Jacek Nowakowski
Czerwona Wieś, gm. Krzywiń, woj.
leszczyńskie, st. 1
Informator Archeologiczny : badania 22, 92-93
9 2
W CZESNE ŚREDNIOWIECZE I k a m ie n ia Żarnow ego (?). R ów nież tu ta j, poniżej p o d sta w y w ału , o d sło n ię to 8 dołków po- słu p o w y c h nie z w iązan y ch J e d n a k z k o n s tru k c ją u m o c n ie ń . Były to zap e w n e śla d y o sa d n ic tw a z późnego o k re s u wpływ ów rzy m sk ich , n a co w sk a R w a ły b y w y stę p u ją c e n a m a jd a n ie 1 m lędzy- w atu m a te ria ły c e ra m ic z n e n a w ią z u ją c e do In w e n ta rz a k u ltu ry p rzew orskiej.M ateria ły 1 d o k u m e n ta c ja z n a jd u ją się w M u zeu m O kręgow ym w K rośnie. N ie p r z e w id u je s i ę k o n ty n u a c j i b a d a ń .
Ш
э т O d r z a ń s k i, z ie l o n o g ó r s k i e ,L_____________
B a d a n ia prow adzili d r S ław o m ir M ożdzloch 1 m gr Lidia N ow acka przy k o n s u lta c ji prof, d r h a b . L echa Lec lej ewt cza. F in a n s o w a ł KZA w Zielonej C órze. P iąty se z o n b a d a ń , G ród 1 o s a d a w czesn o śre d n io w ie c z n a (X /X I - ХП/ХШ w.).
K onty n u o w an o b a d a n ia p o szerzając n a d a l w ykop IX, p rzylegający od w s c h o d u do w z n ie sie n ia . n a k tó ry m je s t położona o s a d a . Z ałożono kolejne, niew ielkie w ykopy n a pół n o c n y -w sch ó d od w yk o p u IX {wykopy XH i XVI), w m ie jsc u , gdzie w y stę p u je w y n iesien ie te r e n u m ogące kry ć re sz tk i d a w n y c h u m o c n ie ń . Z ałożono rów nież w ykopy: XIII, XIV 1 XV n a odległym o około 150 m e tró w w z n ie sie n iu .
W ykopy XIII, XIV 1 XV pozw oliły stw ierd zić b ra k ja k ic h k o lw ie k śla d ó w u m o c n ie ń n a w s p o m n ia n y m w zn iesien iu , n a to m ia s t p rzy n io sły now e d a n e w sk a z u ją c e n a fu n k c jo n o w a n ie w ta m ty m rejo n ie bud o w li m u ro w a n e j, n ajp raw d o p o d o b n iej w o k re s ie śred n io w iecza. In te re s u ją c e J e s t rów nież o d k ry te ta m w y sy p isk o k ości zw ierzęcych.
W ykop XVI o ra z cz ę ść "Г w yk o p u IX o d sło n iły u k ła d d w óch rów noległych rzędów slu p ó w , sta n o w ią c y p o z o sta ło ść d a w n y c h u m o c n ie ń . T rzon w a łu s ta n o w iła k o n s tru k c ja m iędzy dw ie m a ś c ia n a m i słu p o w y m i m a ją c a sz e ro k o ść około 2 ,5 · 3 ,5 m . W idoczne s ą ś la d y p o ż a ru w znieconego od s tr o n y w n ę trz a gro d u .
W ykop JX s k ła d a ł się z licznych n iew ielk ich wykopów, k tó re w obec u tr u d n io n y c h w a r u n ków o b serw acji w a rstw k u ltu ro w y c h w poziom ic m iały n a ce lu d o s ta rc z e n ie J a k najw iększej Ilości profili pionow ych. W ykopy IX b ,c ,d J,k .l ojęły sw ym zasięg iem o b ie k t n r 137 zag łęb io n y na około 0 ,5 -1 m , sta n o w ią c y n ajp raw d o p o d o b n iej p o zo stało ść d aw n ej budow li (wieży?). W tym o b iek cie I Jego pobliżu o d k ry to 7 m o n e t z XI w., w ty m 5 w 1988 r. Prócz n ic h b a d a n ia d o s ta rc z y ły ta k ż e licznych zab y tk ó w , w tym : 11359 fr. c e ra m ik i z XI-XII w., 3 0 Гг. c eram ik i śre d n io w ie c z n e j, 3 ceram ik i pradziejow ej, 3 7 5 2 k ości zw ierzęcych, 83 2 u ła m k i polepy, 199 k aw ałk ó w ż u ż la żelaznego, fra g m e n t żelaznego sz ty le tu , o stro g ę z k ó łk iem g w iaźd zisty m , 2 p rzecin ak i, p rzeb ijak , czę ść podkow y, 5 o se łe k k a m ie n n y c h , fra g m e n t k a m ie n ia Żarnow ego, k a m ie ń szlifierski, dw a przęśllkl z różow ego łu p k u , k llk a n a c le zab y tk ó w z w iązan y ch z o b ró b k ą ro g u . w ty m ta k ż e p ó łfabrykaty. O d k ry to rów nież bryłki 1 frag m en ty p rzed m lo to w z b rą z u o raz 1 z d o b io n y p ie rśc io n e k z tego m e ta lu . Z naleziono ta k ż e liczne p rzed m io ty z k o ści, w ty m 2 szy d ła, p rz e k łu w a ć z, łyżwę, aero fo n o raz kolejny, po d w óch z n a le z is k a c h u b ieg ło ro czn y ch , p io n ek do g ry (stem pelek?).
M ateria ł zab y tk o w y J e s t p rzech o w y w an y w Z akładzie A rcheologii N ad o d rza IIIKM PAN wo
Wrocław iu.
B a d a n ia p la n o w a n e n a r o k p rr y » z ły b ę d ą m ia ły n a c e lu o k r e ś le n ie d a ls z e g o p rz e b ie g u u m o c n i e ń g ro d o w y c h , w y ja ś n ie n ie s p o a o b u u ż y tk o w a n ia s ą s ia d u ją c e g o z g r o d e m w z g ó rz a (tu m . In . d a ls z e p o s z u k iw a n ia p o z o s ta ło ś c i m u r o w a n e j b u d o w li) o r e z o k r e ś le n ie fu n k c ji o b ie k t u 1 3 7 .
I C erklew nlk, gm . D obre M iasto, woj. o lszty ń sk ie, sl, S - p a tr z e p o k a b rą z u . C x « rw o n a W ieś,
g m . K rz y w iń , w o j. le s z c z y ń s k i e , s t . 1
B a d a n ia prow adził m g r J a c e k N ow akow ski. F in a n s o w a ł W ojewódzki Z arząd Inw estycji R olniczych w Lesznie. P ierw szy sezo n b a d a ń . O sa d a z o k re s u w czesn eg o śred n io w iecza.
S ta n o w is k o położone J e s t n a z a c h o d n im brzeg u K an ału O bry, n a w yró żn iający m się w te re n ie n iew ielkim p iaszczy sty m w y n iesien iu , ok. 5 0 0 m n a zach ó d od K rzyw inia. P rzed p rz y s tą p ie n ie m do p ra c w ykopaliskow ych przep ro w ad zo n o szczegółow ą In w en tary zację s ta n o w is k a o raz w y k o n an o p lan lg raflę o sa d y n a p o d sta w ie ro z rz u tu m ateriałó w . N a je ] p o d sta w ie w ydzie lono 3 w y raźn ie ry s u ją c e się s k u p is k a ceram ik i. W ykop b ad aw czy zlokalizow ano w m ie jsc u .
W ojew ódzki O śro d e k Arc hco logiez no -K o n se rw a to rsk i w L esznie
□
P o lsk a A k ad em ia N a u k I n s ty tu t H i sto rii K u ltu ry M a te ria ln e j Z ak ład Ar- cheologll N ad o d rza we W ro cław iuInform ator A rcheologiczny 10 8 8
9 3
gdzlc m a te ria l c e ra m ic z n y w y stąp i! w najw iększej ilaści. Ł ącznic p rz e b a d a n o o b s z a r o pow.175 m 2. S ta n o w is k o lo nie o d z n a c z a się złożoną stra ty g ra fią . Pod w a rs tw ą p ró c h n ic y z a o b s e r w ow ano z a c h o w a n ą w a rs tw ę k u ltu ro w ą , pod k tó rą w y stąp iły płyikle oblekły. Ł ącznie z a re je s tro w a n o 10 o b iek tó w , w (ym 1 piec, fra g m en t.ch aty , 4 Jam y, 9 dołków p o słu p o w y ch o ra z b r u k k a m ie n n y .
Do n a jc ie k a w sz y c h z n a le z isk n ależy niew ątpliw ie piec, z b u d o w a n y z d u ż y c h k a m ie n i polnych: sz e r. 1,40 m . d ł. 1.50 m. sz e r. k o m o ry o ,45 m . Do b u dow y k o m o ry pieca w y k o rz y sta no fra g m e n ty ż a re n ro ta c y jn y c h . U zy sk an o p o k a ź n ą ilość c e ra m ik i l kości, n a to m ia s t niew ielką Ilość z a b y tk ó w w ydzielo n y ch (11), z k tó ry c h do n ajciek aw szy ch zaliczyć m o żn a: 2 gro ty , szydło rogow e, szydło k o śc ia n e o raz przęśllk.
Na p o d sta w ie m a te ria łu ce ra m ic z n e g o o d k ry te o b iek ty d a to w a n e s ą n a fazę D w czesnego śred n io w iecza.
B a d a n ia b ę d ą k o n ty n u o w a n e .
U n iw ersy tet A d am a M ickiew icza w P o z n a n iu , in s ty t u t P ra h is to r ii
B a d a n ia prow adzili: m gr A ndrzej S ik o rsk i I M arla M lśklew lcz. F in a n sow ał UAM w P o z n a n iu . Piąty sezo n b a d a ń . S ta n o w isk o w ielo k u ltu ro w e. Z n alezisk a k u ltu r p u c h a ró w lejkow atych i a m fo r k u listy c h . O sa d a : lu d n o śc i k u ltu r y z a c h o d n io łużyckiej (k u ltu ry p o m o rsk iej ?), k u ltu ry ok sy w sk iej, k u ltu ry wie 1 b a r s klej, e le m e n ty g ru p y d ę b czy ń sk lej PO U, o s a d a w c z esn o śred n io w ieczn a VII (?) - VIII/IX w., e le m e n ty k u ltu ry późnego śred n io w iecza. C m e n ta rz y sk o XI - 1 poł. XIII w.
P oszerzono o b s z a r o b serw acji arch eo lo g iczn ej głów nie w z a c h o d n im I połu d n io w y m s e k to rze - o n a s tę p n e 6 0 5 m 2 - n a w ią z u ją c d o ro zk o p an ej w cześniej p łaszczy zn y sta n o w is k a .
C ały m a te ria l źródłow y podzielić trz e b a n a : a] o b iek ty zw iązan e z u ży tk o w a n ie m c m e n ta rz y sk a I b) e le m e n ty o b o z o w isk /o sa d lu d n o śc i o k u p u ją c e j l / l u b p e n e tru ją c e j z b a d a n y teren p rz e d 1 po z a ło ż e n iu c m e n ta rz a . Podstaw ow e d a n e o c m e n ta rz y s k u 1 с lc m e n la c h o sad n iczy ch z o s ta n ą om ów ione w d w óch o d d zieln y ch b lo k a c h Inform acyjnych.
Л. C m e n ta rz y sk o .
Z a re je stro w a n o n a s tę p n e 2 g ro b y szkieletow e, a w ięc po Jed n y m w s ta rsz e j (XI w. - o b iek t 22) 1 w m łodszej (sch y łek XII - 1 pol. XIII w. - o b iek t 17) części c m e n ta rz y s k a . Ł ącznie z n a m y Ju ż 22 groby, z z a strz e ż e n ie m , że nie ek sp lo ro w an o Jeszcze g ro b u 2 2 , k tó ry - po w y k o n a n iu n iezb ę d n ej d o k u m e n ta c ji n a poziom ie s tro p u · zabezpieczono do przyszłego s e z o n u . Z fu n k c jo n o w a n ie m c m e n ta rz a n ależy łączyć ta k ż e d u ż e o w aln e Jam y (w s u m ie 7), typow e d la s ta rs z e j c z ę śc i o b ie k tu . W m ło d szy m - z a c h o d n im - frag m en cie cra c n ta rży sk a od n o to w an o 3 n a z ie m n e k o n s tru k c je d re w n ia n e , w lym 2 tzw. kapliczki, u sy tu o w a n e zgodnie z osi?) Ja m g robow ych (nie w y k lu cza się z a sto so w a n ia te c h n ik i zrębow ej).
C ró b 17 J e s t "n ajbognlszym " z n a le z isk ie m n a cały m c m e n ta rz y s k u 1 roboczo byw a n azy w a n y g ro b e m księżn iczk i. J a m ę g robow ą z a re je stro w a n o n a południow ej peryferii w yraźnego s k u p ie n ia , k tó re tw orzy 9 pochów ków n a z a c h o d n im o d c in k u c m e n ta rz y s k a . Zwłoki k obiety w w iek u około 2 5 lat złożono w d re w n ia n y m o szalo w an iu b ą d ź p ro to ty p ie tru m n y , w y p o sażając J ą m . In. w 6 d u ż y c h k ab łączk ó w sk ro n io w y ch (2 ty p u pom orskiego), n a sz y jn ik 1 sp rzączk ę b rązo w ą, w nóż żela zn y w pochew ce o k u le j zdo b io n ą, b rązo w ą b la s z k ą , Iglelnlk z Igłam i, 3 p ie rśc io n k i, b ra k te a t, m o n e tę a ra b s k ą i w d re w n ia n e w iadro. Sw ego ro d z a ju s e n s a c ję sta n o w i b lisk o 15 c m w a rk o c z (k asztan o w y kolor włosów), n a k tó ry n ało żo n a była tk a n in a , p rz e p la ta n a złotą n itk ą .
Z kolei g ró b 22 Je s t trz y n a s ty m z n a le z isk ie m w XI*wtecznej części c m e n ta rz y s k a i zarazem 4 p o ch ó w k iem w d re w n ia n y m , re g u la rn ie k w ad rato w y m 14 x 4 m) o g ro d z e n iu z c e n tra ln ie zlokalizow aną Ja m ą grobow ą.
W yniki b a d a ń w y ra ź n ie w sk a z u ją n a dwie, zró żn ico w an e ch ro n o lo g iczn ie 1 p rz e s trz e n n ie g ru p y grobów , W ogólnej o rg an izacji p rz e s trz e n n e j o b ie k tu z a re je stro w a n o p rzerw ę - 15-20 m - k tó rą częściow o w y p ełn iają ‘ kapliczki". N adal J e d n a k zag ad k o w y m w ydaje się b y ć la k i za g ęszczen ia J a m g robow ych w zach o d n iej części z b ad an eg o o b ie k tu , co e w e n tu a ln ie m oże p o tw ierd zić su g e s tię o w y d zielen iu o so b n e j stre fy ro d zin n ej lu b też Jednorazow ego złożenia zm a rły c h (pom ór). Na o b e c n y m e ta p ie b a d a ń ta k ie n ie m o żn a je d n o z n a c z n ie z a k re ś lić g ra n ic c m e n ta rz y s k a .
B. O b o z o w isk a /o s a d y
W w y n ik u p rzep ro w ad zo n ej a n a liz y m egaskopow ej p rz e d e w szy stk im s iln ie rozd ro b n io n eg o m a te ria łu cera m ic z n e g o w ydzielono 8 J e d n o s te k k u ltu ro w y c h od k u ltu r y p u c h a ró w lejk o w a ty c h po k u ltu r ę ro z w in ię te g o /p ó ź n e g o śred n io w iecza. Ł ącznie z a re je stro w a n o 105 obiektów a rc h e o lo g ic z n y c h (jam y g o sp o d a rc z e , p a le n is k a 1 najw ięcej Ja m p o słu p o w y ch - bez k o n te k stu ). N iestety I w lym ro k u rozw ażania o eg zy sten cji bsjdż a b s e n c ji o k re ś lo n y c h śla d ó w d zia ła ln o śc i
D ę b c z y n o , w o j. k o s z a l iń s k i e ,
