© Evereth Publishing, 2020
FORUM ZAKAŻEŃ 2020;114:213215 © Evereth Publishing, 2020
DEZYNFEKCJA POWIETRZA I POWIERZCHNI DITLENKIEM CHLORU
CLO
2
IV FILAR OCHRONY PRZED COVID19
WSTĘP
Metodologia działań w zakresie profilaktyki zakażeń wi-rusem SARS-CoV-2, objęta wytycznymi krajowych i między-narodowych instytucji wykonujących zadania z zakresu zdro-wia publicznego i opracowana na podstawie opinii autoryte-tów naukowych, oparta jest na trzech podstawowych filarach:
1. Zachowanie dystansu społecznego.
2. Stosowanie osobistych środków zabezpieczających przez zakażeniem (maski ochronne, przyłbice itp.). 3. Przeprowadzanie częstej dezynfekcji rąk i powierzchni. Kolejne obszary działań przewidywane do wdrożenia jako następne filary praktyki profilaktycznej obejmują budowę uod-pornienia organizmu na zakażenie SARS-CoV-2 poprzez szcze-pienie, a także wprowadzenie leków skutecznych w walce z roz-winiętą chorobą COVID-19. Dwa ostatnie z wymienionych fila-rów jeszcze nie istnieją, a skuteczność trzech pierwszych, jakkol-wiek wydaje się być oczywista, jest trudna do określenia.
Niekontrolowany rozwój nowych ognisk zakażeń wskazuje, że stan obecnej wiedzy i praktyki w walce z SARS-CoV-2 jest niewystarczający. Szczególne znaczenie posiada uznany fakt przenoszenia zakażeń drogą powietrzną, poprzez unoszące się w powietrzu cząsteczki bioaerozoli wydzielin z układu odde-chowego (tzw. jądra kropelkowe), generowane przez nosicie-li w trakcie odruchów kaszlu, kichania czy nawet mówienia.
Postulowanym nowym narzędziem walki z zakażeniami COVID-19, jako IV filar ochrony przeciwko zakażeniom wirusem SARS-CoV-2, jest dezynfekcja powietrza. Z uwagi na priorytetowe znaczenie problemu pandemii COVID-19, zagadnienie mechanizmów transmisji wirusa SARS-CoV-2 drogą powietrzną skupia szczególną uwagę międzynaro-dowych środowisk naukowych, czego efektem jest rosnąca liczba artykułów publikowanych w renomowanych czaso-pismach specjalistycznych o zasięgu światowym, prezentu-jących wyniki z prowadzonych prac badawczych i płynące z nich wnioski istotne w walce z pandemią.
Artykuł przeglądowy dotyczący przenoszenia SARS-CoV-2 drogą powietrzną oraz możliwości wykorzystania gazowe-go ditlenku chloru w inaktywacji tegazowe-go wirusa opublikowano
na łamach bieżącego numeru czasopisma „Forum Zakażeń”. W pracy opisano techniczne środki oddziaływania na pozio-mie pełnej gotowości technicznej do zastosowania, potwier-dzające zarówno skuteczność wirusobójczą oraz bezpieczeń-stwo dla ludzi, jak i wymagane przepisami certyfikacje.
METODY
Metoda dezynfekcji powietrza polega na zastosowaniu di-tlenku chloru (ClO2) jako substancji wirusobójczej, emitowa-nej poprzez zamgławianie aerozolem lub emisję gazu. Dobór środków, narzędzi i metod może być dostosowany do rodzajów dezynfekowanych obiektów oraz innych uwarunkowań, jak na przykład poziom stanu zagrożenia lub obecność ludzi. W oma-wianym zakresie można wyróżnić następujące zastosowania:
1. Dezynfekcja powietrza i powierzchni w obecności ludzi poprzez zamgławianie aerozolu o niskim stężeniu ClO2 w obiektach medycznych (gabinety lekarskie, szpitale, karetki pogotowia) oraz w obiektach publicznych (szko-ły, żłobki, lotniska, dworce, sklepy, hale sportowe, biura). 2. Dezynfekcja powietrza i powierzchni bez obecności
ludzi poprzez emisję gazowego ClO2 w ewakuowa-nych obiektach, w tym dekontaminacja: szpitali, do-mów pomocy społecznej, szkół, biur, obiektów woj-skowych, obiektów weterynaryjnych itp.
SUBSTANCJA CHEMICZNA I STOSOWANE
PREPARATY
PREPARATY DO DEZYNFEKCJI PRZEZ
ZAMGŁAWIANIE ROZTWOREM CLO
2Do procesów zamgławiania roztworem wodnym aktywne-go ClO2 dostępny jest dwuskładnikowy preparat Armex 5, bę-dący stabilizowanym roztworem ditlenku chloru, oraz akty-wator Mexacid D. Omawiany preparat jest stabilny w czasie
WIESŁAW HRECZUCH1 | PATRYCJUSZ TRACZYŃSKI2 | PATRYK TARKA3 | ARKADIUSZ CHRUŚCIEL1 | WERONIKA AUGUSTYN1 |
KATARZYNA ŻYDEK1
1 MEXEO Instytut Technologiczny 2 Firma TPP
3 Zakład Medycyny Społecznej i Zdrowia Publicznego Wydziału Lekarskiego Warszawskiego Uniwersytetu Medycznego
} WIESŁAW HRECZUCH
ul. Energetyków 9, 47-225 Kędzierzyn-Koźle, Tel.: 77 487 38 10, Fax: 77 487 38 11, mexeo@mexeo.pl, www.mexeo.pl
ARTYKUŁ SPONSOROWANY
Artykuł jest dostępny na zasadzie dozwolonego użytku osobistego. Dalsze rozpowszechnianie (w tym druk i umieszczanie w sieci) jest zabronione i stanowi poważne naruszenie przepisów prawa autorskiego oraz grozi sankcjami prawnymi.
FORUM ZAKAŻEŃ 2020;114
214 © Evereth Publishing, 2020
przechowywania do 24 miesięcy. Przed użyciem do procesu dezynfekcji niezbędne jest sporządzenie roztworów aktywne-go ClO2 poprzez zmieszanie z wodą w odpowiednim stosun-ku, w zależności od zastosowania. Omawiane preparaty ofero-wane są m.in. w postaci butelek o pojemności 300 ml z aplika-torami do wygodnego dozowania, jak przedstawiono na Ryc. 1.
SPOSÓB UŻYCIA
Na przykładzie sporządzenia 5 dm3 roztworu o stężeniu
100 ppm aktywnego ClO2, w urządzeniach do dezynfekcji powietrza lub w tzw. bramach dezynfekcyjnych:
1. Przygotować 5 litrów wody w kanistrze lub innym po-jemniku.
2. Po zdjęciu nakrętki ścisnąć delikatnie butelkę z prepa-ratem Armex 5, aż do wypełnienia dozownika do po-ziomu 25 ml. Wlać zawartość do zbiornika z wodą. 3. Zdjąć nakrętkę z pojemnika z płynem Mexacid D
i ści-snąć delikatnie butelkę, aż do wypełnienia dozownika do 25 ml. Wlać zawartość do zbiornika z wodą. 4. Po wymieszaniu przystąpić do użytkowania
zaktywo-wanego roztworu.
Otrzymany zaktywowany roztwór ClO2 o stężeniu 100 ppm jest roztworem roboczym preparatu Armex 2000, atesto-wanego pozwoleniem Ministra Zdrowia nr 2743/05 (Ryc. 2).
PREPARATY DO DEZYNFEKCJI GAZOWYM CLO
2Do dezynfekcji gazowym ClO2 niezbędny jest dedykowa-ny dwuskładnikowy preparat Armex 5 różowy – stabilizowa-ny roztwór ditlenku chloru – oraz aktywator Mexacid żółty. Omawiane preparaty dostępne są w opakowaniach jednost-kowych o dowolnej objętości. Przed zastosowaniem należy zmieszać składniki w generatorze gazowego ClO2 MEX-5, w odpowiedniej ilości i proporcji, w zależności od pożądane-go stężenia oraz kubatury dezynfekowanepożądane-go obiektu (Ryc. 3).
DOKUMENTACJA CERTYFIKUJĄCA STOSOWANE
PREPARATY DEZYNFEKCYJNE
• Pozwolenia Ministra Zdrowia na obrót produktem biobój-czym dla Armex 5 (nr 2437/05) i Armex 2000 (nr 2743/05);
• Atesty PZH dla Armex 5 (nr BK/W/0156/01/2018) i Armex 2000 (nr BK/W/1177/01/2018);
• Sprawozdanie z badań skuteczności bakteriobój-czej i grzybobójbakteriobój-czej (nr D/10/08/06), LAB-TEST, Katowice;
• Sprawozdanie z badań skuteczności wirusobójczej (nr P/18/12122), PIWET, Puławy;
• Opinia Zakładu Monitoringu Biologicznego Insty-tutu Medycyny Pracy w Łodzi oraz InstyInsty-tutu Mikro-biologii, Biotechnologii i Immunologii Uniwersytetu Łódzkiego.
URZĄDZENIA I ICH ZASTOSOWANIE
W DEZYNFEKCJI POWIETRZA PRZEZ
ZAMGŁAWIANIE
ClearFog jest nowoczesnym urządzeniem przystosowa-nym do inaktywacji wirusów SARS-CoV-2 emitowanych przez nosicieli i przenoszonych drogą powietrzną. Zasada działania urządzenia polega na emisji tzw. suchej mgły (ae-rozolu o średnicy kropli około 4 μm), która zawiera gazowy ClO2, a następnie desorpcji gazu z powierzchni aerozolu do powietrza w stężeniach poniżej dopuszczalnych dawek NDS. Proces obejmuje również dezynfekcję powierzchni poprzez osiadające krople aerozolu o stężeniu powyżej 50 ppm ClO2. Urządzenie to, pracując w trybie ciągłym, zabezpiecza prze-strzeń w pomieszczeniu, inaktywując unoszone w powietrzu cząstki zawierające wirusy SARS-CoV-2, wirusy grypy i inne. Specjalna konstrukcja zamgławiacza zapewnia maksymalne rozdrobnienie aerozolu oraz kilkumetrowy zasięg strumienia mgły, co ułatwia desorpcję i dalsze rozprzestrzenianie gazo-wego ClO2 w całej dostępnej przestrzeni (Ryc. 4).
Brama dezynfekcyjna ClearBox to brama dezynfekcyjna do odkażania powierzchni i podeszew butów przechodzą-cych osób. Stosunkowo niewielkich rozmiarów brama o śred-nicy 1,2 m przeznaczona jest dla osób pojedynczo wchodzą-cych do obiektu. Brama ClearBox ustawiana jest zwykle przy wejściach do obiektów publicznych. Podczas jednokrotnego obrotu osoby w bramie powierzchnia odzieży przez czas do 10 sekund pokrywana jest aerozolem zawierającym ClO2. Ae-rozol dezaktywuje wirusa SARS-CoV-2, nie niszczy ubrania
Ryc. 2. Sposób użycia roztworu ClO2. Ryc. 1. Preparaty do dezynfekcji przez zamgławianie roztworem ClO2.
1 doza to 25 ml
Artykuł jest dostępny na zasadzie dozwolonego użytku osobistego. Dalsze rozpowszechnianie (w tym druk i umieszczanie w sieci) jest zabronione i stanowi poważne naruszenie przepisów prawa autorskiego oraz grozi sankcjami prawnymi.
FORUM ZAKAŻEŃ 2020;114
215 © Evereth Publishing, 2020
oraz jest bezpieczny dla dróg oddechowych. Podczas wysy-chania aerozolu – trwa to do kilku minut – gazowy ditlenek chloru desorbuje do powietrza. Substancję dezynfekcyjną stanowi ClO2 w postaci roztworu wodnego preparatu Armex 2000, otrzymywanego z preparatów Armex 5/Mexacid, posia-dających dopuszczenie do dezynfekcji wody pitnej (Ryc. 5).
Brama dezynfekcyjna ClearCabin jest odmianą bramy dezynfekcyjnej o większej średnicy (2 m), przeznaczonej do dekontaminacji powierzchni kombinezonów ochron-nych przed ich zdjęciem. Duża pojemność bramy umożli-wia swobodny obrót osoby z uniesionymi rękami, pozwa-lając na całkowite pokrycie powierzchni aerozolem suchej mgły zawierającej ditlenek chloru oraz dekontaminację wi-rusa SARS-CoV-2 w ciągu 30 sekund. Mata dezynfekcyjna na spodzie bramy nasączana na bieżąco odświeżanym roz-tworem ditlenku chloru dezynfekuje podeszwy obuwia. Po-dobnie jak w bramie ClearBox, substancję dezynfekcyjną stanowi roztwór roboczy preparatu ARMEX 2000, otrzymy-wanego z preparatów Armex 5/Mexacid D, posiadających dopuszczenie do dezynfekcji wody pitnej (Ryc. 6).
Generator gazowy ClO2 MEX 5 to typoszereg innowacyj-nych generatorów gazowego ClO2 o różnej wydajności. De-zynfekcja gazowym ClO2 od zamgławiania aerozolem róż-ni się zwiększonym zasięgiem oddziaływaróż-nia, większą pene-tracją mikroprzestrzeni, szczelin i zanieczyszczeń, a przez to większą skutecznością dezynfekcji. Gazowy ClO2 stosowany jest do likwidacji ognisk epidemicznych w dużych obiektach, np. szpitalach, szkołach. Z powodzeniem może też być wy-korzystany do dezynfekcji mniejszych obiektów, takich jak samochody, pociągi czy samoloty. Zastosowanie dezynfekcji
gazowym ditlenkiem chloru wymaga ewakuacji ludzi i izo-lacji obiektu poprzez zamknięcie wszystkich okien i drzwi zewnętrznych. Czas dezynfekcji wynosi od 1 do 3 godzin. W kolejnym kroku następuje wietrzenie pomieszczeń po-przez otwarcie okien lub uruchomienie wentylacji zewnętrz-nej na czas od 30 do 60 minut. W zależności od zastosowane-go stężenia gazowezastosowane-go ClO2 uzyskiwany jest stopień dezynfek-cji do poziomu 6 log10 (sterylizacyjny) wobec wirusów, spor
Bacillus anthracis (wąglik), spor Clostridium difficile
i najbar-dziej odpornych na procesy dekontaminacji spor
Geobacil-lus stearothermophiGeobacil-lus. Wielkość kubatury dezynfekowanych
obiektów jest praktycznie nieograniczona (Ryc. 7).
PODSUMOWANIE
Proponowane narzędzia i środki przeciwdziałania sytu-acji pandemicznej wobec SARS-CoV-2 są nowe, innowacyj-ne oraz oparte na wiedzy i dokonanym postępie, w odnie-sieniu do opisu stanu techniki w tym zakresie. Dlatego ich wykorzystanie stanowi wyzwanie o wymiernym pozytyw-nym efekcie w wymiarze społeczpozytyw-nym i ekonomiczpozytyw-nym. Upo-wszechnienie poprzez publikację zawartych informacji sta-nowi element konstruktywnego działania w tym obszarze.
Materiał artykułu stanowi rezultat projektu badawczego, pt. Technologia wytwa-rzania oraz stosowania preparatów dezynfekcyjnych na bazie ditlenku chloru, do zwalczania ognisk epidemicznych drobnoustrojów chorobotwórczych o wysokiej oporności na dezynfekcję chemiczną, nr POIR.01.01.01-00-1104/17-00, realizowa-nego w latach 2018–2023.
Ryc. 4. Urządzenie ClearFog. Ryc. 3. Preparaty do dezynfekcji gazowym ClO2.
Ryc. 5. Brama dezynfekcyjna ClearBox. Ryc. 6. Brama dezynfekcyjna ClearCabin. Ryc. 7. Generator gazowy MEX 5.
Artykuł jest dostępny na zasadzie dozwolonego użytku osobistego. Dalsze rozpowszechnianie (w tym druk i umieszczanie w sieci) jest zabronione i stanowi poważne naruszenie przepisów prawa autorskiego oraz grozi sankcjami prawnymi.
