Pozyskanie efektów jedności gospodarczej jako przesłanka tworzenia struktury holdingowej

Pełen tekst

(1)Zeszyty Naukowe nr. 691. 2006. Akademii Ekonomicznej w Krakowie. Joanna Toborek-Mazur Katedra RachunkowoÊci. Pozyskanie efektów jednoÊci gospodarczej jako przes∏anka tworzenia struktury holdingowej 1. Wprowadzenie Holding jest szczególną formą koncentracji kapitału. Istotną cechą wyróżniającą go spośród innych spółek jest ukierunkowanie na zarządzanie oraz obrót akcjami i udziałami podmiotów będących własnością holdingu. Dlatego też z finansowo-ekonomicznego punktu widzenia holding wyróżnia się specyficzną strukturą aktywów, w których ważne miejsce stanowią długoterminowe i krótkoterminowe aktywa finansowe. Przyczyny powstawania holdingów są w praktyce na ogół złożone, tzn., że można mówić o jednoczesnym występowaniu kilku motywów przemawiających za utworzeniem takiej struktury [Toborek-Mazur, Kuchmacz 2003, s. 102–104]. Poruszając tę kwestię, należy zaznaczyć, że w zależności od wielkości, rodzaju przedsiębiorstwa oraz prowadzonej działalności znaczenie poszczególnych motywów jest różne. Nawet na powstanie podobnych co do struktury i rodzaju działalności holdingów mogą mieć wpływ różne motywy. Ogólną przesłanką tworzenia grup kapitałowych jest oczekiwanie wzrostu zyskowności zainwestowanych kapitałów, a zatem pozyskanie efektowności w wielu obszarach działalności. Szczególnie istotnym motywem łączenia spółek w grupy kapitałowe są korzyści podatkowe. Jednak to, w jakim stopniu stanowią one przesłankę ich tworzenia, zależy przede wszystkim od prawnych uregulowań w danych państwach. Istota problemu sprowadza się do rozstrzygnięcia faktu, czy strata poniesiona przez przedsiębiorstwo z danej grupy może być wykorzystana do zmniejszenia zysku innej jednostki tej samej grupy, co z kolei doprowadziłoby do obniżenia podstawy opodatkowania całego holdingu. Taka sytuacja związana jest z możliwością wspólnego opodatko-.

(2) 70. Joanna Toborek-Mazur. wania całej grupy. Zastosowanie tej strategii zarządzania podatkowego nazywano w literaturze wykorzystaniem tarczy podatkowej (unused tax shields). Celem połączenia firm może być również wykorzystanie ulg i odliczeń podatkowych przysługujących jednostkom, które ze względu na sytuację finansową, gospodarczą i dochodową nie mogą z nich skorzystać. Ta przesłanka jest stosowana przez międzynarodowe korporacje, które, aby wykorzystać ulgi podatkowe, często przyłączają firmy działające na terenie innego kraju. Kraje, które zainteresowane są przyciągnięciem obcego kapitału, oferują wiele zwolnień i ulg podatkowych. Najczęściej są to tzw. wakacje lub oazy podatkowe. W Polsce podobną rolę pełnią specjalne strefy ekonomiczne. Z powyższym motywem wiążą się także inne przyczyny tworzenia struktur holdingowych. Możliwość przepływu gotówki w celu wspierania rozwoju wybranych jednostek prowadzi bowiem niekiedy do obniżenia płaconych podatków, ale jest też sposobem na efektywne ulokowanie nadwyżek gotówki, którymi dysponuje holding. Sformułowano też określenie holdingu jako środka, za pomocą którego można czynić legalnie to, co jest zabronione [Karolak 2001, s. 9]. Ten motyw tworzenia holdingów, ze względu na temat artykułu, nie zostanie jednak omówiony. 2. Opodatkowanie dochodu holdingu Powstawaniu wielu rodzajów holdingów, działających już nie tylko na terenie jednego kraju, sprzyja nie tylko proces globalizacji gospodarki światowej, ale także systemy podatkowe. Konstrukcja podatku dochodowego w każdym państwie może w istotny sposób wpływać na decyzje podejmowane przez jednostki gospodarcze. Najczęściej sposób określenia dochodu podlegającego obciążeniu podatkiem dochodowym wpływa na kierunki podejmowanych decyzji. Dochód, który uznawany jest za podstawę opodatkowania, na ogół odbiega od zysku bilansowego rozumianego jako różnica między przychodami ze sprzedaży a kosztami ich osiągnięcia. Holding jest organizacją, która znalazła miejsce w systemach podatkowych wielu krajów. Regulacje dotyczące opodatkowania dochodów w mniejszym lub większym stopniu stwarzają im określone przywileje. Obowiązujące systemy podatkowe w zakresie opodatkowania holdingu zostały oparte na koncepcji rozdziału oraz na koncepcji jedności gospodarczej. Według koncepcji rozdziału spółki tworzące holding są opodatkowane oddzielnie jak odrębne jednostki gospodarcze. Wynik do opodatkowania jest ustalany osobno w każdej z jednostek tworzących grupę, przy założeniu ich niezależności podatkowej. Zatem istotą tej teorii jest odrębne opodatkowanie poszczególnych spółek tworzących holding. W związku z tym, mimo jednolitego zarządu i ist-.

(3) Pozyskanie efektów jedności gospodarczej…. 71. nienia stosunków zależności gospodarczej, grupa ta nie posiada podmiotowości podatkowej. Za stosowaniem tej teorii przemawiają głównie względy prawne, gdyż przedsiębiorstwa tworzące holding są osobami prawnymi, a holding sam nie posiada podmiotowości prawnej. W tym wypadku przedsiębiorstwo, a nie grupa, jest stroną czynności prawnych, rodzących skutki podatkowe. Rozpatrując ten fakt w aspekcie majątkowym, można zauważyć, że jest to właściwe, gdyż w znaczeniu prawnym przedsiębiorstwo, a nie grupa jest właścicielem (posiadaczem) majątku podlegającego opodatkowaniu. Tak więc wynik podatkowy według teorii rozdziału jest ustalany wówczas, gdy przyjmie się założenie, że każda z jednostek tworzących grupę jest podmiotem działającym niezależnie. Z tym aspektem wiąże się wiele niekorzystnych konsekwencji dla przedsiębiorstw powiązanych kapitałowo. Ograniczony zostaje zakres swobody decyzji gospodarczych, szczególnie wewnątrz grupy. Skala tych ograniczeń jest zależna od stopnia fiskalizacji w poszczególnych państwach i odnosi się przede wszystkim do opodatkowania dochodu1. Z kolei według teorii jedności gospodarczej holding jako całość jest podatnikiem, a jednostki wchodzące w jego skład nie posiadają podmiotowości podatkowej. Opodatkowaniu podlega wynik grupy jako suma dochodów i strat poszczególnych jednostek grupy [Toborek-Mazur 2003]. Oznacza to, że skutki wszystkich operacji gospodarczych przeprowadzonych przez poszczególne przedsiębiorstwa zalicza się na rzecz grupy. Zatem wszelkie operacje gospodarcze są zaliczane bezpośrednio na rachunek holdingu, a obroty wewnętrzne (jak między zakładami jednego przedsiębiorstwa) nie rodzą żadnego skutku prawnego. Zastosowanie tej teorii w systemie podatkowym daje prymat aspektom gospodarczym nad aspektami prawnymi. Możliwe jest uniknięcie nadmiernego fiskalizmu właściwego dla teorii rozdziału. Obroty między podmiotami kapitałowo powiązanymi w aspekcie podatkowym mają neutralny charakter w tym znaczeniu, że nie rodzą ryzyka podwójnego ekonomicznego opodatkowania. Z punktu widzenia podatkowego występujące rozliczenia w ramach grupy również nie wpływają na podstawę opodatkowania. Opodatkowaniu podlega zatem wynik całego holdingu jako suma zysków i strat jednostek wchodzących w jej skład. Wynik ten ustalony jest we wspólnym podatkowym bilansie całej grupy, który sporządzany jest na podstawie skonsolidowanych sprawozdań finansowych. Istota tej teorii 1. Ograniczenia te dotyczą cen transferowych, umów o unikaniu podwójnego opodatkowania i innych przepisów „antyrajowych” czy prawa antymonopolowego. W poszczególnych systemach podatkowych mogą one przejawiać się nie tylko w znacznym ograniczeniu w zakresie przesunięć zysków i strat między przedsiębiorstwami tworzącymi grupę poprzez eliminację, ale także w stosowaniu w obrotach między tymi przedsiębiorstwami cen wewnętrznych (transferowych), różnych od cen rynkowych. Ponadto podwójnemu opodatkowaniu mogą podlegać nieodpłatne przesunięcia majątkowe oraz dywidendy przekazywane w ramach grupy..

(4) 72. Joanna Toborek-Mazur. sprowadza się zatem do wyłączenia z podmiotowości podatkowej przedsiębiorstw tworzących holding. Ta forma opodatkowania ma pewne zalety, do których m.in. można zaliczyć: – uniknięcie wielokrotnego opodatkowania dywidend wypłacanych spółce-matce przez spółki-córki, – wyeliminowanie opodatkowania nie zrealizowanych zysków wynikających z obrotów wewnątrz ugrupowania gospodarczego2, – możliwość pokrycia straty poniesionej przez członków wchodzących w skład grupy w danym roku podatkowym, – uzyskanie uprawnień do stosowania cen wewnętrznych wśród uczestników holdingu. W wypadku koncepcji rozdziału strata uczestnika grupy nie może być kumulowana z zyskiem pozostałych jednostek tworzących grupę, a dywidendy podlegają kilkakrotnemu opodatkowaniu w ramach grupy. Po raz pierwszy następuje to w momencie przekazywania dywidendy od spółki zależnej (córki) do spółki dominującej (matki). Następnie spółka dominująca wypłaca dywidendy jednostkom posiadającym w niej udziały. Nie jest również możliwe stosowanie, w tej formie opodatkowania, cen wewnętrznych. 3. Zalety holdingu jako podmiotu podatkowego w krajach europejskich Systemy podatkowe wielu krajów europejskich traktują holding jako podmiot podatkowy, który może rozliczać się z fiskusem zgodnie z koncepcją jedności gospodarczej. W związku z tym niektóre państwa wprowadziły wiele rozwiązań wspólnych dotyczących opodatkowania holdingów. Krajami tymi są: Holandia, Hiszpania, Francja oraz Wielka Brytania. W prawie podatkowym tych krajów uwzględniono zatem podstawowe kryteria jedności podatkowej, takie jak: uniknięcie wielokrotnego opodatkowania dywidend, łączenie dla celów podatkowych wyników finansowych oraz wyeliminowanie opodatkowania zysków niezrealizowanych w ramach holdingu [Litwińczuk 1995, s. 19–20]. Z kolei takie państwa, jak Niemcy, Dania i Luksemburg w swoich regulacjach podatkowych zawarły zarówno elementy teorii jedności gospodarczej, jak i teorii rozdziału. W każdym z tych państw, zgodnie z prawem, można utworzyć holding, który będzie jednocześnie podmiotem podatkowym. Jako pierwsze państwo, w którym holding może być traktowany z podatkowego punktu widzenia jako jedność podatkowa ( fiscale eenheid) można 2 Przekazywanie udziału w zysku traktowane jest bowiem jak wewnętrzny transfer kapitału nie podlegający opodatkowaniu..

(5) Pozyskanie efektów jedności gospodarczej…. 73. wymienić Holandię. Spółkami-córkami w takim holdingu mogą być wyłącznie spółki akcyjne i spółki z ograniczoną odpowiedzialnością ze 100% udziałem spółki-matki, również dopuszczalny jest 90% udział i nie musi być on udziałem bezpośrednim [Litwińczuk 1995, s. 18]. Istotny jest jednak fakt, że na dzień utworzenia jedności podatkowej powinien być sporządzony bilans otwarcia, w którym nastąpi konsolidacja kapitałowa oraz konsolidacja należności i długów spółki-matki i spółek-córek. Spółki wchodzące w skład holdingu odpowiadają za zobowiązania podatkowe spółki-matki, jednak odpowiedzialność ta ogranicza się tylko do zobowiązań powstałych od momentu utworzenia holdingu jako jedności gospodarczej. W odniesieniu do strat spółek poniesionych przed przystąpieniem do holdingu przyjęta została zasada, że mogą być one pokryte wyłącznie z dochodu z tych spółek określonych przy założeniu ich niezależności gospodarczej. Nie wolno natomiast ich pokrywać dochodem holdingu podatkowego. W momencie wystąpienia spółki z grupy kapitałowej, nie mogą być pokryte z jej dochodu straty powstałe w okresie jej przynależności do holdingu. We Francji system integracji podatkowej objął w znaczącej części tylko spółki krajowe posiadające osobowość prawną [Toborek-Mazur, Kuchmacz 2003, s. 122]. Spółkę-matkę może tworzyć spółka posiadająca bezpośrednio lub pośrednio udział w innej francuskiej spółce w wysokości co najmniej 95%3. Utworzenie holdingu podatkowego nie jest uzależnione od złożenia wniosku lub od uznania francuskich organów podatkowych, jednak jest ono wiążące przez okres 5 lat4. W każdej spółce holdingu ustala się dochód lub stratę dla celów podatkowych, jak gdyby była niezależnym pod względem gospodarczym podmiotem, następnie wyniki spółek-córek dolicza się do wyniku spółki-matki. W ten sposób powstaje wynik brutto holdingu podatkowego, który podlega korekcie o określone odliczenia i doliczenia. Dopiero ten ostatni etap eliminuje wpływ na wynik finansowy transakcji wewnątrz holdingu. Ostatecznie ustalany wynik netto holdingu przyjmowany jest jako podstawa opodatkowania. W systemie podatkowym Hiszpanii dopuszcza się całkowite wyeliminowanie podwójnego opodatkowania dywidend wówczas, gdy spółka uprawniona do ich otrzymania posiada w spółce wypłacającej udział nie mniejszy niż 25%. W pozostałych przypadkach możliwe jest jedynie zastosowanie metody kredytu podatkowego. Dodatkowo holdingi mogą skorzystać ze specjalnych uprawnień, tworząc regimen de declaration consolidada. Zgodnie z przepisami uprawnienia te mogą przysługiwać grupie spółek akcyjnych mających siedzibę w Hiszpanii, w skład której wchodzi spółka dominująca, która posiada udział bezpośredni lub pośredni w spółkach pod3. W spółce tej nieznaczne udziały mogą mieć również podmioty zagraniczne. Dopiero w sytuacji, gdy spółka-matka chce włączyć do holdingu spółkę zagraniczną, wymagana jest zgoda na szczeblu ministerialnym. 4.

(6) 74. Joanna Toborek-Mazur. porządkowanych przekraczający 90%. Także w tym wypadku straty spółek powstałe przed ich włączeniem do holdingu mogą być pokryte tylko z dochodu tych spółek. Straty samego holdingu podatkowego mogą być natomiast pokrywane z dochodu osiągniętego przez holding w okresie pięciu kolejnych lat, a w wypadku jego rozwiązania nie rozliczona część strat przepada [Toborek-Mazur, Kuchmacz 2003, s. 125]. Spółka dominująca jest podatnikiem w odniesieniu do dochodu wykazanego w skonsolidowanym bilansie podatkowym. Konsolidacją dla celów podatkowych nie mogą być objęte zagraniczne spółki-córki. Także w Niemczech holding, po spełnieniu wielu warunków, może być traktowany jako specyficzna instytucja podatkowa. System podatkowy tego kraju pozwala na całkowite wyeliminowanie wielokrotnego opodatkowania dywidend, zarówno w wypadku osób prawnych, jak i fizycznych. Unika się tutaj łączenia dla celów podatkowych wyników spółek, gdyż spółka zależna jest traktowana jak wewnętrzny organ spółki dominującej [Warchoł 2001]. Spółki holdingowe są zobowiązane do naliczania podatku przemysłowego oraz podatku korporacyjnego, tylko gdy wystąpi łączny dodatni wynik finansowy. Prawo podatkowe zawiera określone uregulowania odnoszące się do instytucji noszącej nazwę Organschaft, w skład której wchodzą przedsiębiorstwo dominujące o nazwie Organträger oraz spółka podporządkowana określana jako Organgesellschaft. Instytucja Organschaft powstaje wówczas, gdy jedno przedsiębiorstwo (Organgesellschaft) zostanie całkowicie pod względem finansowym, gospodarczym i organizacyjnym włączone do innego przedsiębiorstwa (Organträger) w taki sposób, jak gdyby stanowiło tylko jednostkę (zakład) tego przedsiębiorstwa. Istotnym warunkiem jest posiadanie formy spółki kapitałowej przez przedsiębiorstwo podporządkowane5. Przedsiębiorstwo dominujące może mieć dowolną formę prawną oraz prowadzić samodzielnie działalność gospodarczą 6. W holdingu podatkowym następuje rozgraniczenie czasowe pomiędzy odprowadzeniem a wypłaceniem zysku, co również wpływa na zwiększenie efektu podatkowego tej specyficznej instytucji podatkowej7. 5 Jednostkami podporządkowanymi Organgesellschaft mogą być tylko spółki kapitałowe Kapitalgesellschaft określone w § 14 S. 1, § 17 S. 1 prawa podatkowego od osób prawnych KStG, czyli spółka akcyjna AG, spółka komandytowo-akcyjna KGaA, spółka z o.o. GmbH i górnicze związki zawodowe bergrechtliche Gewerkschaft. Regulacje związane z Organschaft są głównie zawarte w prawie o podatku obrotowym UStG, następnie w prawie o podatku od osób prawnych KStG i w prawie o podatku od prowadzenia działalności gospodarczej GewStG. GewStG składa się z podatku z zysku z działalności gospodarczej Gewerbeertrag i z podatku od kapitału przeznaczonego na prowadzenie działalności gospodarczej Gewerbekapital. 6 Artykuł 48 I S, 3 kodeksu podatku dochodowego oraz A. 55 II S. 1 wytyczne podatku dochodowego od osób prawnych w Niemczech. 7 Instytucję tę mogą tworzyć tylko przedsiębiorstwa posiadające siedzibę w Niemczech, jednak jako przedsiębiorstwo dominujące może wystąpić również podmiot zagraniczny, który ma filię wpisaną do niemieckiego rejestru handlowego. Minimalny czas trwania jedności podatkowej wynosi 5 lat..

(7) Pozyskanie efektów jedności gospodarczej…. 75. Grupa kapitałowa w Wielka Brytanii może powstać w sytuacji, gdy jedna spółka dominująca (parent company) posiada w kapitale (ordinary share capital) innej lub kilku innych spółek (subsydiary) udział w wysokości co najmniej 75% oraz spółki te mają siedzibę na terytorium Wielkiej Brytanii i zgodnie z prawem tworzą 75% grupę spółek. Prawo przewiduje również powstanie 51-procentowej grupy spółek, określanej jako group income, którą tworzą parent company, posiadającej co najmniej 50% udział w innej lub innych spółkach. Status group income umożliwia zwolnienie spółki dominującej z podatku od dywidend wypłacanych przez spółki zależne. W przypadku 75-procentowej grupy spółek (group relief ) istnieje również możliwość pokrywania strat powstałych w jednych spółkach z dochodu innych spółek tego samego holdingu. Pokrywanie strat nie dokonuje się, jak we Francji, poprzez przypisanie najpierw wszystkich wyników spółce dominującej, ale w sposób bezpośredni z wykorzystaniem dochodu innej spółki. W sytuacji, gdy dochód jest niewystarczający, pozostała część straty zostaje pokryta dochodem innej spółki tego samego holdingu. Dodatkowo prawo brytyjskie daje możliwość korzystania ze zwolnienia od opodatkowania zysku ze sprzedaży składnika majątku trwałego w przypadku reinwestycji w ramach grupy. Innym krajem europejskim, którego system podatkowy wprowadził odrębną instytucję prawa podatkowego, określaną jako sambeskatning, jest Dania. Utworzenie tej instytucji wymaga złożenia wniosku do właściwego organu skarbowego przez spółkę dominującą. Ustalenie dochodu podatkowego w ramach instytucji sambeskatning odbywa się przy założeniu niezależności gospodarczej. Następnie wyniki wszystkich spółek (dochody i straty) tworzących grupę są sumowane i końcowy wynik tej operacji stanowi podstawę opodatkowania. Zgodnie z prawem nie jest dopuszczalna żadna korekta tego wyniku dotycząca obrotów wewnątrz holdingu. 4. KorzyÊci z funkcjonowania podatkowej grupy kapitałowej W polskim systemie podatkowym dotyczącym opodatkowania dochodu regulacje prawne dopuszczają możliwość opodatkowania holdingów, zgodnie z koncepcją jedności gospodarczej, poprzez instytucję podatkowej grupy kapitałowej. W ustawie o podatku dochodowym od osób prawnych podatkowe grupy kapitałowe zostały uznane jako oddzielne podmioty podatkowe. Podatkową grupę kapitałową mogą utworzyć co najmniej dwie spółki kapitałowe, tj. spółki akcyjne i (lub) spółki z ograniczoną odpowiedzialnością, mające siedzibę na terytorium Polski, spełniające określone w prawie warunki. Jednym z nich jest uznanie, że przeciętny kapitał zakładowy (akcyjny) spółki tworzącej podatkową grupę kapitałową (PGK) powinien być ustalony w wysokości 1 mln zł..

(8) Joanna Toborek-Mazur. 76. Drugim warunkiem niezbędnym do stworzenia jedności podatkowej jest konieczność istnienia określonych relacji pomiędzy spółkami tworzącymi grupę. PGK tworzy spółka dominująca, która musi posiadać bezpośredni udział, wynoszący co najmniej 95% w kapitale zakładowym (akcyjnym) pozostałych podmiotów, nazywanych spółkami zależnymi. Kolejny warunek, który podlegał ciągłym modyfikacjom od 1996 r.8, dotyczy osiąganej dochodowości przez już istniejącą grupę podatkową, w wysokości co najmniej 3% rocznie, a procedura jego wyliczenia opiera się na następującej formule: dochód podatkowej grupy. Σ przychodów grupy. · 100% ≥ 3% .. Analizując niniejszy warunek, można zauważyć, że w żadnym kraju Unii Europejskiej nie jest znane tego typu ograniczenie, które ze swojej istoty narzuca jedności podatkowej obowiązek osiągnięcia określonej dochodowości, co jest w pewnym stopniu ingerencją w jej strategię rozwoju. Zawarcie przez spółkę dominującą i spółki zależne umowy o utworzeniu grupy to inny warunek utworzenia PGK. Podstawą opodatkowania podatkowej grupy kapitałowej jest dochód, stanowiący sumę dochodów wszystkich spółek tworzących grupę, przewyższający sumę ich strat. Jeśli suma strat przekroczy sumę dochodu spółek za dany rok podatkowy, to różnica będzie stanowić stratę grupy kapitałowej. Zgodnie więc z obowiązującymi przepisami straty spółek wchodzących w skład grupy kapitałowej są kompensowane zyskami innych spółek. Opodatkowana jest nadwyżka sumy dochodów osiągniętych przez całą grupę nad sumą ich strat, czyli dochód podatkowy całej grupy, a nie poszczególnych spółek. Za podstawowe przywileje podatkowej grupy kapitałowej można uznać takie, jak [Toborek-Mazur 2003]: – przyśpieszenie – poprzez skrócenie czasu z pięciu lat do jednego roku – możliwości pokrywania strat spółek wchodzących w skład PGK dochodami innych spółek tej grupy za ten sam rok, 8. Warunek dochodowości (nazywany także warunkiem rentowności) zastąpił istniejący pierwotnie warunek inwestycyjny, który obowiązywał od dnia wejścia w życie przepisów o podatkowej grupie kapitałowej, a został uchylony na podstawie nowelizacji ustawy z dnia 21 listopada 1996 r. (Dz.U. nr 137, poz. 639). Wynikał z niego obowiązek dokonywania przez PGK w każdym roku podatkowym wydatków inwestycyjnych w wysokości stanowiącej co najmniej 50% dochodu grupy do opodatkowania, nie mniej niż 20% sumy dochodów do opodatkowania poszczególnych spółek, bez pomniejszania jej o straty pozostałych spółek tworzących grupę. Z kolei do końca 2003 r. obowiązywał warunek 6% rentowności podatkowej. Obowiązujący od 1 stycznia 2004 r. warunek został wprowadzony na podstawie Dz.U. nr 202, poz 1957 z dnia 28 listopada 2003 r. (art. 1, ust 2, pkt 4)..

(9) Pozyskanie efektów jedności gospodarczej…. 77. − wszelkie nieodpłatne przepływy pieniężne i rzeczowe dokonywane w formie darowizn między spółkami tworzącymi grupę stanowią dla przekazującego koszt uzyskania przychodu, a dla otrzymującego – przychód, − wartość przekazywanego w ramach grupy majątku jest kosztem podatkowym u dotychczasowego właściciela, a u obdarowanego jest przychodem podatkowym9, − spółki tworzące grupę są zwolnione z opodatkowania dywidend otrzymanych od innych spółek wchodzących w ich skład, − w podatkowej grupie kapitałowej wzajemne rozliczenia mogą opierać się na cenach wewnętrznych, zatem uzyskano możliwość czynnego wpływania na kształtowanie poziomu przychodów i kosztów w poszczególnych spółkach wchodzących w skład grupy poprzez stosowanie w zawieranych przez nie transakcjach cen transferowych – są to wewnętrzne ceny rozliczeniowe, które mogą odbiegać od cen rynkowych (mogą zawyżać lub zaniżać ceny, ustalać nieodpłatność usług), − wykluczenie możliwości oszacowania przez organy skarbowe „utraconego” dochodu z powodu jego przerzucania między spółkami, − uproszczenie rozliczeń podatkowych – deklaracje i zeznania podatkowe w imieniu wszystkich spółek składa tylko jedna z nich; spółka ta oblicza również udziały w podatku należnym gminom, na terenie których mają siedziby poszczególne spółki wchodzące w skład grupy. Dzięki utworzeniu podatkowej grupy kapitałowej spółki zatrzymują niezapłacony podatek dochodowy. W ten sposób grupa dysponuje większą ilością środków finansowych na zaangażowanie w działalność gospodarczą. Zwiększa się nie tylko płynność finansowa spółek, ale również poprawia się efektywność kapitału. Dzięki temu pobudzona zostanie działalność inwestycyjna holdingu, chociaż został zniesiony wcześniej założony w ustawie przymus inwestycyjny spółek tworzących podatkową grupę kapitałową. Ponadto jest możliwe uniknięcie zagrożenia podwójnego ekonomicznego opodatkowania w razie nieodpłatnego przenoszenia własności składników majątku między spółkami tworzącymi grupę (darowizny), a wzajemne płatności neutralizują się, gdyż zwiększenie kosztów w jednej spółce powoduje zwiększenie przychodów drugiej. Utworzenie podatkowej grupy kapitałowej jest możliwe i przyniesie efekty podatkowe tylko wówczas, gdy tworzą ją zarówno spółki osiągające zyski, jak i spółki przynoszące straty. Uwzględnić należy jednak fakt, że planowane straty spółek nie mogą być tak wysokie, aby nie pozwalały na osiągnięcie odpowiedniego wymaganego ustawowo progu rentowności podatkowej. Obecnie, jak już wspomniano, wynosi on co najmniej 3%. 9 Operacje pomiędzy poszczególnymi spółkami tworzącymi grupę nie mają znaczenia z punktu widzenia prawa podatkowego; opodatkowany jest tylko obrót dokonywany poza grupą podatkową..

(10) 78. Joanna Toborek-Mazur. 5. Podsumowanie Jak wynika z powyższych rozważań, korzyści wynikające bezpośrednio z regulacji w zakresie utworzenia specyficznych instytucji podatkowych są nieco odmienne. Jednak wszystkie mogą stać się przesłanką utworzenia struktury holdingowej, gdyż z pewnością wpływają na obniżenie obciążeń podatkowych całej grupy. Z analizy ogólnych warunków, jakim w państwach Unii Europejskiej powinno odpowiadać utworzenie holdingu dla celów podatkowych, wynika, że są one bardziej liberalne niż uregulowania polskie. W Polsce bowiem nie dopuszcza się udziałów pośrednich spółki dominującej w spółce zależnej oraz łączenia udziału bezpośredniego i pośredniego. Podsumowując, można stwierdzić, że rozliczanie w ramach jedności podatkowej ze względu na wymienione przywileje jest potencjalnie najlepszym, dopuszczonym przez system prawny, sposobem na zmniejszenie obciążeń podatkowych. Zatem może ono stać się główną przesłanką utworzenia struktury holdingowej. Jednak nie we wszystkich omówionych systemach podatkowych przewidziano dla danej grupy uzyskiwanie wszystkich korzyści wynikających z teorii jedności gospodarczej. W Polsce przejawem stosowania w systemie podatkowym cech niniejszej teorii jest zapewne podatkowa grupa kapitałowa. Struktury holdingowe, regulowane także przez systemy podatkowe poszczególnych państw, sprzyjają przyciąganiu i pozyskiwaniu dużych kapitałów z przedsiębiorstw działających w różnych sektorach gospodarki światowej, zgodnie z regułą „duży może więcej”. Zapewne prawidłowe wykorzystanie wszelkich przywilejów holdingu podatkowego wpłynie na efektywniejsze zmniejszenie obciążeń podatkowych w danej grupie. Tworzenie i przekształcanie się organizacji wielopodmiotowych, w tym też holdingów, jest czynnikiem wywierającym dodatni wpływ na przebieg procesów rozwoju i ciągłej restrukturyzacji polskiej gospodarki. Tym samym można wyrazić przekonanie, że ugrupowania wielopodmiotowe, takie jak holdingi podatkowe, staną się formą powszechnie stosowaną, szczególnie wobec faktu uczestnictwa Polski w strukturach Unii Europejskiej. Literatura Handelsgesetzbuch [2001], Aufl. 37, Deutscher Taschenbuch Verlag, München. Karolak A. [2001], Instytucja holdingu, „Przegląd Ustawodawstwa Gospodarczego”, nr 3. Köperschaftsteurrecht [2003], Aufl. 14, Deutscher Taschenbuch Verlag, München. Litwińczuk H. [1995], Rozwiązania w państwach Unii Europejskiej. Opodatkowanie koncernów, „Przegląd Podatkowy”, nr 3. Steuerverfahrensrecht [2001], Aufl. 25, Deutscher Taschenbuch Verlag, München..

(11) Pozyskanie efektów jedności gospodarczej…. 79. Toborek-Mazur J. [2003], Wykorzystanie przywilejów podatkowych jako element zarządzania holdingiem. Przedsiębiorstwo w procesie transformacji, AE w Krakowie–CECIOS–TNOiK, Kraków. Toborek-Mazur J., Kuchmacz J. [2003], Rachunkowość w zarządzaniu holdingiem, Zakamycze, Kraków. Ustawa o podatku dochodowym od osób prawnych z dnia 15 lutego 1992 r. [1993], Dz.U. nr 106, poz. 482, z późn. zm. Warchoł J. [2001], Umowy koncernowe w prawie niemieckim i polskim, DW Ostoja, Kraków. Wichtige Wirtschaftsgesetze [2001], Die Textausgabe, Verlag Neue Wirschafts-Briefe Herne, Berlin. Woehe G. [1978], Einführung in die allgemeine Betriebswirtschaftschaftlehre, Monachium. Obtaining the Effects of Economic Unity as a Prerequisite for the Creation of a Holding Structure The purpose of this article is to present selected legal regulations on the functioning of tax unity. The advantages and privileges that tax systems bring for this group may become the main motivation for creating a tax holding. Holding structures, also regulated by the tax systems of a given country, are conducive to attracting and obtaining large injections of capital from companies operating in various sectors of the world economy, in accordance with the principle that “large companies can achieve more”. The motives that seem to be the main reason for the merger of companies in Poland are foremost the need to bolster market position, increase the pool of assets, as well as tax issues. The creation and transformation of multi-entity organisations, including holdings, is a factor exerting an increasing impact on the course of the development process and the continuous restructuring of the Polish economy. Therefore, it is likely that multi-entity groups, such as tax holdings, will become increasingly common, in particular due to Polandʼs entry into the European Union..

(12)

(13)