Organizacje rozwoju regionalnego i wspierania przedsiębiorczości w Polsce

Pełen tekst

(1)IJW' 539. 2000. Jerzy Hausner Katedra Go.podarkl I A....lnlstracll Pullllcznel. Tadeusz. Kudłacz. Katedra Ge .... darkl Reglonalnel. Organizacje rozwoju regionalnego i wspierania przedsiębiorczości wPolsce* 1. Wprowadzenie Przedmiotem analizy będzie funkcjonowanie organizacji rozwoju regionalnego i wspierania przedsiębiorczości. Do tej grupy zaliczono agencje rozwoju regionalnego oraz te podmioty, których zasadniczą statusową funkcją jest wspomaganie rozwoju regionalnego lub lokalnego, w tym poprzez rozwój przedsię biorczości. Nie brano pod uwagę centralnych struktur organizacji ogólnokrajowych. W konsekwencji w przypadku województwa warszawskiego w obliczeniach uwzględniono tylko te organizacje, które zorientowane były głównie na prowadzenie działalności na rzecz tego województwa. Zespoły badawcze starały się uzyskać dane o wszystkich organizacjach rozwoju regionalnego i wspierania przedsiębiorczości działających w poszczególnych województwach. Nie udalo się to jednak w pełni: czy to za sprawą nieudostępniania informacji, czy też z powodu niemożności nawiązania kontaktu, co najczęściej oznaczalo, że organizacja istnieje tylko formalnie. Tak więc badane organizacje nie stanowią wyczerpującego zestawu, ale z pewnością ich dominującą większość.. W badaniach zbierano informacje dotyczące powołania, funkcjonowania i finansowania organizacji. Niestety nie wszystkie uzyskane dane są wiarygodne i porównywalne. Dotyczy to w szczególności zagadnień finansowych . • Artykuł powstat na podstawie badań w ramach projektu KBN "Regionalne i lokalne uwarunkowani" restrukturyzacji gospodnrki Polski" (1 H02C 049 t t)..

(2) I. Jerzy Hau""er, Tadeusz. Kudłacz. Na pierwszy rzut oka widać, że finansowanie organizacji rozwoju regionalnego wspierania przedsiębiorczości nie jest przejrzyste, w czym zresztą upatrujemy jedną z głównych przyczyn ich relatywnie niskiej efektywności. Średnia liczba badanych przez nas organizacji przypadająca na jedno województwo wyniosła 3,4. Przyjmując ten wskaźnik za punkt odniesienia można pod względem nasycenia organizacjami rozwoju regionalnego wyróżnić trzy grupy województw: - o niskim poziomie nasycenia - 0-2 badane organizacje, - o średnim poziomie nasycenia - 3-4 badane organizacje, - o wysokim poziomie nasycenia - więcej niż 4 badane organizacje ... 2. Data I sposób. powołania. badanych organlzacll. Daty powołania badanych organizacji (tabela 1) wskazują, że powstawały one w dwóch falach. Pierwsza przypada na lata 1991-1993, kiedy powstało 80 (47,9%) z analizowanych 167 organizacji. Druga na lata 1994-1996, kiedy utworzono ich 71 (42,5%). Wyróżniając te dwa okresy kierujemy się również wynikami badań prowadzonych przez nas wcześniej (na przełomie 1995 i 1996 r.) w dziesięciu wybranych województwach!. Na ich podstawie stwierdziliśmy, że: l. W pierwszym z wyróżnionych okresów organizacje powstawały głównie z inicjatywy agend centralnych - rLądowych i pozarządowych. Wiele z nich tworzono na zasadzie prostego naśladownictwa, jako wyraz panującej mody. Potrzebne były one przede wszystkim dla realizacji programów i wykorzystywania zagranicznych środków pomocowych. Czasami ich powstanie bylo wymuszone jako formalny warunek uzyskania tych środków. Szereg z nich było powiązanych z różnymi ugrupowaniami politycznymi. Można odnieść wrażenie , że za pomocą niektórych z tych organizacji finansowano lokalne środowiska polityczne, zwłaszcza związane z "Solidarnością", Kościołem lub Unią Demokratyczną. 2. W drugim z wyróżnionych okresów organizacje powstawały głównie z inicjatywy władz i elit lokalnych. Wiele z nich powołano przy udziale organizacji pierwszej generacji (tworzonych w latach 1991-1993). W rezultacie wyraźniej zarysowane zostały ich zadania i zakresy specjalizacji. Za pomocą prostego rangowania spróbowaliśmy określić, kiedy przeciętnie powstały badane organizacje. W tym celu organizacjom utworzonym w 1990 l'. i wcześniej nadano rangę - l, organizacjom powstalym w 1991 r. rangę - 2, w 1992 r. - 3, w 1993 r. - 4, w 1994 r. - 5, w 1995 r. - 6, a powstałym w 1996 r. lub na początku 1997 r. rangę - 7. Sumując rangi przypisane poszczególnym organizacjom i dzieląc te sumy przez liczbę organizacji uzyskujemy dane in for-. l J. Hausner. T. Kudlacz, J. Szlachta,/nstylllcjollalłle prl.es/anki regiollaJllego rozwoju Pol· ski, PAN, Komitet Przestrzennego Zagospodarowania Kraju, Wydawnictwo Naukowe PWN, Studia 1997, t. CVI..

(3) I. Organizacje rozwojlt regionalnego ... mujące kiedy przeciętnie powstaly badane organizacje twach (zob. tabela 2).. Tabela l . Rok. założeni a. Rok Liczba organizacji Ud ział procentowy. ogółem. i w wojewódz-. badanych organizacji. 1989 1990 1991 1992 1993 1994 1995 1996 1997 Inne Razem 9 5,4. 2 1,2. 21 12,6. 32 19,2. 27 37 16,2 22,2. 19 11 ,4. 15 9,0. 1 0,6. 4 2,4. 167 100,0. Źródło: obliczenia własne.. Tabela 2. Średnia data powstania badanych organizacji Województwo. Liczba jednostek ogólem. Bialskie. O. B iałostockie. 5. Bielskie Bydgoskie Chelmskie. 3. Ciechanowskie Częstochowskie. Elb l ąsk ie Gdańskie. Gorzowskie Jeleniogórskie Kaliskie Katowickie Kieleckie Konińskie Koszalińskie. Krakowskie Krośnieńskie. Legnickie Leszczyńskie. Lubelskie Łomżyńskie Łódzkie. Nowosądeck ie Olsztyńskie. 2 1 3 2 1 10 4 3 3. 16 7 2 3 7 3 3 2 5 1 7 l 5. Średnia. ranga daty powstania 4,6 3,7 5,0 4,0 4,0 4,0 2,0 2,8 4,8 5,0 4,7 5,1 2,6 3,5 2,3 5,0 5,3 4,3 5,0 2,8 5,0 3,7 3,0 6,0. Województwo. Opolskie Ostrolęckie. Pilskie Piotrkowskie. Plockie Poznańskie. Przemyskie Radomskie Rzeszowskie. Siedleckie Sieradzkie Skierniewickie Slupskie Suwalskie Szczeciń skie. Tarnobrzeskie Tarnowskie Toruń s kie. Walbrzyskie Warszawskie Wloclawskie Wrocławskie. Zamojskie Zielonogórskie Razem. Liczba jednostek ogólem. 3 3 1 5 3 5 3. 4 6 1 2 I 4 6 2 2 1 3 5 2 I O 1 4 167. Średnia. ranga daty powslania 3,3 4,3 4,0 5,0 4,0 4,2 2,3 2,8 3,7 2,0 6,5 6,0 5,0 4,2 3,0 5,5 6,0 5,5 3,2 3,5 4,0. -. 5,0 4,0 4,1. Żródło: obliczenia własne.. Średnia ranga dl a wszystkich badanych organizacji wynosi 4,1, co oznacza, że przeciętnie dla całego zbioru datą powstania organizacji jest I kwattał 1993 r. Pomijając województwa bialskie i wrocławskie, w których nie zarejestrowano interesujących nas organizacji, województwa można podzielić na trzy grupy..

(4) I. Jerzy Hausner, Tadeusz Kud/a cz. Pierwszą tworzą województwa, w których organizacje rozwoju regionalnego i wspierania przedsiębiorczości powstawały naj wcześniej (średnia ranga mniejsza niż 3,5). Są to: elbląskie (2,0), siedleckie (2,0), koszalińskie (2,3), przemyskie (2,3), kieleckie (2,6), gdańskie (2,8), lubelskie (2,8), radomskie (2,8), nowosądeckie (3,0), szczecińskie (3,0), wałbrzyskie (3,2) i opolskie (3,3) - łącznie 12 województw. Drugą tworzą województwa, w których przeciętnie organizacje powstawały od drugiej połowy 1993 r. do końca 1994 r. (średnia ranga w przedziale 3,5-5,0). Są to: konińskie (3,5), warszawskie (3,5), bielskie (3,7), łódzkie (3,7), rzeszowskie (3,7), chełmskie (4,0), ciechanowskie (4,0), częstochowskie (4,0), pilskie (4,0), płockie (4,0), włocławskie (4,0), zielonogórskie (4,0), poznańskie (4,2), suwałskie (4,2), legnickie (4,3), ostrołęckie (4,3), białostockie (4,6), kaliskie (4,7), gorzowskie (4,8), bydgoskie (5,0), jeleniogórskie (5,0), krakowskie (5,0), leszczYJ\skie (5,0), łom żyńskie (5,0), piotrkowskie (5,0), słupskie (5,0) i zamojskie (5,0) - łącznie 27 województw. Do trzeciej grupy zaliczone zostały województwa, w których organizacje tworzono najpóźniej (średnia ranga powyżej 5,0). Są to: katowickie (5,1), krośnieńskie (5,3), tarnobrzeskie (5,5);toruńskie (5,5), olsztyńskie (6,0), skierniewickie (6,0), tarnowskie (6,0) i sieradzkie (6,5) - łącznie 8 województw. Usytuowanie województwa katowickiego w tej grupie wynika z tego , że w 1996 r. m.in. w następstwie podpisania i wdrażania "Kontraktu regionalnego" przewidującego tworzenie tzw. segmentów lokalnych, powołano szereg organizacji mających za zadanie promocję rozwoju w związkach gminnych. W tabeli 3 przedstawione zostaly dane dotyczące inicjatorów i udziałowców organizacji rozwoju regionalnego i wspierania przedsiębiorczości. Informuj ą one o tym, w jakiej liczbie przypadków podmiot danego rodzaju występuje bądź jako inicjator założenia, bądź jako udziałowiec czy uczestnik badanych organizacji. Najczęściej w takiej roli występują władze szczebla gminnego (53,9% analizowanych przypadków). Potwierdza to tezę o silnej korelacji między samorząd nością a rozwojem regionalnym. O średniej aktywności w zakresie uruchamiania działania badanych organizacji można mówić w odniesieniu do: podmiotów gospodarczych (38,9%), osób fizyczny ch (33,5%), wojewody (31,7%), centralnych agend rządowych (26,3%) oraz innych organizacji rozwoju regionalnego i wspierania przedsiębiorczości (19 ,8%). Relatywnie wysoki wskaźnik uczestnictwa w przypadku osób fizycznych wynika przede wszystkim z tego, że wiele organizacji powołanych zostało w formie fundacji , co jest najprostsze, gdy zawiązują ją osoby fizyczne. Jednakże zazwyczaj występując formalnie w imieniu własnym, reprezentowały one faktycznie inne podmioty. Takie postępowanie było szczególnie popularne w latach 1991-1993, a więc w okresie pierwszej fali tworzenia badanych organizacji. Później tworząc je znacznie częściej sięgano do kodeksu handłowego i formy spółki. Obydwa te rozwiązania nie są w zasadzie właściwe jako podstawa dzia-.

(5) ~. Tabela 3. Główni inicjatorzy i udziałowcy badanych organizacji Liczba orga- Gmina nizacji. Rodzaj podmiotu -. Pod·. Woje-. miot. woda. gospod=zy. Województwo. Osoba Central- Inna fIZycz- na agen erganidanązacja na dowa rozwoju regionalnego lub wspiera-. częstotliwość występowania. Bank Izba Szkoła lub gaspo- wyższa, insty- d=za. insty. tucja stawa- tut nafman- ny=- ukowy sowa. Bialskie Białostoc]de. Bielskie Bydgoskie Chełmskie. Ciechanowskie Częstochowskie. Elbląskie. Gdańskie. GOf2Owskie Jeleniogórskie Kaliskie Katowickie Kieleckie Konińskie. Koszaliriskie Krakowskie Krośnieńskie. Legnickie Leszczyńskie. Lubelskie Łomżyńskie Łódzkie. Zwią-. Tery- Stawa- StawalOriaJ- rzysze· rzysze· cja polOk nie lomocy zawo- lna agen- nie. Agen-. zagrani- dowy cznej. daną·. laWO-. dowa. dowe. Inne. biorców uborga. przed-. nizacja. ~bior-. pr>rodawców. ;::. ~ o'. "". 2. 3. 4. 5. O. 7. 8. 9. 10. 11. 12. 13. 14. 15. lO. 17. O. -. -. -. -. -. -. -. -. 0,0 0,0 50.0 0.0 0,0 0,0 0,0 0,0 0,0 33,3 0,0 0,0 0.0 0.0 0,0 0,0 0.0 0 .0 0,0 0.0 0,0 0.0. -. -. 0.0 33,3 0.0 0.0 33,3 0.0 0,0 40,0 25,0 66,7 33,3 75.0 42,9 50.0 66,7 42.9 33,3 66,7 50.0 40.0 100,0 14,3. 40,0 66.7 50.0 0.0 66,7 0,0 100,0 50,0. -. 60.0 33,3 50.0 0.0 66,7 100,0 100,0. 0.0. -. 40.0 33,,3 0.0 0.0 0,0 0,0 100,0 30,0 50,0 100,0 33,3 43,8 28,6 50.0 66,7 14,3 33,3 66,7 50,0 20 ,0 100,0. -. 5 3 2 I 3 2 I 10 4 3 3 16 7 2 3 7 3 3 2 5 I 7. :wp. 0.0 66,7 100,0 100.0 42,9 50.0 66,7 14,3 66,7 66,7 50.0 40,0 100,0 57.1. OP. 75P 0,0. OP 62,5 14,3 0,0 0.0 0,0 0,0 0,0 0,0 20,0. 0,0 14,3. 0.0 33,3 50,0 0.0 0,0 50.0 100,0 20.0. 25P 66,7 66,7 18,8 14,3. 50P 33,3 28,6 0 ,0 33,3 100,0 0,0 100,0 14,3. 0,0 0.0 100.0 0,0 50.0 0,0 10,0 0,0 66,7 0,0 18,8 14,3 50.0 0.0 28 ,6 66,7 66,7 50.0 20,0 0.0 42,9. :W,O. 40,0 0,0 0,0 0.0 0.0 0,0 0.0 20.0. 33,3 0.0 0.0 0.0 0,0 0,0 10.0. OP. OP. 0,0 33,3 18,8 14,3 0,0 0,0 0,0 0.0 33,3 0,0 20,0 0,0 42,9. 33,3 0,0 0,0 28,6 0,0 0,0 14,3 33,3. 33,3 0,0 40,0 0,0 -. ,,'. ~.. nie. nia. §. ". ~. 2<;. kalne. rzedsi~. czości. l. N = 167. 20,0 0.0 0,0 0.0 0.0 0,0 0.0 10,0 0.0 0.0 0,0 0.0. OP 0.0 33,3 28,6 0.0 0.0 0.0 20,0 0,0. 28~.....o.o. 0,0 0,0 0,0 0.0 0.0 20,0 0.0 8,7 0,0. 40,0 0.0 0.0 0,0 0.0 0,0 0.0 0,0. 0,0 0.0 0,0 0.0 0.0 0,0 0,0 0,0. OP. OP. OP. 0,0 0.0 0.0 0.0 0,0 0.0 0.0 0,0 33,3 0.0 20,0 0.0 14,3. 0,0 33,3 6,3 0.0 0,0 33,3 0,0 0,0 0,0 0,0 0,0 0,0 0,0. 0,0 0,0 6,7 16,7 0.0 0,0 12,5 0 .0 14,3 7,1 0 ,0 0.0. 0.0 0.0 0.0 0.0 0 ,0 0,0 0.0 0.0 0.0 0,0 0.0 18,8 0.0. OP. 0.0 0,0 0,0 0,0 0.0 0,0 0,0. OP. ł. 40.0 0.0 0,0 0,0 0.0 0.0 0.0 0,0 25,0 0 ,0 0.0 0,0 0,0 0,0 0.0. OP 0.0 0.0 0,0 20.0 0.0 14,3. -.

(6) ~ cd. tabeli 3 l. 3. 2. Nowosądeclcie. l. Olsztyńskie. 5 3 3. OpoIsIde Ostrołęckie. OJ]. roI) 66,7 100,0. l. OJ] 40.0 0.0. Przemyskie Radomskie Rzeszowskie. 5 3 5 3 4 6. Siedleckie. I. Sieradzkie Skierniewickie. 2 1 4 6 2 2. Pilskie Piotrkowskie Płockie Poznańskie. Słupskie. Suwalslde Szczecińskie. Tarnobrzeskie. Tarnowskie. l. Torunsk.ie Warszawskie. 3 5 2. Włocławskie. l. Wrocławskie. O. Wałbrzyskie. Zamojskie Zielonogórskie Razem Źródło:. obliczenia. 1 4 167 własne.. ro,o. 0,0 50.0 66,7 0.0 100,0. lOOJ] 50,0 33.3 50.0 1001) 0 ,0 0.0. rop. 50.0 100.0. -. JOOl) 75.0 53,9. 4. 0,0 201) 33.3 33.3 0.0 201) 66,7 201). oP. 25,0 66,7. OJ] 50.0 lOOP 50.0 0.0. 5OJ] lOOJ]. S. o. 1. 8. 9. 10. 11. 12. 13. l.. 15. lO. 11. 0,0 401) 33.3 0,0 0,0 0,0. 100,0. OP. 0,0. OP. 0,0. OP Ol). 0,0. OP. Ol). op. 0.0. 0,0 0,0 0,0. 33.3 0,0 0.0 0.0 0.0. 33.3 0.0 0,0 0,0. 66,7 80.0 66,7 25,0 16,7. 0.0. 0,0 0.0 0,0 33.3 0.0 0.0 0.0 20,0 0.0 0,0 16,7 0,0 0,0 0,0 0,0 0.0 0.0 50,0 0,0 0.0 40,0 50,0 100.0. OP Ol) Ol). Ol). 0,0 201) 33.3 66,7 0,0 20.0 0.0. 0.0 0.0 19.8. 0.0 25.0 13,2. 20P. 0,0 0,0 16,7 100,0 0,0 0,0. 50J] 83.3. 5OJ]. 100,0 0.0 20.0 1001) 100.0. 50.0 100.0 33.3 40.0 0,0 100. 100,0 25.0 38,9. 0,0 25,0 31.7. -. -. roI). 0,0 33,3 100,0. ro.o. OJ] 0.0 100,0 25.0 16,7 50,0 0,0 0,0 33,3. 20,0. Ol). 0,0 0,0 33.3 0.0 50,0 0,0. 33,3 0,0 50.0 0.0 0.0 0.0 501) 33,3 0,0 0.0 0,0 0.0 0.0. 25J] 33,3 50.0 50,0 0,0 33.3. 20.0. rop. 50,0 0,0. 0,0 100,0. 100,0 0,0 33.5. 20.0 33.3 33.3 0,0 201) 0,0. -. 0.0 25,0 26.3. Ol). -. -. 0,0 0,0 0.0 0.0 20,0 33,3 0,0 0.0 0.0 50.0 0,0 0.0. 2OJ] op 0,0 0.0 0.0 0.0. OJ]. 0.0 50,0 16,7 0.0 0.0. OJ] Ol). 0.0 0,0. Ol) op. Ol). 0,0 0.0 0.0 0 ,0 0,0 0,0 0.0 33.3. 0.0. Ol) OP 0,0 0.0 0 ,0 4.5 50.0 0.0. Ol) 0,0 100,0. 0.0. 0,0 0.0 0.0. 0,0 0.0 0.0 0.0 0.0. OJ]. 0.0. OP. OP. 0.0 0,0 0,0 0.0 0.0. OJ] OJ]. 0,0 0,0 0.0 0.0. 0.0. 50,0 0.0. 0.0 0,0 0.0 20.0 0.0 0.0 0.0. 0.0 0.0 10,2. 0.0 25,0 7;1.. 0,0 0,0 2.5. 0.0 0,0 4;1.. OJ]. -. OJ]. -. 40,0 0,0 0,0 16,7. Ol). Op. 0.0 0.0. Ol) OJ]. -. Ol). 0,0 0,0. -. 25J]. OJ] OJ]. 0,0. 0,0 0,0 4.8. OJ] Ol). 20.0. 0.0 0,0 16,7 0.0 0,0 0,0 0.0 0.0 0.0 0,0 0.0 33.3 0.0 50,0 0.0. 0.0 0,0. 0.0 0.0 4;1.. 0.0 0.0 2,4. OJ] 0.0 0.0. Ol). 0.0 0.0 0.0 0.0 0,0 0.0 0.0 0,0 0.0. -. -. -. Ol) O{J Op. oP. 0,0 0.0 0,0 0.0 0.0 0.0 0.0 0,0 0.0 0,0. OP 0.0 0,0 0,0 0.0 0,0 0.0 0.0. -. 0.0 0,0 3.0 -. ~. g: "Ol. -~. ;:;'. ~. ~. ~. ~. Po.

(7) I. Organizacje rozwoju regionalnego .... łania organizacji rozwoju regionalnego, ale inne możliwości stwarzają większe ograniczenia (stowarzyszenie, związek komunalny, izba gospodarcza itp.). Stąd za przeszkodę w ich rozwoju należy uznać brak ustawodawstwa regulującego działalność pożytku publicznego oraz szerszą możliwość tworzenia korporacji prawa publicznego. Pod hasłem "centralne agendy rządowe" kryje się przede wszystkim Agencja Rozwoju Przemysłu, która jest udziałowcem wielu agencji rozwoju regionalnego i stara się w ten sposób wiązać wypełnianie swych statutowych funkcji z aktywnością środowisk regionalnych. Niewątpliwie wzmacnia to skuteczność licznych przedsięwzięć Agencji, która stała się w praktyce liczącym się funduszem inwestycyjnym. Obok Agencji, w tej pozycji mieści się także często uczestnictwo Ministerstwa Pracy i Polityki Socjalnej, które, korzystając z zagranicznych środków pomocowych, wspomaga organizacje aktywizujące rynek pracy, a zwłaszcza promujące indywidualną przedsiębiorczość wśród osób bezrobotnych bądź bezrobociem zagrożonych. Pozytywnym zjawiskiem jest stopniowo narastająca aktywność istniejących organizacji rozwoju regionalnego w tworzeniu ich kolejnych wyspecjalizowanych form. Właśnie w ten sposób powinny być przenoszone doświadczenia z regionów lepiej dostosowanych i dostosowujących się do warunków rynkowych do regionów, w których warunki do pobudzenia przedsiębiorczości są gorsze. Ponadto współpraca i specjalizacja tych organizacji - nawet w regionach dynamicznych - jest niezbędnym czynnikiem formowania się regionalnych sieci koordynacji, które warunkują wzrost gospodarczy i konkurencyjność regionów w dłuższym okresie. Relatywnie nikła w tworzeniu organizacyjnych podstaw rozwoju regionalnego i lokalnego jest natomiast aktywność banków i instytucji pośrednictwa finansowego (13,2% wskazań). Żyjąc głównie z obsługi sektora publicznego, gospodarstw domowych i dużych przedsiębiorstw, nie dostrzegają one szansy promowania małej i średniej przedsiębiorczości, co jest warunkiem rozwoju regionalnego. Pasywną postawę w tym zakresie prezentują także organizacje przedsiębiorców i pracodawców (lO,2%), co jest sygnałem słabości samorządu. Tabela 4. Lokalizacja głównych inicjatorów i udziałowców Wy,zczeg61nicnie Liczb. przypadków Udzi.1 procentowy Źródło:. Ogólcm. Dane wojcwó- Zagranica dztwo. Kraj sąsiednie. ogólcm. Warszawa wojcwó-. inne. wojewó-. dztwo. dztwo. 458. 342. 5. III. 77. 26. 8. 100,0. 74,7. 1,1. 24,2. 69,4. 23,4. 7,2. obliczenia własne..

(8) I. Jerzy Haltsner, Tadeusz. Kudłacz. gospodarczego. Podobnie rzecz się ma w przypadku szkół wyższych i instytutów naukowych (7,2%). Nadal zwrócone są one głównie w kierunku Warszawy i zagranicy. Stąd słabo przyczyniają się do pobudzania innowacyjności na poziomie regionalnym, co blokuje wzrost popytu na ich produkty naukowe i kształ coną w nich kadrę, Śladową aktywność (poniżej 5% wskazań) w omawianym zakresie przejawiają ponadto: związki zawodowe, terytorialne agendy rządowe (np. rejonowe i wojewódzkie urzędy pracy), stowarzyszenia zawodowe (np. PTE, TNOiK czy NOT) oraz stowarzyszenia lokalne. Przedmiotem analizy było także zlokalizowanie podmiotów inicjujących powołanie bądź uczestniczących w tworzeniu analizowanych organizacji. Chodziło o rozróżnienie między podmiotami pochodzącymi z: danego województwa, kraju oraz zagranicy, a następnie w przypadku podmiotów pochodzących z kraju o rozpoznanie czy są one zlokalizowane w: Warszawie, sąsiednim województwie lub innym województwie. Dane na ten temat przedstawione zostały w tabeli 4. Wynika z nich, że w 3/4 przypadków (74,7%) inicjatorzy i udziałowcy organizacji rozwoju regionalnego i wspierania przedsiębiorczości są zlokalizowani na terenie danego województwa , w 1/4 (24,2%) przypadków kraju, przede wszystkim w Warszawie (69,4%) oraz w śladowej ilości (1,1 %) zagranicą. Przy czym podmiot z Warszawy stanowi 16,8% wszystkich zarejestrowanych przypadków. Uzyskujemy więc następujący obraz: badane organizacje tworzone są głównie przez podmioty z danego województwa, które często współdziałają z podmiotem zlokalizowanym w Warszawie. Taki przypadek występuje w 66 ze 167 badanych organizacji (39,5%). Przy czym w 10 przypadkach (6,0%) podmiot z Warszawy to jedyny założyciel-udziałowiec organizacji. Z kolei tylko w 28 organizacjach (16,8%) nie występuje podmiot z Warszawy, a wystę puje podmiot z kraju.. Tabela 5. Forma prawna badanych organizacji Forma prawna. SA. Liczba organizacji Udział procentowy. 53 31,7. Spółka. z 0.0.. 12 7,2. Fundacja. Inne. Razem. 54 32,2. 48 28.7. łOO ,O. 167. Źródło: obliczenia własne.. Tabela 6. Forma własności organizacji Porma własności. Prywatna. Publiczna. Miesznna. Razem. Brak informacji. 32 23,9. 43 32 , ł. 59 44,0. 134 100.0. 33 24,6. Liczba organizacji Udzial procentowy Żródło: obliczenia wlRsnc..

(9) I. Organizacje rozwoju regiollalllego .... Najczęściej analizowane organizacje działają w formie (tabela 5) spółki lub Tę pierwszą postać ma 65 z nich (38,9%) , z czego 53 (31,7%) są spółką akcyjną, a 12 (7,2%) spółką z 0.0. W formie fundacji funkcjonuje natomiast 54 (32,3%) z nich. Pozostałe - 48 (28,7%) - działają głównie jako sto-. fundacji.. warzyszenia lub izby ·gospodarcze. Najwięcej badanych organizacji - blisko polowa - ma mieszaną formę wła sności - 44,0% (tabela 6). Z kolei ok. 1/3 (32,1 %) jest własnością publiczną, natomiast 1/4 (23,9%) prywatną.. 3. Zatrudnienie w badanych organlzaclach I finansowanie Ich działalności Badane organizacje przeciętnie zatrudniały w 1996 r.1893 osoby. Na jedną badaną organizację przypadało więc 11,8 zatrudnionych. Za tą średnią kryją się zarówno przypadki organizacji bardzo małych zatrudniających 1-2 osoby, jak i organizacji zatrudniających kilkadziesiąt osób. Przykładowo jedną osobę zatrudniały: Towarzystwo Gospodarcze w Gorzowie Wielkopolskim, Święto krzyska Fundacja Rozwoju Organizacji Gospodarczych Rolników, Płocka Fundacja Rozwoju Nauki i Techniki, Fundacja Centralnego Okręgu Przemysłowego im. Eugeniusza Kwiatkowskiego czy Inkubator Przedsiębiorczości w Zielonej Górze. Z drugiej strony powyżej 50 osób zatrudniały: Agencja Rozwoju Regionalnego ELAR w Elblągu (71), Strefa Ekonomiczna żarnowiec (69), Górnoślą ska Agencja Przekształceń Przedsiębiorstw (56), Rzeszowska Agencja Rozwoju Regionalnego (83) i Agencja Rozwoju Regionalnego ARES w Suwałkach (94). Warto podkreślić, że nikłe zatrudnienie etatowe nie przesądza o skali działal ności, bowiem wiele organizacji angażuje dodatkowych pracowników poprzez umowę-zlecenie. Strukturę badanych. organizacji w latach 1993 i 1996 pod względem· liczby zatrudnionych przedstawiono w tabeli 7. Przyjęto przy tym następujące zasady klasyfikacji organizacji: - organizacje mikro - 1-2 zatrudnionych, - organizacje male - 3-5 zatrudnionych, - organizacje średnie - 6-25 zatrudnionych, - organizacje duże - powyżej 25 zatrudnionych. Tabela 7. Struktura badanych organizacji. według wielkości. zatrudnienia. Lala. Mikro. Male. Średnie. Duże. 1993 1996. t8,O. 33,7 27,4. 41,6 43,9. 6,7 9,2. Żródlo: obliczenia wln,ne.. 19,5.

(10) I. Jerzy HauslIer, Tadeusz. Kudłacz. Struktura wielkości organizacji nie uległa znaczącym zmianom w porównywanym okresie. Organizacje stały się jednak relatywnie większe. Udział organizacji mikro i małych w 1993 r. wynosił 51,7%, natomiast w 1996 r. spadł do 46,9%. W 1996 r. w 15 województwach nie było ani jednej organizacji średniej lub dużej. Są to województwa: bialskie, bydgoskie, chełmskie, częstochowskie, łomżyńskie, nowosądeckie, pilskie, płockie, przemyskie, radomskie, siedleckie, sieradzkie, skierniewickie, tarnobrzeskie i wrocławskie. Natomiast duże organizacje występują w 11 województwach. Są to: elbląskie (1), gdańskie (2), gorzowskie (I), katowickie (1), krakowskie (2), lubelskie (l), łódzkie (1), rzeszowskie (3), suwalskie (1), tarnowskie (1) i włocławskie (1). Udział województw w zatrudnieniu pracowników organizacji rozwoju regionalnego i wspierania przedsiębiorczości jest bardzo zróżnicowany (por. tabela 8). Mieści się w przedziale od O (bialskie, wrocławskie) do 9,6% (katowickie). Do grupy województwo niskim poziomie zatrudnienia w badanych organizacjach (udział poniżej 1,0%) należą: bydgoskie (0,4), chełmskie (0,2), ciechanowskie (0,7), częstochowskie (0,4), łomżyńskie (0,2), nowosądeckie (O ,1), pilskie (0,1), płockie (0,4), poznańskie (0,8), przemyskie (0,3), radomskie (0,6), siedleckie (0,1), sieradzkie (0,3), skierniewickie (0,1), tarnobrzeskie (0,3), wroc1awskie (O) i zamojskie (0,4) - łącznie 18 województw. Do grupy województw o średnim udziale w zatrudnieniu (w przedziale 1,0-2,0%) należą: bielskie (1 ,7), jeleniogórskie (1 ,4), kaliskie (1,4), konińskie (1,3), koszalińskie (1,2), krośnieńskie (1,7), legnickie (1 ,5), leszczyńskie (1 ,O), olsztyńskie (1,3), opolskie (1,6), ostrołęckie (1,5), piotrkowskie (1,6), szczecińskie (1,0), toruńskie (1,0), warszawskie (1,4) i włocławskie (1,8) - łącznie 16 województw. Natomiast do grupy o wysokim udziale w zatrudnieniu (powyżej 2,0%) należą: białostockie (2,4), elbląskie (3,4), gdańskie (9,0), gorzowskie (3,0), katowickie (9,6), kieleckie (2,1), krakowskie (5,3), lubelskie (3,8), łódzkie (4,4), rzeszowskie (9,l), słupskie (2,9), suwalskie (7 ,9), tarnowskie (2,5), wał brzyskie (4,2) i zielonogórslde (2,4) - łącznie 15 województw. W 1996 r. w stosunku do 1993 r. dynamika zatrudnienia w badanych organizacjach wynosiła 221,1 %. Niektóre województwa charakteryzuje szczególnie dynamiczny wzrost zatrudnienia. Należą do nich: bialostockie (od Odo 45 zatrudnionych), chełmskie (400%), elbląskie (650%), gdańskie (712,5%), gorzowskie (365,3%), katowickie (413,6%), krośnieńskie (660%), legnickie (311 %), lubelskie (378,9%), olsztyńskie (400%), słupskie (305,6%), szczeciń skie (300%), tarnowskie (od O do 47 zatrudnionych), toruńskie (360%) i warszawskie (540%). W kilku województwach w tym okresie nie nastąpił wzrost lub nawet miał miejsce spadek zatrudnienia. Były to: konińskie, opolskie, pilskie, płockie (spadek o 50%), przemyskie (o 14,3%), radomskie (o 14,3%), tarnobrzeskie (o 60%) i włoc1awskie (o 30%)..

(11) I. Organizacje rozwoju regionalnego .... Tabela 8. Zatrudnienie w badanych organizacjach według województw 1993. Województwo 1. Bialskie Bialoslockie Bielskie Bydgoskie Chelmskie Ciechanowskie Częstochowskie Elbląskie Gdańskie. Gorzowskie Jeleniogórskie Kaliskie Katowicl<ie. Kieleckie Konińskie Koszalińskie. Krakowskie Krośnieńskie. Legnickie Leszczyńskie. Lubelskie Łomżyńskie Łódzkie. NowosQdeckie Olsztyńskie. Opolskie Ostrolęckie. Pilskie Piotrkowskie Plockie Poznańskie. Przemyskie Radomskie Rzeszowskie. Siedleckie Sieradzkie Skierniewickie Slupskie Suwalskie Szczecińskie. Tarnobrzeskie. Tarnowskie Toruńskie. Wolbrzyskie. 1996 1996/1993 (%l. liczba. udział. w%. liczba zntrudnionych. udział. zatrudnionych 2. 3. 4. 5. 6. O O 15 3 1 7 4 10 24 16 17 13 44 20 25 9 58 5 9 lS 19 O 64 O 6 30 12 l 21 14 8 7 14 127 O O O 18 67 6 10 O 5 51. -. -. -. 0,0 1,8 0,4 0,1 0,8 0,5 1,2 2,8 1,9 2,0 1,5 5,1 2.3 2,9 1,1 6,8 0,6 1,1 1,8 2,2 0,0 7,5 0,0 0,7 3,5 1,4 0,1 2,5 1,6 0 ,9 0,8 1,6 14,8 0,0 0,0 0,0 2,1 7,8 0,7 1,2 0,0 0,6 6,0. O 45 33 7 4 14 8 65 171 57 27 27 182 39. 25 22 100 33 28 19 72 4 84 2 24 30 28 l 30 7 16 6 12 173 2. 5 2 55 149 18 6 47 18 80. w%. 2,4 1,7 0,4 0,2 0,7 0,4 3,4 9,0 3,0 1,4 1,4 9,6 2,1 1,3 1,2 5,3 1,7 1,5 1,0 3,8 0,2 4,4 0,1 1,3 1,6 1,5 0,1 1,6 0,4 0,8 0,3 0,6 9,1 0,1 0,3 0,1 2,9 7,9 1,0 0,3 2,5 1,0 4,2. 220,0 233,3 400,0 200,0 200,0 650,0 712,5 356,3 158,8 207,7 413,6 195,0 100,0 244,4 172,4 660,0 311,1 126,7 378,9. -. 131,3. -. 400,0 100,0 233,3 100,0 142,9 50,0 200,0 85,7 85,7 136,2. -. -. 305,6 222,4 300,0 60,0. -. 360,0 156,9.

(12) I. Jerzy Hausner, Tadeusz. Kudłacz. cd. tabeli 8 1. Warszawskie Wloclawskie Wrocławskie. Zamojskie Zielonogórskie Ra~em. Żródło:. 2. 5 50 O 7 19 856. 3. 0,6 5,8. -. 0,8 2,2 100,0. 4. 27 35 O 8 46 1893. 5. 6. 1,8. 540,0 70,0. 0,4 2,4 100,0. 114,3 242,1 221,1. 1,4. -. -. obliczenia własne.. W 1993 r . pracownicy z wyższym wykształceniem stanowili 43,3% zatrudnionych w badanych organizacjach. Podobna jest wielkość tego wskaźnika dla 1996 r. i wynosi 44,4%. Świadczy to o wysokim nasyceniu organizacji rozwoju regionalnego i wspierania przedsiębiorczości kadrą z wyższym wykształce niem. W przypadku niektórych województw analizowany wskaźnik jest zdecydowanie niższy (poniżej 25%). Należą do nich: chełmskie (0%), elbląskie (10,8%), leszczyńskie (21 ,l %) , nowosądeckie (0%), ostrołęckie (21,4%), siedleckie (0%), warszawskie (14,8%), włocławskie (17,1 %) i zielonogórskie (17,4%). Poza warszawskim i zielonogórsldm dotyczy to województw, na terenie których nie ma szkolnictwa wyższego bądź jest bardzo słabo rozwinięte. Przypadek Warszawy jest przy tym szczególny. Z 27 osób zatrudnionych w dwóch zarejestrowanych w tym województwie organizacjach aż 24 zatrudnionychjest w Warszawskim Parku Przemysłowym. Został on powołany m.in. przez Instytut Mechaniki Przemysłowej, z którego czerpie wysokokwalifikowaną kadrę bez potrzeby jej zatrudniania. W tabeli 9 przedstawione zostały dane dotyczące źródeł finansowania organizacji rozwoju regionalnego i wspierania przedsiębiorczości. Informują one o tym, w jakiej mierze badane organizacje uzyskują dochody własne, korzystają z dotacji publicznych oraz z zagranicznych środków pomocowych. Aż 89,2% organizacji deklaruje uzyskiwanie dochodów własnych, 36,1 % korzystanie z dotacji publicznych, a 55,4% z zagranicznych środków pomocowych. Stopień wiarygodności tych danych jest jednak ograniczony, dlatego rozpatrujemy je tylko na poziomie ogólnym.. 4.. Współpraca. badanych organlzacll z Innymi podmiotami. Kolejny segment analizy dotyczy podmiotów, z którymi współpracują badane organizacje. Dane na ten temat zostały przedstawione w tabelach 10-12. W tabeli 10 zamieszczono dane odnoszące się do współpracy w ramach danego województwa. Nie odnotowano takiej współpracy w przypadku dwóch organizacji. W odniesieniu do pozostałych 165 typem podmiotu , z którym najczęściej podejmowano współpracę jest gmina (61,2% analizowanych organizacji) ..

(13) I. Organizacje rozwoju regionalnego ... Tabela 9. Źródła finansowania badanych organizacji Województwo l. Bialskie Białostockie. Bielskie Bydgoskie Chelmskie Ciechanowskie Częstochowskie Elbląskie Gdańskie. Gorzowskie Jeleniogórskie Kaliskie Katowickie Kieleckie Konińskie Koszalińskie. Krakowskie Krośnieńskie. Legnickie Leszczyńskie. Lubelskie Łomżyńskie. Łódzkie Nowosądeckie. Olsztyńskie. Opolskie Ostrolęckie. Pilskie Piotrkowskie Plockie Poznańskie. Przemyskie Radomskie Rzeszowskie. Siedleckie Sieradzkie Skiemiewickie Slupskie Suwalskie Szczecińskie. Tarnobrzeskie Tarnowskie Toruńskie. Walbrl.yskie. Liczba jednostek ogólem. organi- Udzial % organizacji korzystajązacji mających cych z dotacji dochody wlasne publicznych. Udział %. 2. O 5 3 2 I 3 2 l 10 4 3 3 15 7 2 3 7 3 3 2 5 l 7 I 5 3 3 I 5 3 5 3 4 6 l 2 I 4 6 2 2 I 3 5. 3. 80,0 100,0 100,0 100,0 100,0 50,0 0,0 100,0 75 ,0 100,0 100,0 100,0 85,7 100,0 100,0 85,7 100,0 100,0 100,0 60,0 100,0 100,0 0,0 60,0 66,7 100,0 100,0 100,.0 100,0 80,0 100,0 100,0 83,3 100,0 100,0 100,0 100,0 83,3 100,0 50,0 100,0 100,0 100,0. 4. 40,0 66,7 100,0 0,0 33,3 50,0 100,0 30,0 25,0 33,3 66,7 13,3 14,3 0,0 66,7 42,9 33,3 66,7 0,0 40,0 0,0 71,4 0,0 60,0 33,3 33,3 0,0 60,0 0,0 80,0 0,0 25,0 0,0 0,0 50,0 100,0 50,0 16,7 50,0 0,0 100,0 33,3 60,0. Udział. zacji. % organi-. korzystająśrodków. cych Ze. pomocowych 5. -. 80,0 33,3 0,0 0,0 66,7 0,0 100,0 60,0 50,0 33,3 100,0 33,3 71,4 100,0 100,0 28,6 100,0 33,3 50,0 80,0 0,0 71,4 100,0 40,0 33,3 66,7 0,0 60,0 33,3 40,0 66,7 25 ,0 83,3 100,0 50,0 100,0 75,0 83,3 50,0 0,0 100,0 33,3 80,0.

(14) I. Jerzy HauslIer, Tadeusz. Kudłacz. cd. tabeli 9 !. 2. 3. 4. 5. Warszawskie. 2. Wloclawskie. 1. 100.0 !OO,O. 50,0 0,0. 0,0 0,0. Wrocławskie. °4 1. 100,0 50,0. 100,0 50,0. 166. 89,2. 100,0 0 ,0 36,1. Zamojskie Zielonogórskie Razem. -. -. 55,4. Źródło: obliczenia własne. Następnie w kolejności według częstotliwości występowania współpracy wymienić należy : urząd wojewódzki (55,2% wskazań), terytorialną agendę rządową, najczęściej wojewódzki bądź rejonowy urząd pracy (53,9%) oraz inną organizację rozwoju regionalnego lub wspierania przedsiębiorczości (49,7%). Już wyraź. nie rzadziej podmiotem współpracy jest: izba gospodarcza bądź organizacja pracodawców (31,5%), podmiot gospodarczy (15,8%) oraz bank lub instytucja finansowa (15,8%). Zupełnie rzadko rejestrujemy współpracę z: szkołą wyższą bądź instytutem naukowym (11,5%), organizacją pozarządową (10 ,9%) lub sejmikiem samorządowym (7,9%). Można więc stwierdzić, że głównym partnerem badanych organizacji w ramach danego województwa są organy administracji publicznej (samorządowej i rządowej) i inne podobne organizacje, które najczę ściej zostały powołane i są kontrolowane przez organy administracji publicznej. W tabeli II zamieszczono dane dotyczące wspólpracy z podmiotami spoza województwa. W tym układzie nie podjęło współpracy 17 organizacji (10 ,2 %). W przypadku pozostałych 150 najczęściej współpraca dotyczyła innej organizacji rozwoju regionalnego lub wspierania przedsiębiorczości (62,0%). Głów nie wymienianym podmiotem było w tym przypadku Krajowe Stowarzyszenie Agencji i Fundacji Rozwoju Regionalnego. Często jako partnera wskazywano ponadto: centralną agendę rządową - 46,0 % (Agencja Rozwoju Przemysłu, Polska Agencja Rozwoju Regionalnego , Fundacja Rozwoju Małych i Średnich Przedsiębiorstw, Agencja Restrukturyzacji i Modernizacji Rolnictwa itp.), instytucję bezpośrednio udostępniającą zagraniczne środki pomocowe - 32,7% (np. USAID, British Know-How Fund, Fundusz Współpracy) oraz ministerstwo bądź centralny urząd - 29,3% (przede wszystkim Ministerstwo Pracy i Polityki Socjałnej, Komitet Integracji Europejskiej, Ministerstwo Rolnictwa i Gospodarki Żywnościowej, Ministerstwo Gospodarki). Już wyraźnie rzadziej partnerem spoza województwa są: izba gospodarcza (głównie Krajowa Izba Gospodarcza) bądź organizacja pracodawców (16,0%), podmiot gospodarczy (14,0%), urząd wojewódzki (9,3%), gmina (8,0%), inny podmiot zagraniczny (8,0%), szkoła wyższa bądź instytut naukowy (7,3%), organizacja międzynarodowa (6,0%) lub bank bądź instytucja finansowa (5,3%). Tak więc poza własnym województwem współpraca jest zorientowana także na administrację publiczną oraz ponadto organizacje, które bezpośrednio.

(15) <). ~ §". Tabela 10. Podmioty Z terenu województwa współpracujące z badanymi organizacjami Liczba organizacji. Rodzaj podmiaN Gmina. Województwo. l. Bialskle Bi ałostockie. Bielskie Bydgoskie Chełmskie. Ciechanowskie Częstochowskie Elbl ąskie Gdańskie. Gorzowskle Jeleniogórskie Kaliskie Katowickie Kieleckie Konińskie Koszalińskie. Krakowskie Krośnieńskie. Legnickie Leszczyńskie. Lubelskie Łomi.yńskie Łódzkie. 2. O 5 3. 2 l 3 2 l 10 4 3 3 15 7 2 3 7 3 3 2 5. l 7. c~toUiwość wysl~powania. N = 165. .Q. Wojewoda Terywrial- Innaorga- l2ba gospo- PodmiOl Bank lub Orgaoiza- Szkoła oa agenda nizacja darcu.sto- gospodar- instytucja cja poza- wy'w.a finansowa rządowa lub instytut rozwoju warzysz.eczy rządowa naukowy regional- nie przednego lub siębiorców . wspierania organizacja przedsię- pracodaw• biorczości ców. Sejmik. Inn.. samorzą-. -".. ". ~ §". 5. 6. 7. 8. 9. 10. II. 12. 13. -. -. -. -. -. -. -. 20.0 66.7 0.0 100.0 0.0 100.0 100.0 40,0 75.0 100.0 33,3. -. -. 40.0 100.0 50.0 100.0 100.0 50.0 100.0 100.0 50.0 66,7 100 ,0. -. -. W.o. Wp. 57.1 100.0. 7 1.4 100,0 100.0 71.4 33 ,3 33,3 50.0 40.0 100.0. 100,0. 42 ,9 33 ,3 66.7 50.0 40 .0 100.0 57.1. 42,9. 20,0 33,3 100.0 100.0 66.7 50.0 0.0 40.0 25.0 33,3. 33,3 40 .0 14,3 50.0 66,7 57.1 33.3 100.0 100.0 80.0 0.0 100.0. 100.0 66.7 0.0 0.0 100.0 100.0 0,0 20,0 25 .0 0 .0 66.7 86.7 14,3 50.0 33,3 57.1 100.0 33.3 0.0 60.0 0.0 71 ,4. 40.0 66.7 0 ,0 0,0 33,3 0,0 0.0 40.0 25.0 0.0 33,3. U,.7 57.1 100.0 0.0 71 ,4 33 ,3 100 ,0 100.0. 20.0 100,0 28.6. I.. 40.0 66.7 0 .0 0.0 0.0 50 ,0 0.0 40.0 50.0 33,3 33,3. 20.0 28,6 SD,O 0.0 14,3 0.0 0.0 0.0 0.0 0.0 28,6. 20.0 0.0 0 .0 0,0 33,3 50.0 100.0 20 .0 0 .0 0.0 0.0 33,3 0.0 50,0 0.0 14,3 66.7 33,3 0 .0 40 .0 0.0 28 ,6. 0 .0. 33,.3 0.0 0.0 0.0 0.0 0.0 30.0 0,0 0,0 0.0 0 .0 28.6 0 .0 0.0 0.0 0,0 33,3 0 .0 0,0 0.0 14,3. 0.0 0 .0 0 .0 0,0 0 ,0 0.0 0,0 10.0 0.0 0 .0 0.0 20.0 0 .0 0.0 66,7 28.6 0,0 0.0 0 .0 20 .0 0.0 42.9. ~ ~. dowy. 4. 3. ",. 20.0 33,3 0.0 0.0 0,0 0.0 0 ,0 20.0 0.0 33,3 0.0 0.0 28,6 OJ) 0,0 0.0 0,0 33,3 0,0 0,0 0.0 0.0. 0.0 0 .0 0 ,0 0,0 0,0 0,0 0 .0 20,0 0 .0 0.0 0.0 13,3 28,6 0 .0 0.0 0,0 33.3 0.0 0.0 20,0 0 .0 0.0. ;;;. ".. ~. -.

(16) ~ cd. tabeli 10 2. l Nowosądeckie. 1. Olsztyńskie. 4. Opo1s1cie Ostrołęckie. Pilskie Piotrkowskie Płockie. Poznańskie. Przemyskie Radomskie Rzeszowskie Siedleckie Sieradzkie Skierniewickie Słupskie. Suwalskie Szczecińskie. Tarnobrzeskie Tarnowskie Toruńskie Wałbrzyskie. Warszawskie Włocławskie. Wrocławskie. Zamojskie Zielonogórskie Razem. Źródło:. I _. 3 3 1 5 3 5 3 4 6 1 2 1 4 6 2 2 1 3 5 2 1 O 1 4 165. obliczenia własne.. 3. 4. 1DO,O 25,0 1DO,O 1DO,O 1DOP 60,0 33,3 40,0 1DO,O 25,0 50,0 0,0 50,0 100,0 50,0 16,7 50,0 50,0 1DO,O 66,7 80,0 50,0. 0,0 25,0 33,3 66,7 100,0. 100,0. 80,0 66,7 40,0 100,0 50,0 sDp 1DO,O 50,0 Op 50P 50,0 50.0 1DO,O Op 1DOP 40,0 50,0 1DO,O. -. -. 1DO,O 25,0 61,2. 100,0 25,0 55,2. 6. 7. g. 9. 10. II. 12. 13. 1DO,O 25,0 66,7 0,0 0,0 20.0 0,0 20,0 66,7 0,0 0,0 0,0 0,0 0,0 25,0 50,0 0,0 50,0 0,0 33,3 0.0 0.0 1DO,O. 0,0 0,0 0,0 33,3 0,0 60,0 33,3 20,0 0,0 25,0 66,7 1DO,O 50,0 0,0 0,0 16,7 50,0 0,0 1DO,O 0,0 20.0 1DO,O 1DO,O. 0,0 25,0 33,3 0,0 0,0. 0,0 0,0 0,0 0,0 0,0 100.0 0,0 0,0 0,0 0,0 1DO,O 0,0 0,0 0.0 0,0. 0,0 0,0 66,7 33,3 Op 0,0 0,0 20P 0,0 0,0 0,0 0,0 Op 0,0 25,0 0,0 0,0 50,0 0,0 33,3 60,0 0.0 0.0. Op 0,0 OP 0,0 0,0 0,0 33,3 20,0 0,0 0,0 33,3 0,0 0,0 0.0 0,0 0,0 50.0 50,0 0,0 33,3 0,0 0,0 0,0. 0,0 25,0 33,3 0,0 0,0 0,0 0,0 0,0 Op 0,0 0,0 0,0 0,0 0.0 0,0 16,7 50.0 0,0 0,0 0.0. 0,0 0,0 33,3 0,0 0,0 0,0 0,0 20,0 0,0 0,0 0,0 1DO,O 0,0 0,0. 50,0 66,7 0,0 50,0 0,0 66,7 60,0 Op 0,0. 0,0 75,0 66,7 0,0 0,0 60,0 33,3 0,0 1DO,O 50,0 83,3 0,0 OP 0,0 50,0 50,0 1DO,O 50.0 0,0 1DO,O .op Op 0.0. -. -. -. -. -. -. -. -. -. 0,0 25.0 49,7. 0,0 25P 31,5. 0,0 0,0 25,5. 0,0 0,0 15,8. 0,0 0.0 10,9. 0,0 0,0 11,5. 0,0 0,0 7,9. 0,0 0.0 7:;. 5. 0,0 100,0. 33,3 1DO,O 0,0 80,0 33,3 60,0 66,7 75P 66,7 1DO,O 50P 100,0. 1DO,O 50,0 53,9 _.. 20,0. 0,0 20,0. 20,0. Op 0,0. 25,0. Op 0,0 0,0 1DO,O 0.0 0,0 Op 0,0. ~. lF. ~.., '". ~ ~. ~. ~. ~. ~.

(17) a. ~. Tabela II. Podmioty spoza województwa współpracujące z badanymi organizacjami Liczba. Województwo. §". Rodzaj podm.iOOl- częstotliwoSC występowania N =: 165. organi- Inna oc- In,tytu- Minister- Centralna zacji ganizacja stWo agenda cja rządowa rozwoju pornoregional- cowa nego lub. Stawa-. nyszenie biznesowe. Podmiot Organi- Bank lub Gmina. gospo-. zacja. instytu-. dan;zy. między-. cja finan-. naro-. sowa. Woje-. SzkQła. woda. wyższa,. partner zagra-. Inne. instytut niemy naukowy. ". ~ o' S. iaprzed siębiorczości. z. Bialskie. O. Białostockie. Bielskie. 5 3. Bydgoskie. I. Chełmskie. 1 3. Ciechanowskie Częstochowskie Elbląsltie Gdańskie. Gorzowskie leleniogóMe Kaliskie. Katowickie Kieleckie. 2 1 8 3 3 3. ID 7. Konińskie. 2. KoszaliiLskle. 3 6 3 3 2 5 1 7. Krakowskie Krośnieńskie. Legnickie Les=yń-. Lubelskie Łomżyńskie Łódzkie. '-. 3. -. 80,0 66,7 100.0 0,0 66,7 50,0 100,0 50,0 66,7 66,7 33,3 80,0 71,4 100,0 33,3 83,3 100,0 66,7 100,0 40,0 0,0 28,6. • -. 40,0 0,0 0.0 0,0 33,3 50.0 0,0 37:; 0.0 33,3 66,7 20.0 42,9. 5. -. OP 28,6. -. 33,3 100.0 0.0. 66,7 0.0 0.0 66,7 50,0 100,0 87:; 33,3. 33,3 0.0 0,0 0,0 0.0. OP. 0.0. lOOP 25,0 33,3 0,0 66,7. W,o 57,1. 33,3 66,7 0,0 33,3. 40,0. -. Wp. Op OP IOOP. 8. fIlP. sDp. OP. -. .7. WP. 100,0 66,7. 6. Op. 0,0 0.0 14,3. lOOP 33,3 40.0 42,9. sDP. 33,3. Op. 25,0 66,7 0,0 0,0 10,0 57,1 0,0 33,3. 50P. Op. lOOP. 33,3 33,3 0,0 0,0. 33,3 100,0 40,0. lOOP 28.6. 100,0 14,3. •-. 10. 20,0. 0,0 33,3. 20,0 33,3. OP. OP. 100,0 33,3. 0,0 0,0. 50P. Op. OP. 0,0 25,0 0,0 0,0 0,0. 0,0. 0.0 0,0 25,0. OP OP 0,0 0,0. 0,0 0.0 0,0. OP OP. "0,0 0.0. OIJ. Op OP. 0.0. OP 25,0 0,0 0.0. 12. 13. ,.. 15. -. -. -. -. 0.0 0,0. OP. 0 ,0 0,0. 0,0 0,0 0.0 0,0 0,0. OP Op. 12:;. 33,3 33,3 0,0. 0,0. Op. IOP. OP. 0,0. 0.0 0,0 33,3. 0.0 0,0 0,0. 0,0. Op. OP. OP. 0.0 0,0. 14,3 0,0 33,3. Op. OP 0.0. OP. OP 0,0 0,0. Op. Op OP. Op. Op Op OP. OP. 0,0 0.0 14,3. 0,0 0.0 28,6. 0.0. Op. 0,0 0,0. Op. W,O. 33,3 0,0 0,0 0,0 0,0 14,3. ". ~;;:. "l.. dowa. wspiera-. I. ~.. OP 0,0 0,0 0 ,0 0,0 0,0 14,3. Op OP. 0,0 0,0. Op Op. 0,0 33,3 0,0 0,0 0,0 0,0 0.0 42,9. 0.0 0,0. OP 0,0. Op. 0.0 0,0 0,0 0,0 0,0 0,0 0.0 14,3 0,0. 0,0 33,3. ~. Op 0,0 0,0 0.0 0,0. 25,0. 0.0 0.0 0,0 10.0 28 ,6. OP. Op. OP. 16,7 0,0 66,7. 33,3 0,0. OP. 0.0 0.0 100,0 28,6. 0,0 0,0 14,3. S-. OP. -.

(18) ~ cd. tabeli 11 l. 2. Nowosądeckie. I. OlsztyIiskie Opolskie. 4 3 3. Ostrołęckie. Pilskie. I. Piotrkowskie Przemyskie Radomskie. 5 3 4 3 4. Rzeszowskie. 6. Siedleckie. I I I. Płockie. Poznańskie. Sieradzkie Skierniewickie Słupskie. Suwalskie Szczecińskie. Tarnobrzeskie Tarnowskie Toruóskie Wałbrzyskie. Warszawskie Włocławskie. Wrocławskie. Zamojskie Zielonogórskie Razem źródło:. 4 6. 2 2 I. 3 4 I I O. 1 3 lsa. obliczenia własne.. 3. 0.0 100.0 33,3 66,7 0.0 80,0 33,3 75.0 100.0 50,0 66,7 100.0 100.0 100.0 75.0 16,7 50.0 100.0 0.0 100.0 50.0 0.0 100.0. -0.0. 33,3 62.0. , 0.0 0,0 0.0 33,3 100,0 60.0 69,7 75,0 33,3 25.0 50.0 100,0 0.0 0.0 25.0. 50.0 0.0 50,0 0.0 0.0 25.0 0.0 0,0. -. 100,0 33,3 32,7. 5. 6. 1. 8. 0.0 25,0 33,3 33,3 0.0 60.0 33,3 75,0 33,3 0,0 50.0 0,0 0,0 100,0 25.0 50.0 0.0 0.0 0.0 33,3 0,0 0.0 0,0. 0.0 0,0 33,3 100,0 100.0 40,0 33,3 75,0 0,0 0,0 69.7 0.0 0.0 0.0 0,0 50.0 50,0 0.0 0.0 33,3 75.0 0,0 0.0. 0.0 0,0 33,3 0,0 0.0 40.0 33,3 0.0 33,3 0.0 16.7 0,0 0,0 0,0 25.0 0.0 0.0 0,0 0,0 0.0 0,0 0.0 0.0. 0.0 0.0 0.0 0,0 100.0. 0,0 33,3 29,3. -. 100.0 33,3 46,0. 0.0 33,3. 16.0. Wp. 33,3 25,0 0,0 25.0 16.7 0.0 0.0 0,0 0,0 0.0 0.0 50.0 0,0 0.0 50,0 100.0 0.0. -. 0,0 0,0 14.0. , 0.0 0.0 0,0 0,0 0.0 40.0 0.0 0.0 0,0 0 ,0 0.0 0.0 0.0 0.0 0,0 33,3 0.0 0.0 0,0 0,0 50,0 0.0 0.0. -. 0,0 0,0 6.0. 10. II. 12. 13. 14. I5. 0.0 0,0 0,0 0.0 100.0. 100,0 25.0 33,3 33,3 0.0. 0 ,0 0.0 0.0 0,0 0.0 0.0 0 ,0 0,0 0.0 0.0 0.0 0.0 0,0 0,0 25 ,0 0.0 0.0. 0.0 0,0. 0,0 0.0 33,3 0,0 0.0 40,0 0.0 0,0 0.0 25,0 0.0 0,0 0.0 0,0 0.0 16.7 50.0. 0.0 0.0 33,3 33,3 0.0 0.0 0.0 0,0 33,3 0,0 0.0 0,0 0.0 0,0 25,0 0,0. 0,0 0,0 33,3 0,0 0.0 0.0 33,3 25,0 0,0 0.0 16.7 0.0 0,0 0.0 0,0 16,7 50.0 0.0 0,0 0.0 0.0 0.0 0.0. 0.0 0,0 33,3 33,3 0.0 0.0 0,0 25,0 0,0 25.0 0.0 0,0 0.0 0,0 50.0 33,3 50.0 0.0 0.0 33,3 0,0 0.0 0.0. -. -. 0,0 33 ,3. 100.0 0.0 14,7. 2!l,o. -. 100,0 0.0 5,3. W,o. 33,3. 0.0 0.0 0.0 0,0 0.0 0.0 0.0 50.0 0.0 0.0 0,0 0,0 100.0 0.0. 0.0 0.0. Sp. sap. 0,0 0.0 0,0 0.0 0.0. -. 0,0 33,3 9,3. sa,O. 0.0 100.0 0,0 0,0 0 ,0 0,0. -. 100,0 0,0 7,3. Sp. I. I. !. ~. '~". "'". ~ l}. ~. i g.

(19) I. Organizacje rozwoju regionalnego .... lub pośrednio umożliwiają dostęp do zagranicznych środków pomocowych. W niewielkim stopniu dotyczy ona natomiast biznesu (sektor drugi) oraz organizacji pozarządowych (sektor trzeci). W tabeli 12 przedstawiono dane dotyczące lokalizacji partnerów badanych organizacji spoza województwa. Wynika z nich, że najczęściej jest to partner z Warszawy (62,7%), w znacznie mniejszym stopniu z sąsiedniego województwa (17,4%) lub innego województwa (14,8%), a zupełnie rzadko partner zlokalizowany za granicą (5,1 %). W przypadku innych województw najczęściej wskazywane były Gdańsk i Poznań, ze względu na dwa ogólnokrajowe stowarzyszenia skupiające organizacje wspierania przedsiębiorczości: Stowarzyszenie Wolnej Przedsiębiorczości w Gdańsku oraz Stowarzyszenie Organizatorów Ośrodków Innowacji i Przedsiębiorczości w Poznaniu. Pozostałe wskazania na podmiot z innego województwa ujawniają ciążenie makroregionalne, przy czym obok Poznania i Gdańska najaktywniejsze są ośrodki w Łodzi i Krakowie. Tabela 12. Lokalizacja partnerów spoza województwa Wyszczególnienie. Sąsiednie Inne województwa województwa. Zagranica. Ogólem. Warszawa. 426. 267. 74. 63. 22. 100,0. 62,7. 17,4. 14,8. 5,1. Liczba. przypadków Udział. procentowy Źródło:. obliczenia własne.. W przypadku aż 123 organizacji występujejakiś partner z Warszawy, co stanowi 73,6% wszystkich badanych organizacji. Tylko w przypadku trzech województw (chełmskie, nowosądeckie, tarnowskie), w których jest po jednej organizacji, nie występuje w ogóle współpraca z podmiotami z Warszawy. Natomiast aż w 45 organizacjach (29,8% z tych, w których zarejestrowano współpracę poza województwem) partner(zy) z Warszawy to jedyny podmiot współpracy.. 5.. Przedsięwzięcia. badanych organlzacll. Badania obejmowały także zagadnienie realizowanych i zamierzonych przedW tym zakresie przedmiotem analizy będzie rodzaj przedsięwzięcia oraz jego geograficzne ukierunkowanie (własne województwo, sąsiednie województwo, inne województwo, zagranica). Inaczej niż w przypadku inicjatorów i udziałowców oraz partnerów współpracy, gdzie chodziło o rozpoznanie, czy dany typ podmiotu występuje czy nie, w odniesieniu do przedsięwzięć kodowane i analizowane było każde z konkretnie wymienionych. Dane dotyczące tego segmentu analizy zamieszczono w tabelach 13-15. sięwzięć..

(20) I. Jerzy Hausner, Tadeusz Kud/acz. W tabeli 13 przedstawione są dane dotyczące rodzajowej struktury realizowanych przedsięwzięć. Do grupy podejmowanych najczęściej (udział powyżej 10%) należą: szkolenie (14,7%), promocja regionu (14,5%) oraz utworzenie struktury organizacyjnej (ośrodka) bądź innej organizacji w celu wypełniania statutowych funkcji (10,8%). Ta ostatnia informacja wydaje się zaskakująca. Wynika z niej, że znaczny wysiłek badanych organizacji ogniskuje się na rozbudowie struktur organizacyjnych. Do grupy przedsięwzięć podejmowanych relatywnie często (udział w przedziale 5-10%) należą: opracowywanie strategii i programów rozwoju (7,4%), opracowanie projektów (6,1 %), zarządzanie podmiotem gospodarczym (6,1 %), doradztwo (5,9%), udzielanie pożyczek i poręczeń (5,9%), uczestnictwo w programach promowania przedsiębiorczości (5,9%) oraz przeciwdziałanie bezrobociu i tworzenie nowych miejsc pracy (5,3%). W tej grupie przedsięwzięć zwraca uwagę względnie częste przejmowanie przez badane organizacje fnnkcji zarządzania przedsiębiorstwami. Dotyczy to zasadniczo agencji rozwoju regionalnego, powoływanych zazwyczaj z inicjatywy wojewodów, którym powierzają oni wypełnianie w swym imieniu kompetencji organu założyciel skiego. Ta dość częsta praktyka wywołuje poważne wątpliwości. Nowo tworzone agencje nie mają przecież odpowiednich kompetencji i doświadczenia. Stąd wyniki ich angażowania w funkcje zarządcze są bardzo często mierne. Rodzi się więc przypuszczenie, że to rozwiązanie jest złym substytutem albo bezpośredniej prywatyzacji, albo włączenia w proces restrukturyzacji i prywatyzacji przedsiębiorstw pozostających w domenie wojewody profesjonalnych regionalnych funduszy inwestycyjnych. Właśnie brak tych drugich skłaniał wielu wojewodów do tworzenia agencji rozwoju regionalnego, często tylko po to, aby stworzyć instrument zarządzania "trudnymi" przedsiębiorstwami pań stwowymi. Do grupy przedsięwzięć podejmowanych rzadziej (udział poniżej 5%) należą: inwestycje, po części w rozbudowę własnej bazy, po części komercyjne (4,2%), ubieganie się o środki pomocowe (4,2%), działalność wydawnicza (3,9%) oraz tworzenie systemów informatycznych (1,7%). Zwraca tutaj uwagę rzadkość występowania ostatniego rodzaju przedsięwzięć, a wydaje się, że powinny być one jedną ze specjalności badanych organizacji. W przypadku 8 z nich (4,8 %) nie udało się zarejestrować żadnych konkretnych realizowanych przedsięwzięć. W tabeli 14 zamieszczono dane na temat struktury rodzajowej zamierzonych przedsięwzięć. Do grupy występujących najczęściej (udział powyżej 10%) należą: promocja regionu, w tym zabieganie o zagranicznych inwestorów (17,1 %), szkolenie (13,4%), stworzenie nowego ośrodka lub organizacji (12,3%) oraz inwestycje (10,8%). W porównaniu z przedsięwzięciami realizowanymi zwraca uwagę większy nacisk położony na inwestycje, co wskazuje na dążenie badanych organizacji do ekspansji i komercjalizacji działalności. Do grupy przedsięwzięć zamierzanych często (udział 5-10%) należą: doradztwo (7,9%), udzielanie pożyczek i poręczeń (5,9%), opracowywanie.

(21) Tabela 13. Struktura rodzajowa realizowanych przedsięwzięć (w %) Rodzaj. Liczba przedsię-. bior-. Szlo>. Utwo- Prolenie rzenie mocja 0;,00- regioka pro-. stw. DorW;-. two. nu. mocji przed-. Województwo. się-. przedsięwzi~ia. Inwe- Zarząsrycje dzanie podwanie wanie poręmiostraU:- pro- czenia tern jekgii ; pro!Ów gospogradar· mów. Opra- OpIa-. Poży-. cowy- CQwy- czki.. czym. rozwoju. bierczości. Zwal- Uczeczanie smicbezro.. two. Ubieganie się. o bocia w proi two- graŚfodrzenie mach kipomiejsc pro- mocowe pracy mowania. Dzla-. Syste-. łaJ-. my. Inne. Brnk. pIWls1ęW-. noSi: inforwym.daw- tyczne nicza. zięć. przedsię-. bierczości. l. Bialskie Białostockie. 2. O. t.omżyIiskie. 14 14 3 3 9 6 4 31 II 8 9 41 22 9 12 23 12 II 7 14 3. ł:..ódzk.ie. 26. Bielskie Bydgoskie Chełmskie. Ciechanowskie C~tochowskie. Elbląskie Gdańskie. Gorzowskie Jeleniogórskie Kaliskie Katowickie Kieleckie Konińskie Koszalińskie. Krakowslde Krośnieitskje. Legnickie Leszczyóskie Lubelskie. 3. -. 7,1 7,1 66,7 33,3 22.2 16,7 0.0 12,9 18.2 0.0. II ,l 4,9 18.2. 4. 5. O. 7. 8. 9. 10. 11. 12. 13. 14. 15. lO. 17. -. -. -. -. -. -. -. -. -. -. -. -. -. 0,0 7,1 0.0 0.0. 0,0 0,0 0,0 0.0 0.0 0,0 0.0 3.2 9,1 0,0. -. 28,6 0.0 0.0 0.0 0,0 0.0 0.0 0.0 0,0 12.5 11,1 14,6 9,1. 22 2. Op. 16.7. 16,7 8,7 0.0 18.2 0,0 28.6 0 .0 15,4. 17.4 16,7 18.2 14,3 14,3 0.0 26,9. 0,0 7,1 0,0 0,0 11,1 0,0 0,0 6,5 18.2 0,0 II ,l 0,0 4,5 11,1 25,0 13,0 0.0. 0.0 7,1 0.0 66,7 0.0 0,0 25,0 9,7 36,4 37,5 22.2 7.3 27;3 22.2 0,0. J3p 16,7 18.2 0,0 14,3 100.0 11,5. OP 28,6 7,1 0.0 0.0 -. 21.4 21,4 0,0 0,0 0.0 0.0 0,0 9,7 0,0 12,5 0,0 7,3 0,0. OP 16,7 4.3 8,3 9,1 0,0 0 ,0 0,0 0.0. 0.0 0.0. 14,3 0,0 33,3 0.0. U,l. lU. 0.0 0.0 9,7 9.1 0,0 0.0 22.0 0.0 0.0 16,7 4.3. 0,0 25,0 6,5 0,0 0,0 II ,l. 0,0. 28.6. OP. 9,1 0,0 0.0 0.0 0.0. Op. 0.0 0.0 0,0 0.0 11,1 0.0 0.0 9,7 0.0 0,0 0.0 12,2 9,1. 0,0 14,3 0.0 0.0 0,0 66,7 0.0 9,7 9.1 12,5 0.0 9.8 0.0 0,0 0.0 17.4. 0.0 0,0 8,3 0,0 16.7. 25.0. Op. 14,3 7,1 0,0 7,7. 0.0 0,0 7.1 0,0 3.8. 9.1 28.6 0.0 0.0 3.8. Op. lU 0,0 0,0. 0,0 0,0 0,0 0 ,0 0,0 16,7 0,0 0.0 0 ,0 0.0 0,0 2.4 4,5 0,0 0,0 0.0. 14,3 7,1 0.0 0.0. 7,1 0,0 0,0 0.0. llJ. lU. 0,0 25,0 3.2 0.0 0,0. 0.0. 0,0 25,0 12.9 0.0 0.0 l J .I 0,0 4,5 22.2 0,0 13.0. OP. OP. Op. 0.0 0,0 0.0 0.0 7 ,7. 0,0 14,3 14,3 0,0 11,5. 18.2 0,0 7.1 0,0 3.8. 11,1. 9.8 4,5 0,0 0.0. 11,1. 0,0 0,0 3.2. OP 12,5 0,0 0.0 13,6 0,0 0,0 4,3 8,3 0.0 0.0 0,0 0.0 7,7. 11.1 7,3. Op. 11,1 0,0 0,0 8,3 0,0 0,0 0,0 0,0. OP. 7,1 0.0 0.0 0.0 0.0 0,0 0,0 3.2 0.0 12,5 0 ,0 2.4 4,5 0.0 0.0 4,3 0,0 0,0 0.0 0.0. OP. 0.0. 18. 0,0 0.0 33,3 0.0. II ,l 0.0 0.0 0,0 0.0 12.5. Op. 9.8 0.0 0,0 0,0 4,3. OP op OP 0.0 0.0 0.0.

(22) r.cd. tabeli 13 l Nowosądeckie. 2. 4. Opolskie. ID ID. Ostrołęckie. lO. Olsltyńskie. Pilskie Piotrkowskie. 4. Słupskie. 20 4 19 13 9 24 5 6 2 17. Suwalskie. 24. Płockie Poznańskie. Przemyskie Radomskie. Rzeszowskie Siedleckie. Sieradzkie Skierniewickie Szcz.ecińskie. Tarnobrzeskie. Tarnowskie TOl'\lÓ:skie Walimy..;. Warszawskie Włocławskie Wrocławskie. Zamojskie Zielonogórskie Razem. 6 6 5 9 20 3 3 O 4 15 544. Źródło: obliczenia własne.. , 25P. Op. 'lJjf). 10P 40,0. 0.0. 30P Op 15,0 25.0 10.5 23,1 33,3 12.5 20,0 16.7 0,0 17,6 12.5 50 ,0 16,7 20,0 22.2. 5P 0.0 0.0. -. OP OP 14,7. ,. 4. Op IOP. 20 ,0 0 ,0 100,0 59 4,2 0,0 16,7. 10,0 0.0 0,0 10,0 Op 15,8 15,4 \1,1 16,7 W,O 16,7 0,0 0.0 4,2 33,3 33,3. OP. 40P. 11,1 20,0 0 ,0 0,0. 11,1 10.0 33,3 66,7. WP 0,0 5,0 Op 0.0 23,1 0.0. W,8. sap. 13,3 10,8. -. 25,0 46,7 4 ,5. 2. 6. 0,0 10,0 0,0. wp 25P. 8. 9. 0,0. Op. 25P. 0,0 10,0. 10.0. Op OP. 0.0 0,0. 0,0 0,0 5,0 0.0 0 ,0 7,7 0.0 0,0 0,0 0,0 0 ,0 59. IOP 0,0. IOP. 10,0. 25,0 ,,O. 25P. OP. 10,5 7,7 0.0 4,2 0,0 16,7 0,0 0,0. 5,3 7,7 33,3 8,3 20,0 0.0 0,0 11,8 W,8 0,0. Op. 16,7 16,7 0,0 0,0. OP 50.0 ,p OP 0,0. Op. \1,1 0,0 20.0 0,0 0,0 17,6 4,2 0,0. WP. 15P 0.0 10,5 0,0 0.0 0.0 0,0 16,7 0.0 11,8. OP 0,0. SP. OP. 0,0 0,0. 0,0 0,0. 33,3 0,0. -. -. -. -. 0.0 6,7. 0,0 0,0 7,4. 0,0. 25,0 6,7 5,9. ....l!... Op. W,O 11,1. Op Op. 0,0. Op 6,1. 0,0. Op. 0,0 0,0 0,0 11,1 10.0 0,0 OP. Op. 10. 7. 16,7. 20,0 0,0 5,0 0,0 0,0. -. OP 0,0 4.2. 11. 12. 13. 0,0. Op Wp. OP Op. OP. 0,0 0.0 0,0 0,0. OP ',3. OP. 0.0 0.0. OP. 0.0 0.0 0 ,0 12,5 0,0 0 .0 0,0 22.2 Wp 0.0 0,0. -. 0.0. OP 6,1. 0,0 10,0. Op. 15,0 0,0 15,8 7,7 \1 ,1 4,2 0 ,0. Op. 0.0 11,8. 4,2 0.0. OP. 0,0 0,0 0.0 0.0 0,0. -. 0.0 0 ,0 5,3. 20,0. 10.0. Op. 5,0 25,0 5,3 0,0 0.0 4,2. l.. 0,0. Op 0,0. IOp. 0,0 0,0 0.0 5,3 0,0. Op. 15 0,0 10,0 0,0. OP. 15,8 0,0 0.0 4,2 0,0 16,7 0,0 0,0 4.2 0,0. -. 0.0 0,0 59. 0,0 26,7 4,2. 0,0 0.0 3,9. 0,0. lU. 5P. 0,0. OP IOP OP. 0,0 0.0. 0,0 OP 0 ,0 5,0 25.0 0,0 7,7 0 ,0 8,3 0 ,0 0 ,0 0,0 0,0 20.8 0,0 0 ,0 0 ,0 0,0 0,0 33,3 0 ,0. 0,0 0.0 33,3 0.0. 0.0 0.0 1,7. 0,0 0,0 3,5. 0,0 0.0 2,0. 0,0 OP 0 ,0 0.0 0,0 0.0. -. 0,0. Op. 0.0. Op. 0.0 5,0. -. Op. 18. Op. 0.0 0.0. 16,7 0,0 11,8. 17. 50,0. OP. 16,7 0.0 0.0 0,0 0,0 12,5 0,0 0,0 0,0 0,0 10,0 0.0 33,3. OP. lO. OP 0,0 0 ,0 0,0 59. OP 0,0. Op. Op. 0,0 0,0. 0.0 0,0. IOP Op. OP. 0,0. -. OP. -. 0,0 OP 0,0. OP 0.0 0.0 0.0 4,2 0,0 0.0 0,0 0 ,0 0.0 0,0 0,0. OP. ;:. Q ~. -. I. ~. ::< ". ;:;' l}. ~. r;: ~. ::l.

(23) a. ~. Tabela 14. Struktura rodzajowa zamierzonych przedsięwzięć (w %) Rodzaj. Liczba. przedsięwzięć. Województwo. Szko- Utwo- Promo- Dora- Opra- Opra- Pożycz - lnwe- Zarząlenia rzenie cja re- dztwu cowy- cowy- ki,po- stycje dzanie wanie wanie ręczepndośrod- gionu strate- prajeknia miotem kapro!Ów gii gospomocji i prodarprzedsiębiorgraczym czaś·. mów. ci. rozwo-. Zwal· Uczest- Ubieg- IOziałałezanie nictwo arue się ność bezro- w pro- o srod- wydabada gra- kipo- wnicza. 2. Koszalińskie. O 7 8 4 3 9 7 2 18 12 8 8 54 21 O 6. Krakowskie. 22. Krośnieńskie. 12 9 4 14 2 18. Bialskie Białostockie. Bielskie Bydgoskie Chełmskie. Ciechanowskie Częstochowskie Elbląskie Gdańskie. Gorzowskie Jeleniogórskie. Kaliskie Katowickie Kieleckie Konińskie. Legnickie Leszczyńskie. Lubelskie Łomżyńskie Łódzkie. 3. 0,0 0,0 25,0 0,0 22,2. 0,0 0,0 5,6 8,3 0,0 25,0 9,3 14,3. 4. -. 14,3 0,0 0,0 0,0 0,0 0,0 0,0 0,0 0,0 0,0 25,0 13,0 9,5. 5. pracy. 8. -. -. 9. !O. -. -. -. 16,7 0,0 0,0 0,0 0,0 0,0 0,0 0,0. 0,0 4,5 0,0 0,0 0,0 0,0 0,0 0,0. 0,0 4,5 16,7 11,1 25,0 0,0 0,0 5,6. 0,0 4,5 0,0 11,1 0,0 14,3 0,0 0,0. -. -. 16,7 9,1 8,3. 50,0 27,3 25,0. 11,1. 22,2. 22,2. 25P. 0,0 14,3 50,0 50,0. 0,0 0,0 50,0 16,7. -. .-. -. OP 0,0 0,0 3,7 4,8. lO. 17. -. -. -. 0,0 0,0 0,0 0,0. -. -. 0,0 0,0 0,0 0,0. !l,I. 0,0 0,0 0,0 0,0 0,0 12,5 5,6 4,8. 0,0 0,0. 0,0 12,5 50,0 33,3 0,0 0,0 50,0. -. 22,2. 0,0 12,5 0,0 0,0 0,0 0,0 0,0 0,0 0,0 12,5 0,0 3,7 9,5. -. -. 0,0 0,0 0,0 0,0 0,0 0,0 0,0 5,6. 0,0 4,5 8,3 0,0 0,0 7,1 0,0 0,0. 16,7 0,0 0,0 0,0 0,0 0.0 0,0 0,0. -. 0,0 4,5 0,0 0,0 25,0 28,6 0,0 0,0. -. przed-. 15. 0,0 12,5 0,0 0,0 0,0 57,1 0,0 0,0 0,0. Op. 0,0 0,0 16,7 8,3 0,0 12,5 3,7 0,0. !l,l. 0,0 0,0 !l ,l. 16,7 0,0 0,0 25,9 4,8. 12,5. 0,0 9,3 0,0. -. 0,0 0,0 0,0 22,2. 25,0 0,0 0,0 0,0. -. 0,0 0,0 0,0 0,0 0,0 0,0 0,0 0,0. ll,l. 8,3 0,0 0,0 0,0 9,5. 0,0 0,0 0,0 0,0 0,0 0,0 0,0 0,0 0,0 0,0 0,0 0,0 0,0. -. -. 0,0 4,5 8,3 0,0 0,0 21,4 0,0 0,0. 0,0 0,0 0,0 0,0 0,0 0,0 0,0 5,6. '". ~. <2.. " g'. 14. -. ~.. ~. 13. 14,3 37,5 0,0 0,0. 0,0 12,5 0,0 0,0 0,0 0,0 0,0 0,0. !l ,l. zięć. tyczne. 12. 0,0 12,5 25,0 0,0. 42,9 0,0 0,0 0,0 0,0 0,0 0,0 5,6 0,0 12,5 0,0 5,6 0,0. 33,3 12,5 12,5 7,4 33,3. sięw-. II. -. 14,3 0,0 0,0 0,0 0,0 0,0 0,0 16,7 8,3 12,5 12,5 7,4 9,5. !l ,l. Brak_ przed-. czości. 7. -. 42,9 50,0. Inue. siębior-. 14,3 0,0 0,0 66,7. 0,0 36,4 33,3 14,3 0,0 16,7. O. Syste-. my informa-. itwo- mach mocorzenie promo- we miejsc wania. jn l. §'. przedsięwzięcia. -. !l,l. 8,3 12,5 0,0 3,7 0,0. 0,0 0,0 0,0 0,0. 22,2. 0,0 0,0 11,1 8,3 25,0 0,0 1,9 0,0. 18. -. "S-. i. 28,6. 0,0 0,0 0,0 0,0 0,0 0,0 11,1 0,0 0,0 0,0 1,9 0,0. -. 16,7 0,0 0,0 0,0 0,0 0,0 0,0 5,6. ~.

(24) ~ cd. tabeli 14 1 Nowosądeckie Olsztyńskie. Opolskie Ostrołęckie. Pilskie Piotrkowskie Płockie Poznańskie. Przemyskie. Radomskie Rzeszowskie. Siedleckie Sieradzkie. Skierniewickie Słupskie. Suwalskie Szczecińskie. Tarnobrzeskie Tarnowskie Toruńskie Wałbrzyskie. Warszawskie Włocławskie. Wrocławskie. Zamojskie Zielonogórskie. Rozem Źródło:. 2. 3. 4. 5. 6. 2 11 8 8 O 12 7 10 7 9 22 3 3 1 11 28 8 7 5 8 12 5 2 O 4 14 455. 50,0 27;3 0,0 12,5. 0,0 27;3 25,0 0,0. 0,0 0,0 0,0 12,5. 0,0 0,0 12,5 25,0. obliczenia własne.. 7. 8. 9. 10. 11. 12. 13. 14. 15. 16. 17. I8. 0,0. 0,0 0,0 12,5 12,5. 50,0 9,1 25,0 0,0. 0,0 18,2 0,0 0,0. 0,0 0,0 0,0 0,0. 0,0 0,0 0,0 0,0. 0,0 0,0 12,5 12,5. 0,0 0,0 0,0 0,0. 0,0 0,0 12,5 0,0. 0,0 0,0 0,0 12,5. 0,0 0,0 0,0 0,0. 0,0 9,1 0,0 0,0. -. -. -. -. -. 8,3 0,0 0,0 0,0 0,0 0,0 0,0 0,0 0,0 9,1 7,1 0,0 0,0 0,0 0,0 0,0 0,0 0,0. 8,3 14,3 10,0 14,3 11,1 0,0 0,0 33,3 18,2 10,7 0,0 0,0 0,0 0,0 0,0 0,0 0,0. 8,3 0,0 10,0 14,3 0,0 4,5 0,0 0,0 0,0 0,0 7,1 0,0 0,0 0,0 0,0 8,3 0,0 50,0. 0,0 0,0 30,0 0,0 0,0 0,0 0,0 0,0 0,0 0,0 0,0 12,5 0,0 0,0 0,0 0,0 0,0 0,0. 0,0 0,0 10,0 0,0 0,0 0,0 0,0 0,0 0,0 9,1 3,6 12,5 0,0 0,0 12,5 0,0 0,0 0,0. 0,0 28,6 0,0 0,0 0,0 4,5 0,0 0,0 0,0 9,1 0,0 12,5 0,0 40,0 0,0 8,3 0,0 0,0. 0,0 0,0 0,0 0,0 0,0 4,5 0,0 0,0 0,0 0,0 0,0 0,0 0,0 0,0. -. -. -. -. -. -. 0,0 0,0 5,5. 0,0 7,1 2,2. 0,0 0,0 2,6. 0,0 7,1 4,6. 0,0 0,0 3,7. 0,0 0,0 2,9. 18,2. 0,0 12,5. -. -. -. -. -. -. -. -. -. 8;3 14,3 10,0 28,6 22,2 4,5 33,3 33,3 0,0 18,2 10,7 25,0 0,0 0,0 12,5 16,7 0,0 0,0. 8;3 0,0 0,0 28,6 11,1 31,8 33,3 0,0 0,0 0,0 7,1 0,0 14,3 0,0 0,0 25,0 0,0 0,0. 0,0 14,3 30,0 0,0 11,1 9,1 0,0 33,3 0,0 0,0 14,3 25,0 42,9 40,0 50,0 16,7 40,0 50,0. 16,7 28,6 0,0 0,0 22,2 4,5 0,0 0,0 0,0 0,0 7,1 12,5 0,0 0,0 0,0 0,0 20,0 0,0. 0,0 0,0 0,0 0,0. 0,0 0,0 0,0 0,0 0,0 4,5 0,0 0,0 0,0 0,0 0,0 0,0 0,0 0,0 0,0 0,0 0,0 0,0. 16,7. 16,7 0,0 0,0 14,3 0,0 13,6 33,3 0,0 0,0 27,3 10,7 0,0 14,3. 8,3 0,0 0,0 0,0 0,0 0,0 0,0 0,0 0,0 0,0 7,1 0,0 0,0 0,0 0,0 8,3 0,0 0,0. -. -. -. 0,0 21,4 12,3. 25,0 21,4 17,1. 25,0 14,3 7,9. -. 25,0 7,1 13,4. .. 11,1. 22,7 0,0 0,0 0,0 9,1 10,7 0,0 14,3 0,0 25,0. 0,0 0,0 0,0. -. 0,0 0,0 5,5. -. 0,0 7,1 2.0. 0,0 0,0 0,0 11 ,1. 0,0 0,0 0,0 0,0 0,0 3,6 0,0 14,3 0,0 0,0 16,7 0,0 0,0. -. 25,0 0,0 5,9. 20,0. 0,0 0,0 40,0 0,0. -. 0,0 14,3 10,8. -. 0,0 0,0 4,0. -. -. 0,0 0,0 2,4. -. 100,0. 12~. 0,0 0,0 0,0. ;.-. Zl ~. s:. ""'". :". ;:;t ~. ~. ~. "'5" !1.

(25) I. Organizacje rozwoju regionalllego ... Tabela 15. Geograficzna struktura ukierunkowania realizowanych i zamierzonych przedsięwzięć Wyszczcgólnienic. Ogólem. Własne. Sąsiednie. województwo. województwo. Przedsięwzięcia. Liczba przypadków. Inne województwa. Zagranica. realizowane. 548. 491. 19. 1. 37. 100,0. 89,6. 3,5. 0,2. 6,8. Udział. procentowy. Przedsięwzięcia. Liczba przypadków. zamierzone. 464. 40\. \6. 1. 46. 100,0. 86,4. 3,4. 0,2. 9,9. Udział. procentowy. Źródlo: obliczenia własne,. strategii i programów rozwoju (5,5%) oraz uczestnictwo w programach promowania przedsięb io rczości (5,5%). Zwraca uwagę, że badane organizacje mniejszą rangę w swych planach nadają kwestii przeciwdziałania bezrobociu i tworzenia nowych miejsc pracy (tylko 2,4%), zarządzaniu przedsiębiorstwami (4,0%) oraz opracowywaniu projektów (2,0%). Do grupy najrzadziej deklarowanych zamierzeń (udział poniżej 5%) należą: uruchamianie systemów informacyjnych (4,6%), działalność wydawnicza (2,6%) oraz ubieganie się o środki pomocowe (2,2%). W planach badane organizacje przypisują więc systemom informatycznym nieco większą rolę niż w praktyce. Ponadto 10 organizacji (6,0%) nie potrafiło sprecyzować swoich zamierzeń. W tabeli 15 znajdują się dane dotyczące geograficznego ukierunkowania realizowanych i zamierzonych przedsięwzięć. Te pierwsze w 89,6% są ukierunkowane na własne województwo, w 6,8% zagranicę, tylko w 3,2% na sąsiednie województwo i niemalże w ogóle na inne województwa - 0,2%. W przypadku zamierzonych przedsięwzięć także wyraźnie dominują ukierunkowane na własne województwo (8,64%). Nieco więcej, bo 9,9%, ukierunkowanychjest na zagranicę. Równie niewiele na sąsiednie województwo (3,4%) i inne województwo (0,2%).. 6. Wnioski W podsumowaniu przeprowadzonej analizy wyników badań organizacji rozwoju regionalnego i wspierania przedsiębiorczości można stwierdzić, że: 1. Liczba organizacji w województwach jest bardzo zróżnicowana, Przecięt nie jest ich 3-4, Są jednak województwa, w których nie ma ich w ogóle, i takie, w których jest ich ok, \O..

(26) I. Jerzy Hal/sller, Tadeusz Kud/acz. 2. Badane organizacje rozwijają się. Dynamicznie zwiększa się liczba zatrudnianych w nich pracowników. 3. Nowe organizacje powstają nadal, choć z mniejszą intensywnością. Szczytowym był 19941'. Obecnie jednak w odróżnieniu do okresu początko wego (lata 1991-1993) , w którym ich inicjatorem były głównie organy administracji publicznej (rządowej i samorządowej), rolę założycielską często przejmują inne tego rodzaju organizacje. Jest to zjawisko ogólnie rzecz biorąc pozytywne, ponieważ może prowadzić do tworzenia sieci koordynacji wyspecjalizowanych organizacji. Jednakże w wielu przypadkach nie idzie o specjalizację i współpracę, ale o ekspansję i monopolizację rynku. Powstają więc pozornie niezależlle, ale faktycznie podległe struktury organizacyjne istnieją cych organizacji, które w ten sposób szukają środków do egzystencji i przetrwania. Stan ten wymaga zmiany, bowiem wspólpraca i specjalizacja badanych organizacji jest niezbędnym czynnikiem formowania się regionalnych sieci koordynacji, które warunkują wzrost gospodarczy i konkurencyjność regionów w dłuższym okresie. 4. Taki patologiczny kierunek rozwoju pogłębia nieprzejrzystość finansowania organizacji rozwoju regionalnego i wspierania przedsiębiorczości, co wynika m.in. z braku wlaściwych rozwiązań prawnych. Organizacje te powinny zasadniczo posiadać status organizacji pożytku publicznego. Co oznacza, że powinny świadczyć usługi odpłatnie, ale uzyskany dochód powinien być przeznaczany na realizację celów. Wadliwa jest pełna komercjalizacja działania tych organizacji, jak też stałe ich uzależnienie od dotacji publicznych i zagranicznych środków pomocowych. 5. Pozytywnym faktem jest narastająca aktywność gmin jako inicjatora, udziałowca i partnera analizowanych organizacji. Potwierdza to przypuszczenie, że prawidłowy ich rozwój zależy w znacznej mierze od umacniania samorządności terytorialnej. Można oczekiwać, że planowana reforma organizacji terytorialnej kraju stworzy dla nich nowe perspektywy i możliwości działania. 6. Nadmiernie dominującym partnerem badanych organizacji pozostaje administracja publiczna. Są one w niewielkim stopniu zorientowane na podmioty gospodarcze (sektor drugi) i organizacje pozarządowe (sektor trzeci). 7. Wynika to także ze słabego ukierunkowania podmiotów gospodarczych, a zwłaszcza banków i instytucji finansowych na układ regionalny. Banki wolą - co łatwiejsze - obsługiwać sektor publiczny, ludność i duże przedsiębior stwa, niż małe i średnie przedsiębiorstwa. Stąd ich małe zainteresowanie organizacjami, które mają promować ich rozwój. W konsekwencji zwłaszcza tym przedsiębiorstwom i promującym je organizacjom brakuje kapitału, a jednocześnie wolno rozwija się regionalny rynek kapitałowy i profesjonalne fundusze inwestycyjne, które powinny działać na tym rynku. 8. Niektóre z badanych organizacji próbują wypełniać tę lukę i przejmować rolę takich funduszy. Nie mają jednak ku temu ani niezbędnych środków, ani.

(27) Organizacje rozwoju regionalnego .... I. doświadczenia i kompetencji. Błędne są działania urzędów wojewódzkich popychające je w tym kierunku. 9. W niewielkim zakresie analizowane organizacje bezpośrednio współpra cują ze szkołami wyższymi i placówkami naukowymi. Rzadko tworzą też nowoczesne systemy informatyczne wspomagające rozwój regionalny oraz promocję małej i średniej przedsiębiorczości. Nie są one w rezultacie ośrod kami transferu technologii. W sumie relatywnie niski jest ich potencjał innowacyjny i wkład w pobudzanie innowacyjności regionów. 10. Właściwe profilowanie funkcji i zadań organizacji rozwoju regionalnego i wspierania przedsiębiorczości postępuje - w następstwie wskazanych wyżej zjawisk - powoli. Dominuje wciąż model współdziałania w układzie organizacja - administracja terytorialna własnego województwa - Warszawa, w którym kluczowe znaczenie ma uzyskanie dostępu do środków publicznych i pomocowych, a nie jakość i intensywność świadczonych usług.. The Organlsatlon ot Reglonal Development and Support or Entrepreneurshlp In Poland The article presents the results of national researell earried out at the end of 1996 and beginning of 1997 under the Committee for Scientifie Researcll (KBN) projeet: "Regional and Local Factors Governing Reslructuring in Poland". The subject or this research was. among others, the creation and functioning or regional development organisations and support for entrepreneurship at the voivodship level. The articIe looks at the following issues in particular: whcn and how organisations were established; their employment level, and finaneing methods; their co-operation with other organisations; the natufe af completed and planned projects. The authors show that the rapid growth in the number of organisalions, and the high dynamies of regional development and support for entrepreneurship, does not go h.nd in hand with deeper co~operation among these organisations or with theic specialisation. The funetioning of these organisations eonlinues to be dominated by the following model of eooperation: a given organisation - the territorial administration in the organisatioll'S owo voivodship - the stale administration. In this model, access to public and assistance funds is. of prime importance, not the quality or intensity of services rendercd..

(28)