Gabriel Pisarek
Duchowość sercańska i praktyka rad
ewangelicznych
Sympozjum 18/2(27), 45-58
2014
Rok XVIII 2014, nr 2(27), s. 45-58
ks. Gabriel Pisarek SCJ
Wyższe Seminarium Misyjne Księży Sercanów, Stadniki
DUCHOWOŚć SERCAŃSKA
I PRAKTYKA RAD EWANGELICZNYCH
Wstęp
Naśladowanie Jezusa Chrystusa na drodze rad ewangelicznych we-dług charyzmatu, jakim został przez Ducha Świętego obdarowany zało-życiel księży sercanów, o. Leon Jan Dehon (1843-1925), jest szczególnym powołaniem, do którego sercanie zostali wezwani. Naśladują oni Jezu-sa ChrystuJezu-sa czystego, ubogiego i posłusznego, jednocześnie żyjąc cha-ryzmatem swojego Założyciela i realizując rady ewangeliczne na specy-ficznej drodze sercańskiej duchowości.
Ojciec Dehon w lipcu 1877 roku zamyka się w klasztorze Sióstr Słu-żebnic Serca Jezusowego w Saint-Quentin, by odprawić rekolekcje i na-pisać Reguły i Konstytucje zakonne nowego instytutu. Rekolekcje te roz-poczynały jego roczny nowicjat przed złożeniem pierwszych ślubów zakonnych 28 czerwca, w uroczystość Serca Jezusowego 1878 roku i za-łożeniem Zgromadzenia. Już zatem sam fakt złożenia ślubów zakonnych w dniu, który stał się patronalnym świętem Zgromadzenia poświęcone-go Sercu Jezusa, oraz napisanie Reguł i Konstytucji Zgromadzenia w cza-sie przygotowującym do tego aktu pokazuje, że duchowość sercańska jest związana z praktyką rad ewangelicznych.
Duchowość sercańska i konsekracja zakonna
W nauczaniu na temat życia konsekrowanego Jan Paweł II wskazu-je na więź, która istniewskazu-je pomiędzy radami ewangelicznymi a samą Trój-cą Świętą. Papież naucza, że rady ewangeliczne ukazują tę więź miłości pomiędzy Osobami Trójcy Świętej, osoba zaś, która je praktykuje, prze-żywa szczególnie głęboko trynitarny i chrystologiczny charakter życia chrześcijańskiego i szczególnie głęboko go doświadcza1. Ojciec święty
stwierdza, że życie konsekrowane staje się „wyznaniem i znakiem Trój-cy Świętej, której tajemnica zostaje ukazana Kościołowi jako wzór i źró-dło wszelkich form chrześcijańskiego życia”2. Należy jednak
odnoto-wać, że wymiar trynitarny w adhortacji nie rozpoczyna się od jakiegoś rodzaju teologii psychologizującej lub trynitarnej, ale jest zakorzeniony w słowie Bożym w przeważającej mierze odnoszącym się do Chrystusa3.
„Życie konsekrowane jest zatem powołane, aby nieustannie wzbogacać dar rad ewangelicznych miłością coraz prawdziwszą i mocniejszą, prze-żywaną w wymiarze trynitarnym”4.
Na tę właśnie miłość pomiędzy Osobami Trójcy Świętej a objawiają-cą się w Osobie Jezusa Chrystusa i przedstawioną w obrazie przebitego Serca w sposób szczególny był uwrażliwiony o. Leon Jan Dehon, założy-ciel Zgromadzenia Księży Sercanów. Więcej, pragnął on wynagradzać za grzech, czyli za odrzucenie tejże miłości Boga do człowieka.
W Dyrektorium duchowym, w pierwszej jego części dotyczącej du-cha sercańskiego powołania, w paragrafie odnoszącym się do kapłańskie-go wynagrodzenia Ojciec Założyciel tak pisał: „Zażądał także Pan Jezus świątyni, ołtarzy, obrazów ku Czci swego Serca i w dużej mierze już to uzyskał. Nie znalazł jednak jeszcze dosyć serc, które dałyby Mu czystą miłość, złożyły całkowitą ofiarę, zupełnie zdały się na Jego wolę, cze-go tak bardzo pragnie”5.
1 Por. Jan Paweł II, Vita Consecrata, 21. 2 Tamże.
3 Por. F. Mazzotta, Vita Consecrata. Invito alla lettura dell’Esortazione apostolica,
Rzym 1996, s. 31.
4 Jan Paweł II, Vita Consecrata, 20.
5 L. Dehon, Dyrektorium Duchowe Księży Najświętszego Serca Jezusowego, Kuria
Widzimy więc, że Założyciel księży sercanów zachęca swoich za-konników do czystej miłości, całkowitej ofiary i zdania się na Bożą wolę. Wszystkie te trzy elementy składają się na ducha wynagrodzenia. Wzo-rem życia zakonnego jest Chrystus. On też był pierwszym, który wyna-gradzał Ojcu za grzechy ludzkości. Tak jak całe życie osób konsekrowa-nych jest naśladowaniem Chrystusa, tak przez złożenie ślubu czystości sercanie mogą praktykować czystą miłość, przez ubóstwo powinni skła-dać całkowitą ofiarę z samych siebie na wzór Chrystusa, a przez prakty-kowanie posłuszeństwa mogą się całkowicie zdać na wolę Boga.
Widzimy zatem, że konsekracja zakonna w duchowości sercańskiej łączy ducha wynagrodzenia i śluby zakonne, które w Kościele są sposo-bem naśladowania Chrystusa i wyznaniem oraz znakiem Trójcy Świętej. Natomiast według duchowości sercańskiej życie radami ewangeliczny-mi staje się praktyką czystej ewangeliczny-miłości, pełnej ofiary i całkowitego zdania się na wolę Boga.
Ofiara sposobem realizowania ślubów zakonnych
Ojciec Dehon już jako założyciel nowego Zgromadzenia i zakonnik, zastanawiając się nad ślubami zakonnymi, w swoich zapiskach odnoto-wuje przemyślenia dotyczące ślubu czystości, ale odnoszące się także do pozostałych ślubów, które stara się przeżywać w kontekście ofiary. Pisze w ten sposób: „Czystość jest to ofiara z ciała, tak jak ubóstwo jest ofia-rą z dóbr zewnętrznych, a posłuszeństwo ofiaofia-rą z duszy”6.
Zatem duch ofiary oraz jej praktykowanie w codziennym życiu każ-dej poświęconej Bogu przez śluby zakonne osoby pomaga w praktyko-waniu rad ewangelicznych i ich realizacji. Można stwierdzić, że według nauczania o. Leona Dehona życie ślubami zakonnymi bez ducha ofiary jest wręcz niemożliwe, a na pewno nie jest możliwe przeżywanie i prak-tykowanie rad ewangelicznych na drodze sercańskiej duchowości. Dla-tego w tej duchowości element ofiary jest tak ważny. Jest on niezbędny także w praktykowaniu rad ewangelicznych. Możemy wręcz stwierdzić, że ofiara łączy duchowość sercańską z praktyką rad ewangelicznych.
Czysta miłość – ofiara z ciała – czystość
To uszczegółowienie – „czysta” – w odniesieniu do miłości wielokrot-nie wyłania się w zapiskach o. Leona Dehona, gdyż do tego tematu wracał często w swoich dziełach i korespondencji. Wyjaśniając określenie czy-stej miłości, należy powiedzieć, że nie chodzi o miłość tylko teoretyczną, abstrakcyjną czy choćby intelektualną. Według o. Leona Dehona, czysta miłość ma początek w sercu człowieka, a więc karmi się uczuciami czę-sto bardzo podobnymi do tych uczuć, których doznawał Jezus Chrystus w swoim Najświętszym Sercu. Kiedy więc mówimy o koncepcji czystej miłości, to myślimy o miłości pełnej uczuć, która prowadzi zawsze do wynagrodzenia. Ta miłość cieszy się dobrem innej osoby i zasmuca się z powodu jej bólu. Jej szczególną cechą jest pełna bezinteresowność oraz zapomnienie o sobie samej. Ojciec Leon Dehon, mówiąc o tym termi-nie, wskazywał na jej podstawową rolę w praktykowaniu wynagrodze-nia aż do ofiarowawynagrodze-nia własnego życia7. Widzimy więc, że czysta miłość
u o. Leona Dehona fundatora księży sercanów prowadzi też do pełnej ofiary z samego siebie i jest jej fundamentalnym warunkiem.
Ojciec Leon Dehon zawsze szukał w każdej życiowej sytuacji mi-łości Boga, ponieważ uważał, że znajdując miłość Najświętszego Serca, może odnaleźć wszystkie pozostałe cnoty, takie jak gorliwość apostol-ską, alienację od stworzeń, obojętność i posłuszeństwo8. Szukał jej
tak-że podczas ćwiczeń duchownych św. Ignacego Loyoli, zwłaszcza w trak-cie kontemplacji Ad amorem9. W tej kontemplacji św. Ignacy podkreśla
7 Por. U. Chiarello, Carisma del fondatore e spiritualità…, „Studia Dehoniana”
28 (1991), s. 73-75; Z. Šeremet, L’attualità del carisma di Leone Dehon. Uno studio…, „Stu-dia Dehoniana” 53 (2010), s. 222; G. Manzoni, Padre Dehon testimonianze di vita, Rzym 1994, s. 153-156; H. Dorresteijn, Vita e personalità dehoniana, Bologna 1978, s. 415-416; E. Ziemann, Kult Najświętszego Serca Jezusowego w ujęciu o. Leona Dehona, w: J. Wełna,
Misterium Serca Jezusa. Duchowość na III tysiąclecie, Kraków 2007, s. 53-54.
8 Por. L. Dehon, Couronnes d’amour. Trois mois de méditations sur la Vie d’amour
envers le Sacré-Coeur de Jésus en union avec ses mystères. IIIe Couronne: L’Eucharistie (Juin),
w: tenże, Œuvres Spirituelles, t. 2, ED, Andria 1983, s. 442.
9 Por. G. Pisarek, „Ćwiczenia duchowne” a myśl o. Dehona. Studium wpływu
„Ćwi-czeń duchownych” św. Ignacego na doświadczenie duchowe i nauczanie o. Dehona,
konieczność poznania miłości Boga Ojca, a także Jego woli. Każdy czło-wiek powinien odnaleźć zjednoczenie z Bogiem Ojcem poprzez pozna-nie i przyjęcie Jego miłości, a następpozna-nie ma na nią odpowiedzieć całym swoim życiem. Najlepszą odpowiedzią na tę miłość Boga do człowieka będzie oddana służba Mu i miłowanie Go10.
Założyciel Zgromadzenia Księży Sercanów jako mistrz nowicjatu uczył tego także swoich podopiecznych. Jego nowicjusz, a potem wier-ny współpracownik Stanisław Falleur w 1880 roku w swoich notatkach zapisał, że czysta miłości jest konieczna dla powołania księży Najświęt-szego Serca Jezusowego. Założyciel nauczał, że wszyscy sercanie są we-zwani do miłości i do wynagrodzenia. Czysta miłość łączy się też z wy-nagrodzeniem, gdyż do niego prowadzi, a ono z kolei nie może istnieć bez czystej miłości. Według o. Leona Dehona, jedno prowadzi do drugie-go, czysta miłość nie powinna pamiętać o sobie samej, a przede wszyst-kim cieszy się z dobra osoby, którą umiłował. Ta miłość prowadzi także do gorliwości apostolskiej oraz do wynagrodzenia11.
Ojciec Leon Dehon przedstawia to swoje ciągłe usposobienie do ofia-rowania wszystkiego Bogu, służenia Mu i kochania Go w swoich paktach miłości. Jeden z nich został napisany w czasie jego trzydziestodniowych rekolekcji w Braisne. Jest znany także inny pakt miłości, napisany przez niego prawdopodobnie około 1889 roku.
Pakt ten został odnaleziony po śmierci o. Dehona przez jego na-stępcę o. Philippe’a. Wśród zapisków zawierających także jego ostat-nią wolę znaleziono niewielką kartkę zatytułowaną „Pakt z naszym Pa-nem” – tekst ten został napisany własnoręcznie przez o. Leona Dehona12
i jest obszerniejszy od tego napisanego w czasie rekolekcji w 1893 roku. Podobnie jak tamten, ten tu przedstawiony powołuje się na modlitwę św. Ignacego Loyoli, która pochodzi z kontemplacji dla uzyskania miłości.
10 Por. W. Królikowski, Kontemplacja dla uzyskania miłości – zwieńczenie drogi
Ćwiczeń duchownych i pomost do miłosnej służby w codzienności, w: K. Osuch, W ra-dości z Chrystusem. Wokół treści Czwartego Tygodnia Ćwiczeń Duchownych św. Ignacego Loyoli, Kraków 2006, s. 90.
11 Por. S. Falleur, Cahiers. Conférences et sermons du Père Dehon aux novices, (9
no-vembre 1879-21 octobre 1881), „Studia Dehoniana” 10 (1979), s. 107-108.
Jezu mój, przed Tobą i Twoim Ojcem Niebieskim, w obecności Maryi Niepokalanej, mojej Matki, i św. Józefa, mojego opiekuna, składam ślub poświęcenia się z czystej miłości Twemu Najświętszemu Sercu, poświę-cenia mojego życia i moich sił dziełu Kapłanów Twojego Serca, akcep-tując od tej pory wszystkie próby i wszystkie ofiary, których spodoba Ci się ode mnie żądać. Składam ślub nadania wszystkim moim czynom intencji czystej miłości do Jezusa i Jego Najświętszego Serca. Błagam Cię, abyś dotknął mojego serca, rozpalił je Twoją miłością, abym miał nie tylko intencję i pragnienie kochania Cię, ale także radość poczucia, przez wpływ Twojej świętej łaski, wszystkich uczuć mojego serca sku-pionych wyłącznie na Tobie13.
Żarliwa modlitwa o. Leona Dehona, przede wszystkim zaś kontem-placja tajemnic życia Chrystusa i doświadczenie Jego miłości, prowadzi-ły Założyciela księży sercanów do naśladowania Chrystusa na drodze re-alizacji rad ewangelicznych.
Naśladowanie Najświętszego Serca jest głównym wyrazem czci, jaką powinniśmy oddawać Bogu – pisze o. Leon Dehon w jednym ze swoich dzieł duchowych14. „Bóg jest miłością” (1 J 4,8.16) – pisze św. Jan,
ulubio-ny ewangelista Założyciela księży sercanów. Szukając tej miłości i żyjąc nią, można naśladować Chrystusa. Życie wyrażające się w miłości do Je-zusa Chrystusa jest najlepszym sposobem naśladowania Go. Tak wła-śnie żył o. Leon Dehon przez całe swoje życie. Możemy więc stwierdzić, że życie wewnętrzne o. Leona Dehona było całkowicie skoncentrowane na Osobie Chrystusa i Jego miłości do człowieka15.
Zatem czysta miłość w myśli o. Leona Dehona jest możliwa tylko dzięki ofierze, podobnie jak realizacja doskonałej czystości jest zagwa-rantowana tylko dzięki niej.
13 L. Dehon, Patto d’amore, w: L. Dehon, Direttorio Spirituale dei Sacerdoti del Sacro
Cuore di Gesù, Milano 1983, nr 275, s. 267.
14 Por. tenże, Études sur le Sacré-Coeur de Jesus IIe, w: tenże, OEuvres Spirituelles,
t. 5, Andria 1984, s. 589.
Całkowita ofiara – ofiara z dóbr – ubóstwo
Należy podkreślić, że oderwanie się od świata oraz od rzeczy stwo-rzonych i materialnych jest dla o. Leona Dehona bardzo ważne i poma-ga w rozwinięciu i pogłębieniu życia wewnętrznego. Wiąże on tę posta-wę z ubóstwem, widzi go jako warunek konieczny, który prowadzi do zjednoczenia z Bogiem, ale jednocześnie dostrzega w nim sposób naśla-dowania Jezusa Chrystusa w życiu zakonnym, a także chrześcijańskim16.
Zatem oderwanie się od stworzeń pomaga w naśladowaniu Chrystusa czystego, ubogiego i posłusznego.
Ojciec Leon Dehon w Dyrektorium duchowym pisząc o wzniosłości ubóstwa, podkreśla, że oderwanie się od stworzeń i wyrzeczenie stano-wią warunki konieczne do zjednoczenia z Sercem Jezusa Chrystusa oraz do życia miłości17. Alienacja od dóbr materialnych zostaje przypomniana
przez Założyciela Księży Sercanów także wówczas, gdy pisze on o cno-tach chrześcijańskich18. Oderwanie się od rzeczy stworzonych
i ukocha-nie ubóstwa przedstawia o. Leon Dehon jako radę, którą Chrystus daje apostołom po to, by im pomóc w apostolskiej działalności19. Zdaniem
o. Leona Dehona, wszystkie dobre dusze mają kochać oderwanie się od tego świata, a także ubóstwo20.
Te dwa elementy: ubóstwo oraz oderwanie od stworzeń, są mocno ze sobą związane w nauczaniu o. Leona Dehona o życiu duchowym i o cno-tach chrześcijańskich.
W Dyrektorium duchowym o. Leon Dehon wspomina kolejny raz o oderwaniu się od rzeczy stworzonych wtedy, gdy wylicza cnoty nie-zbędne do realizacji powołania każdego sercanina. Pisze tak:
„Oderwa-16 Tamże, s. 292.
17 Por. L. Dehon, Directoire spirituel des Prêtres du Sacré-Coeur de Jésus. Nouvelle
édition revue et augmentée (1919), w: tenże, Œuvres Spirituelles, t. 6, Andria 1985, s. 446.
18 Por. tenże, L’année avec le Sacré-Coeur. Méditations pour tous les jours de l’année
selon l’esprit du Sacré-Coeur, d’après l’ordre liturgique et les fétes des principaux saint, à l’usage des ecclésiastiques, des religieuses et des personnes pleuses. IIe (Juillet – Décembre), w: tenże,
Œuvres Spirituelles, t. 4, Andria 1984, s. 33.
19 Por. tamże, s. 267. 20 Por. tamże, s. 320.
nie się, wyrzeczenie są warunkami koniecznymi do zjednoczenia z na-szym Panem. Jeśli serce jest zdominowane przez jakieś przywiązanie do siebie lub do stworzeń, Jezus nie znajduje w nim miejsca”. Potem wska-zuje nieco zaskakujące rozwiązanie, w którym zamiast przedstawić środ-ki pomagające w oderwaniu się od rzeczy stworzonych, zachęca swoich duchowych synów do „pozytywnego” rozwiązania, czyli do skoncen-trowania się nie na „odrywaniu się od stworzeń”, ale na tym, by jak naj-mocniej przywiązać się do Jezusa Chrystusa. Pisze: „Pierwszym i naj-lepszym lekarstwem jest starać się przywiązać zawsze do naszego Pana, przy tym rozważać Jego serdeczność i dobroć. Oderwanie się jest wów-czas spontaniczną konsekwencją”, a kiedy podsumowuje ten temat, do-daje: „Zakonnik ma ułatwione to oderwanie się dzięki swojej regule, ży-ciu wspólnemu”21.
Natomiast pisząc o życiu wewnętrznym, o. Założyciel podkreśla, że tylko osoby, które są oderwane od stworzeń, a także szukają zjedno-czenia z Bogiem, mogą spełnić warunki potrzebne do otrzymania da-rów Ducha Świętego22. Na innym miejscu o. Leon Dehon pisząc
o naśla-dowaniu Jezusa Chrystusa podkreśla, że wszyscy mamy się nauczyć od Jezusa Chrystusa oddzielenia od stworzeń, bo tylko w ten sposób doj-dziemy do całkowitego wyrzeczenia. Tylko w taki sposób możemy dojść do zjednoczenia z Bogiem. Podkreśla zatem, że tylko On może nam dać całkowite i pełne szczęście23.
O. Leon Dehon przywołuje też obraz Dzieciątka Jezus w grocie Betle-jemskiej i pisze, że: „Tajemnica Betlejem uczy pokory, nienawiści do grze-chu, oderwania się. Nasz Pan unicestwił się, uniżył się, stając się dziec-kiem w zimną noc i w ubogiej stajni w Betlejem. Uczy nas oderwania się od stworzeń jako lekarstwa na wszystkie nasze pożądliwości24.
21 Tenże, Direttorio Spirituale dei Sacerdoti del Sacro Cuore di Gesù, nr 187-188.208-
-209; Tenże, Directoire Spirituel (1919)…, dz. cyt., s. 513.
22 Por. tenże, La vie intérieure facilitée par des ecercices spirituels, tirés de la Sainte
Écri-ture et des meilleurs auteurs ascetiques, w: tenże, Œuvres Spirituelles, t. 5, Andria 1984, s. 239.
23 Por. tenże, La vie intérieure. Ses principes, ses voies diverses et sa pratique d’après les
meilleurs auteurs ascétiques, w: tenże, Œuvres Spirituelles, t. 5, Andria 1984, s. 98.
Do takiego postępowania zachęca o. Leon Dehon, poprzez modli-twę: „Panie, tchnij we mnie oderwanie się od dóbr ziemskich i oddanie się ubogim”25. Znaczenie tej cnoty podkreślał także komentując
niektó-re fragmenty Pisma Świętego np. historię bogatego młodzieńca, który chciał uzyskać życie wieczne26.
W pismach o. Leona Dehona możemy odnaleźć także liczne przykła-dy różnych biografii świętych, w których często podkreśla ich zdolność do oderwania się od świata i dóbr doczesnych. Podobnie się dzieje, kie-dy przedstawia biografie swoich współbraci ze Zgromadzenia, które za-łożył, lub też innych osób. Zawsze podkreśla ich oderwanie się od świa-ta i rzeczy stworzonych27.
Na podsumowanie rozważań o. Dehona na temat oderwania się od dóbr doczesnych oraz o sposobie korzystania z nich chcemy przedsta-wić jego refleksje, pozostawione jego nowicjuszom do rozmyślania 1 paź-dziernika 1880 roku. Ojciec Leon Dehon był wtedy mistrzem nowicjatu swojego Zgromadzenia i nie mógł tego dnia wygłosić konferencji, gdyż głosił rekolekcje profesorom z Kolegium św. Jana. Na początku swoich rozważań o. Leon Dehon podkreśla, że podstawowym celem ludzi jest kochać Boga i służyć Mu. Według niego, jest to prawda, o której nie trze-ba nikogo przekonywać. Dodaje później, że św. Ignacy w swoich ćwicze-niach pokazuje dzieła stworzone jako środki, które mają służyć jedynie do osiągnięcia tego głównego celu człowieka. Podkreśla, że wśród wielu rzeczy stworzonych, które wylicza św. Ignacy z Loyoli, trzeba brać pod uwagę również wszystkie wydarzenia dokonujące się także za przyzwo-leniem Boga. Zatem rzeczy stworzone są niczym innym jak tylko bami dojścia do Boga. Wylicza w swojej konferencji również trzy sposo-by odbierania rzeczy stworzonych. Opowiadają one o pięknie, dobroci i wszechmocy Boga; mają zapewniać nasze podstawowe potrzeby; a tak-że dają nam okazję do praktykowania wyrzeczenia, a taka tak-że do umartwie-nia się, a to wszystko sprzyja wynagrodzeniu. Zdaniem o. Założyciela,
25 Tamże, s. 135. 26 Por. tamże, s. 141.
ten trzeci sposób jest najlepszy i dlatego księża sercanie powinni próbo-wać wcielać go w swoje życie duchowe28.
Widzimy zatem, że w myśli o. Leona Dehona ofiara w praktykowa-niu codziennego oderwania się od dóbr doczesnych, a pośrednio także w praktykowaniu ubóstwa była konieczna i niezbędna.
Pełnienie woli Bożej – ofiara z duszy – posłuszeństwo
Dla o. Leona Dehona zawsze ważne było wypełnianie woli Bożej, której szukał nieustannie do końca życia. W swoich wspomnieniach na-pisał, że wszyscy święci, jak niegdyś szlachta, mają jakieś motto, którym się kierują, używając go jako przypomnienia i zachęty do ożywiania swo-jego życia duchowego. Cytuje wielu świętych i ich hasła. Natomiast dla siebie samego przyjął następujące: Domine, quid me vis facere – „Panie, co chcesz, abym czynił?”29. Widzimy więc, że posłuszeństwo woli Bożejbyło dla Założyciela księży sercanów sprawą fundamentalną.
To swoje pragnienie o. Leon Dehon odnawiał często w postanowie-niach po rekolekcjach, jak na przykład w 1904 roku w Louvain30. Miał
wtedy sześćdziesiąt jeden lat.
Na swoich wykładach dla nowicjuszy Założyciel księży sercanów za-chęcał ich do szukania w sobie tego ducha ofiary, której wyrazem będzie otwartość na wolę Bożą przez bycie posłusznym swoim przełożonym, a także wypełnianie zasad reguły zakonnej31. Ojciec Założyciel mówi,
że każdy sercanin powinien naśladować Chrystusa, a przede wszystkim Jego życie ofiarą. Potem zaś podkreśla, że:
Doskonałość posłuszeństwa jest cnotą konieczną dla nas, Oblatów Ser-ca Jezusowego. Nie mamy surowości kapucynów, kartuzów lub trapi-stów. Aby więc być żertwami ofiarnymi, nie pozostaje nam nic innego, 28 Por. S. Falleur, Cahiers. Conférences et sermons…, dz. cyt., s. 136; por. G. Pisarek,
„Ćwiczenia duchowne” a myśl…, dz. cyt., s. 292.
29 Por. L. Dehon, NHV 3, Ve Cahier, nr 2. 30 Por. tenże, NQ 3, XIX/1904, nr 18.
31 Por. U. Chiarello, Carisma del fondatore e spiritualità…, „Studia Dehoniana”
jak praktykować ofiarę wewnętrzną. Czyż zwyczajną formą takiej ofia-ry nie jest może posłuszeństwo? (…) Nie każdego dnia będziemy mieć okazję poniesienia nadzwyczajnych ofiar i doznania straty krewnych lub doświadczenia wewnętrznych mąk, jednak codziennie posłuszeń-stwo proponuje nam elementy wewnętrznej ofiary, jedynej, której nasz Pan zwyczajnie od nas się domaga. (…) Nie jest się naprawdę żertwą ofiarną inaczej, jak tylko przez posłuszeństwo, które prezentuje się nam w każdym momencie i w każdej chwili…32.
W swoim liście skierowanym do wszystkich współbraci Zgromadze-nia pisze, że:
Posłuszeństwo jest najbardziej miłą Sercu Jezusowemu ofiarą całopalną. Trzeba kochać tę cnotę i wypełniać częste akty podporządkowania się i uległości w kwestii wykorzystania czasu, a także pragnąć pełnienia ze-wnętrznych aktów posłuszeństwa…33.
Na temat posłuszeństwa o. Leon Dehon pisał także, kiedy odnosił się do życia ukrytego Jezusa w Nazarecie. Prostota, ubóstwo i zwyczaj- ność codziennego życia, a przede wszystkim bogactwo życia duchowe-go skłaniają Jezusa do bycia posłusznym swoim rodzicom. Dlateduchowe-go też księża sercanie powinni naśladować tę cnotę posłuszeństwa Jezusa Chrystusa i podążać za Jego przykładem, by trwać w posłuszeństwie woli Bożej34.
Ojciec Leon Dehon podczas swojej modlitwy często kontemplo-wał posłuszeństwo Jezusa Ojcu oraz Jego ziemskim opiekunom Józefo-wi i Maryi. Podczas tej modlitwy wzmacniał swoją cnotę posłuszeństwa, która z czasem umocniła go w posłuszeństwie sięgającym postawy he-roicznej, co możemy stwierdzić, analizując liczne wydarzenia jego życia. Możemy także stwierdzić, że Założyciel sercanów, przez całe swoje ży-cie kapłańskie i zakonne szukał woli Bożej i pragnął ją bezwarunkowo spełniać. Kontemplując życie Jezusa, Maryi i Józefa w Nazarecie, a także
32 S. Falleur, Cahiers. Conférences et sermons…, dz. cyt., s. 163-164. 33 L. Dehon, Lettera circolare no 2 del 15 settembre 1890, nr 15.
34 Por. E. Ziemann, La riscoperta della dignità sacerdotale e religiosa dehoniana,
mękę Chrystusa, dawał podwaliny pod fundamenty swojego heroiczne-go posłuszeństwa35. Nigdy by go nie osiągnął w tak doskonałym stopniu
właśnie bez doskonałego praktykowania ducha ofiary.
Poprzez słowa: „Jezus posłuszny”, które znajdujemy w L’année avec
le Sacré-Cœur, o. Leon Dehon starał się dać syntezę swojego nauczania
o tej cnocie. Słowa te streszczają całe życie ukryte Jezusa w Nazarecie, który był nieustannie podporządkowany i posłuszny Ojcu za pośrednic-twem swoich ziemskich rodziców. Założyciel sercanów mówi, że Jezus był przede wszystkim posłuszny swojemu Ojcu. Na dowód tego cytuje List do Hebrajczyków: „Oto idę, aby spełnić wolę Twoją” (10,9). To po-słuszeństwo Ojcu Chrystus potwierdza, biorąc na ramiona krzyż i umie-rając na nim. Był On posłuszny także swoim ziemskim rodzicom w cza-sie życia ukrytego36.
Problem posłuszeństwa Ojcu poruszają także obecne
Konstytu-cje, w których, jak wiemy, znalazły miejsce myśli i doświadczenie wiary
o. Leona Dehona, choć od jego czasów były one już wielokrotnie prze-redagowywane. Nauczają one, że Jezus Chrystus oddaje swoje życie na krzyżu i jest to znakiem Jego synowskiego posłuszeństwa Ojcu37.
Możemy w nich znaleźć także stwierdzenie: „Chrystus, posłany w peł-ni czasów, w posłuszeństwie Ojcu pełw peł-nił swoją posługę wobec mnóstwa ludzi”38.
Ponownie więc dostrzegamy, że posłuszeństwo Jezusa woli Ojca było ściśle związane z ofiarą, którą była męka i śmierć krzyżowa. Rozumiał to dobrze o. Dehon, kiedy pisząc o doskonałym posłuszeństwie, odwoły-wał się często do posłuszeństwa i ofiary Jezusa Chrystusa.
35 Por. G. Pisarek, „Ćwiczenia duchowne” a myśl…, dz. cyt., s. 300.
36 Por. L. Dehon, L’année avec le Sacré-Coeur. Méditations pour tous les jours de
l’an-née selon l’esprit du Sacré-Coeur, d’après l’ordre liturgique et les fétes des principaux saint, à l’usage des ecclésiastiques, des religieuses et des personnes pleuses. Ier (Janvier – Juin),
w: tenże, Œuvres Spirituelles, t. 3, Andria 1983, s. 186.
37 Por. Congrégation des Prêtres du Sacré-Cœur de Jésus, Notre Règle de vie.
Constitutions et Directoire Général, nr 3.
38 Por. Congregazione dei Sacerdoti del Sacro Cuore di Gesù, Regola di vita
Dla o. Leona Dehona przykładem posłuszeństwa była także postawa Maryi i Józefa. Maryja postępowała zgodnie z wypowiedzianymi przez Nią słowami: „Oto ja służebnica Pańska, niech mi się stanie według sło-wa twego” (Łk 1,38)39. Założyciel księży sercanów podkreśla, że Maryja
wypełniła prawo w świątyni jerozolimskiej, kiedy zgodnie ze zwyczajem poszła tam, aby się poddać oczyszczeniu40.
Należy zauważyć, że o. Leon Dehon nie tylko podkreślał wartość po-słuszeństwa, ale także w ciągu całego swojego życia wielokrotnie pokazał, że heroiczne posłuszeństwo nie jest mu obce, gdyż wypełnia je wprowa-dzając w swoje życie postanowienia Stolicy Apostolskiej czy też biskupa diecezji, w której pracował.
Zgromadzenie, które założył o. Leon Dehon, tak samo jak właściwie wszystkie dzieła Boże, musiało pokonać wiele przeszkód, zwłaszcza na początku swojego istnienia. Poza trudnościami, które przychodziły ze strony administracji Kościoła, a także ze strony członków Zgromadze-nia, możemy wymienić także słabe zdrowie Założyciela księży sercanów. Jednak wszystkie te przeszkody zewnętrzne czy też wewnętrzne zostały przezwyciężone dzięki niezwykłemu posłuszeństwu o. Leona Dehona41,
a także dzięki jego niezwykłemu duchowi ofiary.
Dehonian spirituality and Practice
of the Evangelical Counsels
Summary
The imitation of Jesus Christ on the way of the Evangelical Counsels ac-cording to the charisma offered to fr Leon Dehon, the founder of the Congre-gation of Priests of the Sacred Heart, constitutes a special vocation of Priests of
39 Por. E. Ziemann, Być kapłanem Serca Jezusowego, Kraków 2006, s. 204. 40 Por. L. Dehon, L’année avec le Sacré-Cœur Ière…, dz. cyt., s. 120.
41 Por. H. de Julliot, San Quintino ha dimenticato P. Dehon?, „Dehoniana” 3 (1976),
the Sacred Heart. They imitate Jesus Christ – chaste, poor and obedient – living according to charisma of their founder and putting into practice the Evangeli-cal Counsels on the their specific dehonian spirituality.
Fr Dehon encourages his spiritual sons to pure love, to the total sacrifice made of themselves, and to count implicitly on God’s will. All these three ele-ments make up the spirit of reparation, that was so important for the founder of the Congregation of Priests of the Sacred Heart of Jesus and for the spiritu-ality of his Congregation.
Religious consecration in our dehonian spirituality combines both: the spirit of reparation and religious vows, that are in the Church one of the ways to imitate Christ and at the same time a confession and a sign of the Holy Trinity. In our dehonian spirituality the life according to the Evangelical Counsels becomes a practice of pure love, full of sell-sacrifice and implicit entrustment to God’s will.
Ks. dr Gabriel Pisarek, sercanin, absolwent Uniwersytetu Papieskiego Jana Pawła II w Krakowie oraz Papieskiego Uniwersytetu Gregoriańskiego w Rzymie, ojciec duchowny w Wyższym Seminarium Misyjnym Księży Sercanów w Stad-nikach; teolog duchowości zajmujący się życiem wewnętrznym, kierownictwem duchowym i komunikacją interpersonalną, autor artykułów naukowych i po-pularnonaukowych.
