Dobre praktyki w ogrodnictwie | Organizatorzy | EDUKACJA BIOLOGICZNA I ŚRODOWISKOWA 3/2016
141
KR
Ó
TK
O
NA
UK
A
SZK
OŁA
EDUKACJA BIOLOGICZNA I ŚRODOWISKOWA | ebis.ibe.edu.pl | ebis@ibe.edu.pl | © for the article by the Authors 2016 © for the edition by Instytut Badań Edukacyjnych 2016
Kodeks dobrych praktyk „Ogrodnictwo wobec ro-ślin inwazyjnych obcego pochodzenia” jest zbiorem zasad określających jak postępować z roślinami należą-cymi do gatunków obcych, aby ograniczyć ich przeni-kanie z ogrodów i terenów zieleni do dzikiej przyrody. Zachęcamy do korzystania z kodeksu osoby uprawia-jące własne ogrody, a także zawodowo zajmuuprawia-jące się ogrodnictwem, które cenią rodzimą przyrodę.
Kodeks został opracowany przez grono ekspertów, a jego treść zaakceptowało 20 instytucji reprezentują-cych administrację publiczną, organizacje pozarządo-we, jednostki naukowe oraz wiodące stowarzyszenia branży ogrodniczej.
Oprócz ogólnych zasad postępowania z gatunkami obcego pochodzenia, w Kodeksie dodatkowo znajdują się kolorowe karty informacyjne o roślinach należą-cych do inwazyjnych gatunków obnależą-cych stosowanych w ogrodnictwie. Można tam znaleźć opis rośliny i prak-tyczne zalecenia jak uprawiać ją w sposób bezpieczny dla rodzimej przyrody.
Szacuje się, że w środowisku przyrodniczym Pol-ski występuje ok. 3500 gatunków roślin naczyniowych, z czego rośliny obcego pochodzenia stanowią aż 30%. Na szczęście tylko niewielka część gatunków obcych stanowi zagrożenie dla rodzimej przyrody, są to tzw. inwazyjne gatunki obce, które stanowią ok. 1,5% flory Polski.
Inwazyjne gatunki obce negatywnie wpływają na środowisko przyrodnicze, m.in. poprzez wypieranie ga-tunków rodzimych czy ograniczanie bazy pokarmowej dla zwierząt. Niektóre z gatunków inwazyjnych
przy-Dobre praktyki w ogrodnictwie
Informacja prasowa
noszą także straty gospodarcze, np. rozprzestrzeniając się jako uciążliwe chwasty, a nawet stanowią zagrożenie dla zdrowia ludzi i zwierząt, powodując alergie lub po-parzenia.
Każdy może mieć swój udział we wdrażaniu zasad Kodeksu dobrych praktyk w ogrodnictwie, wystarczy wypełnić deklarację o jego stosowaniu. Złożenie de-klaracji będzie potwierdzeniem, że podczas urządza-nia ogrodu dbałość o przyrodę jest cenną wartością. Ponadto poznanie, zaakceptowanie i stosowanie zasad proponowanych w Kodeksie może przyczynić się do za-trzymania lub ograniczenia procesu rozprzestrzeniania się wielu obcych gatunków roślin o charakterze inwa-zyjnym.
Poniżej przykładowe zasady Kodeksu:
• Poznaj, co dokładnie uprawiasz lub sprzedajesz Identyfikacja rośliny jest warunkiem koniecznym, aby wiedzieć czy mamy do czynienia z gatunkiem, któ-ry może być niebezpieczny dla krajowej floktó-ry. Dlatego tak ważne jest, aby poznać prawidłowe nazwy roślin.
• Dowiedz się, które obce gatunki roślin stosowa-nych w ogrodnictwie są inwazyjne
Warto szukać aktualnych informacji na temat ro-ślin, które mogą stanowić zagrożenie dla rodzimej przyrody. W Kodeksie można znaleźć listę roślin stoso-wanych w ogrodnictwie, a uznastoso-wanych obecnie za obce gatunki inwazyjne.
• Unikaj wprowadzania do swojego ogrodu i na te-reny zieleni roślin zaliczanych do gatunków inwa-zyjnych
Dąb czerwony, robinia akacjowa, dereń rozłogowy, jesion pensylwański, słonecznik bulwiasty, rudbekia naga, sumak octowiec, świdośliwa Lamarcka – to tylko część występujących w Polsce obcych gatunków roślin, które stanowią zagrożenie dla gatunków rodzimych lub siedlisk przyrodniczych (inaczej: inwazyjnych gatun-ków obcych). W Kodeksie można znaleźć pełną infor-mację na ich temat: o biologii, występowaniu i wska-zówki jak je uprawiać, aby nie „uciekły” z ogrodu.
Inwazyjne gatunki roślin można zastąpić innymi roślinami: rodzimymi lub obcymi, ale niewykazujący-mi charakteru inwazyjnego. Rośliny te także charak-teryzują się pięknym zapachem, kolorem kwiatów czy kształtem liści.
• Zrezygnuj ze sprzedaży lub z uprawy „zakazanych gatunków” oraz „uzgodnionych gatunków” ob-cych roślin
Dzięki rezygnacji ze sprzedaży i uprawy wybranych gatunków roślin uznanych za inwazyjne zmniejszy się ryzyko ich przedostawania się z ogrodów i terenów zie-leni do środowiska przyrodniczego.
Mianem „gatunków zakazanych” określono gatun-ki wymienione w rozporządzeniu Ministra Środowiska z 9 września 2011 r. w sprawie listy roślin i zwierząt gatunków obcych, które w przypadku uwolnienia do środowiska przyrodniczego mogą zagrozić gatunkom rodzimym lub siedliskom przyrodniczym, tj. barszcze kaukaskie, bożodrzewa gruczołowatego, kolcolista za-chodniego, kolczurkę klapowaną, niecierpka gruczoło-watego, niecierpka pomarańczowego, rdestowce, trojeść amerykańską, tulejnika amerykańskiego oraz rośliny
Dobre praktyki w ogrodnictwie | Organizatorzy | EDUKACJA BIOLOGICZNA I ŚRODOWISKOWA 3/2016
142
KR
Ó
TK
O
NA
UK
A
SZK
OŁA
EDUKACJA BIOLOGICZNA I ŚRODOWISKOWA | ebis.ibe.edu.pl | ebis@ibe.edu.pl | © for the article by the Authors 2016 © for the edition by Instytut Badań Edukacyjnych 2016
wodne: moczarkę delikatną, azollę drobną i grubosza Helmsa. Zgodnie z przepisami ustawy o ochronie przy-rody uprawa tych roślin, ze względu na ryzyko ich prze-niknięcia do środowiska, jest zabroniona.
Podczas prac nad Kodeksem uzgodniono, że nie należy wprowadzać do sprzedaży i uprawy również innych inwazyjnych roślin gatunków obcych („gatun-ki uzgodnione”), ta(„gatun-kich jak: czeremcha amerykańska, klon jesionolistny, moczarka kanadyjska, nawłoć ka-nadyjska, nawłoć późna, nawłoć wąskolistna, rudbekia naga, świdośliwa kłosowa, tawuła kutnerowata.
• Uprawiaj rodzime lub nieinwazyjne rośliny obcego pochodzenia
Chcąc upodobnić nasz ogród lub teren zieleni do naturalnego ekosystemu, uprawiaj w nich rośliny ga-tunków rodzimych, które są dostępne w ofercie ogrod-niczej. Rośliny te mogą być atrakcyjne dla ptaków lub motyli, pszczół i innych owadów. Jednocześnie będą stanowić urzekający element ogrodu.
• Utrzymuj rośliny obcego pochodzenia w ogrodzie, tak aby nie przedostawały się „za płot”
Pojawienie się w naturalnym ekosystemie nawet najpiękniejszej rośliny obcego pochodzenia jest nie-pożądane i może zakłócić jego strukturę i funkcjono-wanie. Dlatego zasięgaj informacji u sprzedawcy, jak ją uprawiać w sposób bezpieczny dla środowiska oraz stosuj zalecenia dla gatunku zawarte w kartach infor-macyjnych Kodeksu.
• Wyrzucaj odpady roślinne w sposób odpowie-dzialny – nigdy „na dziko”
Odpady roślinne inwazyjnych gatunków obcych powinny zostać odpowiednio przetworzone, np. roz-drobnione i wysuszone oraz składowane najlepiej w za-mkniętym kompostowniku lub spalone.
Więcej informacji o dobrych praktykach w ogrodni-ctwie można znaleźć na stronie: http://kdpo.gdos.gov.pl
