Ocena funkcji turystycznej miast wojewódzkich w Polsce

Pełen tekst

(1)Zeszyty Naukowe nr. 842. 2010. Uniwersytetu Ekonomicznego w Krakowie. Barbara Ostrowska Katedra Gospodarki Regionalnej. Ocena funkcji turystycznej miast wojewódzkich w Polsce 1. Znaczenie turystyki w rozwoju miast Rozwój turystyki ma istotny wpływ na funkcjonowanie miast i zmiany w przestrzeni miejskiej. Turystyka w wielu wypadkach odgrywa niebanalną rolę w rozwoju społeczno-gospodarczym przestrzeni miast. Planiści funkcję turystyczną miast traktują jako jeden z ważniejszych czynników decydujących o przemianach funkcjonalnych miast, zwłaszcza w ich śródmieściach i terenach centralnych. W strategii rozwoju wielu miast funkcja turystyczna wybija się na pierwsze miejsce. Od początków rozwoju turystyki miasta stanowiły jeden z głównych celów podróży turystycznych. Ruch turystyczny kieruje się zarówno do metropolii i historycznych centrów wielkich miast, jak i miast średnich i małych, które mogą zaoferować przyjezdnym różne formy spędzania czasu wolnego. Turystyka rozwija się w różnych typach ośrodków miejskich, m.in.: stolicach państw, dużych metropoliach, w miastach historycznych, miastach o charakterze wypoczynkowym, miastach uzdrowiskowych, ośrodkach przemysłowych, centrach administracyjnych, kongresowych i biznesowych, w centrach wystaw i targów, a także w małych miasteczkach. Turystyka miejska jest pojęciem określającym złożony system turystyki w mieście, na który składają się wszystkie uwarunkowania i przejawy aktywności turystycznej występujące na tym obszarze, tak z punktu widzenia atrakcyjności turystycznej przestrzeni miasta, form ruchu turystycznego, jak i infrastruktury turystycznej1. Turystyka może mieć dla gospodarki miejskiej znaczenie podstawowe, uzupełniające, jak i poboczne. O roli, jaką odgrywa ona w systemie gospo1. Turystyka, red. W. Kurek, Wydawnictwo Naukowe PWN, Warszawa 2007, s. 320..

(2) 54. Barbara Ostrowska. darki lokalnej, decydują nie tylko walory turystyczne oraz wielkość zagospodarowania i ruchu turystycznego, ale również wielkość miasta. W dużych miastach – centrach turystycznych, decydujące znaczenie w rozwoju turystyki przypada podmiotom branży turystycznej, w tym szczególnie ponadnarodowym koncernom turystycznym. Inaczej proces ten przebiega w miastach małych i średniej wielkości, w których rola stymulatora i propagatora rozwoju funkcji turystycznej jest domeną władz lokalnych. Wielkość i struktura ruchu turystycznego zależą w dużej mierze od elementów atrakcyjności turystycznej miast, wśród których za najważniejsze należy uznać: zasoby architektury zabytkowej oraz dzielnice nowoczesne; obiekty i spotkania kulturalne, takie jak: teatry, kina, galerie, wystawy, muzea, opery i operetki, koncerty, festiwale; obiekty sakralne; dzielnice etniczne; potencjał naukowy i akademicki miasta; centra handlowe i konferencyjne; centra rozrywkowe; obiekty sportowe; obiekty noclegowe i gastronomiczne oraz ważne węzły komunikacyjne. Na atrakcyjność miasta wpływają z jednej strony walory turystyczne miasta, z drugiej zaś zróżnicowane funkcje, jakie pełni miasto. Możliwe jest więc równoległe występowanie wielu form turystyki wiążących się z różnymi motywami odwiedzenia miasta. Zwiedzanie miasta może się łączyć z załatwianiem spraw osobistych, z zakupami czy wizytą u specjalisty, może wiązać się z uczestnictwem w spotkaniach biznesowych, w konferencjach czy odwiedzinami u rodziny lub znajomych. Ważnym czynnikiem decydującym o przyjazdach do dużych miast są pełnione przez nie funkcje metropolitalne, takie jak: funkcja polityczna, administracyjna, naukowa, kulturalna, gospodarcza, finansowa, komunikacyjna. Związki przyczynowo-skutkowe pomiędzy podstawowymi funkcjami aglomeracji a strukturą ruchu turystycznego przedstawia tabela 1. Tabela 1. Związki przyczynowo-skutkowe między podstawowymi funkcjami aglomeracji a strukturą ruchu turystycznego Centrum historyczno-kulturalne i centrum współczesne. Przyjazdy w celach poznawczych – zwiedzanie, uczestnictwo w wydarzeniach kulturalnych. Centrum naukowe. Przyjazdy naukowe, szkoleniowe. Centrum gospodarcze i centrum współczesne. Turystyka biznesowa, zakupy, przyjazdy w interesach. Centrum administracyjno-polityczne. Przyjazdy służbowe. Centrum transportowe. Przyjazdy tranzytowe. Mieszkańcy miasta. Przyjazdy w odwiedziny. Źródło: S. Liszewski, Przestrzeń turystyczna miasta – przykład Łodzi, „Turyzm” 1999, nr 9, za: Turystyka, s. 321..

(3) 55. Ocena funkcji turystycznej miast…. W dobie globalnej gospodarki i transportu szczególne znaczenie mają miasta pełniące funkcje węzłów komunikacyjnych. Z punktu widzenia międzynarodowego ruchu turystycznego szczególnie ważne są miasta dysponujące portami lotniczymi. Zakres oddziaływania miasta na obszary źródłowe ruchu turystycznego ma bezpośredni związek ze skalą atrakcyjności turystycznej i motywami przyjazdu. Oddziaływanie grawitacyjne miasta można rozpatrywać w skali regionalnej, krajowej i międzynarodowej. Zasięg regionalny przyciągania ruchu turystycznego do miasta obejmuje strefę podmiejską oraz obszary sąsiednie o dobrych warunkach dostępności komunikacyjnej. Są to jednodniowe lub kilkugodzinne pobyty, głównie w celach handlowych, administracyjnych, rozrywkowych, religijnych, naukowych itp. Zakres oddziaływania danego miasta w skali krajowej wynika z rangi walorów (zabytki, zbiory muzealne itd.) oraz z pozycji w systemie społeczno-gospodarczym kraju (np. stolica kraju). Zakres oddziaływania miasta w skali międzynarodowej wiąże się z jego atrakcyjnością postrzeganą w skali światowej. Międzynarodowy ruch turystyczny przyciągają miasta historyczne, centra kultu religijnego oraz wielkie metropolie będące ośrodkami gospodarczymi, naukowymi, kulturowymi, politycznymi, komunikacyjnymi. Masowy ruch turystyczny w miastach może prowadzić do powstania konfliktu między funkcją turystyczną a innymi funkcjami miast lub ich dzielnic, np. funkcją mieszkaniową, przemysłową. Prawidłowy rozwój turystyki w miastach wymaga pełnego, aktywnego zaangażowania się władz samorządowych w prowadzenie miejskiej polityki turystycznej, której głównym celem jest stworzenie warunków do trwałego rozwoju turystyki i promowanie atrakcyjności turystycznej miasta. 2. Wskaźniki funkcji turystycznej miast Miastotwórcza funkcja turystyki jest odzwierciedleniem rangi, jaką turystyka posiada w strukturze funkcjonalnej danego miasta. Jednym z mierników oceny rozwoju turystyki w danym mieście jest liczba miejsc noclegowych, w tym miejsc w hotelach, oraz liczba turystów korzystających z noclegów w stosunku do powierzchni i liczby ludności miasta. Szczególnie popularne w badaniach empirycznych są wskaźniki Baretje’a-Deferta, oceniające funkcję turystyczną miejscowości. Jednym z nich jest wskaźnik Tbd, który oblicza się według wzoru2: Tbd =. 2. 100 N , L. T. Lijewski, B. Mikułowski, J. Wyrzykowski, Geografia turystyki Polski, PWE, Warszawa 1998, s. 23..

(4) 56. Barbara Ostrowska. gdzie: N – liczba turystycznych miejsc noclegowych w hotelach, motelach i pensjonatach, L – liczba ludności miejscowej. Miernik ten określa liczbę miejsc noclegowych przypadającą na 100 mieszkańców. Przyjmuje się, że dla miejscowości o niewielkim zagospodarowaniu turystycznym wskaźnik Baretje’a-Deferta jest stosunkowo niski, od 1 do 100. Zgodnie z tym wskaźnikiem funkcja turystyczna miejscowości zaczyna się wykształcać, gdy ma on wartość 100, a przy wskaźniku od 100 do 500 funkcja turystyczna miejscowości jest już dobrze rozwinięta. Wartość 100 oznacza, że pojemność bazy noclegowej jest równa liczbie mieszkańców. W dużych miastach o dużej liczbie ludności wskaźnik ten jest niski. Przy obliczaniu tego wskaźnika dla poszczególnych państw, a także dla dużych miast, uzasadnione jest obliczanie liczby miejsc noclegowych przypadających na 1 tys. mieszkańców. Wśród innych popularnych wskaźników wyznaczających funkcję turystyczną obszaru wymienić należy wskaźnik Schneidera Ts, który wyrażany jest wzorem3: Ts =. 100 T , L. gdzie: T – liczba turystów korzystających z noclegów w hotelach, L – liczba ludności miejscowej. W analizie ruchu turystycznego i zagospodarowania turystycznego w odniesieniu do powierzchni stosuje się wskaźniki4: Gt =. T , S. Gb =. N , S. gdzie: T – liczba osób korzystających z noclegów w hotelach, N – liczba miejsc hotelowych, S – powierzchnia w ha. Wskaźnik Gt określa gęstość ruchu turystycznego na danym obszarze, natomiast wskaźnik Gb – gęstość bazy noclegowej. 3. Ibidem, s. 24.. 4. Ibidem, s. 25..

(5) Ocena funkcji turystycznej miast…. 57. 3. Wskaźniki funkcji turystycznej miast wojewódzkich w Polsce Baza noclegowa uznawana jest za główny wskaźnik zdolności recepcyjnej danego regionu czy miejscowości. Wielkość oraz struktura rodzajowa i przestrzenna podaży miejsc noclegowych wiąże się przede wszystkim z występowaniem walorów turystycznych i ich rangą oraz rodzajem popytu. Rozmieszczenie zasobów bazy noclegowej w Polsce nie jest równomierne. Blisko połowa wszystkich miejsc noclegowych jest zlokalizowana w czterech województwach o dużych walorach turystycznych; są to: zachodniopomorskie, małopolskie, pomorskie i dolnośląskie. Warto zwrócić uwagę, że w poszczególnych województwach miasta wojewódzkie mają bardzo zróżnicowany udział w podaży miejsc noclegowych. Przykładowo w Warszawie koncentruje się 82,2% całej podaży miejsc hotelowych województwa mazowieckiego. Znaczna koncentracja bazy hotelowej występuje także w Krakowie – 67,9% miejsc hotelowych województwa małopolskiego, w Poznaniu – 46,8% miejsc hotelowych województwa wielkopolskiego, w Łodzi – 45,9% miejsc hotelowych województwa łódzkiego i w Białymstoku – 44,1% miejsc hotelowych województwa podlaskiego. W Zielonej Górze znajduje się zaledwie 13,5% miejsc hotelowych województwa lubuskiego, w Katowicach – 17,9% miejsc hotelowych województwa śląskiego, w Rzeszowie – 18,1% miejsc hotelowych województwa podkarpackiego, zaś w Gdańsku – 21,8% miejsc hotelowych województwa pomorskiego. W innych dużych miastach, takich jak: Bydgoszcz, Wrocław, Szczecin, Opole, Lublin, skupia się od 25% do 40% miejsc hotelowych danego województwa5. Działalność hotelowa jest szczególnie podatna na oddziaływanie czynników rynkowych. Wszelkie zmiany zachodzące w sytuacji gospodarczej czy politycznej oddziałują na popyt na usługi hotelowe i turystyczne. Załamania koniunktury gospodarczej wywołują tendencję do oszczędności w wydatkach zarówno prywatnych, jak i całej sfery gospodarczej, w tym szczególnie związanych z podróżami służbowymi i turystycznymi. W latach 2000–2007 liczba obiektów hotelowych w Polsce wzrosła o 48,3%, zaś w miastach wojewódzkich przybyło w tym okresie 151 obiektów hotelowych, czyli nastąpił wzrost o 63%. W miastach wojewódzkich największą dynamikę wzrostu (ponadsześciokrotny wzrost) odnotowano w kategorii obiektów o najwyższym standardzie, czyli hoteli kategorii 5-gwiazdkowych. Podobne tempo wzrostu liczby obiektów hotelowych występowało w kategorii hoteli 4-gwiazdkowych (69,6%) i hoteli 3-gwiazdkowych (63,5%). W badanym okresie zmalała natomiast liczba hoteli o najniższym standardzie, czyli 1-gwiazdkowych (o 13,1%). 5. Turystyka w 2007 roku. Informacje i opracowania statystyczne, GUS, Warszawa 2008..

(6) 240. 37. 5. 13. 9. 12. 7. 45. 5. 17. 9. 6. 23. 6. 13. 27. 6. Miasta wojewódzkie ogółem. Warszawa. Białystok. Bydgoszcz. Gdańsk. Katowice. Kielce. Kraków. Lublin. Łódź. Olsztyn. Opole. Poznań. Rzeszów. Szczecin. Wrocław. Zielona Góra. 8. 36. 18. 9. 40. 9. 11. 16. 11. 99. 17. 14. 17. 15. 8. 63. 391. 1370. 2007. –. –. –. –. –. –. –. –. –. –. –. –. –. –. –. 3. 3. 6. 2000. -. 2. -. -. 1. –. –. –. –. 6. -. 1. 2. –. –. 8. 20. 24. 2007. 5-gwiazdkowe. –. 5. 1. –. 1. –. –. –. –. 5. -. 1. 2. 2. 1. 5. 23. 40. 2000. –. 7. 4. –. 3. –. –. –. 1. 9. 1. 2. 2. 2. 2. 6. 39. 84. 2007. 4-gwiazdkowe. 2. 14. 7. 2. 15. 3. 5. 4. 2. 19. 1. 4. 6. 3. 2. 15. 104. 333. 2000. 4. 17. 5. 5. 22. 7. 5. 7. 5. 53. 5. 3. 10. 4. 2. 16. 170. 547. 2007. 3-gwiazdkowe. Obiekty. 1. 5. 2. 1. 6. -. 2. 8. 2. 13. 5. 6. 1. 4. 2. 6. 64. 285. 2000. 1. 7. 4. 2. 11. -. 4. 7. 2. 21. 9. 3. 3. 8. 3. 16. 101. 450. 2007. 2-gwiazdkowe. 3. 3. 3. 3. 1. 3. 2. 5. 1. 8. 1. 1. –. 4. –. 8. 46. 260. 2000. 3. 3. 5. 2. 2. 1. 2. 2. 1. 6. 2. 2. –. –. –. 9. 40. 157. 2007. 1-gwiazdkowe. Źródło: opracowanie własne na podstawie: Turystyka w 2000 roku. Informacje i opracowania statystyczne, GUS, Warszawa 2001; Turystyka w 2007 roku…. 924. 2000. Polska. Wyszczególnienie. Obiekty ogółem. Tabela 2. Obiekty hotelowe według kategorii w miastach wojewódzkich w latach 2000 i 2007. 58. Barbara Ostrowska.

(7) 59. Ocena funkcji turystycznej miast…. W ciągu siedmiu lat objętych badaniami najwięcej nowych hoteli przybyło w Krakowie, Warszawie i Poznaniu. W Krakowie otwarto 54 nowe hotele, w tym 6 obiektów 5-gwiazdkowych, 4 hotele 4-gwiazdkowe, 34 hotele 3-gwiazdkowe, 8 hoteli 2-gwiazdkowych i 2 hotele 1-gwiazdkowe. W Warszawie powstało 26 nowych obiektów hotelowych, w tym 5 hoteli najwyższej kategorii, 10 obiektów 2-gwiazdkowych oraz po jednym obiekcie w pozostałych kategoriach. Poznań wzbogacił się o 1 hotel 5-gwiazdkowy, 2 hotele 2-gwiazdkowe i 1 hotel 1-gwiazdkowy. Dane na temat obiektów hotelowych według kategorii w miastach wojewódzkich w 2000 r. i 2007 r. przedstawia tabela 2. Wśród miast wojewódzkich największą liczbę miejsc noclegowych ogółem (21 048) oraz miejsc hotelowych (18 084) posiada Warszawa. Drugie miejsce zajmuje Kraków (17 013 miejsc noclegowych ogółem) i (13 862 miejsc hotelowych). Kolejne lokaty w rankingu pod względem miejsc noclegowych ogółem zajmują Gdańsk, Poznań i Wrocław, natomiast pod względem miejsc hotelowych – Poznań, Wrocław oraz Szczecin. Liczba turystów korzystających z noclegów ogółem oraz turystów zagranicznych korzystających z noclegów w hotelach potwierdza znaczenie funkcji turystycznej stolicy kraju oraz kolejno Krakowa, Wrocławia, Poznania i Szczecina. Średni czas pobytu turystów korzystających z noclegu w hotelach w miastach wojewódzkich wynosi ok. 2 dni i jest tylko nieznacznie wyższy dla turystów zagranicznych. Wskaźnik określający stopień wykorzystania pokoi w hotelach jest najwyższy we Wrocławiu (67,5), w Krakowie (60,6), Gdańsku (60,4) i Warszawie (60,1). Dane dotyczące miejsc noclegowych oraz liczby turystów korzystających z noclegów w hotelach w miastach wojewódzkich w 2007 r. przedstawiają tabele 3 i 4 oraz rys. 1 i 2. Tabela 3. Miejsca noclegowe w miastach wojewódzkich w 2007 r. Miasto. Powierzchnia (w km2). Ludność ogółem. Liczba miejsc noclegowych ogółema. Liczba miejsc noclegowych w hotelach. Warszawa. 51 722. 1 706 624. 21 048. 18 084. Białystok. 10 212. 294 143. 1 554. 1 025. Bydgoszcz. 17 457. 361 222. 2 045. 1 447. Gdańsk. 26 162. 455 717. 9 789. 2 542. Katowice. 16 468. 312 201. 2 614. 2 025. Kielce. 10 965. 205 902. 1 589. 1 446. Kraków. 32 680. 756 583. 17 013. 13 862. Lublin. 14 745. 351 806. 2 753. 1 328. Łódź. 29 325. 753 192. 3 358. 2 405.

(8) 60. Barbara Ostrowska. cd. tabeli 3 Powierzchnia (w km2). Ludność ogółem. Liczba miejsc noclegowych ogółema. Liczba miejsc noclegowych w hotelach. Olsztyn. 8 833. 175 710. 5 366. 1 531. Opole. 9 655. 126 748. 747. 543. Poznań. 26 185. 560 932. 7 730. 5 490. Rzeszów. 9 154. 166 454. 1 784. 615. Szczecin. 30 077. 407 811. 5 205. 3 155. Wrocław. 29 282. 632 930. 7 303. 5 143. 5 820. 117 523. 1 011. 592. Miasto. Zielona Góra a. Dane za 2006 r.; miejsca noclegowe ogółem w turystycznych obiektach zbiorowego zakwaterowania. Źródło: opracowanie własne na podstawie: Turystyka w 2007 r. …; Miasta wojewódzkie. Podstawowe dane statystyczne, GUS, Poznań 2008; Miasta w liczbach 2005–2006, GUS, Warszawa 2008; stat.gov.pl.. Tabela 4. Korzystający z noclegów w hotelach w miastach wojewódzkich w 2007 r. Miasto. Korzystający Korzystający z noclegów w hotelach z noclegów w hotelach turyści zagraniczni. Warszawa. 1 762 507. 1 759 075. 731 095. Białystok. 130 271. 103 833. 30 331. Bydgoszcz. 106 559. 104 431. 13 640. Gdańsk. 372 562. 195 621. 109 331. Katowice. 180 208. 166 966. 58 672. 85 790. 85 010. 9 047. 1 319 736. 1 168 227. 722 639. Lublin. 166 790. 129 905. 42 781. Łódź. 283 554. 231 926. 63 237. Olsztyn. 132 356. 104 913. 25 271. Opole. 48 800. 42 925. 13 209. Poznań. 482 219. 436 539. 148 361. Rzeszów. 92 103. 55 959. 12 450. Szczecin. 352 415. 305 131. 141 820. Wrocław. 655 197. 511 765. 214 626. 53 157. 49 808. 11 934. Kielce Kraków. Zielona Góra a. Korzystający z noclegów ogółema. Dane dla 2006 r. Źródło: opracowanie własne na podstawie: Turystyka w 2007 r. …; Miasta wojewódzkie…; Miasta w liczbach 2005–2006; stat.gov.pl..

(9) 61. Ocena funkcji turystycznej miast…. 20000. 15000. 10000. 5000. Opole. Zielona Góra. Rzeszów. Białystok. Lublin. Kielce. Bydgoszcz. Olsztyn. Katowice. Łódź. Gdańsk. Szczecin. Wrocław. Poznań. Kraków. Warszawa. 0. Rys. 1. Miejsca noclegowe w hotelach w miastach wojewódzkich w 2007 r.. ( . '$. &&. &!&($. &. . !&"%. (. #.

(10) ($.

(11) .

(12) "$. !. %!&&. '%!". . !&$. Źródło: dane tabeli 3.. &%!"+,%)&)($)$)*"* "# %-)& &) &%!"+,%)&)($)$)*"*. Rys. 2. Korzystający z noclegów w hotelach w miastach wojewódzkich w 2007 r. (w tys.) Źródło: dane tabeli 4.. O rozwoju funkcji turystycznej miasta świadczy wzrost liczby miejsc noclegowych w stosunku do liczby stałych mieszkańców. Obliczony wskaźnik Ts dla 2007 r. wskazuje, że miastem, w którym funkcja turystyczna wyrażona relacją.

(13) 62. Barbara Ostrowska. turystów (zarówno ogółem, jak i zagranicznych) korzystających z noclegów do stałej ludności miasta jest zaznaczona najwyraźniej wśród miast wojewódzkich w Polsce, jest Kraków. Na kolejnych miejscach znalazły się Warszawa, Wrocław, Szczecin, Poznań i Gdańsk (zob. tabela 6). Tabela 5. Udzielone noclegi w hotelach w miastach wojewódzkich w 2007 r. Udzielone noclegi w hotelach ogółem. Udzielone noclegi turystom zagranicznym w hotelach. Średni czas pobytu w hotelach. Średni czas pobytu turystów zagranicznych w hotelach. Stopień wykorzystania pokoi w hotelach. Warszawa. 3 207 131. 1 410 642. 1,82. 1,93. 60,1. Białystok. 172 009. 49 286. 1,66. 1,62. 51,1. Bydgoszcz. 179 136. 32 492. 1,72. 2,38. 41,9. Gdańsk. 404 833. 256 106. 2,07. 2,34. 60,4. Katowice. 306 391. 126 343. 1,84. 2,15. 51,4. Kielce. 138 936. 20 869. 1,63. 2,31. 32,3. 2 405 698. 1 648 109. 2,06. 2,28. 60,6. Lublin. 192 875. 62 196. 1,48. 1,45. 44,4. Łódź. 390 282. 127 001. 1,68. 2,01. 52,6. Olsztyn. 176 693. 62 707. 1,68. 2,48. 43,2. Opole. 66 512. 27 076. 1,55. 2,05. 42,8. Poznań. 680 353. 254 854. 1,56. 1,72. 45,7. Rzeszów. 95 042. 28 091. 1,70. 2,26. 51,3. Szczecin. 505 006. 263 624. 1,66. 1,86. 54,1. Wrocław. 898 585. 430 746. 1,76. 2,01. 67,5. 80 346. 20 459. 1,61. 1,71. 43,0. Miasto. Kraków. Zielona Góra. Źródło: Turystyka w 2007 r. … oraz obliczenia własne.. Wskaźnik Baretjeʼa-Deferta Tbd, odnoszący liczbę miejsc noclegowych ogółem do liczby ludności, jest najwyższy dla Olsztyna, a następnie kolejno dla Krakowa, Gdańska, Poznania, Szczecina, Warszawy i Wrocławia. Natomiast wskaźnik Tbd uwzględniający miejsca noclegowe w hotelach w stosunku do liczby stałych mieszkańców jest najwyższy dla Krakowa, a następnie dla Warszawy, Poznania, Wrocławia i Olsztyna. Obliczone dla miast wojewódzkich wskaźniki Ts i Tbd prezentują tabela 6 oraz rys. 3 i 4..

(14) 63. Ocena funkcji turystycznej miast…. Wskaźniki G t i G b wskazują na nasilenie rozmiarów ruchu turystycznego i miejsc noclegowych w stosunku do powierzchni danego miasta. Tabela 6. Wskaźniki Ts i Tbd obliczone dla miast wojewódzkich w 2007 r. Ts ogółem. Ts hotele. Ts turyści zagraniczni. Tbd ogółem. Tbd hotele. Warszawa. 103,27. 103,07. 42,84. 1,23. 1,06. Białystok. 44,29. 35,30. 10,31. 0,53. 0,35. Bydgoszcz. 29,50. 28,91. 3,78. 0,57. 0,40. Gdańsk. 81,75. 42,93. 23,99. 2,15. 0,56. Katowice. 57,72. 53,48. 18,79. 0,84. 0,65. Kielce. 41,67. 41,29. 4,39. 0,77. 0,70. Kraków. 174,43. 154,41. 95,51. 2,25. 1,83. Lublin. 47,41. 36,93. 12,16. 0,78. 0,38. Łódź. 37,65. 30,79. 8,40. 0,45. 0,32. Olsztyn. 75,33. 59,71. 14,38. 3,05. 0,87. Opole. 38,50. 33,87. 10,42. 0,59. 0,43. Poznań. 85,97. 77,82. 26,45. 1,38. 0,98. Rzeszów. 55,33. 33,62. 7,48. 1,07. 0,37. Szczecin. 86,42. 74,82. 34,78. 1,28. 0,77. Wrocław. 103,52. 80,86. 33,91. 1,15. 0,81. 45,23. 42,38. 10,15. 0,86. 0,50. Miasto. Zielona Góra. Źródło: obliczenia własne na podstawie danych tabel 3 i 4.. Wskaźnik Gt, określany jako wskaźnik gęstości ruchu turystycznego, najwyższy jest dla Krakowa, a następnie Warszawy, Wrocławia i Poznania. Wskaźnik Gb, określany jako wskaźnik gęstości bazy noclegowej, bierze po uwagę liczbę miejsc noclegowych w stosunku do powierzchni miasta. Największe zagęszczenie bazy hotelowej występuje w Krakowie, Warszawie, Poznaniu, Wrocławiu i Olsztynie. Natomiast wskaźnik Gb uwzględniający liczbę miejsc noclegowych ogółem w stosunku do powierzchni miasta jest najwyższy dla Olsztyna, Krakowa, Warszawy, Gdańska, Poznania i Wrocławia. Poziom wskaźników Gt i Gb przedstawiają tabela 7 i rys. 5 i 6..

(15) 64. Barbara Ostrowska. Ts)('+. Ts)*". Ts)"# %,)& &. Rys. 3. Wskaźniki Ts obliczone dla miast wojewódzkich w 2007 r. Źródło: dane tabeli 6.. )%* )%& (%* (%& '%* '%& &%*. Tbd$#. Tbd+. Rys. 4. Wskaźniki Tbd obliczone dla miast wojewódzkich w 2007 r. Źródło: dane tabeli 6.. $. #.

(16) "". ""$. ". . "!. $. . $. . . . !"". #!. " . &. ( . '$. &&. &!&($. &. . !&"%. (. #.

(17) ($.

(18) .

(19) "$. !. %!&&. '%!". !&$. .

(20) 65. Ocena funkcji turystycznej miast… Tabela 7. Wskaźniki Gt i Gb obliczone dla miast wojewódzkich w 2007 r. Gt ogółem. Gt hotele. Gt turyści zagraniczni. Gb ogółem. Gb hotele. Warszawa. 34,08. 34,01. 14,14. 0,41. 0,35. Białystok. 12,76. 10,17. 2,97. 0,15. 0,10. Bydgoszcz. 6,10. 5,98. 0,78. 0,12. 0,08. Gdańsk. 14,24. 7,48. 4,18. 0,37. 0,10. Katowice. 10,94. 10,14. 3,56. 0,16. 0,12. 7,82. 7,75. 0,83. 0,14. 0,13. Kraków. 40,38. 35,75. 22,11. 0,52. 0,42. Lublin. 11,31. 8,81. 2,90. 0,19. 0,09. Łódź. 9,67. 7,91. 2,16. 0,11. 0,08. 14,98. 11,88. 2,86. 0,61. 0,17. Opole. 5,05. 4,45. 1,37. 0,08. 0,06. Poznań. 18,42. 16,67. 5,67. 0,30. 0,21. Rzeszów. 10,06. 6,11. 1,36. 0,19. 0,07. Szczecin. 11,72. 10,14. 4,72. 0,17. 0,10. Wrocław. 22,38. 17,48. 7,33. 0,25. 0,18. 9,13. 8,56. 2,05. 0,17. 0,10. Miasto. Kielce. Olsztyn. Zielona Góra. Źródło: obliczenia własne na podstawie danych tabel 3 i 4.. )* )% (* (% '* '% &* &% *. Gt$#. Gt+. $. #.

(21) "". Gt!,"". Rys. 5. Wskaźniki Gt obliczone dla miast wojewódzkich w 2007 r. Źródło: dane tabeli 7.. ""$. ". . "!. $. . $. . . . !"". #!. " . %.

(22) 66. Barbara Ostrowska. &%&%, &%+ &%* &%) &%( &%'. Gb$#. $. #.

(23) "". ""$. ". . "!. $. . $. . . . !"". #!. " . &. Gb.. Rys. 6. Wskaźniki Gb obliczone dla miast wojewódzkich w 2007 r. Źródło: dane tabeli 7.. 4. Wnioski Przeprowadzone badania i analiza wskaźników upoważniają do wysunięcia następujących wniosków: – na pierwsze miejsce wśród miast wojewódzkich pod względem znaczenia funkcji turystycznej w rozwoju miasta wysuwa się Kraków, – miasta, w których funkcja turystyczna odgrywa bardzo ważną rolę, to: Warszawa, Wrocław, Poznań, Gdańsk, Szczecin i Olsztyn, – w pozostałych miastach wojewódzkich, tj.: Białymstoku, Bydgoszczy, Katowicach, Kielcach, Lublinie, Łodzi, Opolu, Rzeszowie i Zielonej Górze, w porównaniu z wyżej wymienionymi miastami, turystyka odgrywa mniej znaczącą rolę. Literatura Lijewski T., Mikułowski B., Wyrzykowski J., Geografia turystyki Polski, PWE, Warszawa 1998. Miasta w liczbach 2005–2006, GUS, Warszawa 2008. Miasta wojewódzkie. Podstawowe dane statystyczne, GUS, Poznań 2008. Turystyka, red. W. Kurek, Wydawnictwo Naukowe PWN, Warszawa 2007. Turystyka w 2000 roku. Informacje i opracowania statystyczne, GUS, Warszawa 2001. Turystyka w 2007 roku. Informacje i opracowania statystyczne, GUS, Warszawa 2008..

(24) Ocena funkcji turystycznej miast…. 67. An Evaluation of the Role of Tourism in Provincial Cities in Poland The city-building function of tourism is a reflection of the significance of tourism in the functional structure of a city. Cities have been major tourist destinations since tourism began. The scope of a city’s interaction on an international scale can be attributed to its perceived attractiveness in the world. Historical cities, religious centres, and large cities that serve as economic, scientific, cultural, political, and communication centres attract international tourist traffic. The role tourism plays in a local economic system is decided not only by the tourist amenities and the extent of tourism (in terms of both the offer and number of visitors), but also the size of the city. Tourist traffic is pulled in by both metropolises and historical centers of large cities, as well as medium and small cities that offer visitors various ways to spend their leisure time. The role and importance of tourism in the development of cities are revealed by indicators applying the numbers of beds and tourists visiting the city to the number of permanent residents and the area of the city itself. Tourism in many Polish voivodship capital cities plays an enormous role in their socio-economic development..

(25)