W przerwach pomiêdzy sesjami plenarnymi mo¿na by³o zapoznaæ siê ze sprzêtem optycznym oferowanym na rynku polskim przez przedstawiciela handlowego firmy Nikon.
Po zakoñczeniu sesji plenarnych uczestnicy konferencji udali siê do pobliskiego zak³adu kamieniarskiego, nale¿¹cego do jednego ze sponsorów konferencji, gdzie mogli zapoznaæ siê z wypolerowanymi p³ytami ska³ mag-mowych i metamorficznych z ró¿nych czêœci œwiata. Œwiet-nie widoczne minera³y, tekstury i struktury ska³ wzbudzi³y entuzjastyczne dyskusje na temat ich genezy i pochodzenia.
W ostatnim dniu konferencji (16.10.) odby³a siê wy-cieczka terenowa. Rozpoczêto j¹ od zwiedzenia pokame-dulskiego kompleksu klasztornego w Wigrach. Jednak¿e g³ównym punktem jej programu by³a wizyta w Magazynie Rdzeni Wiertniczych Pañstwowego Instytutu Geologicz-nego w Szurpi³ach, gdzie przechowywanych jest ok. 200 tys. mb rdzeni wiertniczych z pod³o¿a krystalicznego pó³noc-no-wschodniej Polski. Uczestnicy konferencji mieli spo-sobnoœæ zapoznania siê z przyk³adami rud tytanomagnetytów ze z³o¿a Krzemianka, Udryñ i Jeleniewo z suwalskiego masywu anortozytowego, karbonatytami z masywu Tajna oraz ze ska³ami kompleksu mazurskiego, takimi jak char-nokity, granity, granodioryty (Paw³ówka, £anowicze i Bok-sze), a tak¿e ze ska³ami kompleksu podlaskiego (Jastrzêbna) i masywu mazurskiego (£om¿a i Moñki) prezentowanymi i szczegó³owo omawianymi przez J. Wiszniewsk¹ i B. Ba-giñskiego. Ekspozycji reprezentatywnych rdzeni
wiertni-czych towarzyszy³a wystawa wykonanych w ostatnich latach posterów, ukazuj¹cych rozwój badañ pod³o¿a kry-stalicznego pó³nocno-wschodniej Polski.
Po wizycie w rdzeniowni uczestnicy wycieczki zapo-znali siê ze skandynawskimi ska³ami magmowymi i meta-morficznymi na g³azowisku eratyków polodowcowych Rutka, gdzie pomimo zimnego wiatru toczy³y siê gor¹ce dyskusje. Na trasie wycieczki znalaz³o siê tak¿e ukryte wœród ozu turtulskiego Siedlisko M³yñskie Turtul na rzece Czarna Hañcza, gdzie mieœci siê siedziba Dyrekcji Suwal-skiego Parku Krajobrazowego, jak równie¿ park podwor-ski w Starej Hañczy z ruinami XVIII-wiecznego dworu.
Wycieczka a zarazem konferencja zakoñczy³a siê w Mierkiniach, malowniczo po³o¿onych na skraju Suwal-skiego Parku Krajobrazowego, na wysoczyŸnie hañczañ-skiej, nad najg³êbszym jeziorem w Polsce — Czarn¹ Hañcz¹, gdzie uczestnicy wycieczki zostali podjêci spe-cja³ami kuchni regionalnej.
Wszystkie artyku³y konferencyjne zosta³y opubliko-wane w 26 tomie Prac Specjalnych Polskiego Towarzystwa Mineralogicznego.
Kolejna, XIII Sesja Sekcji Petrologii PTMin. zostanie zorganizowana przez Uniwersytet Wroc³awski, a jej prze-wodnim tematem bêdzie problematyka kenozoicznego wul-kanizmu obszaru sudeckiego.
Magdalena Pañczyk
Terenowe Warsztaty Sedymentologiczne
nt. Specyfika plejstoceñskiej sedymentacji gór i przedgórza
W dniach 05–09.09.2005 r. odby³y siê kolejne Tereno-we Warsztaty Sedymentologiczne. Tym razem zorganizo-wane zosta³y w Sudetach, a ich wiod¹cym tematem by³a
Specyfika plejstoceñskiej sedymentacji gór i przedgórza.
G³ównymi organizatorami byli dr Anna Kowalska (Insty-tut Geologii UWr., dr Janusz Badura (PIG, Oddzia³ Dolno-œl¹ski) oraz dr hab. prof. UAM Tomasz Zieliñski (Instytut Geologii UAM). Warsztatom patronowa³a Komisja Litolo-gii i Genezy Osadów Czwartorzêdowych Komitetu Badañ Czwartorzêdu PAN oraz Instytut Nauk Geologicznych Uni-wersytetu Wroc³awskiego. Grono uczestników tworzyli pra-cownicy wy¿szych uczelni i Pañstwowego Instytutu Geolo-gicznego, wœród których znacz¹c¹ grupê stanowili doktoran-ci oraz m³odzi doktorzy, doskonal¹cy swoje umiejêtnoœdoktoran-ci.
Tradycyjnie w trakcie warsztatów prezentowano od-s³oniêcia i omawiano problemy dotycz¹ce g³ównie inter-pretacji genezy osadów. W przygotowanie programu zaan-ga¿owa³o siê du¿o osób, co zaowocowa³o z³o¿onoœci¹ i ró¿norodnoœci¹ przestawianej problematyki.
W pierwszym dniu warsztatów Anna Kowalska i Krzysz-tof Urbañski zaprezentowali stanowisko Bielany Œredzkie, omawiaj¹c warunki sedymentacji mi¹¿szych, piaszczysto-mu-³owych serii Przedgórza Sudeckiego o rzecznej genezie.
Wiêksz¹ czêœæ drugiego dnia spêdziliœmy w kopalni wêgla brunatnego Turów. Wycieczkê prowadzili Jacek Kasiñski i Janusz Badura. By³a to emocjonuj¹ca wizyta, jako ¿e wiêkszoœæ uczestników by³a po raz pierwszy w tej kopalni. Ponadto prezentowane osady paleogenu i neogenu okaza³y siê niezwykle interesuj¹ce od strony
sedymento-logicznej. Miêdzy innymi zobaczyliœmy potê¿n¹ seriê aluwiów rzeki anastomozuj¹cej, a prezentacja Jacka Kasiñskiego oraz tocz¹ca siê potem dyskusja na pewno utkwi¹ wielu uczest-nikom w pamiêci. Nale¿y podkreœliæ, ¿e kierownictwo KWB Turów przyjê³o nas niezwykle serdecznie. PóŸnym popo³udniem i wieczorem wys³uchaliœmy licznych refe-ratów przygotowanych przez organizatorów, a dotycz¹-cych zagadnieñ geologii regionu.
101
Przegl¹d Geologiczny, vol. 54, nr 2, 2006
KRONIKA
1 2 3 4 5 6 7 8 9 Boles³awiec Zgorzelec Z³otoryja Wa³brzych Œwidnica K³odzko WROC£AW Jelenia Góra Góry Kaczawskie Karkonosze Góry Sowie Góry Bardzkie 1 2 3 4 5 6 7 8 9 Bielany Œredzkie Turoszów Ciaparyk Mys³ów Potworów Leszczyna Ustronie Byczeñ Mokrzeszów 0 50km 20° 50°Ryc. 1. Stanowiska prezentowane na warsztatach wraz z tras¹
Dzieñ trzeci rozpocz¹³ siê od zwiedzenia stanowiska Ciaparyk, prezentowanego przez Janusza Badurê i Annê Kowalsk¹. Obejrzeliœmy w nim osady przedgórskiego sto¿-ka nap³ywowego. Prócz zestawu litofacji charakterystycz-nych dla œrodowiska sto¿kowego zobaczyliœmy tak¿e hory-zonty peryglacjalnych struktur kriogenicznych. Nastêpnie ogl¹daliœmy mi¹¿sz¹ seriê wysokoenergetycznej delty sto¿-kowej, wype³niaj¹cej plejstoceñskie zastoisko œródgórskie w stanowisku Mys³ów, prezentowanym przez Annê Kowalsk¹. Kopalne delty s¹ rzadko dokumentowanymi œrodowiskami depozycji, st¹d trudno przeceniæ du¿¹ wartoœæ dydaktyczn¹ stanowiska, zw³aszcza ¿e we wczeœniejszej literaturze osa-dy te by³y interpretowane jako tarasy kemowe i dopiero zastosowanie przez Annê Kowalsk¹ metod sedymentolo-gicznych pozwoli³o na ich pe³n¹ facjaln¹ reinterpretacjê. Ma to szczególne znaczenie, jako ¿e w dotychczasowej praktyce rzadko dokumentowano górskie zastoiska, a szcze-gólnie takie, które zasypane by³yby mi¹¿szymi seriami del-towymi. Po po³udniu Tomasz Salamon i Janusz Badura omówili, w stanowisku Potworów na przedpolu Gór Bardz-kich, sedymentacjê w rzecznych dolinach górskich z lodo-wym podparciem.
Problematykê tworzenia siê w dolinach górskich zasto-isk podpartych l¹dolodem kontynuowa³a w czwartym dniu warsztatów Anna Kowalska, przedstawiaj¹c w stanowisku Leszczyna litofacje warwitów pomiêdzy horyzontami glin morenowych. Uczestnicy warsztatów zostali zaproszeni przez firmê Dach-Bud na uroczysty obiad w restauracji
Pan Tadeusz w K³odzku, gdzie geolog kopalniany
Bro-nis³aw Owsiany przedstawi³ historiê eksploatacji i budowê geologiczn¹ z³o¿a glin Leszczyna. W Kotlinie K³odzkiej ponownie zobaczyliœmy osady starsze od plejstocenu: mio-ceñskie „bia³e ¿wiry” oraz pliomio-ceñskie mu³y i i³y wystê-puj¹ce poni¿ej serii glacigenicznych. Stanowisko Ustronie zaprezentowa³a Joanna Kostylew. Od przyk³adów serii kopal-nych przeszliœmy do problemów wspó³czesnej sedymentacji w korycie Nysy K³odzkiej na Przedgórzu Sudetów. Grze-gorz Guzik omówi³ mechanizmy powstawania i budowê odsypów rzeki przedgórskiej w Byczeniu k. Kamieñca Z¹bkowickiego. Odsypy s¹ wyznacznikiem typu systemów
aluwialnych, a ich kopalne odpowiedniki s³u¿¹ sedymento-logom do genetycznej interpretacji serii rzecznych.
Warsztaty zakoñczy³y siê prezentacj¹ przez Annê Ko-walsk¹, Dariusza Krzyszkowskiego oraz Tomasza Salamo-na osadów glacilimnicznych wype³niaj¹cych zastoisko uformowane w zapadlisku przedgórskim i zasypane osada-mi wielkiej delty (stanowisko Mokrzeszów).
Plejstocen gór i przedgórz jest znacznie ubo¿szy facjal-nie od wystêpuj¹cego na ni¿u. Dlatego warte podziwu jest, ¿e organizatorzy zaprezentowali tak z³o¿on¹ problematykê i tak du¿e ods³oniêcia, w których nierzadko mieliœmy oka-zjê obserwowaæ potê¿ne serie osadowe, mi¹¿sze na kilka-dziesi¹t metrów. Mimo tak ma³ego zró¿nicowania facjalnego interpretacje œrodowiskowe nie s¹ ³atwe, poniewa¿ na wykszta³cenie osadów w obszarach górskich wp³ywa³y czynniki niemal nieobecne na Ni¿u Polskim, jak ruchy neo-tektoniczne, wzmo¿ona erozja, powszechne bariery lodowe w dolinach czy ruchy masowe dostarczaj¹ce materia³ lokal-ny, czêsto makroskopowo podobny do eratyków. Dlatego wszelkie zagadnienia sedymentacji plejstocenu w Sude-tach musz¹ byæ analizowane przez specjalistów o dobrej znajomoœci geologii regionu. Ta specyfika warunków sedy-mentacji powodowa³a, ¿e zarówno w przypadku serii glaci-fluwialnych, jak i glacilimnicznych mamy do czynienia z wykszta³ceniem profili litologicznych diametralnie ró¿nych od tych, które s¹ typowe dla reszty obszaru Polski. Ca³oœæ tej z³o¿onej problematyki zosta³a zawarta w materia³ach warsztatów, zredagowanych przez Annê Kowalsk¹.
Jak zwykle, Terenowe Warsztaty Sedymentologiczne by³y niezwykle cenn¹ dydaktycznie imprez¹. Niepowta-rzalna atmosfera przyjaŸni i akceptacji powoduje, ¿e m³odzi ludzie bez skrêpowania zadaj¹ pytania i uczestnicz¹ w dys-kusjach. Tak by³o i teraz, a w efekcie czêsto pojawia³y siê nowe w¹tki i pomys³y badawcze.
Na warsztatach nie zabrak³o towarzysz¹cych imprez kulturalnych, jak zwiedzanie Twierdzy K³odzko oraz prze-piêknego kompleksu klasztornego Opactwa Cystersów z XIII wieku w Krzeszowie. Jak niemal wszystkie poprzed-nie spotkania, warsztaty by³y doskona³¹ szko³¹ sedymento-logii plejstoceñskich osadów nieskonsolidowanych.
Beata Gruszka
102
Przegl¹d Geologiczny, vol. 54, nr 2, 2006
