Gniezno, woj. poznańskie. Stanowisko 37b

Gabriela Mikołajczyk,Ewa

Rogowska

Gniezno, woj. poznańskie.

Stanowisko 37b

Informator Archeologiczny : badania 18, 205-206

CŁTWARZNO, gp . S t a r a K i s z e w a w o j . g d a r f s k i e S t a n o w i s k o 1 Muzeum A rc h e o lo g ic z n e w Gdańsku f a a d a m a p ro w a d z iła mgr G a b r ie la J e z i o r s k a . F in an so w ało Muzeum A rc h e o lo g ic z n e w G dańsku, S z ó sty se zo n badąrt. C m en tarzy sk o w ie lo k u ltu ro w e . K ręg i z w czesпесо o k re su wpływów rz y m sk ic h .

W 19fl3 r . n a cotenta rz y s k u o g r a n ic z o n o b a d a n ia do k rę g u n r I I o ś r e d n ic y 1 9 ,7 m. ftozpo- c z ę t o b a d a n ia dwóch ć w ia r te k n a p r z e m ia n le g ły c h , P rz eb ad an o ró w n ież c z ę śc io w o ć w ia r tk ę t r z e c i ą .

O b ie k t do e k s p l o r a c j i d o ś ć tr u d n y ze w zględu na w y s tę p u ją c ą t u i pod humusem g ru b ą , z b i ­ t ą w arstw ą ś w ir u i d ro b n e g o g ru z u k am ien n eg o , ro z m ie sz c z o n e g o na d u ż e j p r z e s t r z e n i w n ę trz a k rę g u , M a t e r i a ł c e ra m ic z n y - b a r d z o n i e l i c z n y i n ie ty p o w y ,

w p ó łn o c n o - z a c h o d n ie j c z ę ś c i k r ę g u , p o n iż e j poziom u, na k tórym u ło ż o n o g ła z y k o l i s k a , od­ s ł o n i ę t o p r o s t o k ą t n e w p l a n i e m i e js c e p a l e n i a o g n ia , w y p e łn io n e kam ieniam i i ejrubą, 30 cm w ars­ tw ą s p a lo n y c h w ę g li d rz e w n y c h . C a łk o w ity b ra k c e r a m ik i w o b ie k c ie u t r u d n ia je g o c h r o n o lo g ię .

W p ó łn o c n o -w s c h o d n ie j c z ę ś c i k r ę g u , w ja sn y m , żwirowym p ia s k u , o d s ł o n i ę t o ś la d y s p a lć n e j k o n s t r u k c j i d r e w n ia n e j i n a p l a n i e , n a g łę b o k o ś c i 65 cm, z a ry so w a ły s i ę dwa k w ad raty s p a lo n e g o d rew na o b o k ach o k o ło 60 cm, o d d a lo n e od s i e b i e o 2 ,2 ra, P o ło ż e n ie ic h w s to s u n k u do k rę g u - p r o ­ m ien io w e, O d le g ło ś ć m iędzy k o lis k ie m a pierw szym kw adratem w y n o s iła 1Û cm. Kwadraty s p a le n iz n y s u g e r u j ą , i ż m ogły t o być s łu p y bramy i ? > . N i e l i c z n e k a m ie n ie o r a z p o le p a s ł u ż y ły p r z y p u s z c z a ln ie do u m o c n ie n ia słupów k o n s t r u k c j i .

K o n s tr u k c ję t ą n a le ż y zapewne łą c z y ć z o d s ł o n i ę t ą w k rę g u n r 1 sp a lo n ą d rew n ian ą budow lą. B a d a n ia b ęd ą kontynuow ane.

CZERSK, gm. Góra K a lw a ria P o lsk a Akademia Nauk

w o j, s t o ł e c z n e w a rsz a w sk ie I n s t y t u t H i s t o r i i K u ltu r y M a te ria ln e }

S ta n o w isk o "W zgórze Zamkowe* w W arszaw ie

B a d a n ia p r o w a d z i l i : d r Ja d w ig a ftauhut i d r Przem ysław U rb a ń c z y k . K o n s u lta n te m b y ł p r o f , W ito ld Hens e i , s z e s ­ n a s t y i o s t a t n i se zo n b a d a ć . Wczesne ś re d n io w ie c z e

m - m w.J

Z akończono e k s p l o r a c j ę o s t a t n i e g o wykopu p o ło ż o n e g o na d z i a ł c e 35 D w z a c h o d n i e j c z ę ś c i w zg ó rze, p rz e b a d a n o w arstw y w c z e sn o ś re d n io w ie c z n e o m ią ż s z o ś c i o k o ło 1 ,5 tn (od 1 1 1 ,0 0 /1 1 1 ,6 ? do 11 0 ,5 6 /1 1 0,0 6 m n . p . m . ) .

Wykop usy tu o w a n y b y ł w s ą s i e d z t w i e wałów w c z e sn o śre d n io w ie c z n e g o g ro d u , g d z ie , k o n c e n tr o ­ w a ła s i ę zabudow a m ie s z k a ln a , z k t ó r e j zach o w ały s i ę ro z ło ż o n e p o z o s t a ł o ś c i p o d w alin i po d łó g b u d y n k ó w ,d rew n ian y ch o r a z ś la d y p a l e n i s k i p iecó w kopułkow yclb· W yróżniono t r z y fa z y zabudowy, z k tó r y c h k a ż d a p r z y k r y t a b y ł a w arstw ą n iw e la c y jn ą p o p r z e d z a ją c ą k e le jn ÿ e t a p zag o sp o d aro w an ia w zgórza *

N ie s tw ie rd z o n o śla d ó w w c z e ś n ie js z e g o o sa d n ic tw a z V I-V Ii i

ix-x

s t u l e c i , k tó r e g o Ś lady o d k r y to w c z e ś n ie j n a in n y c h o d c in k a c h . Z a le g a ją c a b e z p o ś re d n io na c a l c u p i a s z c z y s t a w arstw a z w ęglam i z n a jd o w a ła s i ę zapew ne n a wtórnym z ło ż u b ęd ąc śladom p r a c n iw e la c y jn y c h p o p rz e d z a ją c y c h

zabudowę z p o ł . XI w.

O prócz c e r a m i k i i k o ś c i z w ie rz ę c y c h w w arstw ac h г XI-XTI w. z n a le z io n o t e ż p r z ę ś l I k i г g l i n y i różow ego łu p k u , fra g m e n ty dwóch g r z e b i e n i rogow ych, p ó łk o s e k , s i l n i e skorodow any g r o t w łó c z n i, d u ży k lu c z ż e la z n y , s z y d ł o , o s e ł k ę z s z a re g o łu p k u o r a z p a c io r e k sz k la n y i p a c io r e k b u rs z ty n o w y .

GNIEŁNO Muzeum po czątk ó w p ań stw a P o ls k ie g o

w o j. p o z n a ń s k ie w G n ie ź n ie

S ta n o w la k o 37 b

B a d a n ia pod k ie ru n k ie m d r G a b r i e l i M ik o ła jc z y k prowa­

d z i ł a mgr Ewa Rogowska, fin a n s o w a ło Muzeum Po­

cz ą tk ó w P ań stw a P o ls k ie g o w G n ie ź n ie , P ie rw sz y se z o n b a d a ń . T eren p r z y k o ś c i e l e 0 0 . F ra n c isz k a n ó w (2 p o ł, X Iί ΐ w, przebudow a XVII i X V III w *}, cm en tarzy sk o w c z e sn o śre d n Ł o w le c z n e ■

C e le m b ad ań b y ła w e r y f i k a c j a h ip o t e z y o i s t n i e n i u w pierw otnym z a ło ż e n iu k o ś c i o ła 0 0 . F ra n c is z k a n ó w nawy p o p r z e c z n e j ł t r a n s e p t u ł ' n a w y so k o ści dobudow anej w X V III w, k a p l i c y , o b e c - ^ n i e pod wezwaniem Ы . M a k sy m ilian a K o lb eg o . S tą d t e ż wykopy (1 i 2) o ł ą c z n e j p o w ie rz c h n i 37 m z a ło ż o n o w b e z p o ś re d n im s ą s i e d z t w i e w s c h o d n ie j i z a c h o d n ie j ś c ia n y k a p l i c y , χ

W w yniku p r a c o d s ł o n i ę t o fra g m e n ty c z t e r e c h murów c e g la n y c h na fu n d am en cie kamiennym. Dwa z n i c h u sy tu o w a n e na o s i p ó ł n o c - p o ł u d n ie , w swym północnym o d c in k u p r z y l e g a ł y b e z p o ś re d n io do w s c h o d n ie j i z a c h o d n ie j ś c ia n y k a p l i c y , a c z ę ś c io w o w c h o d z iły pod n i e . S to p a murów o sa d zo n e b y ła na g ł ę b o k o ś c i 1 ,6 0 - 1 ,6 5 m pod p o w ie r z c h n ią t e r e n u , F ragm enty d w ó c h .k o le jn y c h murów p o ł ą ­ czo n e b y ły nurem o d k ry ty m p r z y w sc h o d n ie j ś c i a n i e k a p l i c y . Je d e n o p r z e b ie g u w sch ó d -za ch ó d , dobudowany b y ł do n ie g o od s t r o n y w s c h o d n ie j, d r u g i , o p r z e b ie g u p ó łn o c - p o łu d n ie , p r z y l e g a ł od s t r o n y z a c h o d n i e j . W p o łu d n io w e j sw ej c z ę ś c i mury z n is z c z o n e z o s t a ł y p r z e z wkopy pod r u r y k an a­ l i z a c y j n a .

200

-N a t r a f io n o p o n a d to na c m e n ta rz y sk o z o k r e s u p o p r z e d z a ją c e g o budowa k o ś c i o ł a , O d k ry to « l e ­ dern pochówków, na g łę b o k o ś c i 1,05*1*33 m. Są t o w y łą c z n ie g ro b y s z k i e l e t o w e , Z m a rli z w ró c e n i b y l i głowami na z a c h ó d . T ylko w jednym p rzy p ad k u zaobserw ow ano o d s tę p s tw o od t e j r e g u ły (głow a zw róć o - - na na p o ł u d n i e ) . P rzy jednym z pochówków s tw ie rd z o n o p o z o s t a ł o ś c i d r e w n ia n e j tru m n y . S z k i e l e t y v z a s a d z ie n i e p o s ia d a ły w y p o sa ż e n ia , w yjątkow o z n a le z io n o nóż ż e la z n y w raz z brązowym k a b ł ą c z k i e a skroniow ym . Groby w y s tą p i ły w ram ach w arstw y b r u n a t n o - c z a r n e j z ie m i z a w i e r a j ą c e j do m ieszk ę w ęgla drzew nego o ra z l i c z n e fra g m e n ty c e ra m ik i 1 z w ie r z ę c e s z c z ą t k i k o s t n e . Na p o d s ta w ie m a t e r i a ł u c e r a ­ m icznego w arstw ę datow ano na wiek X II.

R e z u lta ty badań n i e p o z w a la ją na je d n o z n a c z n e o k r e ś l e n i e c h r o n o l o g i i o r a z f u n k c j i o d s ł o ­ n i ę t y c h murów ( t r a n s e p t k o ś c i o ła 0 0 . F ra n c is z k a n ó w , e w e n tu a ln ie z a ł o ż e n i e k l a s z t o r n e ) .

M a te r ia ły przechow yw ane s ą w Muzeum P o czątk ó w P ań stw a P o ls k ie g o w G n ie ź n ie . B adania b ęd ą kontynuow ane.

КАСШЖХСЕ» gm. Dąbrowa Z ie lo n a Muzeum R e g io n a ln e

w o j. c z ę s to c h o w s k ie w Radomsku

S tan o w isk o 3

B a d a n ia p r o w a d z iła mgr Bożena B ła s z c z y k . F in a n so w a ł WX2 w C z ę sto c h o w ie . S z ó s ty s e z o n b a d a ń . C m en tarzy sk o k u l t u r y p r z e w o r s k ie j z o k r e s u wpływów rz y m sk ic h , 2

p rz e k o p a n o o b s z a r o k o ło 300 m , O d k ry to 18 grobów c i a ł o p a l n y c h , p ł a s k i c h ( ł ą c z n i e 86 na c m e n ta r z y s k u ) . HŚrÓd n i c h b y ło 6 p o p ie ln ic o w y c h . W yróżniającym s i ę b y ł g ró b 7 8 , w k tó ry m z n a ­ le z io n o ' ż e la z n y z g i ę t y m lecz ( I I / I I I w n . e , ) , umbo, g r o t o s z c z e p u , fra g m e n ty z a w ie s z k i z ro g u 1 g r z e b i e n i a k o ś c ia n e g o . B a rd zo cie k a w y b y ł t e ż g ró b 86, w k tó ry m o p ró c z ż e la z n e g o umbą z o s ­ trym k o lcem , n a t r a f i o n o na ż e la z n y g r o t ze s k r z y d e łk a m i, g r o t w łó c z n i, n ó ż , k r z e s iw o , s p r z ą c z k i i ułam ki n aczy ń g l i n i a n y c h , W t r z e c h g ro b a c h z n a jd o w a ło s i ę p o k i l k a ułamków n a c z y ń t e r r a s i g i l ­ l a t a z w y o b rażen iam i f i g u r a l n y m i . K i l k a d z i e s i ą t ułamków ty c h n aczy ń z n a l e z i o n o lu ź n o w o d c in k u g d z ie groby t e w y s tą p i ły .

P o z o s t a łe w yposażone z o s t a ł y ró w n ie ż w g r o ty o sz c z e p ó w , f i b u l a , p r z ę ś l i k i , i g ł y , n o ż e , g r z e b i e n i e , p a c i o r k i s z k la n e , o d c i n k i p o ło ż o n e w p ó łn o c n e j c z ę ś c i s ta n o w is k a n i e d o s t a r c z y ł y żad n y ch o b ie k tó w a rc h e o lo g ic z n y c h * N i e lic z n y b y ł tom t e ż m a t e r i a ł lu f n y w p o s t a c i ułamków n a ­ czy ń i k o ś c i .

B a d a n ia b ę d ą kontynuow ane.

TRON DEJ ES, o k rę g Troms /N o r w e g ia // P o lsk a Akademia Nauk

komuna K a r s ta d I n s t y t u t H i s t o r i i k u l t u r y M a t e r i a l n e j v H a rsz a w ie Troms U n i v e r s i t e t e t I n s t i t u t f o r Samf u rrn v ite n « k a p B a d an iam i k ie r o w a ł ze s t r o n y n o r w e s k ie j d r R e id a r B e r t e l s e n , ze s t r o n y p o l s k i e j d r P rz em y sław U rb ań ­ c z y k . c z w a rty se z o n b ad ań - po w y k o p a lis k a c h z 1s t 1 9 6 2 -6 4 . F in a n so w a ł okręgow y u r z ą d k o n s e r w a t o r s k i . W ielofazow e s ta n o w is k o o s a d n ic z e - od w czesnego Ś re d n io w ie c z a d o czasów n o w o ży tn y ch .

S ta n o w isk o p o ło ż o n e j e s t w p ó łn o c n o - w s c h o d n ie j» c z ę ś c i wyspy н in n y a w a r c h i p e l a g u L o fo - tći»« J e s t t o je d e n z 14 kopców ferm owych z lo k a liz o w a n y c h w t e j c z ę ś c i w yspy. T ro o d e n e s zn an e , z s a g ja k o s i e d z i b a je d n e g o z n a j s ł y n n i e j s z y c h ' wodzów w i k i ń s k i c h b y ło n i e p r z e r w a n i e z a s i e d l o ­ ne od XI w. aż d o d z i s i a j . Od X X I w, z n a j d u j e s i ę pod ju r y s d y k c j ą k o ś c i e l n ą . C elem w y k o p a lis k b y ło p r z e b a d a n ie o b s z a ru o k o ło 12 m2 p r i e z n acz o n eg o pod rozbudow ę je d n e g o z budynków k o ś c i e l ­ nych o r a z u z y s k a n ie i n f o r m a c j i o p r z e s tr z e n n y m ro z w o ju o b i e k t u .

Po o tw o rz e n iu głów nego wykopu s tw ie rd z o n o , i e w k o ń ca X V III w, t e r e n t e n z o s t a ł z n iw e ­ lowany pod budowę s ie d z i b y p a s t o r a , w w yniku c z e g o z o s t a ł a z n is z c z o n a w ię k s z o ś ć p ie r w o tn e g o u k ła d u s t r a t y f i k a c y j n e g o . Z achow ały s i ę t y l k o c z t e r y w arstw y z n a j s t a r s z e j f a z y u ż y tk o w a n ia o b ie k tu o r a z kam ienny fu n d am en t d u ż e j b u d o w li p o sadow iony b e z p o ś r e d n io n a c a I d u . Sł^om na z a ­ w a r to ś ć zabytkow a ( s z y d ło k o ś c i a n e , nóż ż e la z n y ) - i p o z o s t a ł o ś c i p a l e n i s k a p o z w a la ją j ą o k r e ś ­ l i ć ja k o budynek m ie s z k a ln y z XI w*

D rugi c e l b ad ań z re a liz o w a n o o t w i e r a j ą c w ró ż n y c h p u n k ta c h s ta n o w is k a , k t ó r e ma wymia­ ry o k o ło 50 x 70 m, d z i e s i ę ć wykopów sondażow ych 1 x 1 m. D e c y z je o i c h l o k a l i z a c j i o p a r t o na w ynikach p rzep ro w ad zo n eg o u p r z e d n io so n d o w an ia c a ł e g o s ta n o w is k a p r z y pomocy 1 ,5 -m e tro w e j s z t y c y m e ta lo w e j. U zyskane z ty c h wykopów in f o rm a c je c h r o n o lo g ic z n e po zw o lą o k r e ś l i ć k i e r u n k i i tetgx> p r z e s t r z e n n e g o ro z w o ju o b i e k t u .