Plonowanie i cechy biometryczne owoców rokitnika zwyczajnego Hippophaë rhamnoides L.

(1)

Zdzisław Kawecki, Anna Bieniek,

Marina Szałkiewicz

Plonowanie i cechy biometryczne

owoców rokitnika zwyczajnego

Hippophaë rhamnoides L.

Acta Scientiarum Polonorum. Administratio Locorum 9/3, 45-53

2010

(2)

Acta Sci. Pol., Administratio Locorum 9(3) 2010, 45-53

PLONOW ANIE I CECHY BIOM ETRYCZNE OWOCÓW

ROKITNIKA ZW YCZAJNEGO HIPPOPHAE

RHAM NOIDES L.

Zdzisław Kawecki1, Anna Bieniek1, Marina Szałkiewicz2

Uniwersytet Warmińsko-Mazurski w Olsztynie

2Instytut Sadownictwa Narodowej Akademii Nauk Białorusi

w Samochwałowiczach

Streszczenie. W latach 2001-2004 w Ogrodzie Doświadczalnym UWM w Olszty nie badano plonowanie i morfologię owoców czterech białoruskich odmian rokitnika zwyczajnego: Podarok Sadu, Botaniczeskaja, Otradnaja, Trofimowskaja oraz bałty ckiej formy bezodmianowej otrzymanej z nasadzeń miejscowych. Krzewy, na których rozpoczęto badania, miały pięć lat. Stwierdzono, iż plon, masa, długość i szerokość owocu uprawianych odmian rokitnika są związane z właściwościami osobniczymi i kompleksem specyficznych warunków klimatyczno-glebowych. Warunki klimatyczno-glebowe Olsztyna sprzyjały rozwojowi uprawy białoruskich odmian rokitni ka zwyczajnego. Maksymalne plony uzyskano w 2003 r. Najwyższym plonowaniem charakteryzowała się odmiana Otrodnaja (20,07 kg z krzewu) oraz odmiana Podarok Sadu (17,07 kg z krzewu). W 2004 r. plony owoców były najniższe (średnia dla od mian 1,37 kg z krzewu).

Słowa kluczowe: rokitnik zwyczajny, plon, morfologia owoców

W S T Ę P

R okitnik zw yczajny ( H i p p o p h a e r h a m n o i d e s L.) należy do rodziny oliw niko- w atych ( E l a e a g n a c e a e ) obejm ującej trzy gatunki krzew ów lub drzew. R okitnik na stanow iskach naturalnych objęty je s t ochroną p raw n ą [C zekalski 1996, G łow acki 1997]. D ziko w ystępuje tylko na W ybrzeżu, porastając głów nie w ydm y nadm or skie, poza tym zdarza się go spotkać jak o roślinę zdziczałą np. w Pieninach oraz w nielicznych upraw ach grupow ych i jednostkow ych [G rochow ski 1992]. R oślina ta

Adres do korespondencji - Corresponding author: Anna Bieniek, Katedra Ogrodnictwa, Uniwersytet Warmińsko-Mazurski w Olsztynie, ul. Prawocheńskiego 21, 10-777 Olsztyn, e-mail: katogr@uwm.edu.pl

(3)

46

Zdzisław Kawecki, A n n a Bieniek, M arina Szałkiew icz

charakteryzuje się du żą o dpornością na m róz oraz suszę g lebow ą i atm osferyczną, a także m ałym i w ym aganiam i pokarm ow ym i. Znajdujące się na korzeniach ro k it nika brodaw ki zaw ierają drobnoustroje m ogące asym ilow ać azot atm osferyczny [C zekalski 1996].

Ze w zględu na swój ograniczony zasięg rokitnik był w Polsce do niedaw na ro śli ną, której zalety i w łaściw ości nie były szerzej znane. W zrost zainteresow ania tym gatunkiem zw iązany je s t m.in. z m ożliw ością w prow adzenia go na nieużytki i tereny przem ysłow e oraz do zadrzew ień z uw agi na piękne i w artościow e ow oce [Fafera 1995]. K rzew y rokitnika nasadza się w parkach, ogrodach i na działkach w form ie żyw opłotu w celach estetycznych [W aźbińska 2000]. W artość odżyw cza i lecznicza ow oców rokitnika czyni go także w artościow ą ro ślin ą użytkow ą. Pierw sze plantacje (gaje rokitnikow e) pow stały w R osji. O becnie upraw iany je s t także w krajach E u ro py Z achodniej [C zekalski 1996].

W Polsce obszar upraw y odm ian tow arow ych rokitnika je s t niew ielki. Jednym z czynników ograniczających rozprzestrzenianie tego gatunku okazał się brak o d m ian zw łaszcza o ow ocach dużych, łatw ych do zbioru. R okitnik zw yczajny w P o l sce nie je s t w prow adzony do rejestru odm ian, ale polecać m ożna odm iany spraw dzone na B iałorusi. A ktualnie priorytetow ym kierunkiem w hodow li rokitnika je st stw orzenie odm ian przystosow anych do w arunków upraw y danego regionu, zbioru m echanicznego i podw yższonej zaw artości substancji biologicznie aktyw nych oraz odm ian m ęskich [Szałkiew icz 1999]. Ze w zględu na bogaty skład chem iczny owoce rokitnika m ają duże znaczenie odżyw cze i zdrow otne. M o g ą być używ ane do w y robu soków, dżem ów i innych przetw orów , a także spożyw ane na surowo [Sobczak 1997]. O w oce, liście i pędy rokitnika m ają rów nież szerokie zastosow anie w p rz e m yśle kosm etycznym i farm aceutycznym (tłuszcz, w itam iny, m aści, krem y, szam po ny, balsam y, pom ady i in.) [Kaw ecki i in 2001].

C elem przeprow adzonych bad ań by ła ocena plonow ania (w w arunkach O lsztyna) i cech zew nętrznych ow oców bałtyckiej form y bezodm ianow ej i czterech odm ian ro k itnika sprow adzonych z B iałorusi.

M A T E R IA Ł I M E T O D Y

W latach 2 0 0 1 -2 0 0 4 w O grodzie D ośw iadczalnym U W M w O lsztynie zbadano plonow anie i m orfologię ow oców czterech odm ian form y bezodm ianow ej rokitnika zw yczajnego w w arunkach W arm ii i M azur. Sadzonki zielne czterech odm ian ro kitnika: P odarok Sadu, B otaniczeskaja, O trodnaja i T rofim ow skaja w yprodukow ano w Instytucie Sadow nictw a w Sam ochw ałow iczach koło M ińska i w 1998 r. w ysadzo no w O lsztynie. K ażd ą odm ianę reprezentow ały cztery krzew y żenskie i je d e n męski. D la porów nania posadzono tej samej w ielkości rośliny form y bezodm ianow ej (typ bałtycki) z odrostów nasadzeń m iejscow ych. K rzew y rosły na glebie brunatno-rdza- wej, w ytw orzonej z piasku słabogliniastego w rozstaw ie 4 m x 3 m. System em u p ra wy gleby w rzędach b y ł czarny ugór m echaniczny, a w m iędzyrzędziach - m urawa. O w oce zbierano ręcznie w fazie ich dojrzałości zbiorczej. B adania biom etryczne przeprow adzono na ow ocach nieuszkodzonych, losow o w ybranych z każdej odm ia

(4)

ny. B adano masę, szerokość i długość owoców . Do pom iarów brano po 100 owoców z każdego krzew u. Łącznie w jednej odm ianie m ierzono 400 owoców.

W yniki opracow ano statystycznie testem D uncana, poziom istotności p = 0,05 i p = 0,01.

W Y N IK I

Pierw sze ow oce na badanych krzew ach rokitnika zw yczajnego pojaw iły się w 2000 r. B yły to je d n a k plony niew ielkie, stąd analizę plonow ania przeprow adzono od 2001 r. W om aw ianym roku średnie plony w ynosiły 4,39 kg z krzew u (tab.1).

Tabela 1. Plonowanie rokitnika zwyczajnego (kg z krzewu) w latach 2001-2004 Table 1. A comparative analysis of common sea buckthorn yield (kg from a plant)

in the years 2001-2004

Odmiana Variety

Lata badań

Experimental years Średnia z 4 lat dla odmiany Mean of 4 years for a variety 2001 2002 2003 2004 Forma bezodmianowa Wild form 3.13 5.32 2.18 0.40 2.75 C Podarok Sadu Podarok Sadu 3.11 4.85 17.03 2.00 7.42 A Botaniczeskaja Botanitcheskaya 5.80 9.70 6.92 2.30 5.19 B Otrodnaja Otrodnaya 3.78 7.05 20.07 0.36 8.62 A Trofimowskaja Trofimovskaya 5.08 7.27 10.43 1.79 5.92 B Średnia dla roku

Mean of a year 4.39 C 6.84 B 11.33 A 1.37 D 5.98 NIR p = 0.05

LSD p = 0.05

Czynnik I (odmiana) 1.242 Factor I (variety)

Czynnik II (lata badań) 1.111 Factor II (experimental years)

Cz. I x Cz. II 2.485 F.I x F.II

Wartości, którym przypisano te same litery, nie różnią się istotnie gdy p = 0.05 The values denoted with the same letters are not significantly different by p = 0.05

N ajw yższe plony ow oców uzyskano z odm iany B otaniczeskaja (5,80 kg z krzew u) oraz T rofim ow skaja (5,08 kg z krzew u). P lo n ow oców z krzew ów p ozostałych o d m ian nieznacznie przekraczał 3 kg. W dw óch następnych latach b ad ań plony ow o ców sukcesyw nie w zrastały. W 2002 r. średnie plony w ynosiły 6,48 kg, a w 2003 r. - 11,33 kg. W 2004 r. plonow anie w szystkich krzew ów było najm niejsze. Średnie plony ow oców w ynosiły 1,37 kg. W czterech analizow anych latach b ad ań najwięcej

(5)

48

ow oców uzyskano z odm iany O trodnaja 8,62 kg oraz P odarok Sadu 7,42 kg. N aj m niejsze plony ow oców uzyskano z krzew ów form y bezodm ianow ej (2,75 kg). R ekordow e plony ow oców zanotow ano w 2003 r. z krzew ów odm iany O trodnaja (20,07 kg). W ysokim plonow aniem w om aw ianym roku charakteryzow ała się także odm iana P odarok Sadu (17,03 kg). W 2004 r. krzew y odm iany O trodnaja należały je d n a k do najsłabiej plonujących, średni plo n dla rośliny w ynosił 0,36 kg. N ieznacz nie w yższe plony w om aw ianym roku uzyskano z krzew ów form y bezodm ianow ej (0,4 kg). Pozostałe odm iany plonow ały w granicach 2 kg. P odczas czterech lat b a dań średni p lo n ze w szystkich odm ian rokitnika zw yczajnego w ynosił praw ie 6 kg (5,98 kg).

M asa ow oców badanych odm ian rokitnika zw yczajnego b y ła istotnie zróżnico w ana zarów no m iędzy badanym i odm ianam i, ja k i latam i b ad ań (tab. 2). We w szy st k ich latach najm niejszą m asą charakteryzow ała się b ałtycka form a bezodm ianow a rokitnika (0,42 g). N ajw yższą m asę ow oców zanotow ano zaś u odm iany Podarok Sadu (0,69 g). Średnia m asa ow oców dla odm ian B otaniczeskaja, O trodnaja i Trofi- m ow skaja nie b y ła istotnie zróżnicow ana i w ynosiła od 0,59 kg do 0,64 kg. Z d ecy dow anie najw yższą m asę ow oców uzyskano w 2004 r. B ył to rok, w którym plony ow oców były najniższe, natom iast ow oce były najdorodniejsze. P od w zględem masy ow oców (0,96 g) w om aw ianym roku najlepsza okazała się odm iana Podrok Sadu, podczas gdy we w cześniejszych latach bad ań m asa ow oców tej odm iany nie n ale żała do najw yższych. Z decydow anie przew yższały j ą pod tym w zględem odm iana B otaniczeskaja, a w latach 2002 i 2003 także odm iana Trofim ow skaja. N ajbardziej w yrów naną m asę ow oców m iędzy odm ianam i zanotow ano w dw óch pierw szych la tach badań. W 2001 r. w ynosiła od 0,53 g do 0,67 g, a w 2002 r. od 0,45 g do 0,51 g. W 2003 r. i 2004 r. rozpiętość w m asie m iędzy odm ianam i b y ła istotnie w yższa i w ynosiła odpow iednio od 0,30 g do 0,80 g oraz od 0,41 g do 0,96 g. Z decydow a nie n ajm niejszą m asę ow oców uzyskano w 2002 r. (0,48 g), a n ajw yższą w 2004 r. (0,71 g), natom iast m asa ow oców w 2001 i 2003 r. b y ła zbliżona i w ynosiła 0,60 i 0,63 g. Średnia m asa ow oców dla odm ian rokitnika zw yczajnego w kolejnych czte rech latach bad ań w ynosiła 0,60 g.

N ajdłuższe ow oce odm ian rokitnika zw yczajnego zanotow ano w 2002 r. (tab. 2), pom im o iż w om aw ianym roku charakteryzow ały się one n ajm niejszą masą. N aj krótsze ow oce (0,98 cm) ukształtow ały się w 2003 r. W latach 2001 i 2004 d łu gość ow oców b y ła zbliżona i w ynosiła 1,10 cm i 1,11 cm. Średnia długość ow o ców badanych odm ian rokitnika w latach 2 0 0 1 -2 0 0 4 kształtow ała się na poziom ie 1,09 cm. N ajdłuższe ow oce m iały odm iany P odarok Sadu (1,17 cm) i Trofim ow skaja (1,14 cm). O dm iany B otaniczeskaja i O trodnaja charakteryzow ały się zb liżoną d łu g ością ow oców : 1,08 i 1,07 cm. N ajkrótsze ow oce zanotow ano u form y b ezo d m ia nowej (0,97 cm).

Istotne zróżnicow anie w szerokości ow oców b adanych odm ian rokitnika zw y czajnego zanotow ano, porów nując form ę bezodm ianow ą z odm ianam i w yprodu kow anym i na B iałorusi (tab. 2). Szerokość ow oców dla form y bezodm ianow ej w ynosiła 0,78 cm, natom iast u pozostałych odm ian w ynosiła od 0,82 cm, u odm ia ny O trodnaja, do 0,86 cm, u odm iany B otaniczeskaja. W 2004 r. ow oce badanych odm ian rokitnika nie różniły się istotnie pod w zględem szerokości, która w

(6)

<n b- i <N O I <N '—1 &o ° b_{O1 cd} <N U r- ^ ^ % cd rp-; 3 .a o 6 o o o o s

%

% O <N o <" t A Q J .s ;>. ■° 8 a ■B “ 3 - S_{Tf -o} c/a s ^ to h s ^ ^ _{O £}o 3 e - S Tl- T3 3 a c/a 3 c/a >-> s ^ ra ? b s ^ o t> o t-(Z) t-(Z) cq b-- •—j_{S* Cv} W W fU dJ N 4 3 W W s c bi b ■> rt bd , 00 Tj b cd w .22 'S '3 - N . £ P -O co ł-i (U o s £ ? cd CD 00 C l, ^ p-j Q PP (Z) INI Cv £ _] O s fl Sd 3 o tu ,_,5_ 5_ X N I fi N U h i U h

(7)

50

siła 0,90 cm i b y ła najw yższa w porónaniu z ow ocam i z poprzednich lat badań. N ajm niejszą szerokość (podobnie ja k i długość) ow oców zanotow ano w 2003 r. (0,78 cm). W latach 2001 i 2002 szerokość ow oców b y ła zbliżona i w ynosiła 0,83 i 0,82 cm. Były to w artości zbliżone do średniej dla odm ian, uzyskanej w latach 20 0 1 -2 0 0 4 , k tóra w ynosiła 0,83 cm.

D Y SK U SJA

B adanie plonow ania rokitnika zw yczajnego prow adzono na krzew ach pięcio-, sześcio-, siedm io- i ośm ioletnich. W pierw szych latach plony były stosunkow o n ie w ielkie. N ajw iększe plonow anie uzyskano w 2003 r. z krzew ów siedm ioletnich. W edług G rochow skiego [1992] rokitnik zaczyna ow ocow ać w w ieku 3 -4 lat, a po dalszych trzech lub czterech latach osiąga najw iększą produktyw ność, ow ocuje do w ieku ok. 20 lat. Z ałęcki [1991] podaje, że plo n produkcyjny z jed n eg o krzew u d o chodzi do ok. 15 kg, natom iast P luta [2000] podaje, że z plantacji w pełni ow ocow a nia m ożna zebrać od 4 do 10 t ha-1 (ok. 5 do ok. 13 kg z krzew u). Plony uzyskane z krzew ów odm ian O tradnaja (20,07 kg) oraz P odarok Sadu (17,03 kg) w roku ich najw iększego urodzaju przekroczyły w ielkości podane przez w spom nianych au to rów. Szałkiew icz [1999] odnotow uje, że m aksym alne plony uzyskiw ane z odm ian na B iałorusi przekraczają 20 kg z krzew u. N ależy rów nież zauw ażyć, iż rok 2003 ch a rakteryzow ał się bardzo korzystnym układem w arunków atm osferycznych w okresie w egetacji. W 2004 r. nastąpiło bardzo znaczące obniżenie plonow ania. Tłum aczyć to m ożna zbyt silnym przycięciem krzew ów w roku poprzednim . O bserw acje p lo now ania i jak o ści ow oców b ę d ą kontynuow ane w kolejnych latach prow adzenia d o św iadczenia.

B ardzo w ażną cechą charakteryzującą odm ianę je s t m asa owocu. Z bad ań w y n i ka, że form y rokitnika dziko rosnącego pod w zględem m asy ow oców ustępują o d m ianom upraw nym , ale niektóre z nich m ogą być porów nyw ane z w yhodow anym i odm ianam i [Jelisiejew 1985]. M asa ow oców je s t cechą w pływ ającą na w ydajność pracy przy zbiorze ow oców i jed n y m z podstaw ow ych elem entów plenności ro k itn i ka. Now e odm iany pow inny m ieć m asę ow oców nie m niejszą niż 0,6 g [Szałkiew icz 1999]. T ak ą średnią m asą ow oców charakteryzow ały się badane odm iany rokitnika pochodzące z B iałorusi, m asa ow oców form y bezodm ianow ej b y ła istotnie niższa i w ynosiła 0,42 g. Stąd nie należy polecać jej na plantacje tow arow e.

W literaturze m ożna znaleźć doniesienia o zm ienności m asy ow oców po w p ro w adzeniu różnych odm ian na dany teren. N iektórzy autorzy stw ierdzają silne zm niejszenie tej cechy, inni odw rotnie - jej silne zw iększenie [A w diejew 1985, G aranow icz 1991].

M asa ow oców może zależeć od w arunków pogodow ych okresu w egetacji. N aj w iększą średnią m asę ow oców zanotow ano w 2004 r. Tem peratury w okresie fo r m ow ania i w zrostu ow oców w om aw ianym roku były zbliżone do średnich z w ielolecia 1961-2000 (tab. 3). W 2001 r. w porów naniu z pozostałym i latam i badań najchłodniejszy b y ł maj (12,8°C ) i czerw iec (13,9°C), natom iast bardzo ciepły lipiec (20,0°C) i sierpień (18,1°C). W 2002 r. średnia m asa ow oców b y ła najm niejsza,

(8)

CD O CD O tZ) CD r-2 *3 <N O d 3 r o cd o CD O O, -O M 'B >•, N O tJ O H > cC tn C

<3

<D !>■> § C S I !>■> <D g rt . 2 N £ M <B o <u O h .a u -8 H -§H

fl

•2 o I § ■

'—

1

i O t—I g: J* « so n s 2 4> O 2 § d i CS a a a a cr .t; «5 rv & •-* .g Cc .3 'B m fl di o s s o P d dj ^ S -—i o o o O O P o " S °f s _SCJ-> .3 c/a fl di O 5 5 d - ' O o o - t ' 0 ' n \ o M O i n a \ o c

K i—J' oo" 'W K os" >—J' *rT os" cc' oo" i—J'

c ^ M M t c i n ^ o c h T i i n ^ ^ OCC^b' n( C’C' - i OCCOCi O -—I O 00 SC SC sc «-H cc oo' CS CS WC SC 'Cl ' cc' cc' «-H oo' t> o d- »o cc sc t> CS ON CS ON SC O c r CC 'Ci sc* cc" >—5' d-" cc" t>" oo" cc" o " oo" *cT <cT i—ii—i d - c i c c h d - c i i - i Md - c s ł-H ł—I ( ł. 9 r-> z Q C .2 & 2 -3 0-0 ’ N .&.2 * a .2 2 O _] VI & Gn i-J O O ‘C> 0 0 CS 0 0 SC < t> ' t>" CS *cT t>" sc" CS oo" CS 3 3 '~ <n 00^ SC 00^ CC ' sc" cs" »cT sc" os" cc" os" cs" cs"

°°c

3

cc" »cT , ' cf-" sc" oo" t>"r'i ,r; «O

C- 00 o cc O O S C O O C S i / C - —< O O O C S O S t r ^ ' cs" cc" t>" sc" sc" o " os" cs" sc" cs" sc" _ t> CS 00^ os^ ' o " t>" cs" cc" o 00& o dc o a s dc o > ° o « £ Q £ &H c3 ^ fl -N ^ 3

(9)

52

mim o że maj (16,2°C ), czerw iec (16,5°C), lipiec (20,1°C) i sierpień (19,8°C ) tego roku należały do najcieplejszych m iesięcy w om aw ianych latach. Opady atm osfe ryczne są drugim czynnikiem obok tem peratury decydującym o w zroście i p lo n o w aniu roślin. C harakteryzują się dużym i rocznym i w ahaniam i odczuw anym i z roku na rok [B anaszkiew icz i in. 2004]. W ażnym czynnikiem m eteorologicznym m ają cym niekorzystny w pływ na upraw y je s t susza. W 2002 r. w ystąpił deficyt wody w okresie kształtow ania się i w zrostu owoców . W om aw ianym roku ow oce rokitnika zw yczajnego, m im o najm niejszej m asy, były najdłuższe (tab. 2). Św iadczyć to może o ich małej jęd rn o ści, k tóra spow odow ana b y ła okresem suszy w okresie w zrostu owoców . Opady w czerw cu i lipcu 2002 r. były najm niejsze i w ynosiły odpow ied nio 48,6 m m i 27,5 m m (tab. 3). W 2001 r. sum a opadów w okresie w zrostu ow o ców (maj - sierpień) przew yższała średnią z w ielolecia. W edług danych Pantelie- jew ej [1993], w spółczynnik korelacji m iędzy sum ą opadów w okresie form ow ania ow oców i ich m asą w ynosi 0,97. W iększą m asę ow oców zanotow ano odpow iednio w 2004, 2003 i 2001 r. W ynika to z korzystniejszych w arunków okresu w egetacji. L ipiec 2001 r. był najbardziej obfity w opady (148,6 mm) w porów naniu z p o zo sta łym i latam i, w których prow adzono badania, ja k i z sum ą z w ielolecia 1961-2000. W iększe opady w okresie w zrostu ow oców w porów naniu z sum ą z w ielolecia były rów nież w latach 2003-2004.

G rochow ski [1992] podaje długość ow oców rokitnika w ynoszącą ok. 10 mm, natom iast G łow acki [1997] 6 - 7 mm. Średnia długość ow oców badanych odm ian w yprodukow anych na B iałorusi przekroczyła 10 mm. Jedynie ow oce form y bezod- m ianow ej były krótsze (9,7 mm). Szerokość ow oców badanych odm ian rokitnika (8,3 m m) b y ła rów nież w iększa od podaw anej w literaturze. W edług G rochow skiego [1992] nie przekracza 6 mm, natom iast Sobczak [1997] podaje 6 -8 mm.

W N IO S K I

1. W arunki klim atyczno-glebow e O lsztyna sprzyjają rozw ojow i upraw y b ia ło ruskich odm ian rokitnika zwyczajnego.

2. R okitnik zw yczajny zarów no w form ie bezodm ianow ej, ja k i odm ian up raw nych pow inien być częściej sadzony na W arm ii i M azurach, w parkach, zadrzew ie- niach śródpolnych i nieużytkach, zw łaszcza na glebach lekkich.

3. N a podstaw ie przeprow adzonych bad ań m ożna stw ierdzić, iż plon, m asa, d łu gość i szerokość ow oców upraw ianych odm ian rokitnika są zw iązane z w łaściw oś ciam i osobniczym i i kom pleksem specyficznych w arunków klim atyczno-glebow ych.

P IŚ M IE N N IC T W O

Awdiejew W.I., 1985. Mestnaja i introducirowannaja oblepicha w uslowijach gornogo Tadzi- kistana. Biologiczeskaja aspectu introdukcii, selekcii i agrotechniki oblepichi. Gorkij, 46-51.

(10)

Banaszkiewicz B., Grafowska K., Szwejkowski Z. 2004. Charakterystyka opadów atmosfe rycznych na terenie województwa warmińsko-mazurskiegow w latach 2000-2002. Zeszy ty Naukowe Akademii Rolniczej we Wrocławiu. Monografie 38, 5-11.

Czekalski M., 1996. Kiełkowanie nasion różnego wieku rokitnika pospolitego (H ip p o p h a e r h a m n o id e s L.). Rocznik Dendrologiczny, 44, 121-128.

Fafera B., 1995. Rokitnik. Inf. Roln. Aktual. 12, 7-8.

Garanowicz I.M., 1991. Introdukcija, selekcija i plantacionnoje oswojenije kultury oblepichi w BSSR. Nowoje w biologii i farmakologii oblepichi. Nowosibirsk: Nauka, 16-21. Głowacki S., 1997. Na rokitnika. Echa leśne 22(10), 28-29.

Grochowski W., 1992. Godny zainteresowania rokitnik. Głos lasu 9, 20-21.

Jelisiejew I.P., 1985. Nekotoryje teoreticzeskije aspekty i perspektiwy selekcii oblepichi w Jewropejskoj czasti SSSR. Biologiczeskija aspectu introdukcii, selekcii i agrotechniki oblepichi. Gorkij, 3-24.

Kawecki Z., Bieniek A., Piotrowicz-Cieślak A.I., Szałkiewicz M., 2001. Rokitnik (H ip p o p h a e r h a m n o id e s L.) w kształtowaniu i ochronie środowiska. Zesz. Prob. Post. Nauk Roln. 478, 463-499.

Panteliejewa E., 1993. Selekcija oblepichi w Altajskom kraje. Awtorew. Diser. Doktora s.-ch. nauk. Nowosibirsk, 47.

Pluta S., 2000. Wartościowy gatunek do uprawy w Polsce. Rocz. Akad. Roln. Pozn. Ogrodn. 31(2), 415-420.

Sobczak R., 1997. Bez i rokitnik. Głos lasu 4, 5-8.

Szałkiewicz M., 1999. Characterization of fruit of selected sea-bucthorn varieties. Natural Sci. 3, 235-244.

Waźbińska J., 2000. Rośliny alternatywne w uprawach ogrodowych i parkowych północno -wschodniej Polski. Biul. Nauk. UWM Olsztyn 8, 309-315.

Załęcki R., 1991. Właściwości lecznicze rokitnika zwyczajnego. Wiad. Ziel. 9, 22-23.

C O M M O N SEA B U C K T H O R N IN T H E A G R IC U L T U R A L L A N D SC A PE

A bstract. During the years 2001-2004, the yield and morphology of fruit of 4 Belarus varieties of common sea buckhorn: Podarok Sadu, Botaniczeskaja, Otradnaja, Trofimowskaja and the Baltic form that was not a variety obtained from local seeds were investigated in the Experimental Garden of the University of Warmia and Mazury in Olsztyn. The bushes used for the investigation were five years old. On the basis of the conducted tests it was established that the yield, mass, length and width of the fruit of cultivated varieties of common sea buckhorn are related to the individual characteristics and complex of specific climate-soil conditions. The climate - soil conditions of Olsztyn were favorable for development of Belarus varieties of common sea buckhorn. The maximum yield was obtained in 2003 when the highest yields were produced by Otrodnaja variety (20.07 kg per bush) and Podarok Sadu variety (17.07 kg per bush). In 2004 the yields of fruit were the lowest (average for the varieties 1.37 kg per bush).

Key words: common sea buckhorn yield, morphology of fruit