Drohiczyn, woj. białostockie, St. III

(1)

Andrzej Piotrowski,Ludgarda

Długopolska,Sylwia Małachowska

-osada wschodnia, AZP 53-82/3

Informator Archeologiczny : badania 24, 72-73

(2)

72 W czesne średniowiecze

wyposażono w żadne przedm ioty lub ozdoby. J e s t to zatem 4 ju ż grób, który zarejestrow ano w zwykłej Jamie, gdzie zdeponowano zwłoki, niezgodnie ze znanym i n am regułam i. Jakie udało się rozpoznać n a cm entarzysku w Dębczynie. Wyposażenie innych, zbadanych grobów s ta n o wią m.in. srebrny kabiączek skroniowy (odm. A wg. H. Koćka-Krenz), pierścionki, krzyżówka, nożyki w pochew kach, okutych brązową b la ch ą i — po raz pierwszy — fragm enty ceram iki, zaliczane do RT „G" (Vipperow).

W zakresie ogólnej planigrafii stwierdzić trzeba, że coraz wyraźniej rysuje się przerw a pomiędzy obydwoma zgrupowaniam i grobów, co w znacznym stopniu potwierdza w cześniejsze su g estie o ciągłym sk ład an iu zm arłych n a tym sam ym cm entarzysku, ale w różnych częściach praw dopodobnie rozleglej nekropolii.

B. O bozow isko/osada

W stępna analiza m egaskopow a silnie rozdrobnionego m ateriału ceram icznego i krzem ien nego potw ierdziła wcześniejsze u stalenia, dotyczące ewentualnej penetracji i/lu b okupacji przez grupy ludzkie co najm niej 6 -8 Jednostek kulturow ych. Frekwencja obiektów .stałych" [łącznie 46 obiektów: w tym 7 palenisk. 11 ja m gospodarczych. 1 m agazyn żwiru i 27 ja m poslupowych) i źródeł ruchom ych, sugeruje — pomijając stopień dew astacji starożytnej i n o wożytnej — względnie Intensyw ną eksploatację teren u stanow iska przez ludność kultury pucharów lejkowatych, kultu ry oksywskiej, wlelbarskiej i — być może — w czesnośrednio wiecznej, chociaż zarejestrow ane ślady osadnictw a ostatniej z w ymienionych k u ltu r należeć m ogą — ja k o peryferia - do dużej osady (V1/VI1-IX w.). Dębczyno, sta n , 30. Niestety, nasze Informacje — ze względu n a sta n zachow ania pierwotnej su b stan cji reliktowej — m ają tylko ! wyłącznie walor rejestracyjny, w ograniczonym zakresie pozwalającym n a identyfikację i re k o n stru k cję śladów i dynam iki osadnictw a otwartego n a zbadanym wykopaliskowo wycinku stanow iska.

M ateriały z b ad a ń przechowywane s ą w magazynie Insty tu tu Prahistorii UAM w Poznaniu.

Prawdopodobnie badania będą kontynuowane.

Państwowe Muzeum Archeologiczne w W arszawie

B adania prowadził m gr Andrzej Piotrowski (autor spraw ozdania) przy w spółpracy m gr Ludgardy Długopolskiej i mgr Sylwii M ałachowskiej. F inansow ał WKZ w Białym stoku. Trzeci sezon b ad a n (wznowienie po przerwie od 1957 r,). W czesnośredniowieczna osada podgrodowa (Xlt-XIII w.) ze śladam i późniejszego osadnictw a.

Po trzydziestu latach wznowiono prace (realizowane w la tac h 1955-57] n a obszarze tzw, osady w schodniej. J e s t ona położona n a południe, południowy-wschód i w schód od cerkwi usytuow anej u zbiegu Placu T. Kościuszki i ulicy Piastowskiej.

Wytyczono wykop o powierzchni 30.25 ma.

Stw ierdzono w ystępowanie w arstwy ziemi o miąższości dochodzącej do 90 cm. o barwie b ru n atn o -sz arej. Poniżej zalegał calec w postaci zbitego, lekko zglinionego piasku o barwie Jasnobrunatno-Jasnoszarej. Prace badawcze wykazały całkowite zniszczenie w czesnośrednio wiecznej w arstwy kulturow ej przez późniejszą działalność człowieka. Teren ten był intensyw nie użytkow any w późnym średniowieczu I w czasach nowożytnych, m .in. egzystował tu ta j cm en tarz przy cerkiewny.

W trakcie b ad a ń odkryto 12 grobów szkieletowych, bardzo źle zachow anych (żaden szkielet nie był kompletny), zorientow anych n a osi E-W, niekiedy z niewielkim odchyleniem ku półno cy. Odsłonięto również, n a poziomie calcowym, 8 obiektów, z których dwa okazały się nowożyt nym i wkopami. Do ciekawszych należały: obiekt 6 /9 0 i 7 /9 0 . Pierwszy mial k sz tałt zbliżony do trapezu, zorientow any n a osi E-W, o w ym iarach, w partii odsłoniętej w granicach wykopu. 125 x 185 cm. Wypeł nisko obiektu stanow iła czarna, przem ieszana ze sp a len izn ą, ziemia. W jego obrębie stw ierdzono kolisty wkop nowożytny. W przekroju obiekt zarysow ał się niecko wato. dochodząc do głębokości 40 cm. O biekt 7 /9 0 , w części odsłoniętej, rpiał k sz tałt prostokątnaw y, o w ym iarach 55-65 x 250 cm. Wzdłuż jego zachodniej granicy występował b ru n a tn y ślad po belce drew nianej. Wypełnisko stanow ił szarawy piasek z czarnym i w trętam i spalenizny, m iej scam i b ru n atn y . W przekroju obiekt zarysował się nieckowato, z najw iększą głębokością d o chodzącą do 25 cm. Oba opisane obiekty były zapewne reliktam i domostw. Pozostałe Jamy były znacznie m niejszych rozmiarów i głębokości będąc praw dopodobnie śladam i po paleniskach.

W śród zabytków znalezionych podczas eksploracji wyróżniały się: 40 paciorków w ykona nych z nieprzeźroczystego, żółtego szkła, o kształcie trójkątnaw ym [w tym 3 egzem plarze dwu- segmentowe). fragm ent bransolety wykonanej z niebieskiego, przeźroczystego szkła, o przekro ju kolistym , uszkodzony, kulisty dzwoneczek z brązu, zdobiony w dolnej części pionowymi

żłobkam i, grocik strzały z trzpieniem wykonany z rogu, fragm ent rogowej okładziny tuku, fragm entarycznie zachow any nóż żelazny z kościaną, lekko łukowato wygiętą, rękojeścią. Poza tym znaleziono noże żelazne, gwoździe żelazne, fragm enty osełek kam iennych, prześliki z różo wego łupku 1 gliny.

D rohiczyn, woj. b iałostock i« S t. Ш — osad a w sch od n ia AZP 5 3 - 8 2 /3 ________________

(3)

In formator Archeologiczny 1990 73

M aterial masowy stanow iła olbrzymia ilość ułamków naczyń i kości zwierzęcych. Wśród fragmentów naczyń wczesnośredniowiecznych dominowały ułam ki garnków typu drohiczyńs- kiego, Sporadycznie występowały relikty naczyń z cylindryczną szyjką. Późniejszą ceram ikę (garnki, dzbany) reprezentowały ułam ki naczyń wypalanych w atm osferze redukcyjnej i u tle niającej, zdobione często pasm am i wybłyszczania, czy też fragm enty naczyń pokryte z jednej lub obu stro n żółtaw ą i oliwkową polewą szklaną.

Chronologia odkrytych obiektów wczesnośredniowiecznych zam yka się w ram a ch XII-XHI w., n ato m ia st czas użytkow ania cm entarza przycerkiewnego należy zapewne odnieść do końca XVIII — 1 połowy XIX w.

M ateriały 1 dokum entacja znajdują się w PMA w Warszawie.

Przewiduje się kontynuow anie badań.

M uzeum Pierwszych Piastów n a Led- nicy

B adania prowadził mgr J a n u s z Górecki (autor spraw ozdania). F inanso wało Muzeum P.P. n a Lednlcy, Sezon badań. O sada otw arta, przyczółek mostowy z wczesnego średniowiecza.

B adania rozpoczęto w rejonie, gdzie zaistniaja możliwość uchw ycenia przyczółka m ostu w schodniego (tzw. gnieźnieńskiego), od strony lądu stałego, i ew entualnego przejścia tegoż przyczółka w drogę.

Wykop o wym. 11 x 2 m zlokalizowano więc w miejscu, gdzie drew niane konstrukcje w postaci główek pali były dobrze widoczne (nieco nad darnią). W wyeksplorowanych w arst w ach utw orzonych przez osady sedym entacji jeziornej (pisek, żwir) oraz organicznej (trzciny), a zw iązanych z kolejnym wznoszeniem i opadaniem wód jeziornych natrafiono n a resztki pali — konstrukcji nośnych przyczółka m ostu gnieźnieńskiego — lekko skośnie w bitych w podłoże oraz n a 2 dranice z jezdni przyczółka, z których Jedna dochodziła do ok. 3 m długości.

Obok 2 w arstw (I, II). w których zalegały rozpoznane elementy konstrukcyjne przyczółka udało się wyróżnić 3, niewielkiej od 1 do 10 cm miąższości, m lędzywarstwy wiórów (A-C) związane ze wznoszeniem 1 napraw am i m ostu oraz prawdopodobnie resztki wkopu ze s ta r  szych b ad a ń (z la t 60). C eram ika (formy całkowicie oblaczane) pozwala n a datow anie odkry tych elem entów przyczółka na fazy D*E wczesnego średniowiecza. Material ruchom y obok ceram iki stanow iły także pojedyńcze kości zwierzęce, 2 nożyki oraz ośnik.

M ateriały i dokum entacja zn ajdują się w Muzeum n a Lednicy.

Badania będą kontynuowane.

I Elbląg S tare Miasto patrz późne średniowiecze

M uzeum Początków P a ń stw a Poł- sklego w Gnieźnie__________________ B adania prowadził m gr Tom asz Sawicki. Finansowało M.P.P.P. w Gnieź nie. Szósty sezon badań. Góra Lecha — grodzisko. O kres w czesnośre dniowieczny, późnośredniowieczny i nowożytny.

B adania nawiązywały do prac w ykonanych w latach 1988-1989 w wykopie zlokalizowanym n a placu po zachodniej stronie kościoła św. Jerzego, w obrębie aru 24. Odkryto wówczas m .in. ceglany m ur oporowy fokr. nowożytny) i wczesnośredniowieczny wał obronny, w którym wyróż niono dw a stosy, w schodni i zachodni. W obecnym sezonie wyznaczono n a arze 23 nowy wykop 0 w ym iarach 8 x 8 m. sąsiadujący od zachodu z wykopem poprzednim.

Do głębokości ok. 3 m zalegały w arstw y niwelacyjne o dużej miąższości i rozległe jam y śm letniskowe. Uzyskany z naw arstw ień niw elacyjnym m aterial datow any je s t ogólnie n a XI — pocz. XIX w. Zdecydowanie przeważa je d n a k ceram ika now ożytna XVI-XVIII w. Pod profilem północnym odsłonięto dalszy — zachodni odcinek m u ru oporowego. W części środkow o w schodniej wykopu, n a głęb. 1,80 — 3.14 m odsłonięto pozostałości dom ostwa, położonego n a osi NW-SE, zachow anego w raz z częścią ściany północnej, fundam entam i i fragm entem p o sadzki ceglanej. Posadzkę zarejestrowano n a głęb. 2,85 m. W stępne datow anie obiektu okreś lono n a XVI-XVII w.

W części w schodniej wykopu na głęb. 2.0 — 2,8 m zalegały resztki czarn o b ru n atn ej w a r s t w wczesnośredniowiecznej zawierającej ceram ikę datow aną n a około pol. XI-X1! w. (faza Ei-z) i liczne kości zwierzęce. W warstwie tej natrafiono również n a ozdobną skuw kę, okucie 1 fr. grzebienia z poroża, fr. witraża, płozę kościaną, przęślik kam ienny 1 in. Bezpośrednio pod omówioną w arstw ą wystąpił nasyp wału obronnego. W związku z tym pod profilem w schodnim w ykopu założono sondaż o w ym iarach 2.5 x 3 m. który doprowadzono do glęb. 5 m. Umożliwiło to odsłonięcie zachodniego lica ją d ra wału (stos zachodni) składającego się z poziomo ułożo nych w arstw belek (oś N-S) w spartych w ystającym i poza obrys lica belkami poprzecznymi.

G n ie z n o , w oj. p o z n a ń s k ie

S t. 15 AZP 5 0 - 3 4 /—_________ D ziek an ow ice, gm. Łubowo w o j. p o z n a ń s k ie S t. 2 2 AZP 5 0 - 3 2 /1 0 4