Edward Ćwiertak
Radom, ul. Szpitalna
Informator Archeologiczny : badania 15, 247-248
Wobec d obrego poznania /w ciągu cz ter ech se z o n ó w / str a ty g r a fii obieictU jprzyszłoroczne badania n ależy sk oncen trow ać na u stalen iu p r z e b ie gu murów n iew idocznych ob ecn ie na p ow ierzch ni gruntów murów zam kow ych.
P P P racow n ie K onserw acji Zabytków
P racow n ia A r ch eo lo g iczn o - Kons erwat orsk a
O ddział w Łodzi
Badania p row a d ził m gr Edward Ć w iertak. F in an sow ał WKZ w R adom iu, P ie r w sz y se z o n badaH. ś r e d n io w ieczn e m ia sto /k a z im ie r z o w s k ie /, tz w . Nowy R a d o m /, - od połow y XIV w .
Badania ro zp o częto w ram ach In terdyscyp linarnych badań podjętych w zw iązku z planowaną rew a lo ry za c ją zesp o łu s ta r o m ie jsk ie g o i za ło że n ia zam kow ego. C elem p rac w 1981 roku było uchw ycenie śred n io w ieczn ej B ram y P iotrk ow sk iej i p rzy leg a ją ceg o do niego muru obronnego. U zachod niego wylotu u l. Szpitalnej /b io r ą c e j swój p oczątek w północno-zachodnim narożniku rynku s ta r o m ie js k ie g o /, w m ie jsc u p rzy p u szcz a ln eg o p rzeb iegu muru m iej sk ie g o , d och odzącego w tym m ie jsc u do bram y m ie js k ie j, z a ło ż o no dwa wykopy a r c h e o lo g ic z n e . W wykopie Ï o w ym iarach 4 x 15 m c o fn ię tym 10 m na północ od ul. Szpitalnej, uchwycono c z ę śc io w o z n isz c z o n e r e likty fundamentowej p a rtii muru obronnego. O dsłonięty w wykopie m ur był c z ę śc io w o z n iszcz o n y p r z e z lic z n ie w ystępu jące w tym m ie jsc u rury k an ali zacyjn e i p ó ź n ie jsz e wkopy budowlane. Zachowany re lik t zbudowany b y ł z różn ej w ie lk o śc i kam ieni polnych w iązanych zapraw ą wapienną. S zero k o ść m uru w yn osi 240 cm , a zachow ana w y so k o ść 175 cm . P odstaw a ławy fun damentowej wykonana była z ułożonej w ro w ie w arstw y dużych kam ieni p o l nych, na których wym urowano w te ch n ice opus incertum ław ę fundam entową w y so k o ści 60 cm , zak oń czon ą w yraźn ą w arstw ą w yrów naw czą z p ła sk ich kam ieni polnych pokrytych grubą w arstw ą zapraw y. D alej lic o muru je s t lekko cofn ięte od k raw ęd zi lawy fundam entowej. Ta w y ż sz a partia muru zbudowana w podobnej te ch n ice , jak i ława fundam entowa, w yróżn ia s i ę j e dynie sta ra n n iejszy m doborem k am ien i wm urow anych w lic o m uru. P ow yż sz y fragm en t etan ow ił d olną c z ę ś ć nadziem nej p a rtii m uru, który powinien p r z e jś ć w m u r ceglan y. S tratygrafia u w arstw ień w wykopie I a ż do c a lc a j e s t ca łk o w icie zak łócon a.
W wykopie I I o w ym iarach 5 x 5 - 2 x 3 m o d słon ięto fragm en t budynku b ra- m nego, który n ależy p r z y p is a ć znanej ze źród eł B ra m ie P iotrk o w sk iej. O dsłon ięto jedną ś c ia n ę budynku od strony m ia sta w raz z p rzylega jący m do niego m urem m ie jsk im . Mur bram y p osia d a ł gru b o ść 290 cm , a zachow ana w y sok ość 240 cm . W nętrze muru zbudowano z n ieregu larn ych kam ieni p ol nych, jedyn ie lic a byfy wym urowane z e staran n iej dobranych k am ien i i c z ę ś ciowo obrobionych cio só w wapiennych. Jed yn ie narożniki wykonano z e sta r a n niej obrobionych ciosów w apiennych. P rzejazd w b ra m ie wybrukowany był k am ieniam i p olnym i. Mur m ie jsk i dochodzący do bram y wykonany b y ł po dobnie, jak o d słon ięty w wykopie I. Jedyną r ó ż n ic ę sta n ow iło wykonane p ó ź niej lico w a n ie ceg a ln e wm urow ane w u kładzie wozówkowym , O dsłonięta RADOM
24β
konstrukcja w o k r e s ie p ó źn ie jszy m z o sta ła w yk orzystana po ocłpowlednicb domurówkach jako piw nica postaw ionej tam k am ien icy, co a powodowało całkow ite p r z e m ie sz a n ie w arstw a ż do c a łc a .
O dsłon ięte relik ty forty fik a cji m ie jsk ic h pow stały w drugiej połow ie XIV wieku przed rok iem 1370, jako że ufortyfikow anie m ia sta n astąp iło j e s z c z e p rzed ń m ie r c ią K a zim ier za W ielk iego, z a ś lokacja Nowego Radom ia aa p raw ie m agd eb u rsk im m ia ła m ie js c e po 1340 roku.
Badania z e sp o łu sta r o m ie jsk ie g o będą kontynuowane w latach na stępnych.
RADZIKOWO STARE patrz
woj, p łock ie w c z e sn e śred n io w iecz e Stanowisko "Gaik"
REMBÓW, g m . Raków W ojewódzki K onserw ator w oj, k ie le c k ie Zabytków A rch eologiczn ych
w K ielca ch
M uzeum Narodowe w K ielca ch Badania p row ad zili doc, d r hab, L eszek K ajzer 1 m gr Janusz K uczyński. F in ansow ał WKZ w K ielca ch . D rugi se z o n badań. Zam ek śred n iow ieczn y / X IV w. / . Badania skoncentrow ano w e w sch od niej, n ajw y ższej, p a r tii w zgórza zam kow ego. Wykonano 15 odkrywek a rch eolo gio z n o-a rch itek to n iczn yćh o łą czn ej p ow ierzch n i oko to 67 m . P r a c e d o sta rc zy ły znikom ej U o ści m a teria łó w zabytkow ych / w tym 37 fr, c e r a m ik i/ datowanych na XIV w. Badania p r z y c z y n iły s i ę do pełnego poznania zabudowy zam ku o ra z p rzeb a dania cyp la, na którym posadowiono obiekt. Z ły stan zachow ania reliktów , spowodowany p r o c e se m naturalnego n isz c z e n ia murów /p o z o sta ją c y c h ju ż od sch yłku śre d n io w iecz a w sta n ie n ie m ie sz k a ln y m / i d estru k cją m ech a nic zn ą ,n le p o zw o lił na p ełn ą rek o n stru k cję p r z e str z e n n ą b ry ły zam ku.
Ulokowany na od ciętym s z tu c z n ie cyplu w zgórza za m ek rem b ow skl sk ła d a ł s i ę z muru obwodowego, o g ru b o ści około 2 m , k tóry zam ykał n ie regu larn y owal o w ym iarach 36 x 24 m; z c z te r e c h budynków oraz "kurzej stopy" dobudowanej do muru obwodowego w p ółn ocn o-w sch odn iej c z ę ś c i 1 od sądzonej od niego na około 5 m .
Budynek II o w ym iarach 6 i 6 m , sto ją c y w centrum za ło że n ia i bu dynek ulokowany na k ulm in acji w zg ó rza , o w ym iarach 5 x 5 m p osiad ały zapew ne form y w ież o w e. P rz y b ra m ie /? / s ta ł n ie co n ieregu larn y "budy nek przybramny" o w ym iarach 7 x 6 m . P ółn ocn o-zach od n ią c z ę ś ć z a ło ż e nia zajm ow a ł dłu gi, tr ó jp rze strze n n y , budynek o w ym iarach 24 x 6 m . "Kurza etopa" s z e r o k o ś c i około 6 m . za w ie r a ła w e w nętrzu p o m ie sz c z e n ie na p lan ie kwadratu o boku 3 m . W sp ierała s i ę ona na dwóch osadzonych na 5 m p rzyp orach .
