Zasoby pracy i ich wpływ na rozwój gospodarczy województwa

O J B W & D Z K I U B Z. 4 D S 1 A T I & 1 T S Z H W C Z Ę ‘S T O C H O W I ®

Do uiytku

e .'izbowego _ /

£ gz»up« •«•••••/

ZASOBY PRACY

I ICH WPŁYW NA ROZW&J GOSPODARCZY

•OJEW&DZTWA

CZĘSTOCHOWA ^{l ip ie c 1981}a.

SPIS THEŚCI Str.

/ 1 I

I. Struktura demograficzna i społeczno-zawodowa ludności województwa częstochowskiego w la­

tach 1976 - 1960 ... 1

JlI . Stan i struktura zatrudnienia w gospodarce uspołecznionej według działów gospodarki na­

rodowej ... * ... 16 III. Ogólna charakterystyka rynku pracy wojewódz­

twa ... ... 31

' \

IV. Prognoza zasobów ludzkich z uwzględnieniem migracji na lata 1981 - 1985 ... 34 V. Bilans siły roboczej ... ... 36 VI. Prognoza zasobów siły roboczej ... . -1

Opracowanie i Alina Skoczylas - Kierownik Oddziału Badań,Demo­

graficznych i Społecznych WUS

£r.zadruk w całości lub w części oraz wykorzystanie danych sta­

tystycznych w druku dozwolone wyłącznie z podaniem źródła.

I. STEUETtJEA EKUOGElfICZMA I SPOffiCZflO-ZAWODOWA LUDNOŹCl, WOJEW&DZ- TWJL CZĘSTOCHOWSKIEGO 1 IAIACH 1976-1980.

1. S t r u k t u r a d e m o g r a f i c z n a .

V 1960 roku na obszarze województwa cięetochowskiego wy- noszącego 6182 km2 mieszkało 747.9 tys. ludności, z tego w mia­

stach 568,6 tyn., na wal 379,3 ty*.

W ogólnej liczbie ludności w 1980 roku męiczyfci etanowili 48,7 %,

kobiety 5 1,3 %• * 1976 roku wskaźniki te wynosi .y odpowiednio 48,4 % i 51,6 %.

Bod względem liczby ludności wojaw;■ • częstochowskie zajmuje czternaste miejsce w kraju, niitomiaat pód względem powierz chni 27 miejsce.

Stan- ludności w poszczególnych latach 1976-1960 obrazuje poniżane zestawienie i

LOMOfiÓ stan w dniu 31 .HI T a b U

LATA Ogółem Mężczy­

źni

Kobiety Z liczby ogółem Udział ludności miejskie vr Jl...

miasta wieś w tysiącach

1976 730,5 353,3 377,2 329,5 401,0 45,1

1977 733,7 354,8 378,9 354,5 379,2 48,3.

1978 741,8 360,9 380,9 359,0 382,8 48,3

1979 745,7 362,8 382,9 365,1 380,6 49,0

1980 747,9 363,9 384,0 36tf,6 379,3 49,3

Udaiał ludaośoi miejskiej wzrósł z 45,1 % w 1976 roku do 49,3 * w 1980 roku.

Ba przestrzeni lat 1976-1980 liczba ludności w województwie wzro - sła e 17,4 ty*, osób tj. e 2,4 %/,ludność miast w tym okresie wzrosła e 39.1 ty»., podczas gdy ludność wal zmalała o 21,7 tys.

I

01Ab*

Pod względaa gę»to*cl zaludniania wakaiaikiea 121 eaób przypadających tui 1 ku /przy średniej krajowej 114 osób/ weJe-, wództwo caęatocbowakie zajmowało trzynaste alejace w kraju* Haj - większa gęstość zaludnienia /1467] osób aa km2/ występuj* w mieście Częstochowa, drogi* co da gęatości zaludnienia jeat miasto Praazka /708 osób na ka2/, na trrocia miejscu znajduje alf miasto Olesno /607 osób aa ka2/. Raturalną podstawą podały aiły roboczej stano - wią zmiany zachodzące w strukturze ludności. Z togo punktu widze­

nia szczególnie istotna jest liczebność ludności, jak również jej struktipa według wieku.

Struktura ludności według płci aa bezpośredni wpływ na reprodukcjo ludności poprawa odpowiednie kształtowanie się procesu zawierania małżeństw, urodzeń 1 zgonów, dlatego badanie to aa Istotne znacze­

nie we wszystkich analizach d* ino graficznych.

Badania wykazują, że co roku rodzi alf więcej chłopców niż dziewcząt, oo powoduje liczebną przewagę chłopców nad dziewczętami w młodszych grupach wieku, czemu odpowiada współczynnik feminlzacji 94 % lub współczynnik aaakulinizacjl 106 %. Natomiast umieralność kobiet w poszczególnych grupach wieku jeat niiaza nii umieralność mężczyra, oo z kolei pociąga za sobą wyrównanie się liczebności mężczyzn, i kobiet w wieku już około 40 lat. Hastępnie w kolejnych rocznikach obserwuje alę systematyczną przewagę kobiet, która w wieku powyżej 80 lat dochodzi do tęga, łe na 100 mężczyzn przy­

pada 233 kobiety. , /

Współczynnik feainizacji wyrażający stosunek liczby kobiet do liczby mężczyzn ogółem wyniósł w 1976 r. - 106,8 %, a w 1980 r.

- 105,5 *.

Obserwuje się duże «róiiv).ao*anlo terytorialne tego wiikaś- nika, w miastach 108,5 %» na wsi 102,7 %.

W atoaunku do średniej krajowej wapółczynnlk feainizacji w województwie był niższy o 0,3 pkta.

Struktura ludności według płoi i wieku etanowi podstawę większości analiz demografieanych, daje podstawę do określenia za­

potrzebowania na mlejaca w szkołach, nowe miejsca pracy, czy też oszacowanie przyszyta.) liczby małżeństw i związanych z tym potrzeb aloazkaniowyoh, oszacowanie liczby osób wkraozających w wiek eme­

rytalny ludności. f

Ludność w<* jg płci i wieku prezentuje tabl. 2.

i-

Sabl. 2 - LOBBOŚfi WSBŁD3 PŁCI I WIE EU stan w dniu 31 *.^I

1980

TDK 1976 1977 1978 1979 ^ogólea miasta wi#ś Kobiety

na 100 afietysn

ras* a w ty*

aeiCŁT

raeen w 17* mjicsjfeii....

w tysiąa&ch

■

ogOzbm

0.-4 lata 5 - 9 10 - 14 15 - 19 2 0 - 2 4 25 - 29 5 0 - 3 4 35 - 39 40,,- 44 45*- 49 5 0 - 5 4 55 - 59 6 0 - 6 4 65 - 69 70 - 74 7 5 - 7 9

80 lat 1 więc*;

730,5 60,5 54.1 58.2 70.4 69,0 54,9 39.2 43.1 46.2 48.2 42,8 31.2 32.4 32.1 23.3 14,7 10.2

733,7 61.5 54.5 56.7 67.5 70,2 56,9

♦2 ,1 41.0 45.8 48.6 43,2 33.6 29,5 32.4 24.1 15.5 10 .6

741,8 62,5 55.3 55.0 60.7 68.8 64.1

♦7,8 40.1

♦5,7 47.8 44.3 36.8 28,0 33.0 25.1 16,C 10,8

745,7 63.5 56.6 53.7 59,3 67.6 -65,6

51.2 38.6

♦5,3

♦7,2

♦5,0 38,6 26,6 32.9 25.9 16.8 11.3

747,9 63.5 58,2 53.3 57.3 65.9 65.9 55.6 37.6

♦♦,3 A6,0

♦5,5' , 40.1 27.6 31.2 26.6 16,6 12,5

368,6 30,8 27,7 24.1 27,6 33,9 36.2 31.3 20,2 23.0 23.4 22.3 19.1 12,0 13.4 11,3

7,0 5,3

176,8 15.8 14.2 12.3 14.2 1 7 .2 17.9 15,5 10,0 1 1 ,0 11,3 1 0,6. 8,2 5,1 5.4

♦,2 2.4 1.5

379,3 32.7 30.5 29,2 29.7 - 32,0.

29.7 24.3 17.4 21.3 22.6 23,2 21,0 15,6 17.8 15.3

9,8 7,2

187,1 16,8 15.6 15.0 15,2 17.1 16,0 12,8

8,9 10.7 1 1 .1 , 10,9

9.4 7,0 7.7 6.5 3.8 2.6

105.5 94.6 95.0 94,9 95.1 91.7 94,5 96.7 99,4 104.1 105,8 110,8 126,9 127.5 137.7 147.8 172.5 233.2

V

V 1980 r . w porównaniu ■ latami poprzednimi obserwuj* »lę Istoto*

r.al »nj w struktura* ludności według wieku. #

Charakteryzuj«c strukturę ludności według wieku możemy wyróinlći ludność w wieku produkcyjnym 1 ludność w wieku nieprodukcyjnym.

Tabi. 3 , LUDNOŚĆ W WIEKU HiOOUKCTJWYM 1 NIKPRODUKCYJNYM

WTSZCaSGÓmiBNlE 1976 1977 1978 1979 1980

w tysiącach

W wieku produkcyjnym*^ 416,3 433,6 433,5 435,3 436,3 mężczyźni \ 210,8 214,1 220,9 221,9 222,8 kobiety 205,5 209,5 212,6 213,4 213,5

Miasta 199,6 216,5 219,8 224,0 226,3

riężćzyfcoi 99,7 108,2 109,5 111,6 112,9

kobiety 99,9 108,3 110,3 112,4 113,4

»leś 216,7 207,1 213,7 211,3 210,0

mężczyźni 111,1 105,9 111,4 110,3 109,9 kobiety 105,6 101,2 102,3 101,0 100,1 V wieku nieprodukcyjnym

z tego w wiekui

314,2 310,1 308,3 310,4 3 11,6 - przedprodukcyjnym 214,5 210,8 207,7 208,6 209,1 - poprodukcyjnym . 99,7 99,3 100,6 101,8 102,5 a/ w wieku zdolności do pracyi mężcayfcii 1 8 - 6 4 lata, kobiety ,

18 - 59 l*t.

W okresie miniona ,1 pięciolatki liczba ludności w wieku produkcyjnym powiększyła się o 20,0 ty*, osób tj. o 4,8 %.

Liczba ludności w wieku produkcyjnym w miastach powiększy- ła się o 26,7 tys. osób /o 13,4 </ a m w*l zmniejszył* o 6,7 tys.

osób /o 3,1 % /.

Wzrost liczby ludności w wieku produkcyjnym w miastach spowodowany Jest przede wszystkim napływem absolwentów średnich 1. wyższych azkół zawodowych podejmujących pracę zawodową. Do czyn­

ników, które sprzyjają odpływowi ludności ze wsi do miast można zaliczyći możliwość awansu społecznego, perspektywy poprawy sytu­

acji materialnej, możliwości uzyskania mieszkania w miejscu pracy.

.■ : • ?

Kalaty zaznao«yś, ta rzeczywiirllfc liczba lodmołci « wie­

ka produkcyjny* jest peufcie ja sona o osoby ale zdolna do pracy, ale pracujące , a ^owięksfioaa e osoby w wlatett poprodukcyjny# jswkcmjące.

V końcu 1980 r. ludność w wieku produkcyjny* m nfcurta«b stanowiła 61,4 % ogółu ludaości ale j*i(tó;}v a na wal obwiednio

55»4 %. W ciągu lat 1976 - 1980 obserwuj* się powolay iaoz syste­

matyczny proces starzenia alf ludności, wyraża się aa stały* obni­

żaniem udziału prupy dzieci 1 młodzieży w wieku 0 - 1 7 lat o ras wzrostem udziału grupy osób w wieku poprodukcyjny**

Tabl. 4 STHUKTUBA LUEHOfiCI WDLTC} WIBEOT

WYSZOCi GÓIJfIEH XS

I

Ogółem Niasta Wieś

1976 1980 1976 1980 1976 1980 w odsetkach

Ludnońć ogółem v- 100,0 100,0 100,0 100,0 100,0 100,0 w wieku

prze dorodukcyjny* 29.4 28,0 26,7 26,7 31,1 29,2 produkcyjnym 57,0 58,5 60,6 61,4 54,0 55,4 poprodukcyjnym 13,6 13,7 12,7 11,9 14,9 15,4

W 1980 roku w porównaniu z rokiem 1976 udział grupy oaób w wieku przedprodukcyjny* /O - 17 lat/ w województwie zmalał z 29,4 % do 28,0 %, a udział grupy oaób w wieku poprodukcyjny*

/dla kobiet 60 lat i więcej, dla moiczym 65 lat i więcej/ wzróał

■ z 13,6 % do 13,7 %, na wal z 14,9 * do 15,

Postęp w dziedzinie pódnoszenia poziomu intelektualnego ludności motna rajłapiej zaobserwować konfrontując poziom wykształ­

cania różnych jednocześnie tyjących pokoleń tego aaaago spo leczeń- a twa. Dana w ty* przekroju dla województwa zawiei* tabl. 5.

Podział ludności na nierówna grupy wieku zastosowany w tabl. 5 utrudnia analizę liczb bezwzględnych, dlatego też analiza ta zostanie przeprowadzona w oparciu o liczby względne.

■ 1 grupie wieku 1 5 - 2 4 lata udział prooentowy oaób z ukończony* wykaztałcenie* wy tezy* jest sini ma lny. wynosi 0,8 % . Wysoki jast natomiast odsetek osób z wykształcanie* zasadniczym za­

wodowy* i wynosi 41,0 %'.

:1. 5 LDEHOSÓ OG&Blf'* WIEKU 15 ŁAT I W3ĘCSJ W 1970 BOKU « - DŁOG WBKU I tnBZIAŁCMIA

GIrapr wieku

fEC: •tałcbbh:

15 - 24 25 - 29 3 0 - 4 4 45 - 59 60 + OOfiZBM

wyższe vedniea/

zasadnicze zawodowe**' ' podstawowe

niepełne podstawowe0' nieustalona

129304

1024

27581 53069 43541 .3161 928

64073 4475 18649 24194 16148 522 85

133582 7387 27639 28520 65562 4312 162

129045 . 3631

14121 11266 73877 26002 148

113850 1171 6029 3441 45941 56521

*747

w % /

OG&ffiM 100,0 ;ioo,o 100,0 _{100,0 100,0}

wyższe średnie*^

zasadniczo zawodowo^

podstawowe

niepełne podstawom c nieustalona

0,8

21,3 41,0 33,7 2,5 0,7

7,0 29,4 37,8 25,2

0,8 0,1

5,5 20,7 21,4 49,1

3,2

o ,:

2,8

11,0

8,7 57,3

N 20,1 0,1

1,0 5,3 3,0

40,4 49,6

0,7 a/ Łącznia z pomaturalnym 1 z nie połnyn wyższym, b/ łącznie z nie­

pełnym średnim. c/ Łącznie z osobami bez wykształcenia azkolne-

* *

go.

W następnej grupie wieku /25 - 29 lat/ odsetek osób z wykształceniem wyższym wynosi 7,0 *, średnim 29,1 X, najwyższy w tej grupife Jest odaetek osób,z wykształcenie® zasadniczym zawodo­

wym 37,8 %.

* dalszych grupach wieku /30 - 44, 45 - 49 oraz 60 lat i więcej/ udział osób z wykształceniem średnim oraz zasadniczym

zawodowym systematycznie maleje.

Liczby w tabl. 5 mówią o zasadniczym przełomie Jaki s£ę dokonał, w profilu intelektualnym społeczeństwa. Pokolenia dzieci reprezentują znacznie wyższy poziom wykształcenia od tego, Jaki był udziałem ich rodziców, a tym bardziej dziadków.

Jeżeli badamy stopień wykształcenia różnych generacji,

■ młodszych i starszych, to trzeba uwzględnić płeć ludności.

fi,

Ogólni# wiadomo, ta więcej jest osób z wykształcaniem

wyższym wśród mężczyzn. ' ,

Widzimy, te jest to słuszne w odniesieniu do ludności w wieku 25 i więcłj, a nie do ludności w wieku 15 - 24, w tej gru­

pie wieku odsetek kobiet o ukończonych studiach jest wyższy o 0,6 pkt od oężczyzn. Przeprowadzona analiza wnosi nowy element do do­

tychczasowego obrazu wykształcenia średniego. Odsetek osób z wy­

kształceniem średnim jest wyż3zy o 26,3 pkta, wśród kobiet niż wśród mężczyzn, tak jest w grupie ludności poniżej 45 lat.

Powyżej tej granicy wieku przewaga Jest po stronie męż- cayan. Należy jeszcze zwrócić uwagę na wzajemny relację odsetka J*,“żczyzn i kobiet w głupio niepełnego wykształcenia podstawowego.

i'abl. 6 MĘŻCZYŹNI I KOBE TY W WIEKU LAT 15 I WI$CBJ W 1976 RO­

KU WEDŁUG WEKU I WYKSZTAŁCENIA GRUPY WIEKU

15 - 24 25 - 29 30-44 45 - 59 60 +

mężczyźni

ogOłkm 100,0 100,0 100,0 100,0 100,0

wyższe 0,5 6 ,7 6,3 4,3 1,8

średnie \ 15 ,6 22,6 17,3 12,2 6,1

zasadnicze zawodo. 45»** 46,1 . 29,2 12,4 4,8

podstawowe 34,6 23,5 44,4 „ 55,3 43,2

niepełne podstawowe0^ 3,1 1,0 2,7 15,7 43,7

nieustalona 0,6 0,1 0,1 0,1 0,4

• KOBIETY

OGdJEBM 100,0 100,0 100,0 100,0 100,0

wyższe '

średnie *

zasadnicze zawodowe

1,1 7,3 4,7 1,6 0,5

27,4 36,0 24,1 9,8 4,'-i

36,4 26,9 15,5 5,5 1,8

podstawowe 32,7 27,0 53,8 58,9 38,4

niepełne podstawowe % 8 0,7 3,8 24,1 53,7

nieustalona 0,6 0,1 0,1 0,1 0,8

a/ Łącznio z pomaturalnymi i niepełnym wyższym, b/ Łącznie z ale - pełnym średnim, c/ Łącznie z osobami bez wykształcenia szkolne­

go. ' '

8. I 'i'

Jak wynika s danych zawartych w tabl. 6, brak wykształ­

cania podstawowego Jest w większym stopniu udziałem kobiet ni*

mężczyzn, różnica ta wynosi /+ 19,2 pkta/.

Samo zjawisko braku wykształcenia podstawowego jest dziś odwrotne. Wskazuje na to fakt, te w grupie wieku 1 5 - 2 4 lata, odsetek nie posiadających pełnego wykształcenia podstawowego Jest u kobiet nltssy o 1,3 pkta alt u mężczyzn.

W strukturze społeczeństwa «&. wykształcenia w woje wódz twle częstochowskim dokonał slf prawdziwy przewrót.

• • . I

2. S t r u k t u r a , s p o ł e c z n o - z a w o d o w a l u ­ d n o ś c i .

JBodstawowych informacji w pełni charakteryzujących spo­

łeczno-zawodową strukturę ludności dostarczają spisy powszechne.

Zasadniczy charakter zmian w strukturze społeczno-zawodowej ludności wynika z przeobrażeń społeczno-gospodarczych.

Wśród cech społeczno-zawodowych mieszkańców województwa na uwagę zasługuje główne źródło utrzymania. Według danych spisu powszecnnego z 1978 roku, 62,4 % ludności województwa utrzymywało się ze tródeł poza rolniczych. W porównaniu z rokiem 1970, ludność ta wzroBła o 1,3 X* fakt ten przesądza o charakterze przemysłowo - rolniczym województwa częstochowskiego.

Tabl, 7 STRUKTURA LUDNÓSCI WEDŁUG &S&DŁA UTRZYMANIA

LATA Ogółem Utrzymujący się z pracy Utrzymujący się z niezarobkoweg źródła

poza rol­

nictwem

w rolnictwie OGÓJEBM_Si

,1970 100,0 61,6 27,0 11,4

1978 100,0 62,4 £>,7 16,9

MIASTA . /

1970 100,0 78,6 6,5 14,9

1978 100,0 75,4 5,3 19,3,

w -

197CP 100,0 47,2- 44,4 8,4

1978 100,0 50,1 v 35,3 14,6

W latach 1970, 1976 zmniejszył clę w ogólnilic,. •>>

dności wiejskie;) odsetek' ludzi utrzymujących się ae. - czych o 9*1 pkta, zwiększył eię aatoruast o 2,9 jpłctsi oć£. . ...

utrzymującej się ze żródał pozarolniczych tj. ludności na wsi, a utrzymującej się z pracy w innych działach godpc da:

rodowej. • ’ -

Z danych wynika, że w 1970 reku na wsi utrzyEy^&io siv 6,4 % ludności z nie zarobkowe go źródłu, a w 1978 rcitu jus, ;7

Ha tak duży procent / ? } ,& % / ludności utrzymującej się z ńisi: ■ •• kowego źródła wpłynęło przekazywanie gospodarstw rolnych na. r.i;-e.;-.

państwa w zamian za emeryturę.

Ludność czynna i bierna zawodowo.

Prasy ocenie struktury społeczno-zawodowej ludności i;

tną rolę odgrywają współczynniki wyrażające udział ludności zz:: :.... * zawodowo w ogólnej liczbie ludności. Itapółczynnik aktywności as. - dowe j ludności wyniósł '52,1 %•

Przy ocenie aktywności zawodowej ludności bardzo duio le ­ czenie mają współczynniki obliczone dla poszczególnych grup wi&2.u oraz płci co prezentuje tablica 8.

* najmłodszych grupach wieku aktywność zawodowa.''jest re­

latywnie niska /27,5 % / przede wszystkim ze względu na znaoany odsetek uczącej się młodzieży, W starszych grupach aktywność * ro­

śnie osiągając maksimum /S9»2 % / w wieku 2 5-44 lat, a następni-.- maleje /do 20,8 % / w wieku powyżej 75 let. Ha szczególny us^ę zasługuje bardzo wysoka aktywność zec a-«r& w starszych grupaoh wieku wśród ludnoaci rolniczej. Dotyczy to zarówno cęzccyzn jak i kobiet.

Współczynnik aktywności mężczyzi pracujących poza roln..- ctwem rosną wraz z wiekiem badanych, osiągając makfiłtua w <—'u; i;

wieku ?0 - 34 lata, podczas gdy w rolnictwie - w grupie 45 - 49 lat, aoy następnie maleć. '

Współczynniki rjrtywności kobiet pracujących poza roi.-.:

ctwem również rosną wraz z wiekiem badanych, osii.-ojąc n&jv,,;i. <

wartości w grupie wieku 40 - 44 lata, a wtrod zatrudnionych v\r;.j nictwie w grupie wieku 5 0 - 5 ^ l*ta.

I

s « b i. 8 ■spftMZEnraa: A i r m o f i c i zawodowij itra ro e c i 1978 R- 10

r a t

piać

Ogólna Poia rolnictwem W rolnictwie Liosba czynnych zawodowo przypadająca na 100 OBÓb

goÓdsm 52,1 46,9 . 68,9

ajtozrJiiu w tym w wleJcu

57,8 56,8 68,8

15 - 19 31,5 21»° 33,5

20 -24 83,8 83,7 84,3

25 - 29 95,9 95,6 97,5

50 - 34 96,1 95,? 98,5

35 - 39 94,9 94,2 98,4

4 0 -44 93,9 92,8 99,2

45 ** 49 91,8 • 89,9 . 99,4

50-54 87,2 83,7 99,2

55 - 59 81,7 74,4 99,2

60-64 66,0 44,9 99,0

65 - 69 48,2 14,1' 97,2

70-74 38,8 6,0 . 92,9

75 - 79 30,9 3,0 83,0

80 lat 1 więcoj 17,3 « 1,4 58,5

I0B2ETT w tym w wifektt

46,6 39,0 69,0

15 - 19 23,2' 23,3 23,1

20 - 24 69,5 69,2 71,2

25 - 29 74,6 73,1 , 82,9

30-34 79,7 76,6 91,7

35 - 39 82,8 • - 78,4 95,2

40-44

, 4 5 - 4 9 ,

84,3 79,6 96,6 1

81,7 73,4 97,3

50 - 54 74,9 61,1 , 97,4

55 - 59 62,7 39,9 95,9

60-64 43,9 11,1 92,8

65 - 69 32,5 3,5 86,5

70-74 22,6 1.5 73,9

, 75 r- 79 . 14,8 0,9 54,8

90 lat 1 więcej

♦ •

i 6,8 0,6 28,6

Tabl. 9 msFtooznnrm aettwhoóci słutodousj nfcczrar i kobht

\ >

11-

W1SZCZG- Miasta Wieś

GftLHffiSIK ogółem poza w rolni­ ogółem poza w rolni­

♦ rolni­ ctwie rclnl- ctwie

ctwem c.twea

MęŻCZTŻNI 55,4 54,6 66t6‘ 60,1 55,0 69,2

KOBIETY 42,7 41,5 59,9 50,4 34,9 70,2

Amplituda, waha A współczynników aktywności zawodowej lud­

ności wynosi od 41,5 do 70,2. Najwyiazy współczynnik został oolą~

gnięty przez kobiety pracujące na wsi w rolnictwie. Ha tek dużą aktywność zawodową kobiet wpływa wiele oaynników a między innymi*

względy ekonomiczno., skłania,jąc*j kobiety do podejmowania pracy w celu uzystaisia earnodzielności finansowej, bądź uzupełnieni*

budżetu rodziny oraz aspiracje zawodowe.Aktywno66 zawodowa męż - czyzn w miastach Jeat wyżaze od kobiet o 22,9 %. natomiast na wsi o 16,1 Ji.

Wpływ poziomu wykształcenia na poziom współczynników aktywności zawodowi* nie podlega dyskusji. aktualną strukturą ludności naszego województwa według wykształcenia a uwzęlędcle­

niem płci i wieku obinzuje tabl. 10. >

Informacji o stopniu wykształcenia ludności województwa częstochowskiego •/ wieku 15 lat i więcej dostarczyły spisy pow - szecbne 1970 i 1978 roku. Bonę obrazujące strukturę ludności wo­

jewództwa według wykształcenia w latach 1970 i 1978 prezentuje tablica nr 10.

Zarówno w 1970 roku Jak i w 1978 najliczniej reprezento­

wana była grupa ludności x wykształceniem podstawowym. His mniej­

sze znaczenie ma wzrost Hoaebny grupy ludności z wykształceniem zasadniczym zawodowym średnia i wyższym.T

Obraz zmian w dynamice wykształcenia w okresie 1970-1978 jest bardsro korzystny ! ludność e wykształceniem wyższy* zwiększy­

ła się /prawie dwukrotnie/, średnia /o 62,0 % / , zasadniczym za­

wodowym /o 67,9 %/% zmniejszyła się natomiast liczba osób z wy­

kształceniem podstawowym /o 6,0 % /.

Przedstawiono dane w tabl. 10 po*walają zorientować się w różnicach w poziomie wykształcenia ludności aiędsy miastem 'a wsią.

Tubi. 10 LDiaroiC »c«bw6dzt»a w u u c a 1970 1 1978 w/g wtkbztał - (BIZA

Ludność « '

WIISZTALaSJłlB * tys. w *

1970 • 1978 1970 1978

wyższe 8193

OGÓffiM

17688 2,2 . 3,9

śr«dnle 54095 87638 14,6 19.4

zasadnicze zawodowe 60676 101920 16,4 22,5

podstawowe 247007 245069 66,8 54,2

Razem 369971 452315 100,0 100,0

wyżeze 7098

MIASTA

14945 3,5 6,3

średnie 40187 63350 20,0 26,8

zasadnicze zawodowa 35942 ' 51860 17,9/ 21,9

podstawowe 117710 106433 58,6 45,0

Razem 200937 236588 100,0 100,0

wyiaze 1095

WJEŚ

2743 0,7 1,3

średnie 1?.V38 24288 8,2 11,2

zasadnicze zawodowe 24734 50060 14,6 23,2

podstawowe 129297 138636 76*5 64,3

Razom 169034- 215727 100,0 100,0

0 ile dano bezwzględne aą karzyatnieJeaa dl* miast, o ty­

ła analiza dynamiczna wypada zdecydowania lepiej dla wal.

Cynika to z następu., ■. -.ych danych!

- w rozpatrywany* olcreale /1970 - 1978/ ludność z wykształceniem wyłazy* na wal zwl?fcstyia sl« o 130,5 %t » miaataoh zaś « 11 0,6% - ilość ludności a wykształceniem średnim na wal wzroała o 74,6 %,

w alaatach o 57,6 %, '

- llczaa ludności i wyiai z utlc e ulem ztóuadniczym zawodowym aa • wsi wzroaia o 102,4 %, w miastach tylko o 44,3 %• * Udział ludności z wykształceniem podstawowym w analizowanym olcreale zmnlejazył alt w miaatach o 9,6 %, natomlaat na wal

•

zwi~kazyl

sle

Do scbaralcteryzowtmia ró~.::.ic w pa.zio:r.:.ę 'll'lioszknńe6w r.Uast i wsi, poslUźą: ~ ze .s.:;)isu

z 1978 roku. zar.Ueszczone w tabl. 10J

.

.. %la 100 osób- z wyk.eztałcerdam 'RJ"ŻS:z:>"lll 64-,5 % tJi~s:;;,;.."', l(' r~-

stach 1· ~lko 1515 ~ na wsi,

• oso·lzy' z vi:ykaztałeeniem śx~ed!l1.m ste..r.a.ow.ią w l:li?....J4.t:~cl\ :22₁2 :; • og64:.u ludności w wieku po~żej 15 lat, na

wai

··ogółu osób z wykształceniem i:l'e.dr.1:n. w mie.eto.:c~ v.ics~-~:;, ~:::.. ~ ; ~

M wsi 27,7 %, · . ' • ~~

- osob;r z wykształceniem zasadhicz;rm za\\'oclt>w;r-n z-.::n.up-;~-:,4 --:· ~.:>.::.:.­

ste.ch 18.2 % ogółu ludno6ci w w~alcu J?Clój~r.j '15 lc.-::1 a .~:~. r:-::i .-.

1? 15 %, eposrÓd ogółu osób· z w;:rkształccr.i.<S.m .:asl.t'!J:ir.c:::.: ·~a ^{.. ·;-}

\ ' .

dow;rm

;o,

.. osób' z wyksttaił:.ceniem podste.woWJ"'II j~~t w ~ia:.t;;~c~·· ?>'1,3 ;·., a na' wsi 48,4% ogółu lud.noś~i w

wieku

Ludnoś6 ezymia zawodowo -r wojewćdŻ't:vie cz~.s:·.;::c.·tt.;,,.,l:il:.

w okruia ośXIIJ,u lat WZ:I"9Sla o 1 ,? ~.

WaŻilYJII zagadnieniem we wlaśeiwej pol.l.t.cy'ce s,;;'-ll:.c:;:r·-·

goapodarcr;e;1 ;tes'\i eta.n czynnej zawodOwo luO:r;.cte:i w yOe.:::l~~gC.l.t..::r.:.i..

dl:18.łaeh go spoda.fki IlłU'O dowe ;l.

' Strukturt tt p~zentuje poni:t.a<.l\ tabllcJ:

!rabl. 11 . LUDNaśO CZYNNA ZAWODOWO' OGOmtr.

-

DZIAŁY GOSPODARKI LudnOść eeynM z:tWOd9~0

l

~'t':'.'w:t""~:':'~

NJ.RODOW!!l J ^·l....;_

1970 197S

., l

-·

\

w Uczbach bez- 19'70=·1 00

l

.-zgl~dn:rch ł

l l

) l

OGb,mM 3?9648 ,386123 101,? 1CI0₁0

!

l?:-ze~d 126348 140877 111.5 3;i,3

l .

.

B114owu:lottro 22991 29846 ' 129.8 Gt1 l ^...,

)

L.tni~two 2789

zc , Glf. 95,5 o_,-,

:&oln1etwo 'tJ-aA~Sport 1 ~c•• 1,52122 120:595 _' 79,1 ~.l

l j

no86 1??29 2C?98, 118,4 4-,7 "' _·'

.&.n~l 1'7960 2379tl

l

^!

l 1

. .

' /

B ab i. 11 Luaroćfi azn m , zawodowo octóas* /d o k ./

14

DZIAUT GOSPODAHEI

Ludnośó czynna zawodowo Wnka-au.u. stru­

ktury

NAR0D0W5J 1970 1978 1970 1978

i w liczbach bez­

względnych 1970=100 ogółem 0 100 Gospodarka komuaal-

aa i aleaakaniowa 6674 9498 142,3 1,7 2.5 /Sauka 1 roawój te­

chniki, Oświata 1 wychowanie, Kul­

tura i srtvka 13607 15271 112,2 ' 3,6 4,0 Ochrona zdrowia

1 opieka społeczna, kultura flaycŁna, turystyka 1 wypoczy­

nek 7506 10453 139,3 2,0 2,7

Administracja pań­

stwowa i pozostałe

działy 11922 12323 103,4

*

3,1 3,2

» \ W latach 1970 - 1973 liczba czynny oh zawodowo poza rol­

nictwem Wzrosła o 30202 oaoby 00 a sanowi 16,8 %, natomiast w rol­

nictwie zmniejszyła się o 31727 oaób tj. o 20,9 %. Spośród nie­

rolniczych dzlałdw gospodarki narodowej 36,5 % ludności czynnej zawodowo występuje w przemyśle.

' Z ronr -,)oa przemysłu ldsle w parze rozwój pozostałych aierjlnioaych działów gospodarki narodowej, priy czyn takie działy Jaki gospodarka konunalr.« 1 mieszkaniowa, ochrona zdrowia 1 opie­

ka społeczna, handel, budownictwo, transport i łączność legitymu­

ją sl* Jeszcze większym ten©ea wzrostu niż przeorał.

Wskaźnik struktury ludności czynnej zawodowo w 1978 r.

w przenyśle wynióał 36,5 % 1 wzrósł w porównaniu z rokiem 1970, o 3,2 pfct, natomiast w rolnictwie zmalał o 8,9 pkta i wynosi 31,2 %, świadczy to zarówno o odpływie ludności Jak-również powol­

nym tempie imoiroczefalenia produkc.li rolnej, w porównaniu .* in­

nymi działami goopódarki narodowej.

Z danych wynika, że w 1970 roku 59,5 % czynnych za­

wodowo pracowało w gospodarce uspołecznionej, a w 1978 r. odaetek

ten wynooił 63,8 %. 15

Taol. 12 LtTDNOSft CZIOTfA ZAWOBOtO OOÓłBM

WYSZCZBG&LNIBHIK

LATA

» 1970 i97e

ogółem miasta wieś ogółam miasta wieś OGONEM 379648 157627 222021 386123 1-7^67 211256

Przemysł 126348 80077 **6271 140877 84901 55976

Budownictwó 22991 11743 11248 29846 17105 12741

Rolnictwo 152122 1793? 134185 120395 13972 106423

Leśnictwo 2789 548 2241 2664 546 2113

Transport i łącz­

ność 17729 8339 9890 20998 104*3 10555

Handel 17960 11041 6919 23798 14263 9530

Gospodarka komu­

nalna i aieszak-

niowa 6674 525> 1421 9496 7i50 2348

Nauka i rozwój te­

chniki, Oświata i wychowanie. Kultu*

ra i sztuka 13607 8670 4937 w

15271 ¹⁰¹⁸² 5089 Ochrona zdrowia i

. opieka społeczna, kultura fizyczna, turystyka 1 wypo­

czynek * 7506 5877 1629 10453 7704 2749

Administracja pań­

stwowa 1 pozosta­

łe działy 11922 8142 3780 123225 8596 3727 Rozmleszcaenie ludności cnynne.J s&w&dcwo v przekroju miasto - wieś wskazuj*, fce i

- udział ludności czynnej zawodowo n« wsi był nl*»«sy nit w mla- atach 1 wyniósł.i w 1970 roku 58,5 *»'« 1978 roku Ju£ tyko 54,7 %. \

^Biorąc ca podstawę wyniki dwóch ostatnich spłato powos.achnych /1970, 1978 r./ nalefty zaznaczyć, fce ludność c*ynna zawolnwo

t

w rolnictwie smaląJszyła się o 31727 osób /20,9 % /, » miastach o 3965 osób /22,1 % / , na wal o 277^2 osoby /20,7 */.

W 1970 roku ludno o ó czynna zawodowo w rolnictwie ia ta rani* mla*st stanowiła 11,8 %, n«i wsi 88,2 %, natomiast w 1978 roku odpowiednio 11,6 % 1 88,4 %.

Źródłom danych dotyczących ludności nie tylko czynnej zawodowo ala 1 bierne J, aą spisy powszechna. Według spisu powag*

chnego z 1978 r. w ogólnej liczbie ludności, bierni zawodowo ata- nowill 47,9 % , w miastach 51,3 5, na wsi 44,8 %.

Ogólna liczba biernych zawodowo w wieku produkcyjnym wynosi 81535 osób. Główne przycsyny nieaktywności zawodowej to, posiadanie ranty i emerytury /JO,7 % /, wychowanie dzieci 29<8 %,

nauka w szkol* /20,9 % /, brak odpowiedniej pracy A, 5 %/, bezpłatna urlopy opiekuńcze /4,1 % /.

i

II. STAN I STBOKTUKA ZATRUDNIENIA.W GOSPODARCE TJ3P0EECZNIC1BJJ W/G DZIAŁÓW GOSPODARKI NARODOWEJ.

Analiza niniejsza zoatała opracowana w oparciu o spra­

wozdania roczne o stanie 1 ruchu zatrudnionych na form. Z-d, dotyczyć będzie tendencji zmian zachodzących w strukturze zatru­

dnienia województwa częstochowskiego w latach 1976 - 1980 w go­

spodarce uspołe czulonej.

Dynamikę 1 strukturę zatrudnienia w gospodarce uspołecznionej we­

dług oziałów gospodarki narodowe j'iluś truje tabl. 13.

* ■ W latach 1976 - 1980 zwiększono stan zatrudnienia przed* wszystkim w takich działach jakt transport 1 łączność, han­

del, gospodarka komunalna, oświata 1 wychowanie, ochrona zdrowia, opieka społeczna i kultura fizyczna. 2 przedstawionych danych wy­

nika również szczególna rola przemysłu w warunkach województwa f s skupia ona połowę zatrudnionych w gospodarce uspołecznionej.

Wskaźniki dynamiki obliczone dla poszczególnych działów gospodar­

ki narodowej są zróżnicowane, od 18,2^(10 119,4 %.

W analizowanym okresie obserwuje się spadek zatrudnio­

nych w aferze produkcji materialnej w porównaniu z 1976 r. o 3,1 %,

na korzyść zatrudnionych w aferzo poza produkcją materialną

o 6,0 #. ■* '

Charakterystyczną cechą zachodzących przeobrażeń jest również to, że zatrudnienie w przemyśle w porównaniu do 1976 roku

' J

zmniejszyło się o 2 ,8 tya. osób tj.o 2,5*.

Tabl. 13 ZATEUDK1EHIE V GOSPODARCE USPOZECZHIOaSJ W DEIAŁ&I

GOSPODARKI NARODOWEJ _>

' Stan w dniu 31 • XII.

17

1976 1978 1980 Wskaźniki

DZIAŁT OOBPOmBD

NARODOWEJ 'frtra-i nr»«*r>V» 1976-

■100

struktury w %

1976 1980

•

ogC^izem 226,1 226,0 222,1 98,2 100,0 100,0- Przemysł 112,1 113,1 109,3 97,5 49,6 50,0 Budownictwo 19,'7 18,8 15,4 78,2 8,7 8,3

Rolnictwo 14,5 14,5 13,9 95,9 6,5 6,4

leśnictwo 3,5 3,1 3,1 88,6 1,5 1,4

Transport 1 Łącz­

ność 18,6

I

17,8 18,8 101,1 8,2 7,9

Handel 18,1 18,7 19,1 105,5 8,0 8,3

Pozostałe 'gałęzie produkcji mater­

ialna J 1,2 1,3 1,4 116,7 - 0,5 0,6

Gospodarka komu­

nalna- 4,9 5,4 5,6 114,3 2,2 2,4

Go spodarka mieszka­

niowa 2,5 2,5 ' 2,7 108,0 1,1 1,1

Oświata, Nauka 1

rozwój techniki 13,4 13,8 14,3 106,7 5,9 6,1 Kultura 1 sztuka 1,4 1,3 *,3 92,9 0,6 0,6 Ochrona zdrowia 1

kultura fizyczna 9,3 10,0 11,1 119,4 4,1 4,4 Administracja pań­

stwowa 1 wymiar

sprawiedliwości 3,0 3,1 3,1

i

103,3 1,3 1,4

Finanse 1 ubez­

pieczenia 1,7 1,9 1,9 111,8 0,8 0,8

Pozostałe gałyzie produkcji niema­

terialnej 2,2 0,7 1,1 116,7

<

1,0 0,3

Ąt

V str aktorze zatrudnienia w*dług działów gospodarki narodowej w podziale aa mlaato-«leś występują smaczna róŁnice wy­

nikająca za specyfiki działalności produkcyjnej i usługowej w mia­

stach i na wal.

Wskaśnikl struktury zatxadnienia według działów gospo­

darki narodowej z podziale* na miasto 1 wieś zawarte 84 w poniż­

szej tablicy1

Tabl. 14 BTBUEDURA ZATHIJBHIENIA WEDŁUG DZIAŁ&W GOSPODARKI NARO- DOWSJ Z PODZUfflM STA MIASTO I WIEŚ

DZIAŁ? GOSPODARKI 1976 i 1980

NARODOWSJ miasto wieś miasto wieś

OGilZEIł 100,0 100,0 100,0' 100,0

Przemysł 52,0 40,5 53,3 32,9

Budownictwo 10,0 5,1 7,7 3,9

fiolnlctwo. *2,3 18,7 2,5 21,3

leśnictwo 0,4 4,9 0,4* 5,3

Transport i ŁącznoAć 9,4 4,8 9,1 5,9

Handel 7,6 9,1 8,0 10,7

Pozostałe gałęzie produkcji

materialnej 0,4 0,9 0,6 0,9

Gospodarka komunalna " 2,8 0,1 3,1 * 0,4 Gospodarka mieszkaniowa oraz » .< ^- niematerialne usługi komu-

1,5 0,1 1,5 0,1

Nauka i rozwój techniki 0,1 0,0 0,2 0,0

Oświata 1 wychowanie ,, 5,1 10,1 5,2 11,1

Kultura i sztuka 0,5 0,6 0,5 1,1

Ochrona zdrowia 1 opieka /

społeczna *,5 2,3 • 5,0' 3,0

Kultura fizyczna Ą turystyka 0,2 0,1 0,4 0,2 Pozostałe branie usług nie­

materialnych 1,0 V 0,1 0,2 0,1

Administracja państwowa i wy­

miar sprawiedliwości ' 1,2 1,6 'I »2 2,0

Plnaaae 1 ubezpieczenia 0,7 0,7 0,8 1,0

Pozer, tał*

/ • V ■ 0,3 0,1 0,3 Q»1

N - ts

Zatrudnienie w miastach stanowi 79,9 % ogółu zatrudnio­

nych w województwie', w porównaniu do rpku 1976 aaBt«g>ił wzrost zatrudnienia w miastach o 4,9 %, natomiast ca wsi spaa&k o 21,6 %.

Odpowiednie przesunięcia w strukturze zatrudnionych we­

dług pici można zaobserwować na przestrzeni ostatnich lat.

Struktura zatrudnionych według płci w latuca 1976 - i960 kształtowała się następująco i

(PISZCZĘ G&LffBIUE

r—4----

1976 1977 ' 1978 1975 i$sd*

OGÓBSM 100,0 100,0 100,0 100,0 ‘100,0

Mężczyźni 56,3 56,6 55,6 55,0 5 '*,6

Kobiety 43,7 43,4 44,4 45,0 4 5,4

Z przo dstawionych danych wynika, ie w etrukturse za­

trudnienia według płci w analizowanym okrasie aasiiy istotne / zmiany« udział mężczyzn zc/ue jszył si.% w poró*a«niu z 19?ó r.

o 1,7 pkta na korzy ić kobiet. * Dynamikę, i s truktura zatrudnienia*

*ażcyn elementem w analizie zatrudnienia jest poziom wykształcenia zatrudnionych. Obserwuje się stałe zwiększenie licz­

by zatrudnionych z wykształceniem wyżssym i Aradnim zawodowym.

Dynamika zatrudnienia w stosunku do roku 1976 w każdej jrupie wykształcenia ponadpodstawowego była wyżss* niż dynamika wzrostu zatrudnienia ogółem, przy czym aejwyżezc. była w grupie pracowników z wykształceniem wyższym. Spowodowało to korzystne umiany w strukturze zatrudnionych według wykształcenia.

Odział zatrudnionych w każdej grupie wyksatałcenia ponadpodstawowego był w 1980 roku wyższy niż w latach poprzednich.

Zatrudnieni e wykształceniem wyższym vt 1930 rc.ru sta­

nowili 6,6 * ogółu zatrudnionych, a kobiety posiadające ^kształ­

cenie wyższe stanowiły 6,8 % ogółu zatrudnionych kobiet. Liczba

^Utrudnionych osób z wykształceniem wy:,Bz;T» w porównaniu do roku 1976 wzrosła o 37,0 %, z wykształceniem średnim zawodowym o 3Q,7':*, t wykształceniem ogólnokształcącym o 7,2 J*, z zaeaóaicęyn zarodo­

wym o 7,2 %, natomiast liczba osób t wykształceniem po4nta?rov;m zmalała o 20,4 %. Nie oznacza to jednak rówaomieJtiego roc=siec»c:«- nin kadr w poszczególnych działach gospodarki narodowe f.

Dane zamieszczone w tablicy 15 ilustrują zmiany w stru-

2&bl« 15 StEUETUHA ZAIRUIWIEHIA 1BBŁUG POZIOMU WYKSZTAŁCENIA

wre ZC2HGÓLHa mik 1976 1980

» w liczbach

bezwzględnych w

oiaetkach

w liczbach bezwzględnych

w

odsetkach

Dyna*ika 1976*100 PR2EMISŁ

w tym: z wykształcenia*

110654 100,0 106433 100,0 96,2

- wyśssy* 2912 2,6 3756 3,5 129,0

- ar* dnia łłwodowya 12010 10*9 15221- 14,3 126,7

- średnie ogólnokształcący* 5588 3,2 3970 3,7 ^ 110,6

— zasadniczy* zawodowy* 29896 27*0 33175 "S. 31 #2 111,0 3UD0WICOT0

* ty* i z wyksztalc**ie*

19390 100,0 15043

i 100,0 77,6

- wytaay* - 772 4,0 841 5,6 108,9

- średnie zawodowy* 2531 13»1 2687 17,9 106,2

- średni* ogólnokształcący* 775 4,0 585 3,9 75,5

— zasadniczy* zawodowy* 5581 28,8 4671 31,1 83,7

K0UIC2W0

w ty*i z wykształcenie*

137*0 100,0 13134 100,0 95,6

- wyższy* 4681 '■* 3,4 687 5,2 146,8

- - średni* zawodowy* 2463 17,9 3042 • 23,2 - 123,5

- średni* ogólnokształcący* 481 3,5 525 4,0 109,1

- zasadniczym zawodowy* 2961 51,6 3067 23,4 103,6

Tabl. 15 STBUKTUEA ZAIHUUUENIA ®DŁUG POZIOMU WYKSZTAŁCĘ H U /d o k ./

WYSZCZEGÓlfllENlB

1976 1980

w liczbach w W liczbach w Dynamika

bezwzględnych odsetkach bezwzględnych odsetkach 197&-100

THAKSPOBT I ŁŁCzaOfeft 18335 100,0 18282 100,0 99,7

« tym: s wykształcenie® \

- 1*

- wyższy® 204 357 9,0 175,0

- średnia zawodowym 2180 11,9 2969 16,2 136, a

r średnia ogólnokształcącym 1185 6,5 1368 - 7.5 115,4

- zasadniczym zawodowy* 4230 23,1 4954 27,i 1*7,1

HANIE! " 17316 100,0* 17422 100,0 100,6

w tym: z wykształceniem ^f

- wyższym 316 * 1*8 475 2,7 .50,3

- średnim zawodowym 3039 17,6 3720 21,4 122,4

- średnim ogólnokształcącym ' 1025 11,1 1928 11,1 168,1

—-zasadniczym zawodowym ^ 5083 29,4 5363 30,8 105,5

OŚWIATA I WYCHOWANI* 12208 100,0 13046 100,0 106,9

w tymi z wykształceniem \

- wyższym 3073 24,9 4824 35,4 150,5

- średnim zawodowym 4359 35,2 4504 34,5 103,3

- średnim ogólnokształcącym 586 4,8 647 5,0 110,V '

- zasadniczym zawodowym 499 4,1 532 4,1 106,6

✓

Tabl, 15 STRUKTURA ZATRUDNIENIA WEDŁUG POZIOMU WTK8ZTAŁCBNIA /d o k ./

WTSZC2EG&IJłIENIS

1978 * 1980

w liczbach bezwzględnych

w

odsetkach

w liczbach bezwzględnych

w

odsetkach

Dynaaika 1976=100

OCHRONA ZDROWIA 8626 100,0 9760 100,0 113,1

* tyat z wykształcenie* •

- wyższy* 1112 12,9 l 1361 13,9 122,4

- średni* cawo4owyv J098 ' 35,9 3792 38,9 122,4

- średnia ogólił«ksetal<jącya 526 6,1 780 8,0 - 148,3

— zasadniczy* zawodowy* 777 9,0 1005 10,3 129,1

ADMINISTRACJA ' 29*5 100,0 2402 100,0 81,6

•

w tyas s wyksctałceniea , ‘

- wyższy* 554 18,8 446 18,6 80,5

— średnia zawodowy* 976 33,1 980 40,8 100,4

v - średnia ogólnokształcący* 961 32,6 746 31,1 * 76,4

- zśsadniczy* sawodowya 81 2,8 48 2,0 59,3

FINANSE 1604 * 100,0 14tO 100,0 87,9

w tya: s wykształceniea «

— wySsiyis 98 6,1 128 9,1 130,6

. * średnia zawodowy* 646 40,3 653 46,3 101,1

- średnia ogólnokształcący* 587 x 36,6 434 30,8 73,9’

— zasadniczym zawodowy® 49 3,1

•

52 3,7 106,1

>

’— • - *

I >

ktrurze zatrudnienia i w poziomie wyfcsrtai cenla ponadpodstawowego w wybranych d*iałach gospodarki narodowej.

Ha przestrzeni omawianych lat wzrost udziału pracowni­

ków z wykształceniem wyższym wystąpił w niżej omawianych dzia­

łach gospodarki narodowej! transport 1 łączność o 75fO%, oświa­

ta 1*wychowanie o 50,5 *» handel o 50,3 %t rolnictwo o 46,8 %,

finanse o 30,3 X, przemysł o 29,0 %, ochrona zdrowia o 22,4 %,

Hajwlększy odsetek zatrudnionych, s wykształceniem wyższym w ogólnej liczbie zatrudnionych pracowników posiada oświata JP wychowanie - 35,4 %, administracja i wymiar sprawie - dliwości - 18,6 %, ochrona zdrowia i opieka społeczna - 13 ,9 %•

W latach 1976 - 1980 obserwuje się więc zróżnicowane tempo wzrostu kadr wysoko kwalifikowanych. Na uwag? zasługuje zwiększenie zatrudnienia pracowników z wykształceniem wyższym w transporcie 1 łączności /o75,0 % /, oświacie 1 wychowaniu /o 50,5 % /, handlu /o 50,3 %/, w rolnictwie /o 46,8 */, finan­

sach /o 30,6 $8/,"oraz przemyśle /o 29,0 % /,

Podobne zmiany zanotowano również w dynamice zatrudnie­

nia pracowników z wykształceniem średnim zawodowym. Najwyższe tempo . wzrostu liczby pracowników z wykształceniem średnim . za­

wodowym, zanotowano wr transporcie i łączności /o 36,2 %/, prze­

myśla /o 26,7 J6/, rolnictwie /o 23,5 %/, handlu i ochronie zdro­

wia /o 22,4 % /.

Natomiast do działów mających najwyższy udział w ogól nej liczbie zatrudnionych pracomików z wykształceniem średnim zawodowym należą* finanse - 46,3 %> administracja - 40,8 % , '

ochrona zdrowia - 38,9 %t oświata 1 wychowanie - 34,5 %, prze­

mysł - 26,7 %> rolnictwo - 23,2

Ruch zatrudnionych w gospodarce uspołecznionej.

1. P r z y j ę c i a d o p r a c y .

♦ I

• W 1980 roku do pracy przyjęto 40337 osób, a współ - czynnik przyjęć do pracy wyniósł 17»7 % • Udział kobiet w ogólnej liczbie przyjętych do pracy wyniósł 39,0 %, Ąpiaalka przyjęć do pracy w latach 1976 - 1980 była zróżnicowana. Przedstawia ją po­

niższa tabela:

wyszc2e g6lnie:nie

V

1976 1977 1976 1979 1980

rok poprz<»dni » 100

* OGÓffiM

mężczyźni kobiety

103,7 103,5 104,0

88,8 91,5 84,3

90,2 88,0 94,0

96,8 93,3 102,4

92,5 94,4 89,7 f 1980 *>ku dynamika przyjąć do pracy kobiet była nit- , sza niż dynamika mężczyzn. Natomiast struktura przyjęć do pracy w latach 1976 - 1980 według pici kształtowała się następująco!

WYSZCZEGÓLNIENIE 1976 1977 1978 1979 1980

OG&EBK 100,0 100,0 100,0 100,0 100,0

mężczyźni 61,6 63.5 61,9 59.7 61,0

kobiety v - 38,4 36,5 38,1 W ,3 39,0

Z przedstawionych danych wynika, że w strukturze przy jęć do pracy według płci na przestrzeni lat 1976 - 1980 zaszły zmiany na korzyść kotlet, co świadczy o stale postępującej akty - . wności zawodowej kobiet.

Duże zróżnicowanie w natężeniu ruchu zatrudnionych obserwuje się również w poszczególnych działach gospodarki naro­

dowej.

Tabl. 16 BUCH ZATRUDNIONYCH W POSZCZĘGiOJJTCH DZIAŁACH GOSPO­

DARKI NARODOWEJ.

DZIALI GOSPODARKI NABODOKJ

.Stan w dniu 31.XCI.1979

Ruch zatrudnio­

nych w 1980 r. Współczynniki przyjęci

do pracy

zwolnię ni i

pr*y- jęć

zwol­

nień •

Przanyał 107770 18094 19431 15.5 15,6

Budownictwo 16294 4451 5702 26,9 34,1

Rolnictwo 13223 3136 3225 23,0 22,9

Leśnictwo 2251 355 392 15,1 15,9

Transport 1 łącz­

ność 18463 3172 3353 16,3 16,8

\

Tabl. 16 BOCH ZATRUDNIONYCH 1 POSZCZEGÓLKTCH DZIAŁACH 5CSP0- DAHKI 5AE0D0SBJ /dok./

IZIAŁT GOSPODARKI NAHODOWEJ

Stan w dniu 31.HI.1979

Bach zatru- • dnionych. w 1980 roku

Vap6lowyn - nikł

przyjęci do pracy

zwolnie­

ni * pra

V ... .

przy- Jęć

zwol­

nień,

Handel 17041 3664 3283 19,5 14,7

Pozostałe gałęzie produkcji mater­

ialnej 1236 682 632 . 54,4 48,1

Gospodarka komu­ . •

nalna 5075 1574 1408 30,5 26,3

Gospodarka mieszka­

niowa 2531 628 617 24,1 22,6

Oświata, nauka i , ł

kultura 13925 177* 1586 11,9 9,*

Ochrona zdrowia, •

opieka społeczna i

kultura fizyczna 9906 1956 1571 17,7 12,6

Administracja pań­ #

stwowa i wymiar 1

sprawiedliwości 3038 476 523 14,2 14,2

Finanse i ubezpie­ ✓

czenia 1827 304 265 14,3 10,0

Pozostałe \ 340 71 58 ' 18,2 12,4

OGÓISM 212920 40337

--- -i 42046 17,7 17,4 Wstępna analiza prze da taw±onych współczynników ruchu zatrudnionych dostarcza Bzereguistotnych wniosków. Po pierwsza, współczynniki przyjęć mają większą wartość aniżeli współczynniki zwolnię A. Po drugie,współczynniki ruchu zatrudnionych Mężczyzn rą wyższe / współczynnik przyjęć 21,0 %, zwolnień 22,6 % /, ani­

żeli kobiet'/13 ,8 i 11,1 % /.

Skala wahań współczynników ruchu zatrudnionych jest bardzo du£a,i wynosi ona w obrębie«

przyjęć - oariaum 54,4 % w pozostałych gałęziach produkcji

materialnej , •

26

minimum 11,9 % oświata, nauka i kultura zwolnień - odpowiednio 48,1X1 9,4 %.

Układ tych współczynników, a zwłaszcza zwolnień z pra­

cy wskazuje na pewną charakterystyczną właściwość, pracownicy wy­

soko kwalifikowani wykazują mniejsze skłonności do zadany miejsoa pracy anite11 pracownicy mniej kwalifikowani.

) Reasumując au/żna stwierdzić, te ruch zatrudnionych województwa częstochowskiego charakteryzuje i

- wyższa ruchliwość mężczyzn, aniżeli kobiet oraz

- niska ruchliwość w działach o wysokich kwalifikacjach zawodo­

wych jak ap» oświata, nauka 1 kultura, administracja i wymiar sprawiedliwości.

, Ogółea w 1980 roku zatrudniono 40337 nowych pracowni­

ków, z tego 24586 mężczyzn 1 1575*1 kobiet. Spośród nowo przyję - tych absolwenci za-.idnlczych, średnich 1 wyższych szkół stanowili 7794 osoby, czyli zaledwie 19»r> %• Najwięcej oczywiście przypadło absolwentów zasadniczych szkół zawodowych, bo aż 3983 osoby. Na­

tomiast 16902 osohy przyjyte *!o pracy pracowały już poprzednio w uspołecznionych i nieuspołecznionych zakładach pracy. Była to więc ta grupa, która najczęściej zmienia zakład pracy. Stanowiła . ona 41,9 % ogółu przyjętych w ciągu roku. Z rolnictwa indywidu­

alnego do Innych działów gospodarki tarodowej przeszło 864 pra­

cowników, w grupie pozostałych przyjętyoh do pracy znajduje się

9167 osób. *

Tabl. 17 PEAOOWNICT :ZJUCHDIWIBia W GOSPODARCE UBPOZECZHIOTBJ HE DŁUG M łlE L ZASOBÓW SIŁY ROBOCZEJ

fcHÓDU ZASOBfW SIŁY Pracownicy przyjęci do pracy w 1980 r

ROBOCZEJ Ogółem w tym

mężczyźni kobiety Ogółem przyjęci do pracy 40337 24586 * 15751 I Przyjęci do pracy absol

weaeit 7794 3698 4096

- zasadniczych szkół zawo i •

dowych

- techników i szkół rów­

3983 2439 15*4

norzędnych 2336 819 1517

Tabl. 17 pracownicy zatrudnieni w gosfodarcs uspobbczuiomej WliWO tafiaŁ ZASOBÓW SIŁY ROBOCZEJ /dok./

27

ŹRÓDŁA ZASOBÓW SIŁ!

ROBOCZEJ

Pracownicy przyjęci do pracy w 1980r.

•ogółem w tym

mężc-ytui kobiety - liceów ogólnokształ­ .

cących 632 96 536

- ozkół wyższych 843 344 49?

II Przyjęci do pracy poza

absolwentamii 32543 20888 11655

- z zakładów pracy us­

połecznionych i nie—

uspołecznionych 17500 12459 5041

- osoby przychodzące do pracy z rolnictwa

indywidualnego 864 518 346

- kobiety powracające .

z urlopu bezpłatnego 2560 - 2560

- pozostali przyjęci do

pracy 11619 7911 5708

i i

Z powyższego wynika, ta mężczyźni stanowili 61,2 :*

^absolwentów zasadniczych szkół zawodowych, 30,8 % absolwentów średnich szkół i 40,8 % absolwentów 3zkół wyższych, w grupie ab­

solwentów szkół ,'ednich ogólnokształcących przewagę miały dziew­

częta 84,8 %. Natomiast w grupie osób ‘przechodzących do innych zakładów pracy 71,2 % stanowili mężczytni. Potwierdza to również wyrażony poprzednio pogląd, że mężczyźni wykazuj* większe skłonno­

ści do zmiany miejsc pracy aniżeli kobiety.

* Analizując przyjęoia do pracy w 1980 roku w województwie należy stwierdzi*, że na ogólną liczbę /40337 osób/ przyoę-cyca do pracy, osoby podejmujące praoę po raz pierwszy /absolwenci szkół/ stano­

wiły 19 ,3 %, w porównaniu z analogicznym okresem rtfku ubiegłmgo nastąpił spadek o 10.4*. Największy udział podejmujących pracę po

raz pierwszy miał miejsce w działach: pozostałe branie usłufę nie­

materialnych - 39,4 X, administracja pańatwow* - 33,8 i.nanse i ubezpieczenia - 33,6 %, ochrona zdrowia i opieka społeczna r 3 1,3 %, kultura 1 sztuka - 29,9 %> oświata i -wychowanie - 29,0 .

Natomiast najmaiejezy udział odnotowano w działach:

pozostałe gałęzie produkcji aaterialnej - 9 ,5 %, goepoćarka komu­

nalna - 9,8 %, goepodarka. nieczkaniową oraz niematerialne usługi komunalne - 9,9 $* leśnictwo *> 5,9 %, nauka i rozwój techniki - 13 ,3 ^%, budownictwo - 15 ,2 ^%•

V ogólnej liczbie pracowników przyjętych do pracy zna­

czną część /41,9 % / w pkali województwa, jak i w poszczogólnych działach gospodarki narodowej, stanowią pracownicy przyjęci z us­

połecznionych zakładów pracy poza rolnictwem. Obok wyżej wymienio­

nej grupy, wśród przyjętych znajdują się między lanymi 1 absolwenci szkół ponadpodstawowych wezystkich typów podejmujący pracę po raz pierwszy /19,3 %/ inna osoby podejmujące pracę po raz pierwszy

/6 ,1 %/ oraz osoby przechodzące do pracy z rolnictwa, Indywidualne­

go /2,1 */. Od kilku lat w ogólnej liczbie pracowników przyjętych do pracy, obserwuje się stałe zmniejszanie się udziału osób prze­

chodzących do pracy z rolnictwa indywidualnego. W 1976 roku - 1286 osób /2,3>%/ w 1977 - 982 osoby /2,0 */, w 1978 - 829 osób /1,8 % /, w 1979 - 75,0 osób /1 , 7 % /, w 1980 roku z rolnictwa indy­

widualnego przeszło do pracy w gospodarce uspołecznionej 864 osoby /2,1 % /. Wśród przyjętych do pracy absolwenci szkół wyższych sta­

nowili 2,1 ^% podczas gdy w 1976 - 1,0 f,

Na uwagę zasługuje stałe zmniejszanie się współczyn­

nika przyjęć i tak w 1980 roku współczynnik przyjęć ukształtował się na poziomie 1 7 ,7 %, podczas gdy w 1976 roku współczynnik przy­

jęć wyniósł 26,0 %.

Wysokie współczynniki przyjęć w 1980 roku wystąpiły w następujących działach gospodarki narodowej! pozostałe branże produkcji materialnej - 66,3 », pozostałe gałęzie produkcji ma­

terialnej - 54,4 %, gospodarka komunalna - 30,5 *, kultura fizy­

czna, turystyka i wypoczynek - 30,1 *, gospodarka mieszkaniowa ora* niematerialne usługi komunalne - 24,1 jt.

2. Z w o l n i e n i a z p r a c y .

Interesujące są badania dotycząoe zwolnień z pracy.

Liczba pracowników zwolnionych w ciągu 1930 roku w zakładach pra­

cy województwa częstochowskiego była wyższa od liczby przyjętych

o 4,2 * i osiągnęła wielkość 42046 osób, a współczynnik zwolnień wyniósł 1 7,4 SE. '

Odlewie dnie aateriały do takiej analizy zawiera poaiż- szt tabele»

' « - • 29*

Tabl. 18 PRACOWHICT ZffOUnSNI Z FHACT V GOBPOOŁflC* OSPOfltCZNIO- HKJ WOJ. CajSTOCHOWSKUCGO «DŁOG HODZAJtf SOZWJĄZJlSZI

omowi o prac* w 1960 roku

WYSZCZEGÓL- Wjlijnxe

Ogółem

.

w tym zwolnieni ‘w drodze

wypowiedzenia przez p«rza»

ciii pracę

prieai* sie­

li na eme­

ryturę lub rentę zakład

pracy

pracowni­

ka

OGÓŁEM 42046 2031 11115 4904 5236

mężczyźni 26405 1598 7919 3830 3071

kobiety 15641 433 3196 1074 2165

Najczęstszą przyczyną zwolnień było wypowiada®nio pra­

cy prze* pracowników. W 1980 roku w stosunku do ogółu zwolnień na własną proóbę zwolniło się 7 1,2 % mężczyzn 1 28,8 % koblat.

Natomiast z inicjatywy zakładów pracy zwolniono 78,7 % mężczyzn 1 21,3 % kobiet. Wreszcie 4-904 osoby porzuciły pracę. Z liczby tej przypada na mężczyzn 78,1 % i kobiet 21,9 %• ® populacji mężczyzn 14,5 * zwolnionych porzuciło* pracę, w populacji kobiet zań Jedynie 6,9 %• Natomiast 30,0 % zwolnionych kobiet przezwało pracę z.-, /łaaną prośbę. s

Kształtowanie się struktury zwolnień według przyczyn zwolnień Ilustruje poniższe zestawienie i

LATA

--- Ogółem

w tyrf zwolnieni w drodze

wypowiedzenia przez porzur- cili pracę

przeszli na emeryturę lub rentę zakład

pracy

pracowrii- K*

w odsetkach I,

1976 *00,0* 6,5 24,5 14,1 9,2

1977 100,0 5.3 28,8 13,5 10,4

1978 100,0 5,0 27,6 12,5 12,0

1979 100,0 3,5 26,9 10,2 14,3

1980 100,0 4,8 26,4 11,7 12,5

Najczęstszą przyczyną zwolnień było wypowiedzenie pre.-

30

cy przez pracownika 26,4 % o m przejście na emeryturę lub rentę 12,5 %.

największy udział zwolnionych w drodze wypowiedzenia przez zakład pracy miał miejsce w działach: przemysł 35,7 %» budo­

wnictwo 15,8 %, transport i łączność 11,0 %, rolnictwo 10,2 %.

Bajonie jazy udział z tego tytułu wyst^ił w działach t leśnictwo 0,7 %, gospodarka mieszkaniowa 0,9 %, ochrona zdrowia

1.3 %• * ,

Hajwiększy udział zwolnionych w drodze wypowiedzenia prze* pracownika wystąpił w działach: przemysł 43,9 %, budownictwo 15.3 *. transport i łączność 8,9 %% rolnictwo 8,2 %, handel 7,7 %,

natom:*\st najmniejszy w działach: kultura fizyczna 0,4 %, leśni­

ctwo 0,9 %t administracja 1,0 %, pozostałe branże produkcji mater­

ialnej 1,6 %, gospodarka mieszkaniowa 1,6 %, ochrona zdrowia Z ,i.

Największy udział zwolnionych z powodu porzuconia pra­

cy miał miejsce w działaoh: przemysł 54,5 %, budownictwo 13,6 %,

transport i łączność 10,2 %, najmniejszy zaś w działach: finanse i ubezpieczenia 0,1 %, kultura fizyczna i administracja 0,3 %,

leśnictwo 1,0 %, oświata 1 wychowanie 1,3 %, gospodarka mieszka­

niowa 1,5 %.

Ba przestrzeni lat 1976 - 1980 zaobserwowano znaczne zmniejszenie liczby osób, które porzuoiły pracę - /1976 rok - 6922 osoby, w 1977 roku - 6^70 osób, w 1978 roku - 5868 osób, w 1979 roku - 4?«0 osób, w 1980 roku - 4904 osoby/.

W wyniku jvze dstawlonych rozważań można, wysunąć suge­

stię, aby więcej uwagi przywiązywano do prawidłowego ustalenia po­

szczególnych kategorii zwolnień. Jedynie taka analiza może przy - czynić się do jurnie jszrsia ruchu zatrudnionych poprzez ustalenie odpowiednich środków zaradczych. Buch zatrudnionych pociąga za sobą, zawsze skutki natury finansowej. Ekonomiczne konsekwencje ruchu zatrudnionych można w rezultacie sprowadzić do dwóch grup czynników powodujących:

- wzrostu kosztów produkcji w związku z kosztami szkolenia, do­

datkami za godziny nadliczbowe ltp.

- spadku wydajności pracy w wyniku braku wprawy nowych pracowni­

ków, pracy w godzinach nadliczbowych ltp.

Tak więc z tego punktu widzenia nadmierny ruch zatru­

dnionych przynosi gospodarce narodowej poważne straty finansowe.

I H . OGÓLNA CHARAKTERYSTYKA HYJTKU PRACY WOJEW&DZCTA.

31

I *

Analiza dotycząca popytu 1 podaży aiły roboczej zosta­

ła przeprowadzona w oparciu o sprawozdania z pośrednictwa pracy na form. ZP-20.

Min-łnną pięciolatkę w województwie częstochowskim cha­

rakteryzował niski przyrost zasobów pracy /około 14 tys. oeób t »*

beo 29 tys. w poprzedniej pięciolatce/.

W okresie tym następowało dalsze uprzemysłowienie województwa po­

przez modernizację wielu zakłAdów /np. Zakłady Sprzętu Motoryza - cyjnego "Polmo" Praszka, Huta im. B.Bieruta w Częstochowie, Zakła­

dy Przemysłu Lniarsldego "Lentex" w Lublińcu/.

V bliskim sąsiedztwie województwa powstawały dwa duże ośrodki przemysłowaT a mianowicie* Huta "Katowice" i Kombinat.Pa­

liwowo-Energetyczny w Bełchatowie. Czynniki powyższe spowodowały, że sytuacja na rynku pracy województwa była trudna.

W latach 1976 - 1960 wydziały zatrudnienia skierowały do pracy ponad 109 tys. osób. Liczba kierowanych do pracy osób t

poszczególnych latach jest zróżnicowana, a mianowicie zaznacza się spadek skierowań w latach 1978, 1979. Na tan stan wpłynęły głównie stosowane w tym okresie czasu ograniczenia 1 blokady za­

trudnienia zarządzane centralnie. v

Niezależnie od tych uwag analiza skierowań*do prący wskazuje na wiele ciekawych zjawisk.

Charakterystyczne tendencje przeobrażenia strukt-ory skierowań do pracy według płci przedstawia poniższa tablica*

Tabl. 19 STRUKTURA SKIEROWAŃ DO PRACY WEDŁUG PŁCI W LATACH

1976

1980

LATA

Skierowani do pracy Wsfcażnikl struktury ogółem w tym * •

mężczyźni kobiety mężczyźni kobiety

1976 27331 16787 1054* 61,4 38,6

1977 30497 19937 . ' 10560 65,4 34,6

1978 26097 16911 9136 64,8 • 35,2

1979 25769 15900 9869 ■ 61,7 38,3

1980 30243 19460 10783 64,3 35,7

32

I

Liczby bezwzglęóub wskazują na pewne wahania w skiero­

waniu do pracy kobiet, a więc pewien spadek w latach 19 7 8 '1 1979, a z kolei wzrost w 1980 roku. Natomiast w skierowaniu mężczyzn najwyższy spadek skierowań do pracy obserwuje się w 1979 roku.

Wskaźniki struktury skierowań do pracy według płci są zbliżone do krajowych 1 wynoszą dla mężczyzn 64,3 %, kobiet 3 5,7 %<

dla kraju odpowiednio 65,4 % i 34,6 %.

Istotnym czynnikiem w procesie produkcji są kwalifika­

cje zawodowe pracujących. Należy więc z tego punktu widzenia spoj­

rzeć na strukturę skierowań do pracy. Niezbędne do tego celu wskaźniki zawiera tabela.

Tabl. 20 STRUETOBl. KWALIFIKACYJNA SKIEHOWAfl DO FRACT W WOJE - WfiDZTWIE •

Wskaźniki struktury w procentach f

LATA robotnicy

wykwalifi­

kowani

robotnicy niewykwali­

fikowani

pracownicy na staw nowiskach nierobo­

czy ch

1976 36,9 51 ,0 12 ,1 ,

1977 41,9 47,8 10,3

1978 37,9 49,5 12 ,6

1979 41,5 46,1 12,4 i

1980 40,0 50,1 9,9

Zmiany w latach

1976 - 1980 +3,1 -0,9 -2,2

W prezentowanej tabeli na szczególny uwagę zasługują wskaźniki dotyczące robotników wykwalifikowanych. W porównaniu do roku 1976 nastąpił Wzrost udziału robotników wykwalifikowa­

nych, w ogólnej liczbie skierowanych do pracy. Proporcja ta zwię­

kszyła stę z 36,9 % do 40,0 %. Odmienną tendencję wykazują zmia­

ny wgka&iika dla robotników niewykwalifikowanych. Po pewnych wa­

haniach ostatecznie zarysował się spadek tego wskaźnika, czyli udział robotników niewykwalifikowanych zmniejszył się nieznacznie bo * 51,0 * do 50,1 %.

Celem tej analizy jest wykazanie dysproporcji pomiędzy wolnymi miejscami pracy, a liczbą osób pragnących podjąć odpowie­

dnie zajęcie zarobkowe. Liczba wolnych miejsc pracy przypadająo»