Sukces zespołu a sukces organizacji sportowej

Pełen tekst

(1)Zeszyty Naukowe nr 828. 2010. Uniwersytetu Ekonomicznego w Krakowie. Marcin Karwiński Katedra Zarządzania Kapitałem Ludzkim. Sukces zespołu a sukces organizacji sportowej 1. Wprowadzenie Sport jest ważną gałęzią przemysłu rozrywkowego, a coraz większe inwestycje na rzecz rozwoju tej dziedziny życia powodują wzrastające zainteresowanie zarządzaniem organizacjami sportowymi. Polski sport przechodzi od co najmniej 20 lat głębokie przekształcenia, stając się pełnoprawnym uczestnikiem życia gospodarczego. Jako przykład można podać Ruch Chorzów SA, która od grudnia 2008 r. notowana jest na Warszawskiej GPW, co jest symbolem nowej ery w polskim sporcie. Analizując polski biznes sportowy, warto zwrócić uwagę na czynniki wpływające na sukces tych organizacji, a także rolę jaką spełnia w jego osiąganiu szeroko pojęte zarządzanie zasobami ludzkimi. Opracowanie niniejsze jest próbą zwrócenia uwagi na istotny aspekt zarządzania zespołem sportowym, którego sukces jest ściśle powiązany z sukcesem całej organizacji. Dokładniejsza analiza problemu wymaga zdefiniowania grup pracowniczych funkcjonujących w ramach organizacji sportowej. Chociaż w niniejszym artyukule skupiono się na najpopularniejszej dyscyplinie sportowej w Polsce, to należy zaznaczyć, że inne dyscypliny sportowe podlegają podobnym procesom, a ich natężenie jest uwarunkowane stopniem profesjonalizacji danej dyscypliny w naszym kraju. Organizacje sportowe w Polsce posiadają rozbudowane struktury, zatrudniając pracowników odpowiedzialnych za poszczególne obszary działalności. Zarząd odpowiada za całościowe zarządzanie klubem sportowym, tzw. pion sportowy zajmuje się działalnością sportową organizacji, organizacją treningów, obozów przygotowawczych, wyszukiwaniem nowych zawodników, pion finansowy dba o finanse organizacji, pion marketingowy odpowiada za pamiątki, organizację widowisk i szeroko pojęty wizerunek klubu na zewnątrz, pion administracyjny zajmujący się administrowaniem obiektami. Sztab szkoleniowy sprawuje bez-.

(2) 70. Marcin Karwiński. pośrednią opiekę nad zespołem sportowym, który pozostaje centralną jednostką organizacji sportowej odpowiedzialną za sukces sportowy klubu. 2. Uwarunkowania sukcesu organizacji sportowej Rozważania na temat wpływu sukcesu zespołu sportowego na sukces organizacji warto rozpocząć od zdefiniowania sukcesu organizacji sportowej. Pojęcie sukcesu organizacji sportowej nie jest jednowymiarowe – jej sukces przejawia się na wielu wspierających się wzajemnie obszarach. Można mówić o sukcesie sportowym (osiąganiu lepszych wyników, zdobywaniu trofeów), który jest najbardziej widocznym przejawem osiągnięć klubu sportowego i klasycznie jest uznawany za priorytetowy. Wraz z profesjonalizacją sportu oraz przekształceniem klubów w przedsiębiorstwa mające przynosić właścicielom zyski pojawiają się dodatkowe cele, takie jak np. finansowy wyrażony bilansem finansowym organizacji, sukces marketingowy związany z budowaniem wizerunku, a także popularności danego klubu, czy też coś co można określić jako sukces w sferze społecznej opierający się na budowaniu dobrych relacji i dostarczaniu wartości społeczności lokalnej. Te wszystkie obszary sukcesu wzajemnie się wspierają i wzmacniają. Jednak rozpatrując hierarchie ich ważności stwierdzić należy, że sukces sportowy jest najważniejszy i niejednokrotnie warunkuje odniesienie sukcesu w innych dziedzinach. Sukces sportowy wiąże się z sukcesem finansowym. Wpływy dla klubu pochodzą ze sprzedaży biletów, ale także od sponsorów i reklamodawców, którzy chcą być kojarzeni z organizacją odnoszącą sukcesy. Zwiększone zainteresowanie kibiców pozwala także na sukces marketingowy: drużyny odnoszące sukcesy są częściej pokazywane w mediach, a imprezy przez nie organizowane osiągają większy rozgłos, to przekłada się na kreowanie wizerunku klubu. Budowanie sukcesu sportowego ma też wpływ na otoczenie społeczne klubu, szczególnie widoczne to jest w mniejszych miejscowościach, gdzie drużyna niejednokrotnie staje się „wspólnym dobrem” mieszkańcow. Można też wskazać drużyny, które osiągając niewielkie sukcesy sportowe, nadal osiągają sukcesy na innych polach. Są to jednak przypadki odosobnione, najczęściej wynikające ze specyfiki regionu, w którym dany klub jest usytuowany. Np. Athletic Bilbao, który mimo słabych wyników gromadzi wielu kibiców na meczach, jednakże wyróżnia się tym, że reprezentuje Kraj Basków, gdzie stał się jednym z symboli tego autonomicznego regionu. Można też zauważyć, że sukces sportowy nie zawsze jest pierwotny, czasem najpierw przychodzi sukces marketingowy (rys. 1), a w ślad za nim dopiero sportowy. Należy pamiętać, że utrzymanie organizacji sportowej w wysokiej formie wymaga właśnie sukcesów sportowych, czyli odnoszonych na głównym polu jej działalności..

(3) 71. Sukces zespołu a sukces organizacji sportowej. wpływy z biletów od sponsorow itp.. Sukces finansowy. Sukces społeczny. kreowanie lokalnych bohaterów. Sukces sportowy. większe zainteresowanie kibiców. Sukces marketingowy. Rys. 1. Sukces sportowy – relacje Źródło: opracowanie własne.. Rozważając sukces sportowy organizacji należy zastanowić się nad wpływem poszczególnych grup prcowniczych na jego osiąganie. Najważniejszy jest zespół sportowy, którego umiejętności, a także motywacja decydują o osiąganiu lepszych wyników. Stworzenie zespołu sportowego i odpowiednie nim zarządzanie staje się więc jedną z kluczowych determinant sukcesu całej organizacji sportowej. Biorąc pod uwagę najwyższy poziom ligowy w Polsce, można powiedzieć, że rotacja graczy jest znaczna i można przyjąć, że każdy sezon jest zamkniętym cyklem tworzenia zespołu, kiedy to w okresach transferowych dokonuje się wymiany niektórych ich członków i zmienia niejednokrotnie role, jakie odgrywają zawodnicy. Można powiedzieć, że podmioty w dużej mierze odpowiadające za proces tworzenia zespołu, to sztab trenerski dokonujący doboru odpowiednich zawodników, pion sportowy (często np. dyrektor sportowy) odpowiadający za formalną część transferów, a także zarząd klubu, który przeprowadza i akceptuje pozyskiwanie nowych graczy. Zawodnicy odgrywają równie ważne role w asymilowaniu nowych członków i wyznaczaniu czy też przyjmowaniu ról w zespole. Wybór odpowiednich zawodników do zespołu jest procesem złożonym, wymagającym zarówno sprawdzenia umiejętności sportowych, ale także przydatności zawodników pod względem charakterologicznym. Można zaobserwować niejednokrotnie, że trenerzy świadomie rezygnują z zawodników utalentowanych, mając.

(4) 72. Marcin Karwiński. na uwadze ich cechy charakteru, decyzje takie są często przyjmowane z dystansem przez kibiców – stanowiących liczną grupę interesariuszy klubu, jednak są nieodzowne dla zachowania właściwego poziomu motywacji zawodników. Trenerzy drużyn sportowych zwracają uwagę na takie czynniki decydujące o przydatności charakterologicznej poszczególnych graczy, jak: motywacja do pracy na treningach, umiejętność pracy w zespole, umiejętności interpersonalne wpływające na relacje z innymi członkami zespołu. Okazuje się czasem, że zawodnik, który ma nieprzeciętny talent i bardzo udane występy w danym klubie, nie sprawdzi się w nowym miejscu pracy z powodu niedostosowania do metod szkoleniowych, czy też będzie miał problemy z aklimatyzacją. Ważne są też umiejętności sportowe, bo nawet najlepiej dobrana grupa ludzi, która nie ma talentu, nie jest w stanie osiągnąć sukcesów. 3. Struktura zespołu sportowego Zespół graczy bezpośrednio realizuje podstawowe cele i funkcje klubu [Panfil 2004, s. 89] Tworzenie i zarządzanie nim jest jednym z najważniejszych zadań dla pracowników takiej organizacji. Jego funkcjonowanie jest koordynowane przez trenera, którego zadaniem jest odpowiednie kierowanie procesami zachodzącymi w ramach zespołu, tak aby osiągać cele postawione przez zarząd klubu. Dwie podstawowe grupy członków zespołu sportowego to zawodnicy gracze – bezpośredni uczestnicy widowisk sportowych będących głównym produktem klubu sportowego, a także sztab trenerski wspierający poszczególne etapy przygotowania zawodników do wykonywania zadań im powierzonych na boisku. Łącznikiem pomiędzy zespołem sportowym a zarządem klubu pozostaje pierwszy trener zwany w niektórych przypadkach (jak np. w Anglii) menedżerem. Łączenie funkcji trenera i menedżera jest mniej popularne w Polsce, choć niekiedy można zaobserwować taki podział ról (przykładem może być trener hokeistów Cracovii, który poza przygotowaniem taktyczno-fizycznym zawodników zajmuje się także wyszukiwaniem i pozyskiwaniem nowych graczy do zespołu). Niezależnie od przyjętego modelu w dobrze funkcjonującym klubie sportowym główny trener powinien mieć decydujący głos w sprawach dotyczących pozyskiwania nowych graczy, a także innych spraw bezpośrednio dotyczących zespołu – co wynika z odpowiedzialności ponoszonej przez niego za wyniki sportowe. Odpowiedzialność i różnorodność pełnionych obowiązków powoduje, że od trenera wymaga się szerokich kompetencji nieograniczających się jedynie do umiejętności, czy też znajomości dyscypliny sportu przez zespół uprawianej. Najlepsi trenerzy mają również duże doświadczenie w zakresie psychologii i pracy zespołowej, które wykorzystują w odpowiednim doborze członków zespołu. Oprócz głównego trenera w sztabach szkoleniowych dodatkowo wspierają go: asystent trenera, którego rolą jest przede wszystkim.

(5) Sukces zespołu a sukces organizacji sportowej. 73. zastępowanie trenera w razie potrzeby, ale także w modelowym ujęciu budowanie dobrych relacji z zawodnikami (np. kiedy drugi trener uspokaja, czy też wspiera zawodników w razie konfliktu z trenerem głównym), trenerzy odpowiedzialni za przygotowanie graczy poszczególnych formacji (najczęściej trener odpowiedzialny za przygotowanie bramkarzy, gdyż pozycja ta jest zdecydowanie odmienna od pozostałych), ważną rolę spełnia także kierownik drużyny, który wsparcia zespół, dba o sprzęt i sprawy organizacyjne. Coraz więcej klubów decyduje się na zatrudnianie dodatkowych pracowników sztabu szkoleniowego – fizjoterapeuty, czy też masażysty dbającego o formę fizyczną graczy, psychologa wspierającego formę psychiczną zawodników, a także (rzadziej) dietetyków. Największe kluby mają bardzo rozbudowane sztaby trenerskie. Osobną grupą członków zespołu są zawodnicy, sportowcy, którzy stanowią najbardziej rozpoznawalną część zespołu sportowego. Struktura i skład tej grupy ma kluczowe znaczenie dla osiągania sukcesów. Wśród członków zespołu sportowego należy wyróżnić: – pierwszego trenera, który koordynuje i odpowiada za całość działań zespołu, – asystenta trenera, który wspiera głównego trenera, zastępując go w razie potrzeby, – pozostałych trenerów odpowiadających za poszczególne specyficzne elementy działalności zespołu (przygotowanie fizyczne, trening specjalistyczny), – kierownika drużyny odpowiadającego za sprawy organizacyjne, – pozostałych członków sztabu szkoleniowego odpowiadających za przygotowanie psychologiczne zespołu, dietę, zdrowie jego członków, –zawodników, którzy są bezpośrednimi wykonawcami zadań stawianych przed zespołem sportowym. Zawodnicy wchodzący w skład zespołu sportowego przyjmują różne role w jego obrębie. Rozpatrując model ról zespołowych zaproponowany przez Belbina, należy zwrócić uwagę na jego zastosowanie w zespołach sportowych. Specyfika organizacji sportowej narzuca jednak pewną modyfikację modelu i trzeba się zastanowić, które z ról w nim wyszczególnionych mają zastosowanie w funkcjonowaniu zespołu sportowego. Rolę koordynatora spełnia niewątpliwie pierwszy trener. To on podejmuje decyzje, koordynuje pracę i ustala sposób jej wykonywania. Wspólnie ze sztabem szkoleniowym spełnia także rolę kontrolną w zespole – wspólnie z innymi trenerami ocenia efekty pracy zespołu, a także szuka dróg poprawienia niedociągnięć. Rola kierownika drużyny odpowiada w pewnym stopniu roli pracownika zespołu (czy też inaczej duszy zespołu), poprzez swoje działania powinien on zapewniać lepsze warunki pracy innym członkom zespołu, a jego wysiłki niejednokrotnie mają na celu łagodzenie konfliktów powstających wewnątrz drużyny. Jego praca, często niezauważalna, jest niezbędna do sprawnego funkcjonowania zespołu sportowego. Zawodnicy grający w drużynie sportowej.

(6) 74. Marcin Karwiński. spełniają różne role w ramach zespołu. Najbardziej doświadczeni czy też predysponowani do tego zawodnicy spełniają rolę liderów zespołu, często wiąże się to z funkcją kapitana drużyny lub też z uczestnictwem w radzie drużyny, która jest niejako łącznikiem pomiędzy graczami a trenerem. Kapitan drużyny bywa wybierany w różny sposób. Popularny jest demokratyczny wybór kapitana przez członków zespołu, staje się on reprezentantem graczy na zewnątrz w kontaktach nie tylko z trenerem, ale także z zarządem klubu. Niektórzy trenerzy wolą sami wyznaczać kapitana, uważając, że są w stanie w lepszy sposób ocenić przydatność poszczególnych graczy do spełniania tej roli. Najbardziej widocznym obowiązkiem kapitana drużyny jest możliwość dyskutowania z sędzią podczas zawodów sportowych – jednak często ma on również inne zadania. W niektórych klubach kapitan drużyny ma obowiązek wprowadzania nowych graczy do zespołu. Przykładowo w północnoamerykańskiej zawodowej lidze hokejowej NHL to kapitan drużyny odbiera nowo pozyskanego gracza z lotniska i oficjalnie wita go w szeregach zespołu. Taka forma wprowadzenia do drużyny pozwala na łatwiejsze rozpoczęcie współpracy z członkami zespołu. Rolą kapitana, czy też innych liderów drużyny jest m.in. opieka nad młodszymi graczami, którzy potrzebują wsparcia ze strony bardziej doświadczonych zawodników (nierzadko funkcje kapitana, czy lidera są tożsame). Jego zadaniem jest też dbanie o odpowiednie relacje w ramach zespołu i troska o dobre samopoczucie jego członków [Chelladurai 2006, s. 191]. Innego rodzaju zadania mają zawodnicy określani gwiazdami zespołu. Gwiazda zespołu staje się często źródłem inspiracji dla swoich współpartnerów, a poprzez swoje umiejętności i wysokiej klasy zagrania na boisku powoduje podniesienie poziomu gry całej drużyny. Gwiazdy są też istotne w kreowaniu wizerunku drużyny, stając się wzorami do naśladowania, czy też ulubieńcami kibiców – klientów, dla których są dodatkową atrakcją przyciągającą na widowiska sportowe. Ich rolę można przyrównać do roli pomysłodawcy inspirującego innych do działania. Osobną grupę zawodników stanowią grający na mniej eksponowanych pozycjach czy też w mniej efektowny sposób, których wysiłki skoncentrowane są nie na własnych osiągnięciach, a na osiągnięciach całego zespołu. Odpowiednio zestawiony zespół sportowy powinien posiadać więc zarówno zawodników potrafiących spełniać rolę charyzmatycznych przywódców – liderów zespołu, jak i gwiazd inspirujących innych graczy do osiągania lepszych wyników, a także pracowników zespołu pracujących na użytek całej drużyny. Wspierani oni są przez sztab trenerski, który koordynuje działania, a także kontroluje i koryguje na bieżąco działalność zespołu..

(7) Sukces zespołu a sukces organizacji sportowej. 75. 4. Tworzenie zespołu sportowego i zarządzanie nim Rozpatrując proces tworzenia zespołu sportowego, należy zaznaczyć, że chociaż zawodnicy są zatrudniani często na dłuższy okres, to pewnym cyklem zamkniętym jest sezon trwający zazwyczaj około jednego roku, podczas którego przed zespołem stawiany jest konkretny cel, a skład osobowy drużyny ulega modyfikacjom. Praktycy zarządzania sportem twierdzą, że budowę zespołu zaczyna się od zatrudnienia odpowiedniego trenera menedżera, którego zadaniem jest dobranie współpracowników. Budowa zespołu sportowego jest ograniczona przez wiele czynników. Rzadko kiedy trener ma pełną swobodę w doborze współpracowników. Jest ograniczony między innymi przez budżet klubu, a także przez uwarunkowania formalnoprawne w odniesieniu do kontraktów graczy w innych klubach. W początkowej fazie budowy zespołu trener współpracuje ściśle z zarządem, opracowując strategię pozyskiwania graczy, tworząc tak zwane „listy życzeń”, na których umieszcza nazwiska ludzi potrzebnych do osiągnięcia zamierzonych celów. Kryteria doboru, jak zauważono wcześniej, są różnorodne i nie ograniczają się do przydatności tylko sportowej. Trzeba zwrócić uwagę, że proces doboru nowych zawodników często ograniczony jest dodatkowymi czynnikami, które rzadko występują w innych organizacjach. Sport jako dziedzina życia wywołująca duże emocje jest bardzo specyficznym rodzajem działalności i niejednokrotnie przy doborze personelu należy brać pod uwagę sympatie i antypatie kibiców klientów, którzy nie chcą i nie zaakceptują niektórych zawodników, nawet jeśli są oni odpowiednio dopasowani do koncepcji trenera menedżera. Jest to o tyle istotny czynnik, że to widzowie stanowią o popularności danej drużyny i ich głos jako interesariuszy musi być brany pod uwagę1. Trener przy doborze nowych graczy, musi także brać pod uwagę istniejący zespół, tak aby nowi zawodnicy mogli być odpowiednio wprowadzeni do drużyny. Proces dołączania nowych zawodników do drużyny często jest bardzo skomplikowany, szczególnie jeśli istnieją grupy nieformalne wzajemnie się wspierające, gdyż gracze rywalizują o miejsce w składzie meczowym, który wiąże się z większym udziałem w premiach i uznaniem ze strony otoczenia. Grupy nieformalne, które istnieją w ramach zespołu sportowego, mogą mieć istotny wpływ na jego funkcjonowanie. Stworzenie efektywnego zespołu wymaga współpracy wszystkich członków drużyny. Rywalizacja wewnątrz zespołu może doprowadzić do dezintegracji i w konsekwencji pogorszenia wyników sportowych. 1. Można tutaj przywołać przykład piłkarza Pawła Kaczorowskiego – który w 2005 r. przeszedł z Lecha Poznań do Legii Warszawa wbrew woli kibiców Legii – na każdym meczu fani Legii głośno wyrażali swoje niezadowolenie z jego występów w warszawskiej drużynie – co spowodowało spadek formy, ale także negatywnie odbiło się na całej drużynie Legii – po roku piłkarz odszedł z klubu..

(8) 76. Marcin Karwiński. Rolą sztabu trenerskiego jest diagnozowanie takich sytuacji i reagowanie w odpowiedni sposób. Trenerzy stosują rozwiązania zaczerpnięte z innych organizacji, planując spotkania integracyjne czy też oddziaływując na poszczególnych graczy – liderów grup nieformalnych. Ten element pracy trenerskiej jest niewątpliwie dużym wyzwaniem wymagającym dobrego doświadczenia. Osobnym elementem związanym z klasycznym pojmowaniem funkcji trenera w zespole sportowym jest przygotowanie motoryczne i taktyczne zawodników do wykonywania ich pracy. Po dobraniu graczy trener ma za zadanie odpowiednio dostosować założenia taktyczne, pozwalające na maksymalne wykorzystanie umiejętności wszystkich zawodników. Jednocześnie istotnym elementem jest przygotowanie fizyczne, a także obserwacja bieżącej formy zawodników. Warto zwrócić uwagę na dodatkowy aspekt budowania taktyki zespołu, mianowicie ważnym elementem drużyny są gwiazdy, zawodnicy przyciągający uwagę mediów i kibiców stający się „magnesem” dla publiczności. Ich odpowiednie wykorzystanie i eksponowanie umiejętności często stoi w sprzeczności z koncepcją taktyczną trenera. Zarząd klubu może domagać się gry zawodnika, który nawet w słabszej formie jest idolem kibiców, przez co zwiększa wpływy z biletów i pamiątek. To zjawisko nie występuje jeszcze na szerszą skalę w naszym kraju, jest jednak łatwe do zaobserwowania w zachodniej Europie i w Stanach Zjednoczonych, gdzie trenerzy mają nakaz ustawiania taktyki „pod gwiazdę” nawet kosztem słabszych wyników zespołu, w celu osiągnięcia celów marketingowych2. Dodatkową rolą liderów zespołu jest wspieranie trenera w jego działaniach, szczególnie w odniesieniu do budowania odpowiedniego poziomu motywacji zawodników. Niejednokrotnie to oni stanowią źródło wiedzy o problemach wewnątrz drużyny i starają się wspólnie ze sztabem szkoleniowym je rozwiązywać. Proces zarządzania zespołem jest też stale wspierany przez innych pracowników klubu, zarząd klubu może dodatkowo zwiększać motywację zawodników poprzez system premiowania. 5. Podsumowanie Na osiągnięcie sukcesu organizacji sportowej ma wpływ praca całego zespołu sportowego. Jak wykazano, podstawowym wymiarem sukcesu jest sukces sportowy. Odpowiednio uformowany i zarządzany zespół ma duże szanse na jego osiągnięcie. Należy pamiętać, że w sporcie nie ma pełnej gwarancji osiągnięcia zamierzonych celów, gdyż liczba czynników które wpływają na sukces powoduje, 2. Przytoczyć można tutaj przykład Davida Beckhama – angielskiej gwiazdy piłkarskiej, który mimo słabszej formy grał w wielu meczach ze względu na swój status gwiazdy, która wykraczała poza umiejętności czysto pilkarskie..

(9) Sukces zespołu a sukces organizacji sportowej. 77. że ryzyko jest większe niż w wypadku innych rodzajów działalności. Działania podejmowane przez klub sportowy mają na celu zmaksymalizowanie szans na osiągnięcie tego sukcesu. Wysoki wynik osiągany przez drużynę sportową jest efektem zaangażowania wszystkich pracowników klubu, jednak decydujący i bezpośredni wpływ na jego osiągnięcie mają zawodnicy sportowcy występujący na boisku. Odpowiednie przygotowanie graczy do zmagań sportowych jest procesem wielowymiarowym i nie ogranicza się jedynie do odpowiedniego przygotowania fizycznego przedsezonowego i regularnych treningów. Równie ważnym elementem jest przygotowanie psychologiczne. Jak twierdzą psychologowie sportu [Blecharz 2005], trening mentalny można stawiać na równi z treningiem fizycznym. Należy dodać, że najbardziej rozpoznawalnymi pracownikami organizacji są zawodnicy, dlatego ich wpływ na budowanie wizerunku jest znaczny. Zawodnicy uważani za gwiazdy stają się istotnym czynnikiem wpływającym na popularność klubu i niejednokrotnie na wzrost frekwencji podczas zawodów sportowych. Na status gwiazdy wpływa klasa sportowa zawodnika, jednak warto zwrócić uwagę, że podejmowane są również zabiegi mające na celu wykreowanie niektórych zawodników na gwiazdy. Literatura Blecharz J. [2005], Praktyczna psychologia sportu, „Konspekt”, czasopismo Akademii Pedagogicznej w Krakowie nr 4. Chelladurai P. [2006], Human Resource Management in Sport and Recreation Human Kinetics, Champaign. Panfil R. [2004], Zarządzanie produktem klubu sportowego, EWSW, Warszawa. Taylor T., Doherty A., McGraw P. [2008], Managing People in Sport Organizations, Butterworth – Heinemann Burlington. Team Success and the Success of a Sports Organisation The article looks at the process of creating and maintaining a sports team and the influence it has on an organisation’s success. The issue is presented through a description of the structure of a team, the conditions that enable sport organisations to achieve success as well as the things done by club employees to create and manage their team. The article is an introduction to further discussions on this theme and brings to light an issue for further research..

(10)