Procedury przerywające drogi transmisji bakterii opornych na antybiotyki. Część 1. Izolacja pacjenta, badania przesiewowe, higiena rąk

© Evereth Publishing, 2017

PROCEDURY PRZERYWAJĄCE DROGI TRANSMISJI BAKTERII

OPORNYCH NA ANTYBIOTYKI. CZĘŚĆ 1. IZOLACJA PACJENTA,

BADANIA PRZESIEWOWE, HIGIENA RĄK

PROCEDURES REDUCING TRANSMISSION OF MULTIDRUGRESISTANT ORGANISMS. PART 1.

ISOLATION OF PATIENTS, DETECTION OF MDRO, HAND HYGIENE

Katedra i Zakład Mikrobiologii Uniwersytetu Medycznego im. Piastów Śląskich we Wrocławiu

} KATARZYNA JERMAKOW

Katedra i Zakład Mikrobiologii, Uniwersytet Medyczny

im. Piastów Śląskich we Wrocławiu, ul. Chałubińskiego 4, 50-368 Wrocław, Tel.: 71 784 12 75, Fax: 71 784 01 17, e-mail: katarzyna.jermakow@umed.wroc.pl

Wpłynęło: 17.11.2017 Zaakceptowano: 20.12.2017 DOI: dx.doi.org/10.15374/FZ2017065

STRESZCZENIE: Przeciwdziałanie rozprzestrzenianiu się szczepów wielolekoopornych (MDRO) w środowisku szpitalnym wymaga działań specjalistów różnych dziedzin medycznych, tj.: leka-rzy, personelu pielęgniarskiego, epidemiologów, mikrobiologów, a nawet pacjentów. Tylko ści-słe przestrzeganie strategii przeciwdziałania rozprzestrzenianiu się MDRO może skutkować suk-cesem w postaci redukcji zakażeń wywołanych przez szczepy wielolekooporne. Celem niniej-szej pracy było zaprezentowanie obowiązujących w Polsce strategii ograniczających transmi-sję MDRO.

SŁOWA KLUCZOWE: drobnoustroje wielolekooporne, strategie zapobiegania, transmisja MDRO

ABSTRACT: Preventing the spread of multidrug-resistant organisms (MDRO) in a hospital envi-ronment requires a joint effort of specialists in various medical fields, ie.: physicians, nurses, epi-demiologists, microbiologists and patients. Only strict adherence to the MDRO prophylaxis stra-tegy will succeed in reducing the infections caused by multidrug resistant strains. The aim of this work was to remind medical staff in Poland of the strategies limiting the transmission of MDRO.

KEY WORDS: MDRO transmission, multidrug-resistant organism, preventing strategies

WSTĘP

àDWZ\ L ]DUD]HP SRZV]HFKQ\ GRVWĊS GR DQW\ELRW\NyZ RUD]LFKZLHOROHWQLHQDGXĪ\ZDQLHZOHF]QLFWZLHQDFDá\P ĞZLHFLH SU]\F]\QLá\ VLĊ GR UR]ZRMX GXĪHM JUXS\ GUREQR- XVWURMyZZLHOROHNRRSRUQ\FKRLVWRWQ\P]QDF]HQLXNOLQLF]-Q\P>@6ąWR ‡ PHW\F\OLQRRSRUQ\ JURQNRZLHF ]áRFLVW\ DQJ PHWKL-FLOOLQUHVLVWDQWStaphylococcusaureus±056$ ‡ HQWHURNRNLRSRUQHQDZDQNRP\F\QĊDQJYDQFRP\-FLQUHVLVWDQWEnterococcus±95( ‡ *UDPXMHPQHSDáHF]NL(6%/DQJH[WHQGHGVSHF- WUXPȕODFWDPDVHV±SDáHF]NLZ\WZDU]DMąFHEHWDODN-WDPD]\RUR]V]HU]RQ\PVSHNWUXPVXEVWUDWRZ\P ‡ SDáHF]NL Enterobacteriaceae Z\WZDU]DMąFH

NDU-EDSHQHPD]\ .3& DQJ Klebsiella pneumoniae

FDUEDSHQHPDVHV1'0DQJ1HZ'HOKLPHWDOOREH-WDFDUEDSHQHPDVH 2;$ &3( DQJ FDUEDSHQH-PDVHSURGXFLQJEnterobacteriaceae

‡ ZLHOROHNRRSRUQH V]F]HS\ Pseudomonas aeruginosa LAcinetobacterbaumannii

1DUDVWDMąFD RSRUQRĞü GUREQRXVWURMyZ QD DQW\ELRW\NL RUD] OLF]ED]DNDĪHĔ SU]H] QLH Z\ZRá\ZDQ\FK VWDQRZL MH-GHQ ] QDMZLĊNV]\FK SUREOHPyZ ZVSyáF]HVQHM PHG\F\Q\ 3UREOHP ZLHOROHNRRSRUQRĞFL EDNWHULL E\á GR WHM SRU\ SR-VWU]HJDQ\ SU]H] SU\]PDW Z\]ZDQLD GOD SU]HP\VáX IDUPD-FHXW\F]QHJR L OHNDU]\ NWyU]\ RF]HNXMą GRNáDGQ\FK LQIRU- PDFMLQDWHPDWWHJRMDNLF]\POHF]\ü]DNDĪHQLHZ\ZRá\-ZDQH SU]H] EDNWHULH RSRUQH QD ZLHOH JUXS DQW\ELRW\NyZ DQJPXOWLGUXJUHVLVWDQWRUJDQLVPV±0'527\PF]DVHP SUREOHP]ZDOF]DQLDV]F]HSyZ0'5PDFKDUDNWHULQWHUG\- VF\SOLQDUQ\±GRW\F]\QLHW\ONROHNDU]\OHF]WDNĪHPLNUR-ELRORJyZRGSRZLHG]LDOQ\FK]DV]\ENLHLZLDU\JRGQHLFK

 © Evereth Publishing, 2017

Z\NU\ZDQLH RUD] HSLGHPLRORJyZ RGSRZLHG]LDOQ\FK ]D RJUDQLF]HQLHUR]SU]HVWU]HQLDQLDVLĊRPDZLDQ\FKV]F]HSyZ Z ĞURGRZLVNX RUD] Z\JDV]DQLH RJQLVN HSLGHPLF]Q\FK :ZDOFH]EDNWHULDPLRSRUQ\PLQDZLHOHJUXSDQW\ELRW\-NyZ EDUG]R LVWRWQH MHVW UyZQLHĪ ]ZLĊNV]HQLH ĞZLDGRPR- ĞFLVSRáHF]HĔVWZDSRWHQFMDOQ\FKSDFMHQWyZV]SLWDOLQDWH-PDWV]F]HSyZRSRUQ\FKQDDQW\ELRW\NLRUD]]DDQJDĪRZDQLH RVyE ]DNDĪRQ\FK OXE VNRORQL]RZDQ\FK 0'52 Z SURFHV RJUDQLF]DQLDUR]VLHZXW\FKGUREQRXVWURMyZ7\ONRZVSyO-QDĞZLDGRPDZDOND] ZLHOROHNRRSRUQRĞFLąPRĪHVNXWNR-ZDüVSDGNLHPF]ĊVWRĞFLZ\VWĊSRZDQLD]DNDĪHĔ0'5RUD] ]PQLHMV]HQLHPNRV]WyZĞZLDGF]HĔ]GURZRWQ\FK

.RORQL]DFMD SDFMHQWyZ V]F]HSDPL 0'5 UR]SRF]\QD VLĊMXĪZ±GRELHSRE\WXZV]SLWDOXLWUZDF]ĊVWRSU]H] FDá\RNUHVKRVSLWDOL]DFML>@2NUHVSU]HE\ZDQLDFKRUH-JRZ]DNáDG]LHRSLHNL]GURZRWQHMRUD]MHJRVWDQVSHF\¿ND RGG]LDáXDWDNĪH]DVWRVRZDQH]DELHJLGLDJQRVW\F]QHLOHF]- QLF]HPDMąZSá\ZQDGáXJRĞüNRORQL]DFML0'52SRZ\SL-VLH]HV]SLWDOD±MHVWWRRNUHVRGNLONXGQLGRQDZHWNLONXODW ZSU]\SDGNXV]F]HSyZ95(7HV]DFXQNRZHGDQHSU]\WD- F]DQHVąZRSDUFLXRZ\QLNLEDGDĔSU]HVLHZRZ\FKZNWy- U\FKRNUHĞODQRL]RODFMĊZLHOROHNRRSRUQ\FKV]F]HSyZSRG-F]DV NROHMQHM KRVSLWDOL]DFML OXE Z SU]\SDGNX JG\ SDFMHQW V]SLWDOQ\ VWDZDá VLĊ SHQVMRQDULXV]HP ]DNáDGX GáXJRWHUPL- QRZHMRSLHNLPHG\F]QHMSRGOHJDMąFHMGRFKRG]HQLXHSLGH-PLRORJLF]QHPX>@

1LHSRNRMąF\ MHVW IDNW ĪH V]F]HS\ ZLHOROHNRRSRUQH QLH VąL]RORZDQHMHG\QLHRGFKRUHJRLOXE]HĞURGRZLVNDV]SL-WDOQHJR 3DFMHQFL SR ]DNRĔF]HQLX KRVSLWDOL]DFML ± ]GURZL OHF]F]ĊVWRVNRORQL]RZDQL0'52±ZUDFDMąGRGRPyZF]\ ]DNáDGyZ GáXJRWHUPLQRZHM RSLHNL PHG\F]QHM JG]LH VWDMą VLĊ ĨUyGáHP EDNWHULL RSRUQ\FK SR]D ĞURGRZLVNLHP V]SLWD-OD=MDZLVNRWRMHVWMXĪQRWRZDQHSU]H]OHNDU]\URG]LQQ\FK Z ZLHOX NUDMDFK Z SRVWDFL FRUD] F]ĊVWV]\FK SU]\SDGNyZ LQIHNFML SR]DV]SLWDOQ\FK VSRZRGRZDQ\FK SU]H] V]F]HS\ ZLHOROHNRRSRUQH :H )UDQFML  ]DNDĪHĔ XNáDGX PRF]R-ZHJR =80 X SDFMHQWyZ DPEXODWRU\MQ\FK Z\ZRáDQ\FK MHVW SU]H] SDáHF]NL MHOLWRZH Z\WZDU]DMąFH HQ]\P\ W\SX (6%/>@ħUyGáHPGUREQRXVWURMyZRSRUQ\FKQDDQW\ELR- W\NLZĞURGRZLVNXSR]DV]SLWDOQ\PVWDMąVLĊUyZQLHĪ]ZLH-U]ĊWDGRPRZHG]LNRĪ\MąFHLKRGRZODQH1LHSRNRMąFHMHVW V]\ENLH UR]SU]HVWU]HQLDQLH VLĊ EDNWHULL ] JHQDPL RSRUQR- ĞFLQDDQW\ELRW\NLZĞURGRZLVNX:-DSRQLLV]F]HS\Esche-richia coli ] JHQHP RSRUQRĞFL QD NROLVW\QĊ mcr ]LGHQ-W\¿NRZDQRZSUyENDFKPLĊVDZLHSU]RZHJRLGURELRZHJR SU]H]QDF]RQHJRGRVSU]HGDĪ\GHWDOLF]QHM>@

,VWRWQą FHFKą ZLHOROHNRRSRUQ\FK EDNWHULL XWUXGQLDMą-Fą LFK ]ZDOF]DQLH MHVW ]GROQRĞü GR GáXJRWUZDáHJR XWU]\-P\ZDQLD VLĊ NRORQL]DFML L QRVLFLHOVWZD SRFKRURERZHJR : ]ZLą]NX ] W\P ]GURZ\ F]áRZLHN ± QRVLFLHO V]F]HSyZ RSRUQ\FK VWDMH VLĊ SU]H] ZLHOH PLHVLĊF\ ĨUyGáHP 0'52 Z ĞURGRZLVNX SR]DV]SLWDOQ\P >@ 3URZDG]RQH REVHUZD-FMHSURFHVXNRORQL]DFMLSDFMHQWyZZVND]XMąĪHQDMF]ĊĞFLHM

GUREQRXVWURMH]DVLHGODMąSU]HZyGSRNDUPRZ\LRNROLFHRG-E\WX L Vą WR V]F]HS\95( 056$ RUD] ZLHORRSRUQH SD- áHF]NLMHOLWRZHEscherichiacoliProteusmirabilisLKlebsiel-la pneumoniae L QLHIHUPHQWXMąFH Acinetobacter bauman-nii L Pseudomonas aeruginosa 1DGU]ĊGQ\P FHOHP ZDO-NL ] ZLHOROHNRRSRUQRĞFLą MHVW RJUDQLF]HQLH Z\VWĊSRZD-QLDLUR]SU]HVWU]HQLDQLDVLĊW\FKGUREQRXVWURMyZZREUĊELH V]SLWDODRUD] SRPLĊG]\]DNáDGDPLRSLHNL]GURZRWQHM-HVW WRPRĪOLZHZ\áąF]QLHZSU]\SDGNX]DVWRVRZDQLDQDVWĊSX-MąF\FKVWUDWHJLL ‡ L]RODFMDSDFMHQWD ‡ Z\NRQ\ZDQLHEDGDĔSU]HVLHZRZ\FK ‡ KLJLHQDUąN ‡ GHNRQWDPLQDFMDSRZLHU]FKQL ‡ GHNRQWDPLQDFMDVSU]ĊWX

IZOLACJA PACJENTA

*áyZQ\P FHOHP L]RODFML SDFMHQWD Z UDPDFK V\VWHPX RFKURQ\ ]GURZLD MHVW ]DSRELHJDQLH SU]HQRV]HQLX 0'52 SRPLĊG]\ FKRU\PL SHUVRQHOHP PHG\F]Q\P L SR]RVWDá\-PLSUDFRZQLNDPLV]SLWDODGLHWHW\F\SHUVRQHOVSU]ąWDMąF\ SHUVRQHO¿UPNDWHULQJRZ\FKVWXGHQFLNLHUXQNyZPHG\F]-Q\FK NDSáDQL : 3ROVFH UHNRPHQGDFMH GRW\F]ąFH L]ROD- FMLRVyEKRVSLWDOL]RZDQ\FK]RVWDá\SRG]LHORQHQDSURFHGX- U\VWDQGDUGRZHLSRQDGVWDQGDUGRZH>@6WDQGDUGRZHĞURG-NL RVWURĪQRĞFL RG]LHĪ RFKURQQD UĊNDZLFH MHGQRUD]RZH ĞURGNL GH]\QIHNF\MQH Vą VWRVRZDQH Z L]RODFML VWDQGDUGR- ZHMF]\OLZVWRVXQNXGRNDĪGHJRSDFMHQWDLRVRE\SRGGD- ZDQHMSRGVWDZRZ\PSURFHGXURPPHG\F]Q\P:\EyUSR- QDGVWDQGDUGRZHMSURFHGXU\L]RODFML]DOHĪ\SU]HGHZV]\VW-NLPRGGURJLWUDQVPLVMLVSRG]LHZDQHJRSDWRJHQXGODWHJR Z\UyĪQLDVLĊL]RODFMĊNRQWDNWRZąSRZLHWU]QRNURSHONRZą LSRZLHWU]QRS\áRZą:SU]\SDGNXFKRU\FK]SRWZLHUG]R-QąLQIHNFMąZ\ZRáDQąSU]H]0'52OXEVNRORQL]RZDQ\FK V]F]HSHPZLHOROHNRRSRUQ\PZVND]DQDMHVWL]RODFMDSRQDG-VWDQGDUGRZD±NRQWDNWRZD>@

=DOHFHQLD L]RODFML NRQWDNWRZHM REHMPXMą XPLHV]F]HQLH FKRUHJR OXE VNRORQL]RZDQHJR 0'52 Z VDOL MHGQRRVRER- ZHMVWRVRZDQLHIDUWXFKyZMHGQRUD]RZ\FKUĊNDZLFRNXOD-UyZLPDVHNRFKURQQ\FKGRVWĊSQ\FKSU]\ZHMĞFLXGRVDOL QLHRJUDQLF]RQ\GRVWĊSGRĞURGNDGH]\QIHNXMąFHJRUĊFH

: JUXSLH SDFMHQWyZ ]DNDĪRQ\FK V]F]HSDPL ZLHOROHNR-RSRUQ\PL]DOHFDQHMHVWUyZQLHĪGHG\NRZDQLHVSU]ĊWXRUD] Z\NRQ\ZDQLH EDGDĔ SU]HVLHZRZ\FK: SU]\SDGNX EUDNX PRĪOLZRĞFLXPLHV]F]HQLDFKRUHJRZSRMHG\QF]HMVDOL]DOH-FDVLĊNRKRUWRZDQLHRVyE]0'52W]QXPLHV]F]HQLHNLONX RVyEZVDODFK]RVREQ\PZĊ]áHPVDQLWDUQ\P-HĞOLZV]SL- WDOXQLHPDPRĪOLZRĞFLORNDORZ\FKNRKRUWRZDQLDSDFMHQ-WyZ ]DNDĪRQ\FK SDWRJHQDPL ZLOROHNRRSRUQ\PL GRSXV]- F]DVLĊPRĪOLZRĞüXPLHV]F]HQLDLFK]LQQ\PLMHGQDNRVR-E\WDNLHQLHPRJąE\üZVWDQLHLPPXQRVXSUHVMLSRVLDGDü



© Evereth Publishing, 2017

RWZDUW\FK UDQ ]DáRĪRQ\FK GUHQyZ L FHZQLNyZ D QDZHW QLHSRZLQQ\SU]\MPRZDüDQW\ELRW\NyZ>@:FHOXSR-SUDZ\ VWRVRZDQ\FK ]DVDG GRW\F]ąF\FK G]LDáDĔ ]DSRELH-JDMąF\FK UR]SU]HVWU]HQLDQLX VLĊ V]F]HSyZ ZLHOROHNRRSRU-Q\FK Z RNUHVLH VWZLHUG]HQLD RJQLVND HSLGHPLF]QHJR ]D-OHFD VLĊ FLąJáą REVHUZDFMĊ SU]HVWU]HJDQLD SURFHGXU SU]H] SHUVRQHO PHG\F]Q\ 1LH]Z\NOH ZDĪQH MHVW SRLQIRUPRZD-QLHLQQ\FKRĞURGNyZPHG\F]Q\FKGRNWyU\FKWUD¿SDFMHQW ] 0'52 QDZHW MHĞOL LQIHNFMD ]RVWDáD Z\OHF]RQD D QRVL-FLHOVWZR SRFKRURERZH QLH ]RVWDáR VWZLHUG]RQH > @ ,Q- IRUPDFMDRLQIHNFMLNRORQL]DFMLFKRUHJRSU]H]V]F]HS\DODU- PRZHZLHOROHNRRSRUQHSRZLQQDE\üZSLVDQDGRNDUW\LQ- IRUPDF\MQHMZUXEU\FHUR]SR]QDQLD:SU]\SDGNXSU]HND-]\ZDQLDSDFMHQWyZSRGRSLHNĊURG]LQLH]DOHFDVLĊHGXNDFMĊ ]DUyZQRVDPHJRFKRUHJRMDNLMHJRQDMEOLĪV]\FK6]NROH-QLH GRW\F]ąFHSRVWĊSRZDQLD] RVREą VNRORQL]RZDQą]DND-ĪRQą 0'52 SRZLQQR RGE\ü VLĊ QDMSyĨQLHM SU]\ Z\SLVLH ]RGG]LDáX-HĞOLQRVLFLHOVWZRNRORQL]DFMDGRW\F]\SDWRJH- QyZV]F]HJyOQLHWUXGQ\FKGR]ZDOF]HQLDQSáDWZRNROR-QL]XMąFHSU]HZyGSRNDUPRZ\SDáHF]NL&3(0LQLVWHUVWZR =GURZLDL.UDMRZ\.RQVXOWDQWGV0LNURELRORJLL/HNDUVNLHM ZVND]XMąQDNRQLHF]QRĞüZ\G]LHOHQLDSHUVRQHOXPHG\F]QH-JRGRRSLHNLQDGFKRU\P>@ 6WDU]HQLHVLĊVSRáHF]HĔVWZDSU]\F]\QLDVLĊGRURVQąFHJR ]DSRWU]HERZDQLDQDXVáXJLRSLHNXĔF]HLRSLHNXĔF]ROHF]QL-F]H ZREHF RVyE QLHVDPRG]LHOQ\FK 2ĞURGNL GáXJRWHUPLQR- ZHMRSLHNLPHG\F]QHM±WDNLHMDN]DNáDG\RSLHNXĔF]ROHF]- QLF]HLGRP\SRPRF\VSRáHF]QHM±]DMPXMąVLĊ]DUyZQRRVR-EDPL]DOHĪQ\PLRGSHUVRQHOXPHG\F]QHJRREáRĪQLHFKRU]\ QLHVDPRG]LHOQL Z F]\QQRĞFLDFK VDPRREVáXJRZ\FK RVRE\ VWDUV]HQLHGRáĊĪQHMDNLSDFMHQWDPLVDPRG]LHOQ\PL:FHOX ]DSRELHJDQLDSU]HQRV]HQLXSDWRJHQyZSRPLĊG]\SRGRSLHF]-Q\PLFKRU\PL L SUDFRZQLNDPL Z MHGQRVWNDFK RSLHNXĔ- F]\FK]DOHFDVLĊVWRVRZDQLHSRGREQ\FKGRV]SLWDOQ\FKSUR-FHGXU L]RODFML Z VWRVXQNX GR SHQVMRQDULXV]\ VNRORQL]RZD-Q\FK 0'52 RUD] WDNLFK NWyU]\ SU]HV]OL LQIHNFMĊ V]F]H-SDPL ZLHOROHNRRSRUQ\PL ZSLV Z GRNXPHQWDFML PHG\F]- QHM:SU]\SDGNXRVyEQLHVDPRG]LHOQ\FK]DOHFDVLĊL]ROD- FMĊNRQWDNWRZąQDWRPLDVWXSDFMHQWyZVDPRG]LHOQ\FK±]D- RVWU]RQH]DVDG\KLJLHQ\UąNLKLJLHQ\RVRELVWHMRUD]V]NR-OHQLH Z W\P ]DNUHVLH ,]RODFMD NRQWDNWRZD VDPRG]LHOQH-JR SHQVMRQDULXV]D ]DNáDGX RSLHNXĔF]HVDPRG]LHOQH-JR PRĪH PLHü SV\- FKRORJLF]QHNRQVHNZHQFMHQHJDW\ZQ\ZSá\ZQDVDPRSR-F]XFLHDQDZHWE\üRGELHUDQDMDNRXZLĊ]LHQLH>@-HGQą ]ZDUWRĞFLRZ\FKFHFKIXQNFMRQRZDQLDRĞURGNyZRSLHNXĔ- F]\FKMHVWXF]HVWQLFWZRSRGRSLHF]Q\FKZHZVSyOQ\FK]D- MĊFLDFKLSRVLáNDFKGODWHJR]DVWRVRZDQLHL]RODFMLNRQWDNWR- ZHMRVRE\VDPRG]LHOQHMSRZLQQRE\üGRNáDGQLHSU]HP\ĞOD- QHSRGZ]JOĊGHPX]\VNDQ\FKNRU]\ĞFL2ERZLą]NLHPSHU- VRQHOXRĞURGNDMHVWV]NROHQLHLXĞZLDGRPLHQLHSHQVMRQDULX-V]\SRUXV]DMąF\FKVLĊEH]RJUDQLF]HĔĪHVWDQRZLąLVWRWQ\ ZHNWRU0'52RUD]SRWHQFMDOQHĨUyGáR]DNDĪHQLD>@

BADANIA PRZESIEWOWE

:DĪQ\P HOHPHQWHP VWUDWHJLL RFKURQ\ SU]HG GUREQR-XVWURMDPL ZLHOROHNRRSRUQ\PL MHVW Z\NRQ\ZDQLH EDGDĔ SU]HVLHZRZ\FK:GRNXPHQFLHZ\GDQ\PZ3ROVFHZUD-PDFK 1DURGRZHJR 3URJUDPX 2FKURQ\ $QW\ELRW\NyZ QD ODWD ± GRNáDGQLH ZVND]DQR Z MDNLFK V\WXDFMDFK SRZLQQRVLĊZ\NRQ\ZDüWHEDGDQLDMDNLHVąVWUDWHJLHSRVWĊ-SRZDQLDRUD]NRU]\ĞFLZ\QLNDMąFH]LFKSURZDG]HQLD>@ 1DGU]ĊGQ\PFHOHPEDGDĔSU]HVLHZRZ\FKMHVWRJUDQLF]HQLH UR]SU]HVWU]HQLDQLD0'52GODWHJRMHGQ\P]ZDĪQLHMV]\FK ZVND]DĔGRLFKSU]HSURZDG]DQLDMHVWZ\VWąSLHQLHRJQLVND HSLGHPLF]QHJRV]F]HSXZLHOROHNRRSRUQHJR:WDNLPSU]\-SDGNX EDGDQLDPDMąQD FHOXZ\NU\FLHSDFMHQWyZVNRORQL-]RZDQ\FK DRNUHVRZH LFK SRZWDU]DQLHXPRĪOLZLDXVWDOH-QLH F]\ L JG]LH GRV]áR GR UR]SU]HVWU]HQLHQLD RPDZLDQ\FK V]F]HSyZ$XWRU]\ZOLF]Q\FKGRQLHVLHQLDFKZVND]XMąĪH ZSURZDG]HQLHEDGDĔSU]HVLHZRZ\FKSRáąF]RQ\FK]L]ROD- FMąSDFMHQWyZQLHW\ONRXPRĪOLZLDZ\JDV]HQLHRJQLVNDHSL- GHPLF]QHJROHF]WDNĪH]QDF]QLHREQLĪDNRV]W\IXQNFMRQR-ZDQLDRGG]LDáX±ZSRUyZQDQLX]RGG]LDáHPQDNWyU\PQLH ZSURZDG]RQRWDNLFKEDGDĔ>@:DUWRSRGNUHĞOLüĪH EDGDQLD SU]HVLHZRZH SHUVRQHOX PHG\F]QHJR ]DOHFDQH Vą ZSU]\SDGNXJG\LVWQLHMHGXĪHSUDZGRSRGRELHĔVWZRWUDQV-PLVMLV]F]HSyZ0'5>@

'UXJLP ZDĪQ\P ZVND]DQLHP MHVW Z\NRQ\ZDQLH ED-GDĔ SU]HVLHZRZ\FK SU]\ SU]\MĊFLX GR V]SLWDOD V]F]HJyO- QLH]RĞURGNyZZNWyU\FKRGQRWRZDQRRJQLVNRHSLGHPLF]-QH 0'52 %DGDQLD XPRĪOLZLDMą V]\ENLH ]LGHQW\¿NRZD-QLH SDFMHQWyZ VNRORQL]RZDQ\FK RSRUQ\PL GUREQRXVWURMD- PLDUyZQRF]HVQDL]RODFMDNRQWDNWRZDKDPXMHOXEFRQDM-PQLHM RJUDQLF]D UR]SU]HVWU]HQLDQLH ]DNDĪHQLD =DOHFHQLH WRMHVWV]F]HJyOQLHZDĪQHZSU]\SDGNXV]F]HSyZ056$ 95(RUD]SDáHF]HN&3(LKlebsiellapneumoniae(6%/ 2VWDWQLHZ\W\F]QHZ\NRQ\ZDQLDEDGDĔSU]HVLHZRZ\FKGR-W\F]ą XVWDODQLD QRVLFLHOVWZD Staphylococcus aureus Z FHOX MHJRHUDG\NDFMLSU]HGSODQRZ\PL]DELHJDPLRSHUDF\MQ\PL NDUGLRFKLUXUJLF]Q\PLZREUĊELHNUĊJRVáXSDF]\LPSODQWD-FMLSURWH]VWDZRZ\FK>@

HIGIENA RĄK

+LJLHQD UąN WR SRGVWDZRZ\ ]DELHJ XPRĪOLZLDMąF\ UH-GXNFMĊ ]DNDĪHĔ V]SLWDOQ\FK DQJ KRVSLWDODFTXLUHG LQIHF- WLRQ±+$,L]DUD]HPSURVWDPHWRGDRJUDQLF]HQLDWUDQVPL-VMLGUREQRXVWURMyZZLHOROHNRRSRUQ\FK>@-XĪZODWDFK  ;,; ZLHNX ,JQD] 3KLOLSS 6HPPHOZHLV ]ZUyFLá XZD-JĊ QD NRQLHF]QRĞü SU]HSURZDG]DQLD RGSRZLHGQLHM KLJLH-Q\ UąN Z FHOX ]DSRELHJDQLD +$, /HNDU] WHQ MDNR SLHUZ- V]\SRZLą]Dá]DNDĪHQLDSRáRĪQLF]]DQLHF]\V]F]RQ\PLUĊ-NDPLOHNDU]\LVWXGHQWyZZF]HĞQLHMRGE\ZDMąF\FK]DMĊFLD

 © Evereth Publishing, 2017

Z SURVHNWRULXP 6HPPHOZHLV ]DREVHUZRZDá ĪH ĞPLHUWHO-QRĞü ZĞUyG NRELHW WHJR RGG]LDáX E\áD GZXNURWQLH Z\ĪV]D QLĪZRGG]LDOHQDNWyU\PSUDFRZDá\W\ONRSRáRĪQHQLHPD-MąFHNRQWDNWX]H]PDUá\PLZSURVHNWRULXP:URNX PHG\N]DOHFLá±RSUyF]P\FLDUąNZRGą]P\GáHP±VWRVR-ZDQLH UR]WZRUX SRGFKORU\QX VRGX 8]\VNDQH HIHNW\ E\á\ EDUG]R]DGRZDODMąFHDOERZLHPMXĪPLHVLąFSRZSURZDG]H-QLXQRZHMSURFHGXU\KLJLHQ\UąNRGVHWHN]JRQyZ]SRZRGX JRUąF]NLSRáRJRZHMREQLĪ\áVLĊ]GR>@1DSRGVWD-ZLHSURZDG]RQ\FKREVHUZDFML6HPPHOZHLVDGRZLHG]LRQR ĪH]Z\NáHP\FLHUąNZV]SLWDOXMHVWQLHZ\VWDUF]DMąFHRUD] ĪHSRZSURZDG]HQLXGRGDWNRZHMPHWRG\GH]\QIHNFMLPRĪ-QD]QDF]QLHREQLĪ\üU\]\NRZ\VWąSLHQLD+$,

3U]HĪ\ZDOQRĞü GUREQRXVWURMyZ QD GáRQLDFK SHUVRQHOX PHG\F]QHJR]DOHĪ\RG URG]DMX SDWRJHQX MHJR ZUDĪOLZR- ĞFLQDF]\QQLNL]HZQĊWU]QHRSRUQRĞFLQDĞURGNLGH]\QIHN- F\MQHVWRVRZDQHZRGG]LDOHRUD]]GROQRĞFLWZRU]HQLDSU]H-WUZDOQLNyZ 5RĪNLHZLF] ZVND]XMH ĪH SDáHF]NL ] URG]DMX Klebsiella]DFKRZXMąĪ\ZRWQRĞüGRGZyFKJRG]LQQD]DQLH-F]\V]F]RQ\FK GáRQLDFK SHUVRQHOX >@ 0DáR Z\PDJDMąFH SDáHF]NL]URG]DMXPseudomonasLAcinetobacterPRJąSR-]RVWDüQDUĊNDFKSU]H]RNRáRJRG]LQ\:DUWR]D]QDF]\ü Ryc. 1. Schemat przedstawiający instrukcję mycia rąk mydłem i wodą (czas – 40–60 sekund). Opracowano na podstawie zaleceń WHO.

1

4

2

6

3

9

8

5

10

11

7

Zmoczyć dłonie. Nanieść odpowiednią ilość mydła. Pocierać wewnętrzną stroną lewej dłoni o wewnętrzną stronę prawej dłoni i odwrotnie.

Pocierać wewnętrzną częścią prawej dłoni o grzbietową część lewej dłoni i odwrotnie.

Ruchem obrotowym pocierać kciuk prawej dłoni wewnętrzną częścią lewej dłoni i odwrotnie.

Osuszyć ręce ręcznikiem jednorazowym.

Użyć ręcznika do zakręcenia wody. Ruchem okrężnym opuszkami palców lewej dłoni pocierać wewnętrzne zagłębienie prawej dłoni i odwrotnie.

Opłukać ręce wodą. Pocierać wewnętrzymi częściami dłoni

z przeplecionymi palcami.

Pocierać górną część palców prawej dłoni o wewnętrzną część lewej dłoni i odwrotnie.



© Evereth Publishing, 2017

ĪHZ\PLHQLRQHZ\ĪHM*UDPXMHPQHSDáHF]NLG]LĊNL]GRO-QRĞFLRPV]\ENLHJRQDE\ZDQLDPHFKDQL]PyZRSRUQRĞFLQD DQW\ELRW\NL]QDMGXMąVLĊZ JUXSLH0'52 RUD]QDOHĪąGR SDWRJHQyZ QDMF]ĊĞFLHM Z\ZRáXMąF\FK +$, Z 3ROVFH >@ 3DFLRUNRZFHNDáRZH]URG]DMXEnterococcusRSRUQHQDZDQ-NRP\F\QĊ ]DFKRZXMą Ī\ZRWQRĞü QD UĊNDFK GR MHGQHM JR- G]LQ\QDWRPLDVWURWDZLUXV\XWU]\PXMąVLĊZIRUPLH]DNDĨ-QHMQDVNDĪRQ\FKGáRQLDFKQDZHWGRJRG]LQ:RVWDWQLFK ODWDFKGRJUXS\GUREQRXVWURMyZRRJURPQ\P]QDF]HQLXNOL- QLF]Q\PGRáąF]\á\ODVHF]NLEH]WOHQRZHClostridioidesClo- stridiumdifficileNWyUH±]HZ]JOĊGXQD]GROQRĞüWZRU]H-QLD SU]HWUZDOQLNyZ ± PRJą XWU]\P\ZDü VLĊ Z WHM SRVWDFL QDSRZLHU]FKQLDFKXĪ\WNRZ\FKGRPLHVLĊF\>@3RQLH-ZDĪVSRU\C. difficileVąRSRUQHQDG]LDáDQLHDONRKRORZ\FK ĞURGNyZGH]\QIHNF\MQ\FKZFHOXHUDG\NDFMLSU]HWUZDOQL-NyZ W\FK EDNWHULL ] UąN FKRUHJR OXE SHUVRQHOX ]DOHFD VLĊ PHFKDQLF]QHLFKXVXQLĊFLHSRGF]DVP\FLDZRGą]P\GáHP ĝZLDWRZD2UJDQL]DFMD=GURZLDZURNXRSXEOLNR- ZDáDUHNRPHQGDFMHREHMPXMąFHZV]\VWNLHHOHPHQW\KLJLH-Q\UąNZW\PSU]\JRWRZDQLHUąNGRSUDF\ZVND]DQLDGR P\FLDLGH]\QIHNFMLSUDZLGáRZDWHFKQLNDGHNRQWDPLQDFML GREyULGRVWĊSQRĞüSUHSDUDWyZGH]\QIHNXMąF\FKVWRVRZD-QLH UĊNDZLF RFKURQQ\FK RUD] HGXNDFMD L VSRVRE\ QDG]RUX QDGKLJLHQąUąN>@

:UHNRPHQGDFMDFK:+2SRGNUHĞODVLĊĪHSHUVRQHOPH-G\F]Q\ RSLHNXMąF\ VLĊ RVREDPL FKRU\PL SRZLQLHQ PLHü ]GURZą VNyUĊ RUD] QDWXUDOQH NUyWNR SU]\FLĊWH SD]QRNFLH =DOHFD VLĊ UyZQLHĪ ]GMĊFLH ELĪXWHULL SLHUĞFLRQNL REUąF]- NLDQDZHWEUDQVROHWHNL]HJDUNyZNWyUHXWUXGQLDMąHUDG\- NDFMĊSDWRJHQQ\FKGUREQRXVWURMyZLV]F]HSyZZLHOROHNR- RSRUQ\FKZF]DVLHSURFHGXU\P\FLDLGH]\QIHNFMLUąN0\-FLH UąN ZRGą ] P\GáHPMHVW ]DOHFDQHZ V\WXDFMLZLGRF]-QHJR ]DEUXG]HQLD ]DQLHF]\V]F]HQLDUąN NUZLą OXE LQQ\PL Sá\QDPL XVWURMRZ\PL SR VNRU]\VWDQLX ] WRDOHW\ RUD] JG\ Z ĞURGRZLVNX SUDF\ SHUVRQHOX Z\VWĊSXMą RVRE\ ] UR]SR-]QDQ\P ]DNDĪHQLHP Clostridioides difficile =DOHFDQą WHFK-QLNąP\FLDUąNZRGą]P\GáHPMHVWPHWRGD$\OL൵H¶DNWyUD ±MHĞOLWUZD±VHNXQG±]DSHZQLD]P\FLH]SRZLHU]FK- QLVNyU\UąN]DQLHF]\V]F]HĔRUJDQLF]Q\FKLEUXGXRUD]PH- FKDQLF]QLHXVXQLĊFLHÀRU\SU]HMĞFLRZHM5\F3URFHGX- UDREHMPXMHQDNáDGDQLHP\GáDQDVNyUĊZF]HĞQLHM]ZLOĪR- QąZRGąGRNáDGQHP\FLHNFLXNyZSU]HVWU]HQLPLĊG]\SDO-FRZ\FKRUD]F]XENyZSDOFyZ1D]DNRĔF]HQLHNRQLHF]QH MHVWRVXV]HQLHUąNUĊF]QLNLHPMHGQRUD]RZ\PRUD]]DNUĊFH- QLDNXUNDZWUDG\F\MQ\FKNUDQDFKSU]\XĪ\FLXMHGQRUD]R-ZHJRUĊF]QLND>@ 'RP\FLDUąNQDOHĪ\XĪ\ZDüP\GáDSá\QQHJRĪHOLOXE SLDQHNP\MąF\FKXPLHV]F]RQ\FKZGR]RZQLNDFKQDMOHSLHM VWHURZDQ\FKáRNFLHPOXEVWRSą3UHSDUDW\ZSRMHPQLNXQD-SHáQLRQ\PIDEU\F]QLHQDOHĪ\ZáRĪ\üGRGR]RZQLNDZWDNL VSRVyEDE\QLHGRSURZDG]LüGR]DQLHF]\V]F]HQLDZQĊWU]D SRMHPQLNDLP\GáD=DND]DQHMHVWX]XSHáQLDQLHF]ĊĞFLRZR RSUyĪQLRQHJRSRMHPQLND'R]RZQLNLVXEVWDQFMLP\MąF\FK QDOHĪ\UHJXODUQLHP\üLGH]\QIHNRZDü1LH]DOHFDVLĊMHG-QRF]HVQHJR VWRVRZDQLD P\GHá DQW\EDNWHU\MQ\FK L DONRKR-ORZ\FK ĞURGNyZ GH]\QIHNXMąF\FK SRQLHZDĪ ]ZLĊNV]D WR ]QDF]QLHU\]\NRSRGUDĪQLHĔVNyU\SHUVRQHOXEH]ZSá\ZX QD VNXWHF]QRĞü KLJLHQ\ UąN >@ 3URFHGXUD FKLUXUJLF]QH-JR P\FLD UąN Z\NRQ\ZDQD SU]HG ]DELHJDPL LQZD]\MQ\-PLZZDUXQNDFKDVHSW\F]Q\FKZ\PDJD±PLQXWRZHJR P\FLDGáRQLLSU]HGUDPLRQ]F]\V]F]HQLHPSD]QRNFLĝZLD-WRZD 2UJDQL]DFMD =GURZLD QLH UHNRPHQGXMH VWRVRZDQLD V]F]RWHNSU]\FKLUXUJLF]Q\PP\FLXUąNDOHGRSXV]F]DLFK XĪ\ZDQLHGRF]\V]F]HQLDSD]QRNFLSU]HGSLHUZV]\P]DELH-JLHPRSHUDF\MQ\P>@ :SU]\SDGNXJG\QLHPDZLGRF]QHJR]DEUXG]HQLDUąN OXESRWZLHUG]RQ\FK]DNDĪHĔC. difficileZRGG]LDOHSUHIHUR- ZDQąPHWRGąGH]\QIHNFMLMHVWXĪ\FLHDQW\VHSW\NyZQDED-]LH DONRKROX >  @ 1DOHĪ\ SDPLĊWDü ĪH SU]HG QD-áRĪHQLHPDONRKRORZHJRĞURGNDGH]\QIHNF\MQHJRVNyUDUąN PXVLE\üVXFKDSRQLHZDĪSUHSDUDWQDQLHVLRQ\QDZLOJRWQą VNyUĊQLHZ\ND]XMHGRVWDWHF]QHMDNW\ZQRĞFLSU]HFLZGURE-QRXVWURMRZHM ] SRZRGX UR]FLHĔF]HQLD >@:HGáXJ QRUP L]DOHFHĔ:+2FKHPLF]QHSUHSDUDW\GH]\QIHNF\MQHPRĪ-QDZFLHUDüZVXFKHUĊFHDQJKDQGUXEDĪGRZ\VFKQLĊFLD SU]H]RNRáRVHNXQGOXEP\üQLPLUĊFHDQJKDQGZDVK DOHSLHUZV]D]PHWRGMHVWV]\EV]DLEH]SLHF]QLHMV]DGODVNy-U\GáRQLQLHXVXZDZDUVWZ\OLSLGRZHM>@

3UHSDUDW\ GR GH]\QIHNFML UąN PRJą ]DZLHUDü HWDQRO QSURSDQROL]RSURSDQROZVWĊĪHQLX±QDMF]ĊĞFLHM PLHV]DQLQĊGZyFK]QLFK6WRVRZDQHVąWDNĪHSURGXNW\ ] PLHV]DQLQą L]RSURSDQROX ] FKORUKHNV\G\Qą OXE MRGHP HWDQROX]JOLFHU\Qą3UHSDUDW\RSDUWHQDHWDQROXRVWĊĪH- QLX±YYFKDUDNWHU\]XMąVLĊEDUG]RGREU\PLZáD-ĞFLZRĞFLDPL ZLUXVREyMF]\PL ZREHF ZLUXVyZ EH]RVáRQ-NRZ\FK DGHQRZLUXV\ ZLUXV\ 3ROLR > @ .OLPEHUJ L0DUFLQNRZVNLSRGDZDOLĪHZFLHUDQLHZVNyUĊSUHSDUDWyZ ]DZLHUDMąF\FKDONRKROSU]\F]\QLDVLĊGRHIHNW\ZQLHMV]HJR ]PQLHMV]HQLDOLF]E\EDNWHULLVWDQRZLąF\FKÀRUĊ SU]HMĞFLR- ZąZSRUyZQDQLXGRP\FLDUąN±SR]DVWRVRZDQLXDONRKROR-Z\FKSURGXNWyZPLNURELRWD]PQLHMV]DOLF]HEQRĞüW\VLĊF\ UD]\DSRP\FLXUąN±UD]\>@ 2SUyF]GRVWĊSQ\FKQDU\QNXSUHSDUDWyZDONRKRORZ\FK Sá\QQ\FKSRMDZLDMąVLĊSURGXNW\ZIRUPLHĪHORZHMRSDU-WHQDSROLPHUDFKK\GUR¿ORZ\FKSRFKRG]HQLDQDWXUDOQHJR Z\FLąJL]DOJSRURVWyZPRUVNLFKF]\JOLFHU\QLHĝURG- NLĪHORZHQLHRGSDURZXMąWDNV]\ENRMDNSUHSDUDW\Sá\Q-QHQLHVSá\ZDMą]PLHMVFDGR]RZDQLDDSRQDGWRPRJąE\ü SUHF\]\MQLHMSRGDQHGR]DJáĊELHQLD]JLĊWHMGáRQL:]DáR-ĪHQLX SRGDĪ SURGXNWyZ GH]\QIHNF\MQ\FK Z IRUPLH ĪHOR- ZHMPLDáDGRGDWNRZR]ZLĊNV]\üVNXWHF]QRĞüSU]HSURZD-G]DQHM SURFHGXU\ GH]\QIHNFML -HGQDNĪH ZHGáXJ ĝZLDWR-ZHM 2UJDQL]DFML =GURZLD VNXWHF]QRĞü ĞURGNyZ Sá\QQ\FK LĪHORZ\FKMHVWSRUyZQ\ZDOQD>@

3U]HG VSRG]LHZDQ\P NRQWDNWHP ] XV]NRG]RQą VNyUą EáRQąĞOX]RZąF]\NUZLąLLQQ\PLZ\G]LHOLQDPLSRWHQFMDOQLH

 © Evereth Publishing, 2017

]DNDĨQ\PL ĞOLQD SRW PRF] Z\G]LHOLQD ] GUyJ RGGHFKR-Z\FK FKRUHJR PRNUH RSDWUXQNL SDFMHQWD SHUVRQHO PH- G\F]Q\SRZLQLHQ]DNáDGDüUĊNDZLF]NLMHGQRUD]RZH1DOH- Ī\SDPLĊWDüĪHVWRVRZDQLHLFKQLH]ZDOQLDSHUVRQHOX]GH-]\QIHNFMLUąNRUD]ĪHSU]HGQDáRĪHQLHPUĊFHSRZLQQ\E\ü VXFKH 2GSRZLHGQLR GREUDQH UĊNDZLFH QLH W\ONR FKURQLą SHUVRQHOPHG\F]Q\SU]HG]DNDĪHQLDPLOHF]WDNĪHVWDQRZLą JZDUDQFMĊRFKURQ\SDFMHQWDSU]HGV]F]HSDPL0'55ĊND- ZLFHSRZLQQ\VSHáQLDüV]HUHJQRUP±RSLVDQ\FKZ'\UHN-W\ZLH R Z\UREDFK PHG\F]Q\FK L '\UHNZLFHSRZLQQ\VSHáQLDüV]HUHJQRUP±RSLVDQ\FKZ'\UHN-W\ZLH R ĞURGNDFK RFKURQ\RVRELVWHM±RNUHĞODMąF\FKVWDQLFKEH]SLHF]HĔVWZD L SR]LRP RFKURQ\ SU]HG GUREQRXVWURMDPL VXEVWDQFMDPL FKHPLF]Q\PL F]\ XV]NRG]HQLDPL PHFKDQLF]Q\PL %LRUąF SRGXZDJĊPDWHULDá]MDNLHJR]RVWDá\Z\NRQDQHUĊNDZLFH PHG\F]QHF]\GLDJQRVW\F]QHPRĪQDSRG]LHOLüQD ‡ ODWHNVRZHSXGURZDQHOXEEH]SXGURZH±QDMSRSXODU-QLHMV]H GREU]H SU]\OHJDMą GR GáRQL Vą Z\JRGQH GR ]DNáDGDQLDLVWRVXQNRZRZ\WU]\PDáHMHGQDNĪHODWHNV PRĪHSRZRGRZDüPLHMVFRZHXF]XOHQLD ‡ QLWU\ORZH±PLĊNNLHHODVW\F]QHUR]FLąJOLZHQDMEDU- G]LHMZ\WU]\PDáHQDXV]NRG]HQLDPHFKDQLF]QHSU]H-FLĊFLHUR]GDUFLHSU]HELFLHFLHQNLHJUXERĞüĞFLDQNL SR]ZDODQD]DFKRZDQLHZ\VRNLHJRF]XFLDLSUHF\]ML QLHXF]XODMąFH

‡ UĊNDZLFH ZLQ\ORZH SXGURZDQH OXE EH]SXGURZH ± UĊNDZLFH FKHPRRGSRUQH VWDQRZLą RFKURQĊ GáRQL RVyEXF]XORQ\FKQDODWHNVVąZ\JRGQHZ]DNáDGDQLX PLĊNNLHDOHQLHGRĞüSU]\OHJDMąFHĞUHGQLRHODVW\F]-QHáDWZRXOHJDMąSU]HUZDQLX

=DVDGą EH]SLHF]QHJR VWRVRZDQLD UĊNDZLF PHG\F]Q\FK ZRĞURGNDFKPHG\F]Q\FKMHVWRERZLą]HNLFK]PLDQ\SU]HG SU]HMĞFLHP GR NROHMQHJR SDFMHQWD D WDNĪH SU]HG ]PLDQą PLHMVFD SLHOĊJQRZDQHJR ]H VNDĪRQHJR QD LQQH X WHJR VD- PHJRFKRUHJR1LHGRSXV]F]DOQHMHVWGH]\QIHNRZDQLHUĊND-ZLF ]DPLDVW LFK Z\PLDQ\ SU]HG EDGDQLHP NROHMQHM RVRE\ RUD]QRV]HQLHUĊNDZLF]HNZRGG]LDOHÄQDVWDáH´5ĊNDZLFH

SRZLQQ\ ]RVWDü ]GMĊWH QDW\FKPLDVW SR ]DNRĔF]HQLX F]\Q- QRĞFLZ\PDJDMąF\FKLFKXĪ\ZDQLD:DUWRSDPLĊWDüĪHVWR-VRZDQLH UĊNDZLF ]PQLHMV]D DOH QLH HOLPLQXMH PRĪOLZRĞFL VNRQWDPLQRZDQLDUąNV]F]HSDPL0'5>@7UDQVPLVMD GUREQRXVWURMyZZLHOROHNRRSRUQ\FK]DSRĞUHGQLFWZHPUąN SHUVRQHOXPHG\F]QHJRVWDQRZLQDMSRZV]HFKQLHMV]\PRGHO SU]HQRV]HQLDSDWRJHQyZZSODFyZNDFKPHG\F]Q\FK0\- FLHUąNMHVWSRGVWDZRZ\PVSRVREHPRJUDQLF]DQLDWUDQVPL-VMLGUREQRXVWURMyZZUDĪOLZ\FKQDLQIHNFMĊSDFMHQWyZRUD] ]DSRELHJDQLD NRQWDPLQDFML VSU]ĊWX L SRZLHU]FKQL V]SLWDO-Q\FK7DEHOD

KONFLIKT INTERESÓW: nie zgłoszono.

PIŚMIENNICTWO

1. Fleischer M, Ozorowski T, Pawlik K et al. Zalecenia prowadzenia mikrobiolo-gicznych badań przesiewowych u hospitalizowanych pacjentów. Narodowy Program Ochrony Antybiotyków (online) 2017; http://antybiotyki.edu.pl/pdf/ drZALECENIAPROWADZENIABADAN13.07.pdf, pp. 5–21.

2. Wang J, Foxman B, Mody L, Snitkin ES. Network of microbial and antibiotic in-teractions drive colonization and infection with multidrug-resistant organi-sms. Proc Natl Acad Sci USA 2017;114(39):10467–10472.

3. Jermakow K, Fleischer M, Pajączkowska M et al. Ocena kolonizacji wieloopor-nymi szczepami pacjentów przyjętych po zabiegach chirurgicznych na oddział intensywnej terapii szpitala klinicznego. Forum Zakażeń 2016;7(5):367–372. 4. Wójkowska-Mach J, Gryglewska B, Różańska A, Bulanda M. Zasady

profilakty-ki i nadzoru nad zakażeniami w zakładach opieprofilakty-ki długoterminowej. Medycyna Praktyczna (online) 2013; https://infekcje.mp.pl/wytyczne/93321

5. Dumyati G, Stone ND, Nace DA, Crnich CJ, Jump RL. Challenges and strate-gies for prevention of multidrug-resistant organism transmission in nursing homes. Curr Infect Dis Rep 2017;19(4):18.

6. Chervet D, Lortholary O, Zahar JR, Dufougeray A, Pilmis B, Partouche H. Anti-microbial resistance in community-acquired urinary tract infections in Paris in 2015. Med Mal Infect 2017 [Epub ahead of print].

7. Nishino Y, Shimojima Y, Suzuki Y et al. Detection of the mcr-1 gene in coli-stin resistant Escherichia coli from retail meat in Japan. Microbiol Immunol 2017;61(12):554–557.

8. Heczko PB, Wójkowska-Mach J. Zakażenia Szpitalne: Podręcznik dla Zespo-łów Kontroli Zakażeń. 1st _{edn. Wydawnictwo Lekarskie PZWL, Warszawa, 2009,}

p. 203.

Wskazanie do higieny rąk Ryzyko transmisji patogenów Cel Przykład

Przed kontaktem z pacjentem Transmisja patogenów ze środowi-ska szpitalnego na skórę pacjenta

Przeciwdziałanie skolonizowaniu pa-cjenta florą szpitalną i florą pozosta-łych pacjentów

Kontakt z klamkami, telefonem, po-danie dłoni pacjentowi

Przed aseptyczną procedurą Transmisja patogenów ze środowi-ska szpitalnego (w tym skóry pacjen-ta) w miejsca szczególnie narażone na zakażenia

Niedopuszczenie do transmisji flory endogennej pacjenta ze strefy tzw. czystej do tzw. brudnej

Zmiana opatrunku, założenie i sprawdzanie cewnika dopęcherzo-wego, iniekcje

Po ekspozycji na płyny ustrojowe Ryzyko skażenia rąk potencjalnie groźnymi patogenami

Zapobieganie infekcjom w gru-pie personelu medycznego

Zmiana opatrunku u pacjenta i kon-tynuacja badania w pozostałych stre-fach

Po kontakcie z pacjentem Transmisja patogenów z pacjenta na otoczenie (ryzyko kontaminacji po-wierzchni i sprzętów)

Uniknięcie transmisji flory bakteryj-nej pacjenta na otoczenie szpitalne

Podanie pacjentowi dłoni i później-sze dotykanie otoczenia, otwiera-nie drzwi

Po kontakcie z otoczeniem pacjenta Transmisja patogenów z pacjenta na otoczenie

Zapobieganie transmisji flory bak-teryjnej pacjenta na otoczenie szpi-talne

Kontakt z łóżkiem, pościelą pacjen-ta, a następnie dotknięcie klamki (otwieranie drzwi)



© Evereth Publishing, 2017

illance cultures and contact/droplet precautions for control of methicillin-resi-stant Staphylococcus aureus. J Hosp Infect 2002;51(2):126–132.

10. Enoch DA, Summers C, Brown NM et al. Investigation and management of an outbreak of multidrug-carbapenem-resistant _{Acinetobacter baumannii in} Cambridge, UK. J Hosp Infect 2008;70(2):109–118.

11. Miętkiewicz S, Siczyńska B, Dyk D. Higiena rąk a redukcja zakażeń. Czy war-to podejmować działania na rzecz poprawy higieny rąk? Probl Hig Epidemiol 2014;95(3):580–585.

12. Lane HJ, Blum N, Fee E. Oliver Wendell Holmes (1809–1894) and Ignaz Philipp Semmelweis (1818–1865): preventing the transmission of puerperal fever. Am J Pub Health 2010;100(6):1008–1009.

13. Rożkiewicz D. Ręce personelu jako potencjalne źródło zakażeń szpitalnych. Za-każenia 2011;5:6–12.

14. World Health Organization. Wytyczne WHO dotyczące higieny rąk w opiece zdrowotnej – podsumowanie. Pierwsza światowa inicjatywa na rzecz bezpie-czeństwa pacjenta „Higiena rąk to bezpieczna opieka”. World Health Organiza-tion (online) 2009; https://gis.gov.pl/images/ep/podmioty_lecznicze/wytycz-ne_who-higiena_r%C4%85k.pdf

Programu Ochrony Antybiotyków 2014;1:1–5.

16. Fleischer M, Rusiecka-Ziółkowska J, Jermakow K, Fleischer-Stępniewska K. De-kontaminacja środowiska szpitalnego i jej znaczenie w profilaktyce zakażeń związanych z hospitalizacją. Forum Zakażeń 2015;6(4):217–225.

17. Tarka P. Higieniczna i chirurgiczna dezynfekcja rąk – normy europejskie, ochro-na skóry rąk. Zakażenia 2010;6:14–20.

18. Pittet D, Allegranzi B, Boyce J; World Health Organization World Alliance for Patient Safety First Global Patient Safety Challenge Core Group of Experts. The World Health Organization guidelines on hand hygiene in health care and their consensus recommendations. Infect Control Hosp Epidemiol 2009;30(7):611–622.

19. Klimberg A, Marcinkowski JT. Higiena i mycie rąk. In: Marcinkowski JT (ed.). Hi-giena, Profilaktyka i Organizacja w Zawodach Medycznych. Wydawnictwo Le-karskie PZWL, Warszawa, 2003, pp. 115–125.