia i p o k u ty . N a w ró c e n ie to p o le g a n a o d k r y w a n iu m iło s ie rn e g o B oga, a le je s t ta k ż e o d n a le z ie n ie m O jc a b o g a te g o w m iło s ie rd z ie i w te d y s ta je się n ie ty lk o je d n o r a z o w y m a k te m w e w n ę trz n y m , le c z s ta ły m u s p o s o b ie n ie m d u c h a t r w a ­ ją c y m p rz e z ca ły czas z ie m sk ie g o p ie lg rz y m o w a n ia . W w e z w a n iu p a p ie ż a do n ie u s ta n n e g o n a w r a c a n ia się i ż y c ia in s ta tu c o n v e r s io n is m o ż n a w id zieć n ie ty lk o z a c h ę tę do s a k r a m e n t u p o k u ty , a le ta k ż e d o in n y c h , p o z a s a k r a - m e n tä ln y c h f o r m p o k u ty , k tó r e r ó w n ie ż p rz y g o to w u ją do u d z ia łu w u czcie e u c h a ry s ty c z n e j. W w y d a n e j p o z a k o ń c z e n iu s y n o d u b is k u p ó w , p o ś w ię c o n e m u p o je d n a n iu i p o k u c ie w p o s ła n n ic tw ie K o ścio ła, a d h o r t a e ji a p o s to ls k ie j R e c o n c ilia tio

e t p o e n ite n tia p a p ie ż b a rd z o szczeg ó ło w o o m a w ia p r o b le m y z w ią z a n e z s a ­

k r a m e n te m p o k u ty i p o je d n a n ia . P r o b le m z w ią z k u E u c h a r y s tii i p o k u ty zo­ s ta ł je d y n ie o g ó ln ie p o tr a k to w a n y , łą c z n ie z r e la c ją s a k r a m e n t u p o k u ty i p o ­ je d n a n ia do in n y c h s a k r a m e n t ó w (n r 27). E u c h a r y s tia j e s t d la w ie r n y c h ź ró ­ d łem o so b iste g o u ś w ię c e n ia , a le ta k ż e w s p ó ln o to w e g o p o je d n a n ia . S k u tk i te w y p ły w a ją z s a m e j is to ty E u c h a r y s tii ja k o b e z k rw a w e g o p o n o w ie n ia o fia ry K rz y ż a „ ź ró d ła z b a w ie n ia i p o je d n a n ia d la w s z y s tk ic h lu d z i” (ta m że). M ó­ w ią c o z w ią z k u E u c h a r y s tii i p o k u ty p a p ie ż p rz y ta c z a je d y n ie is to tn y f r a g ­ m e n t in s tr u k c j i E u c h a r is tic u m m y s te r iu m n r 35, z a w ie r a ją c y n a p o m n ie n ie św . P a w ła (1 K o r 11, 28), n a u k ę S o b o ru T ry d e n c k ie g o , a b y ze św ia d o m o ś c ią p o ­ p e łn ie n ia g rz e c h u cięż k ieg o n ie p rz y jm o w a ć K o m u n ii św . o g ła d z e n iu p rz e z

56

B I U L E T Y N L I T U R G I C Z N Y

n ią g rz e c h ó w p o w sz e d n ic h . W a ż n e d la n a s z e g o te m a tu je s t je d n a k s t w i e r ­ d z e n ie , że s a k r a m e n t p o k u ty n ie w y c z e r p u je c a łe g o z a k r e s u p o ję ć n a w r ó ­ c e n ia i p o je d n a n ia . K o śció ł b o w ie m od p o c z ą tk u „ z n a i d o c e n ia z ró ż n ic o w a ­ n e f o r m y p o k u ty ” (n r 28). P a p ie ż d z ie li j e n a litu r g ic z n e , n p . a k t p o k u ty w c z a sie M szy św .; p a r a litu r g ic z n e — n a b o ż e ń s tw a p r z e b ła g a ln e i p ie lg r z y m ­ k i o ra z a sc e ty c z n e — p o s t (ta m że). W s k a z u je p o n a d to n a n a s tę p u ją c e c z te ry d r o g i p o j e d n a n i a : d ro g a m o d l i t w y — d z ię k i w ie rz e w św ię ty c h o b c o w a n ie , c h r z e ś c ija n in m o ż e lic z y ć n a w s ta w ie n n ic tw o św ię ty c h , k tó r z y go w s p ie r a ją w p ro c e s ie n a w r ó c e n ia i p o m a g a ją do p o w s ta n ia po u p a d k u w g rz e c h ; d ro g a p r z e p o w i a d a n i a — K o śció ł g ło si k o n ie c z n o ść n a w r ó ­ c e n ia , z a c h ę c a i p ro s i, a b y p o je d n a ć się z B o g iem ; d ro g a d z i a ł a l n o ś c i d u s z p a s t e r s k i e j — s k ie r o w a n e j d o k a ż d e g o c z ło w ie k a , a b y s p r o w a d z ić go n a d ro g ę p o w r o tu do O jc a i p o je d n a n ia z b r a ć m i; d ro g a ś w i a d e ­ c t w a — p o le g a ją c a n a ż y c iu m iło ś c ią w e d łu g n a k a z u C h r y s tu s a o r a z c ią ­ g ły m p rz e z w y c ię ż a n iu w z a je m n y c h n ie c h ę c i, p r z e b a c z a n iu so b ie i w z r a s t a ­ n iu w d u c h u b r a t e r s t w a i p o k o ju (n r 12).

K o śc ió ł s p e łn ia p o s łu g ę je d n a n ia sło w e m , c z y n e m , n a u c z a n ie m i m o d li­ tw ą (n r 23). D o g łó w n y c h ś r o d k ó w p o w ie rz o n y c h p rz e z C h r y s tu s a K o ścio ­ ło w i w c e lu k r z e w ie n ia p o k u ty i p o je d n a n ia z a lic z a p a p ie ż k a te c h e z ę i s a ­ k r a m e n ty ś w ię te . W ty m m ie js c u z k o n ie c z n o ś c i w s p o m n im y je d y n ie s u g e ­ s tię p a p ie ż a o n ie z w y k łe j d o n io s ło śc i d la n a le ż y te g o k o r z y s ta n ia z s a k r a ­ m e n tó w E u c h a r y s tii i p o k u ty . C h o d z i o k a te c h e z ę o s u m ie n iu i je g o c h rz e ­ ś c ija ń s k im k s z ta łto w a n iu (n r 26). S u m ie n ie b o w ie m ja k o „ w e w n ę tr z n e s a n k ­ tu a r i u m ” c z ło w ie k a i jeg o n a jg łę b s z e „ ja ” p e łn i r o lę z m y s łu m o ra ln e g o i w s k a z u je co je s t d o b re , a co złe. O n o ta k ż e j e s t n a jw a ż n ie js z y m e le m e n ­ te m w ie lk o ś c i i g o d n o śc i cz ło w ie k a . P a p ie ż p o r ó w n u je d z ia ła n ie s u m ie n ia do w e w n ę trz n e g o o k a i d u c h o w e j z d o ln o śc i w id z e n ia , k tó r e p ro w a d z i czło ­ w ie k a w k ie r u n k u d o b ra . D z ie je się to w te d y , g d y s u m ie n ie je s t n a le ż y c ie po c h r z e ś c ija ń s k u u fo r m o w a n e , w p rz e c iw n y m b o w ie m w y p a d k u m o ż e się s ta ć d la c z ło w ie k a „ siłą n is z c z ą c ą jeg o p ra w d z iw e czło w ie c z e ń stw o , z a m ia s t by ć ś w ię ty m m ie js c e m , g d z ie B óg u ja w n ia m u p r a w d z iw e d o b ro ” (ta m ż e ). P o d k r e ś la ją c w a ż n o ść k a te c h e z y w fo r m o w a n iu s u m ie n ia p a p ie ż w s k a ­ z u je ró w n o c z e ś n ie n a z w y c z a jn e ś r o d k i, k tó r y m i d y s p o n u ją d u s z p a s te rz e w ty m c e lu : są to c z y ta n ia b ib lijn e i o b rz ę d y M szy św . o ra z in n y c h s a k r a ­ m e n tó w . P o z a k a te c h e z ą w a ż n y m ś r o d k ie m s łu ż ą c y m f o r m o w a n iu s u m ie n ia je s t k o r z y s ta n ie z s a k r a m e n t u p o k u ty ta k ż e w te d y , g d y ch o d zi o g rz e c h y p o w sz e d n ie . C h o ciaż g rz e c h y t e m o g ą b y ć d a r o w a n e ta k ż e p rz e z a k r żalu , u c z y n k i m iło śc i, m o d litw ę i a k ty p o k u tn e , to je d n a k K o śc ió ł z a c h ę c a do ich w y z n a w a n ia w s a k r a m e n c ie p o k u ty . P r a k t y k a ta „ w z m a c n ia św ia d o m o ść , że ró w n ie ż m n ie js z e g rz e c h y o b r a ż a ją B o g a i r a n ią K o śc ió ł” o ra z „ s ta je s ie p o ­ b u d k ą i o k a z ją do teg o , b y w d o s k o n a ls z y sp o só b u p o d a b n ia ć się do C h r y ­ s tu s a i w ie r n ie j u le g a ć g ło so w i D u c h a S w ie te g o ” , a ła s k a te g o s a k r a m e n t u ..m a w ie lk ą m o c le c z n ic z ą i p rz y c z y n ia się do u s u n ię c ia sa m y c h k o rz e n i g rz e c h u ” (n r 32). W p o d s u m o w a n iu n a s z y c h ro z w a ż a ń n a le ż y stw ie rd z ić , że w o lą C h r y s t u ­ sa i K o śc io ła je s t u d z ia ł w ie r n y c h wr E u c h a r y s tii p o łą c z o n y z p rz y ję c ie m K o m u n ii św . o ra z w ra z ie p o tr z e b y k o r z y s ta n ie z s a k r a m e n t u p o k u ty C h o ­ ciaż w d z ie ja c h K o śc io ła b y ła ró ż n a p r a k t y k a w te j d z ie d z in ie , to : o d n a k w o fic ja ln y m n a u c z a n iu K o śc ió ł z a w sz e z a c h ę c a ł w ie rn y c h do częsteg o p r z y j­ m o w a n ia K o m u n ii św . D la c h rz e ś c ija n , k tó r z y p o p e łn ili g rz e c h y cię ż k ie , w y ­ k lu c z a ją c e ic h od u d z ia łu w u c z c ie e u c h a ry s ty c z n e j, z w y c z a jn y m sp o so b em o tr z y m a n ia ic h p rz e b a c z e n ia i o d p u s z c z e n ia j e s t z a w sz e s a k r a m e n t p o k u ty i p o je d n a n ia . O d p u sz c z e n ie g rz e c h ó w p o w s z e d n ic h m o ż n a o tr z y m a ć ró w n ie ż n a d ro d z e p o z a s a k r a m e r .ta ln e j, a le K o śc ió ł z a le c a ta k ż e ic h w y z n a w a n ie w s p o w ie d z i s a k r a m e n ta ln e j. D la o só b c z ę sto p r z y s tę p u ją c y c h do K o m u n ii

B I U L E T Y N L I T U R G I C Z N Y

₅₇

sw ., c h o c ia ż n ie p o c z u w a ją się do g rz e c h ó w c ię ż k ic h , w s k a z a n y j e s t ró w n ie ż s a k r a m e n t p o k u ty , je d n a k c z ę sto tliw o ść je g o p r z y jm o w a n ia n ie je s t d o ­ k ła d n ie o k re ś lo n a . W t e j d z ie d z in ie K o śc ió ł d a je w ie r n y m p e w n ą w o ln o ść w z y w a ją c ic h je d n o c z e ś n ie do k ie r o w a n ia s ię z a w sz e n a le ż y c ie u f o r m o w a n y m s u m ie n ie m . S u m ie n ie b o w ie m w ś w ie tle w y m a g a ń n a u k i C h r y s tu s a i K o ­ śc io ła o c e n ia k o n k r e tn e c z y n y c z ło w ie k a i w k o n s e k w e n c ji d e c y d u je o ty m , czy m a o n p r a w o do K o m u n ii św ., czy te ż w c z e ś n ie j p o w in ie n p r z y j ą ć s a ­ k r a m e n t p o k u ty i p o je d n a n ia . C h r z e ś c ija n in o d o b rz e u f o r m o w a n y m s u m ie ­ n iu z p e w n o ś c ią b ę d z ie c zęsto k o r z y s ta ł z a ró w n o z K o m u n ii św ., ja k i z s a ­ k r a m e n tu p o k u ty i p o je d n a n ia . k s . C z e s la w K r a k o w ia k , L - b l i n II. E K U M E N IC Z N A L IT U R G IA E U C H A R Y S T Y C Z N A T zw . li tu r g ia z L im y W z w ią z k u z p la n o w a n y m o g ło sz e n ie m p rz e z K o m is ję „ W ia ra i U s tr ó j” Ś w ia to w e j R a d y K o śc io łó w te k s t u u s ta le ń d o k tr y n a ln y c h d o ty c z ą c y c h c h rz tu , E u c h a r y s tii i k a p ła ń s tw a (tzw . d o k u m e n t u z L im y 4) z w ró c o n o s ię w p a ź d z ie r ­ n ik u 1981 r. do М а х а T h u r i a n a z e k u m e n ic z n e j w s p ó ln o ty z T a iz é z p ro ś b ą o o p ra c o w a n ie li tu r g ii e u c h a ry s ty c z n e j, k tó r a w tr e ś c i s w e j u w z g lę d ­ n ia ła b y w s p o m n ia n y d o k u m e n t. T eo lo g z T a iz é p rz y g o to w a ł te k s t k o r z y s ta ją c z ró ż n y c h t r a d y c ji litu r g ic z n y c h , u w z g lę d n ia ją c o d n o w ę li tu r g ii k a to lic k ie j, zo­ s ta w ia ją c m ie js c e w sp ó łc z e s n y m a s p ir a c jo m i n a w ią z u ją c do w y p o w ie d z i d o k u ­ m e n tu z L im y.· L itu r g ia t a o tr z y m a ła n a z w ę e k u m e n ic z n e j litu r g ii z L im y . J e s t o n a p rz e w id z ia n a n a s p o tk a n ia e k u m e n ic z n e i s ta n o w i p ro p o z y c ję d la ty c h K o ścio łó w , k tó r e d o p u s z c z a ją s to s o w a n ie n o w y c h fo r m u la r z y . N ie je s t to o fi­ c ja ln ie p r z y ję ty o b rz ę d . A u to ro w i w y d a w a ło się, że te k s t t e j li tu r g ii m o ż e b y ć u ż y te c z n y d la n ie k tó r y c h K o śc io łó w r e f o rm o w a n y c h , k tó r e p r z y s tę p u ją do z m ia n w sw o ic h k s ię g a c h litu r g ic z n y c h 2.

L it u r g ia z L im y z o sta ła o p u b lik o w a n a w k ilk u ję z y k a c h . P ie r w o tn y te k s t f r a n c u s k i u k a z a ł się m . in . w c z a so p iśm ie K o n g re g a c ji do S p r a w K u ltu B o­ ż e g o 3. T e k s t a n g ie ls k i p o s ia d a d w ie w e rs je . P ie r w s z a w e r s ja z a w ie r a ła p r o ś ­ b ę o n a d s y ła n ie w n a jb liż s z e j p rz y s z ło ś c i u w a g i p ro p o z y c ji z m ia n . D ru g a z m ie n io n a w e r s ja u k a z a ła się w m a j u 1982 r.4 Is tn ie je k ilk a p rz e k ła d ó w te j l i tu r g ii n a ję z y k n ie m ie c k i: d w a p r z e k ła d y p ie r w s z e j w e r s ji a n g i e l s k i e j5

i d w a p r z e k ła d y d r u g ie j w e r s j i a n g ie ls k ie j ·. P o ls k i p r z e k ła d o p u b lik o w a ł

1 B a p tê m e — E u c h a r is tie — M in is tè r e . C o n v e r g e n c e d e la fo i, P a r is 1982; T a u fe , E u c h a r is tie u n d A m t . K o n v e r g e n z e r k lä r u n g e n d e r K o m m is s io n

f ü r G la u b e n u n d K ir c h e n v e r fa s s u n g d e s ö k u m e n is c h e n R a te s d e r K ir c h e n ,

F r a n k f u r t - P a d e r b o r n 1982. P o ls k i p r z e k ła d : Ś w ia to w a R a d a K o śc io łó w . K o ­ m is ja „ W ia ra i U s tr ó j”, C h r z e s t — E u c h a r y s tia — K a p ła ń s tw o , S tu d i a i D o­ k u m e n t y E k u m e n ic z n e 1 (1983) z. 1, 22— 32; z. 2, 38—46; z. 3, 46— 61.

2 M a x T h u r i a n, U n e litu r g ie e u c h a r is tiq u e o e c u m é n iq u e , N o titia e

19(1983) 626. 3 N o titia e 19(1983) 636— 647. 4 T e k s t t e n z o s ta ł o p u b lik o w a n y w : T o w a r d s V is ib le U n ity . C o m m is s io n o n F a ith a n d O rd e r, L im a 1982, t. I, G e n f 1982, 147— 155. 5 S ą to p rz e k ła d y , k tó r y c h d o k o n a li: K . H . K a n s t e i n (18.02.1982) o ra z M a y r i H. M. S t e c k , o p u b lik o w a n e w m a s z y n o p isie . • P ie r w s z y u k a z a ł się n a p o c z ą tk u 1983 r., a d o k o n a li go R . S b e g h e n i H. G. L i n k ; o p u b lik o w a n y z o s ta ł w : ö k u m e n i s c h e R u n d s c h a u 32(1983) 29— 35. D ru g i u k a z a ł s ię w' r o k u 1983 i je s t p r z e k ła d e m o fic ja ln y m , k tó re g o