iV.
Niecka gdafuika sianowi Dajgl~blWl, zbadaDll cz~c SYDek:llzy perybaltyckiej i charakteryzuje si~ dutymi gt~bokoSciami zalegania utwor6w ordowiku, przekraczaj~cymi 3000 m. Przebieg izolinii jest Die-jednolity. Ta CZE:§C syneklizy IW chwili obecnej jest najmniej zbadana pracami sejsmicznymi. MoZe to bye przyczynll braku wyst~powania udokumentowa-nych struktur lokaludokumentowa-nych, chociaZ na pojedynczych prOlfilach rejestrujemy przeguby antykl1inalne.Giranice wymienionych stref majll charakter umo-wny. W miar~ uzupetniania materialu nowymi dany-mi przedBtawion~ rejonizacj~ b~zie moina podac bardziej doldadnie. Cechll odr6Zniajllcll poludniowo-wschodnill cz~c synek:llzy jest wyrama prawilllowo~c
w roZlIlieszczeniu podstawowych element6w str~ turalnych. Zasadniczymi iformami strukturalnymi kompleksu dolnopaleozoicznego Sll duie wyniesione elementy odgat~ziajllce si~ promieni~cie· od wyniesie-nia mazursko-suwalskiego. Prawie wszystkie te pniesienia w kompleksie dolnopaleozoicznyni sll od-zwierciedleniem wyniesien podtoia krystalicznego. Fakt ten ~wiadczy 0 tym, ze elementy te w utworach dolnego paleozoiku sll strukturami .. oblegaj~cymi".
Kierunki osi wyniesien generalnie biorllc sll N-S do NW - SE,z wyjlltkiem wyniesienia Gl~bocka, kt6-rego kierunek osi jest SW-NE, co ttumaczymy tyro, iz jest ono przelllu:ieniem wyniesienia poludniowo-ka-liningradzkiego w radzieckiej ~ci syneklizy.
Te dote wyniesienia w utworach dolnego paleo-zoiku twor~ formy nos6w strukturalnych. W miej-scach, gdzie na mapach strukturalnych ordowilru sle-dzimy r07lSzerzenia izolinii 'W obr~bie tych Dos6w -wyst~uj"l nast~pujl'lce wyniesienia:
- Barcian. z lokalnll strukturll 0 tej samej nazwie; - S~popola, z lokalnymi strukturami: S~opol i S~popol - S;
- Sokolicy, z lokalnll struktur~ 0 tej samej na-zwie;
- Wyr~by, z lokalnll strukturll 0 tej samej nazwie - Laniewa - DE:bowca z lokalnymi strukturami:
D~bowiec, ~dy i Zar~by - Pieszkowo;
- Gl~bocka, z lokalnymi strukturami: GlE:bock i Zelazna G6ra;
- Henrykowa z lokalnym podniesieniem 0 tej samej nazwie;
- Dobrego Miasta - Majewa, z lokalnymi struk-turami Gladysze, Kwietnik, Mlynary - Majewo. To podDiesienie posiada odgaiE:Zienia w rejonie Godko-wa (8);
- Pasl~ka;
- Dziedgonia - Malborka.
Ostatnie dwa podniesienia i odgal~zienia Godko-wa wykryto rzadkll siatkll regionalno-powierzchnioWq zdjE:cia sejsmicznegG..
Geologiczno-geofizyczne dane pozwalajll okreslie, ze fonny sflruldruralne kompleksu dolnopaleozoicznego zarysowywa!y siE: jut w okresie sedymentacji tych utwor6w. Dalszy ich rozw6j odbywal si~ w okresie aktywnych ruch6w tektonicznych, powodujllc regio-nalne i ilokalne przerwy w sedymentacji. Z ruchami tymi zwillzane jest powstanie licznych stref dyslo-kacyjnych i naruszen tektonicznych wystE:puj"lcych zar6wno w utworach podloZa, jak i w dolnym paleo-zoiku (2).
Charakterystycznq cechq SE cZE:sci syneklizy jest, iz lokalne s1lruktury ujawnioDe metodami sejsmicz-nymi ukladajll si~ przewaZDie w dwie strefy: blok·
Zar~by - Bartoszyce i stref~ PaslE:k - ~bowiec,
kt6re zwiqzane Sq ze strefami uskokowymi i nosami strukturalnymi.
Na podstawie cech geologicznych. morfologii i zwillZku z okre~lonymi strefami naruszen tektonicz-nych wyr6Zniono 4 typy stmlktur lokaltektonicz-nych (ryc. 5):
a) B8I1'cian - Sll to podniesienia brachyantyklinal-ne w caloAci znajdujllce siE: w obr<:bie jedbrachyantyklinal-nego bloku ograniczonego uskokami; dyslokacje nie komp'likujl1 samego wyniesienia. Do tego typu zaliczyc moma struktury: Barciany i SE:popol - S. .
b) Gllld6w - podniesienia braehyantyklil1alne, zwi~zane z uskokami tektonicznymi. Do typu tego
zaiiczy~ maina sixuidury
iokairie:
G~dy, S~opoi, Sokolica, Zar~by - Pieszkowo, Wyr~by.·c) Struktura typu Gladysz - lokalne podniesienie antyldinalne lub bracbyantyklinalne znajdujqce si~ w obr~bie podniesionej czE:~ci dutych nos6w struktu-rainy cb. Do tego tyPll zaliczamy struktury: Gladysze,
D~bowiec, Henrykowo, Zelazna G6ra, Kwietnik i
Mly-nary - Majewo.
d) struktura typu LaDiewa - podniesienie typu nosa strukturalnego, na ktarym nie obserwujemy wyniesionej ~§ci zamkniE:tej izolinill. Zaliczamy tu struktury Laniewa i Osieka.
Pierwszy i drugi typ struktur charakterystyczny jest dla najbardziej aktywnego tektonicznie bloku ZarE:by - Bart06zyce. Trzeci typ lokalnych s1lruktur rozwiniE:ty jest w strefie PaslE:k - ~bowiec; czwar-ty czwar-typowy jest dla bloku Lidzbark WarmiDski.
Na podstawie strukturalno-tektonicznego szkicu wYraZnie uwidacznia siE: charakter budowy geologicz-nej pollloza krystalicznego i dolnopaleozoicznego kom-pleksu utwor6w osadowych w obr~bieopisywanej cZE:~ci syneklizy perybaltyckiej. Sprecyzowano cechy podstawowych element6w strukturalnych, ich chaJrak-ter i rozmieszczenie oraz zwiqzek lokalnych struktur z okre§lonymi strefami naruszen tektonicznych. Sche-mat strukturalno-tektoniczny przedstawiony po raz pierwszy dla tego obszaru jest wynikiem komplekso-wej geologicznej interpretacji materiat6w geofizycz-nych.
W miar~ rozwoju badaft geologicznych i geofizycz-nych rozpoznanie budowy geooogicznej podtoZa i kom-pleksu osadowego w rejonie syneklizy bE:dzie szczeg6-lowsze i pozwoli precyzyjniej okre~lic budow~ geolo-giczn~ tej cz~§ci kra)u.
LITERTURA
1. Bud 0 w a geologiczna Polski. Tom I - Straty-grafia, 1968.
2. Depowski S., Tyski S. - Budowa geolo-giczna syneklizy perybaltyckiej i warunki wystE:-powania bituminow. Prz. geol. 1968, nr 7. 3. G e 0 log i a i surowce mineralDe Polski - Wyd.
Geol, 1970. .
4. Ksillzkiewicz M., Samsonowicz J., R tI. hIe E. - Zarys geoJ.ogii Polski. Wyd. Geol., 1965.
5. Po z a r y ski W. - Podzial obszaru na jednostki tektoniczne. Prz. geol., 1969, or 2.
6. S 0 k 0 low ski J. - Charakterystyka geologicz-na i strukturallgeologicz-na jednostek regiogeologicz-nalnych Polski pod klltem poszukiwaft bituminOw. Surowce mine-ralne, 1968, t. 1.
7. Z nos k 0 J. - Jednostki geologiczne Polski i ich staDowisko w tektonice Europy. Kwart. geol, 1966, nr 3.
8. Z DOS k 0 J. - Problem kaledonid6w i granicy platformy prekambryjskiej w Pols.ce. BiuL IG. 1965, or 188.
SUMMARY
Geological structure of the south-eastern part of the Peribaltic. syneclise is presented on the basis of the results obtained dUll'ing complex seismic research works and from deep drillings. Distinguished are characteristic features of the structure and its de-velopment.
Three structural-tectonic stages are distinguished: crystalline basement, lower Palaeozoic stage and complex of Permo-Mesozoic formations. Block stru-cture of the crystalline basement is emphasized mainly due
to
v8l1'ious dislocations that play con-siderable part in the development of the structure of the sedimentary cover. On tbe basis of an analysis of the materials concerning both the basement and the complex of the Lower Palaeozoic formations the authors present a structural-tectonic sketch for the south-eastern part oIf the Peribaltic syneclise and give a subdivision into several zones that distinguish the-mselves in having different geological structure.A lot of large structural eleva~ions found to Occur in specific tectonic zones are distinguished, too. More-over, some regularities related to the occurrence of local structures aa-e discussed. The occurence of these structures is observed within fault zones and ter-race-like planes within structural noses. The first project of classification of local structures into 4 types is presented, based on geological features and on their occurrence in particular zones. Both the regu-larities and the features of geological structure of the south-eastern part of the Peribaltic syneclise allow the research works to be developed more ra-tionally.
PE310ME
Ha OCHOBaBKH I>e3ym.'l'aTOB XOMIIJIeKCHhIX cet&:c-J,mqecXHX HCCJIe~BaBHA c yqeTOM rJIyOOJrol'O
6ype-mm ~aeTCH XapaJtTepHCTHKa reoJIOmqecXOI'O
CTPQe-HMH IOro-BOC'l'O'iHOt&: qaCTH BaJITHi:cxoi: CKHeKJIH3bl. OrMe'laIO'l'CH oILpe~eJIeHH&Ie oc06eHHOC'.!'H H 3aXOHO-MepHOCT'H !B
ee
C'I'POeRIDI:' K pa3BHNm. B~eJIHIO'l'CHTpK OT~eJIbHbIX CTPYltTy.pHO-'!'eXTOImf.qecxHX 3TaJKa
BXJIIOqaIO~e B Ce6H xPJreTaJIJIHqecxoe ocHOBamre: HH~enaJI~CKKi: H nepMCXo-M03030i:CKHi:
XOM-nJIeKCbL IIOKa3aHbI OCHOBHbte qepTbl CTPYltTYPHOro
B3!lHMOOTHOUIeHHH M~Y HHlIK. nOA'lepKHBaeTCS
t'iJIOXOBOe CTpOeBHe lPYH,ttalolE!HT8, ItOT'OPbtA OCJlOlKHeH MHOl'O'Ul!CJIeHH:r:.IMH ~bIOHXTJJJ3Hb1llH HapymeBmlMJor pa3JIH'lHD1'O mna, qTO 'Hl'paeT C~ec'l'BeHHYIO POJI& B pa3'BHTHK C'l'pYJt'l'YlPl>I oca~o'illoro qexJIa. AB'rOpaMH
Ha OCHOBaHHK aHaJIH3Q K o6ot'i~eHHH lI[8TepHaJIOB DO
IPY~MeHTy H HIOKHenaneoooi:cJroMY :S::OMDJICKCY
COC'l'aBJIeHa HODaH ~eT8JI&HaH C'l'PYXTYPHO-TeB:TORH-qecXaH CXeM8 ,ll;JIH BCei: IOl'O-BOCTOqgoi: qaC'l'H BaJI-mAcB:e>a CHHe'KJJM.3&I. ,D;aeTCJI
ee
paAomtpOBaHHe Ha' oT,lJ;eJIbHble 3O:H&I, K'aJJ[,D;aH '13 KO'l'OPbIX :x.aPQXTePH-3YE!TCH QBClHMH reoJIOl'H'IecKHJDJ: OCOOemlOCTHIIH H TeJtTOmIqecEoi: 8ItT.JtBHOCTldO. B~eneu ~ X:PyD_ HbIX C'l'PY'ltTYPHbIX BhIC'l'ylIOB. 06mrpYJElJfBaeTCJIsa-XOHOMepHOCT:r:. B IlPOCTHPaHHSX M TlH"O'l'eHHe fIX
x OT,II;eJIhlUdI( TeKTOBH:'IecXHM 30H8M'. BWHBJIeHbI T8K1Ke HeKOTOp&le 3aKOHoMepgOCT'H B IIPHY'PO'l:eB-HOCTH JIO'Kam.H:r:.tX nO~WlTHi: K 30HaM ~&IOHKT'HB HbIX Hapymemm H x TeppaCOBH,II;HbIM yqaC'l'K8M :S::PYDH&IX CTPYKTYPH&IX BbICTynOB, HMeIOIqHX, OK npaBHJIO, IPOPMY "CTPYK'TYPRbIX HOCOB".
.n;aeTC.fl DepBaoK non:r:.tT.Ka KJIaCOKlPmm~ JIOKam.-H&IX nO~HTKt&: nO' MO'I>CPoJIO'rKH !IiI nPMYPOqeHROCTH K onrpe~eJIeHHh1'M 30RaM H oc06eHHOCTHM HX
