Studia zaoczne : konieczność czy potrzeba pomyślnego funkcjonowania na rynku pracy?

Ewa Czerwińska, Janusz Sterzel

Studia zaoczne : konieczność czy

potrzeba pomyślnego

funkcjonowania na rynku pracy?

Problemy Profesjologii nr 2, 129-137

Problem y Profesjologii 2/2010

Ewa C zerw ińska, Janusz Sterzel

STUDIA ZAOCZNE - KONIECZNOŚĆ

CZY POTRZEBA POMYŚLNEGO

FUNKCJONOW ANIA N A RYNK U PRACY?

Streszczenie

Na sukces zawodowy składają się: kompetencje, zaangażowanie oraz całe wcześniejsze doświadczenie. Wszelkie zajęcia, nawet na stanowiskach niezwiązanych z naszymi zain­ teresowaniami bądź przygotowaniem zawodowym są niezwykle cenne w praktycznym działaniu. Samo doświadczenie zawodowe nie jest w stanie jednak zastąpić braków w teorii. Wymagania, bowiem współczesnych pracodawców zmuszają wielu z nas do uzupełniania braków merytorycznych poprzez różnego rodzaju formy kształcenia (kursy doszkalające, szkolenia zawodowe, studia zaoczne oraz studia podyplomowe). Obecna sytuacja na rynku pracy wymaga od wielu pracowników zdobywania nowej profesji. Stu­ dia zaoczne w tym kontekście stają się nieodzowne dla tej grupy społeczeństwa, która jest zmuszona zdobywać wiedzę i nowe umiejętności łącząc naukę z pracą.

EXTRAMURAL STUDIES - NECESSITY OR NEED FOR SUCCESSFUL FUNCTIONING ON THE JO B MARKET?

Sum m ary

Job success consists of competences, engagement and all the previous experience. All the occupations, even on posts not connected with our interests or job qualifications are ex­ tremely valuable when put into practice. However, the job experience alone is not able to substitute for the lack o f theory. Modem employers’ demands force many o f us to com­ plete essential knowledge through different kinds o f education (supplementary courses, training courses, extramural studies, postgraduate studies). The present situation on the job market requires many employees to get a new profession. Therefore, extramural stud­

ies seem to be indispensible for the group o f society which must gain knowledge and new abilities combining education with work.

W ym agania w spółczesnych pracodaw ców zm uszają wielu z nas do uzupełniania braków m e­ rytorycznych poprzez różnego rodzaju form y kształcenia (kursy doszkalające, szkolenia za­ wodowe, studia podyplom ow e oraz studia zaoczne). Obecna sytuacja na rynku pracy z kolei w ym aga od w ielu pracow ników zdobyw ania nowej profesji. A bsolw ent szkoły w yższej uzy­ skując dyplom nie ma gw arancji, że w yuczony zaw ód zapewni mu dobrze płatną posadę. Stu­

130

dia zaoczne w tym kontekście stają się nieodzow ne dla tej grupy społeczeństwa, która je st zm uszona zdobyw ać w iedzę i now e um iejętności łącząc naukę z pracą.

N a sukces zaw odow y składają się: kom petencje, zaangażow anie oraz całe w cześniej­ sze dośw iadczenie. W szelkie zajęcia, naw et na stanow iskach niezw iązanych z naszym i zain­ teresow aniam i bądź przygotow aniem zaw odow ym są niezw ykle cenne w praktycznym dzia­ łaniu. Samo dośw iadczenie zaw odow e nie je st w stanie je d n ak zastąpić braków w teorii. Stąd tak w ażne je st korelow anie kształtow ania um iejętności sam odzielnego uczenia się, z w łaściw ą autokontrolą i o cen ą swej pracy.

Podejm ow anie studiów w system ie zaocznym będące kom prom isem godzenia pracy z nauką zm usza do bycia sam odzielnym i dobrze zorganizow anym . W ym aga także dużo sa­ m ozaparcia, w ytrw ałości oraz w yrzeczeń w dążeniu do celu, jakim je st uzyskanie tytułu li­ cencjata, czy m agistra. Studia zaoczne dyscyplinują, narzucają ograniczenia w organizacji czasu w olnego, w ym uszają konieczność ciągłej system atycznej i sam odzielnej nauki.

Straty w ynikające ze studiow ania zaocznego są dość wym ierne. Studia w ym agają du­ żej sam odyscypliny. Z w yników badań własnych (przebadana grupa to 21 osób III i 13 osób IV roku studiów zaocznych kierunku T echnika Rolnicza i Leśna specjalność Inżynieria Żyw ­ ności) na pytanie ile czasu studenci pośw ięcają na naukę: 77% z ankietow anych odpow iedzia­ ło, że bardzo dużo, a pozostałych 23% , że w dużym stopniu zależy to od przedm iotu oraz w ym agań osoby prow adzącej.

B udzenie m otyw acji uczenia się je st w ażnym elem entem do akcentow ania w zakresie celów edukacji pracujących. W czasach bezpłatnego kształcenia zaocznego m otyw acją do dalszej nauki było podw yższanie kw alifikacji zaw odow ych, a większość ów czesnych absol­ w entów kończyła studia przy dużym w sparciu pracodaw ców , którzy często pokrywali koszty zw iązane z nauką. Cena studiow ania obecnie je st dość duża. N a pytanie, ja k ie obciążenia w życiu studentów pow odują studia: 68% odpow iedzi w skazało na obniżenie standardu życia w zw iązku z w ydatkam i na czesne, 28% stw ierdziło, że nie zauważyli żadnych zm ian, a 4% osób dodało, że straty finansow e starają się w yrów nyw ać w czasie prac sezonow ych i w zw iązku z podjętą nau k ą m a ją m ało czasu dla rodziny1.

K w estie w yboru i m otyw ów studiow ania są różne. Z danych uzyskanych w badaniu wynika, iż w ybór kierunku studiów podyktow any był: u 55% studentów zainteresow aniem ; u 39% ankietow anych w iązał się z w ykonyw aną pracą; natom iast 6% słuchaczy znalazło się na studiach przypadkiem . W izja popraw y sytuacji zawodowej i materialnej była m otyw acją do podjęcia się tak ciężkiej pracy dla zdecydowanej w iększości (97% badanych). K ażda z osób lepszą przyszłość po ukończeniu studiów w yższych w iązała z awansem społecznym i z popraw ą w arunków m aterialnych, m ożliw ością dalszej kariery zaw odowej, a także znale­ zieniem pracy o w yższych standardach od obecnej. Szczególnie je d n a m ocno to akcentowała: „ ...p o ukończeniu studiów mam szansę na dobrą pracę, a co za tym idzie poprawę sytuacji

1 E. Czerwińska, Przydatność wybranego kierunku studiów do pracy zawodowej, Kształcenie zawodowe w teorii i praktyce edukacyjnej, wyd. WSB, Poznań 2006.

finansowej. Będę czuł się w pełni dow artościow any w iedząc, że mam w ykształcenie w yż­ sze...”2.

D ane statystyczne odnoszące się do bezrobocia wykazują, że dotyka ono przede w szystkim osób słabo w ykształconych. W 2004 roku największe bezrobocie w ystępowało wśród ludności w w ieku 25-34 lata i w ynosiło 844654 tys. przy stopie bezrobocia 19%. Bez­ robotnych absolw entów szkół w yższych było 149416 tys., absolw entów z w ykształceniem policealnym i średnim zaw odowym - 655806 tys., natom iast absolw entów zasadniczych szkół zaw odowych najwięcej - 1014420 tys.3

Dane z 2009 roku w skazują, że najw iększe bezrobocie dotyczyło osób w w ieku 25-34 i wyniosło 547837 tys. przy stopie bezrobocia 11,9%. Absolw entów szkół w yższych było 178328 tys., a absolw entów z w ykształceniem policealnym i średnim zaw odowym - 418381 tys. Zm niejszyła się zdecydow anie (w stosunku do roku 2004) liczba absolw entów zasadni­ czych szkół zaw odowych do 547725 tys.4

Z rozm ow y przeprow adzonej z w icem inister pracy i polityki społecznej C zesław ą O strow ską na łam ach Gazety Prawnej w ynika, iż w czasie kryzysu młodzi są zw alniani ja k o pierwsi, przy czym form ą zatrudnienia są um owy na czas określony, których nie przedłużają, gdy firm a znajdzie się w gorszej sytuacji. Z tego względu m łodzież zaliczana je s t do grup szczególnie zagrożonych bezrobociem i objęta je st specjalną opieką urzędów pracy. D o m ło­ dych adresow anych je s t w iele program ów aktyw izujących, na które przeznaczane są m.in. środki z UE i rezerwy MIPS. N ajw iększy jed n ak problem to niedostosow anie kierunków kształcenia do potrzeb rynku. "W ciąż m am y do czynienia z nadprodukcją pedagogów , specja­ listów od zarządzania, ekonom istów . N ie ma wystarczającej liczby m iejsc pracy dla takich zaw odów". M łodzi ludzie m u szą w ykazyw ać się du żą m obilnością, jeśli nie znajdą zatrudnie­ nia w swoim regionie, a także gotow ością do przekw alifikow ania5.

T ą kw estię rów nież podnosi Lidia Król w G azecie Prawnej. Faktem , bow iem je st, że pierw sza praca podejm ow ana po ukończeniu kształcenia przez praw ie 40% m łodych ludzi je st niezgodna z w yuczonym zaw odem . G łów nym pow odem tej sytuacji je st nietrafny w ybór kie­ runku studiów oraz niedostosow anie edukacji do potrzeb rynku pracy. Inform acje uzyskane od m łodych absolw entów szkół w yższych w skazują, że przyczyn tej sytuacji je st kilka: brak miejsc pracy w sw oim zaw odzie, w ybór lepiej płatnej oferty z innej dziedziny, niechęć do pracy w swoim zaw odzie oraz w ybór lepszych w arunków pozapłacow ych. O kazuje się je d ­ nak, że najwięcej absolw entów kierunków pedagogicznych, nauk społecznych, ekonom ii i praw a podejm uje pracę zgodną z w yuczonym zaw odem pom im o w spom nianej „nadproduk­ cji”6.

2 Ibidem.

3 Tworzenie nowych miejsc pracy, Rada Strategii Społeczno-Gospodarczej, Wyd. RSSG przy RM, War­ szawa 2004, raport nr 47, s. 19.

4 http://www.psz.praca.gov.pl/.

' http://praca.gazetaprawna.pl/artykuly - Artykuł z dnia: 2010-01-07.

6 http://praca.gazetaprawna.pl/artykuly, polacy_pozno_podejmuja_pierwsza_prace.htm., Artykuł z dnia 2010-02-24.

132 EW A CZERW IŃ SK A , JA N U SZ STERZEL

Studia zaoczne realizują taki sam program nauki ja k dzienne, różnica zauw ażalna to mniejsza liczba ćw iczeń na korzyść wykładów. Pom im o to student studiów dziennych ma w iedzę teoretyczną, a zaocznych niestety często tylko praktyczną. Z punktu w idzenia praco­ daw ców i rynku pracy niezw ykle istotnym czynnikiem , który musi być rozpatryw any w kontekście jakości procesu kształcenia je s t ocena praktycznych um iejętności nabytych w trakcie pobierania nauki, które m ogą być przydatne w przyszłym zaw odzie. Stąd najbar­ dziej poszukiw anym i pracow nikam i są ci, którzy w iedzę zdobytą na studiach potrafią w es­ przeć dośw iadczeniem . S kum ulow anie nauki w w eekendy pozw ala pogłębiać dośw iadczenie zaw odowe, ale je s t to tylko wtedy skuteczne, gdy zdobyw ane w ykształcenie je s t zgodne z w ykonyw aną pracą.

Z achow anie ciągłości i system atyczności procesu uczenia się je st gwarantem stałego rozw oju, chroniąc jed n o cześn ie przed dezaktualizacją zdobytej wcześniej w iedzy7.

Już w latach 60 ubiegłego w ieku w literaturze am erykańskiej dotyczącej kształcenia dorosłych określono zadania, ja k ie ta ośw iata ma realizow ać, czyli:

• edukow ać osoby, które nie m a ją obow iązkow ego m inim um w ykształcenia;

• um ożliw iać dorosłym ukończenie średniej szkoły ogólnokształcącej lub zaw odowej; • przygotow ać dorosłych do uczenia się w w yższych szkołach w celu zdobycia odpo­

wiednich kw alifikacji zaw odow ych;

• prowadzić poradnictw a w różnych dziedzinach i przygotow yw ać do właściw ego w ykorzystyw ania w olnego czasu;

• zw iększać efektyw ność kształcenia dorosłych na poziom ie w yższym , doskonalić

nauczycieli edukacji dorosłych, prow adzić doskonalenie zaw odow e dorosłych;

• system atycznie w prow adzać dośw iadczenia innych krajów uw zględniając ich różnice społeczno-pol ityczne8.

Spośród w ym ienionych zw iększanie efektyw ności nauczania dorosłych na poziom ie wyższym to m ożliw ość kształcenia odpow iednich kom petencji zaw odowych, w arunkujących uzyskanie pracy. Stopień przygotow ania zaw odow ego je st w ynikiem działań pedagogicz­ nych, w czasie, których następuje opanow anie przez jednostkę kwalifikacji i kom petencji ko­ niecznych w zaw odzie i dojście do określonego poziom u przydatności zawodowej definiow a­ nej ja k o uzyskany poziom kw alifikacji do określonego stanow iska pracy, do zadań i funkcji w ystępujących na tym stanow isku9.

K w alifikacje zaw odow e to m ożliw ości pracownika będące składow ą indyw idualnych um iejętności, w iadom ości i spraw ności pozw alających na realizację procesu pracy10.

K om petencje s ą kom pozycją w iedzy, spraw ności, rozum ienia oraz pragnienia, um oż­ liw iają realizację zadań zaw odow ych zgodnie z przyjętym i standardam i".

7 P. Lengrand (red.), Areas o f Learning Basie o f Lifelong Education, UNESCO Institute for Education and Pergamon Press, Oxford 1986.

* J.B. Holden, New directions in adult education, „Annual Delbert Clark Dinner”, VI, 1966. * W. Furmanek, Z teorii edukacji zawodowej, Rzeszów 1998.

10 M. Baethge, Qualifikation, Qualifikationsstruktur, Wörterbuch der Erziehung, Minchen - Zürich 1984, s. 479; T. Nowacki, ABC nauczyciela szkoły zawodowej, Zeszyt 56, O kwalifikacjach prawie wszystko, CODN, Warszawa 1999.

Zgodnie z pow yższym aby znaleźć płatną pracę zgodną z kierunkiem studiów młodzi ludzie m uszą dysponow ać w oczach pracodaw ców wzrostem kw alifikacji i kom petencji. Zdobyw ając dośw iadczenie zaw odow e i poszerzając kom petencje zaw odow e m ają szanse na zatrudnienie.

W ybranie kierunku studiów zaocznych przydatnych w wykonywanej pracy zaw odo­ wej często nie w ynika z zainteresow ań przyszłego studenta, lecz je st w arunkiem do kontynu­ ow ania tej pracy. W ym agania potencjalnych pracodaw ców rów nież wskazują, na tą grupę studentów gdyż ona w najw iększym zakresie je s t w stanie spełnić ich oczekiwania. N ajbar­ dziej pożądaną bow iem przez pracodaw ców cechą u przyszłego pracownika (T a b .l) je s t do­ św iadczenie zaw odowe. Musi ono iść w parze ze znajom ością branży, operatyw nością, dys­ pozycyjnością i sam odzielnością. Istotne są rów nież odpow iednie w ykształcenie i kw alifikacje. Czyli, najbardziej pożądany, idealny pracownik, to osoba z dośw iadczeniem zaw odowym , posiadająca um iejętności zaw odow e i w ykształcenie, która będzie sam odzielna i zdolna do szybkiego w drożenia się w sw oje now e obowiązki zw iązane z danym stanow i­ skiem pracy. N ie pasu ją do tego obrazu absolwenci szkół i uczelni, którzy uczą się w system ie dziennym z uwagi na brak dośw iadczenia zawodowego.

Tabela 1. Wymagania wobec przyszłych pracowników12 (N = 125; uwzględniono wskazania tylko powyżej 1,0%)

Staw iane w ym agania % z liczby w skazań ogółem

Doświadczenie 28,8% Odpow iednie wykształcenie 24,6% Znajom ość branży 16,1% Operatyw ność 11,0% Kwalifikacje 6,8% Dyspozycyjność 5,9% Staż 5,9% Aparycja 5,1% Kompetencje 5,1%

Książeczka badań dla celów sanitarno epidemiologicznych 4,2% Obsługa kasy 4,2% Komunikatywność 2,5% Znajomość obsługi komputera 2,5%

Sumienność 1,7%

Umiejętność sprzedaży 1,7% Znajom ość jeżyków obcych 1,7% Znajomość przepisów, budowlanych 1,7%

Licencje 1,7%

Kreatywność 1,7%

Chęć do pracy 1,7%

"M . Czerepaniak-Walczak, Kompetencja słowo kluczowe czy „wytrych" w edukacji? Neodidagmata nr XXIV Wyd. Naukowe UAM, Poznań 1999, s. 88.

12 Źródło: badanie .Stan i prognoza rozwoju gospodarczego województwa zachodniopomorskiego”, ZORP, WUP 2008.

134 EW A CZERW IŃSK A, JA N U SZ STER ZEL

Uczelnie w yższe s ą zobligow ane do podejm ow ania takich działań edukacyjnych, których konsekw encją będzie sprostanie oczekiwaniom przyszłych pracodawców . Przygoto­ w anie absolw enta podejm ującego w ciąż nowe w yzw ania w spółczesnego rynku pracy to nie tylko zagw arantow anie m u uzyskania dyplom u szkoły w yższej. N a nauczycielach akadem ic­ kich ciąży obow iązek w spom agania kreatyw ności studentów i rozw ijania ich osobowości i talentów.

Poprzez zadania statutow e szkół w yższych studenci m ają warunki do

• w zbogacania w iedzy ogólnej o świecie, o życiu ludzi, o sobie, co pozw ala kształtow ać osobow ość społecznie pożądaną,

• uzyskania przygotow ania zaw odowego w ym agającego w iedzy akadem ickiej i um ie­ jętności kształtow anych w uczelniach oraz pozyskania umiejętności przyw ódczych

i pracy zespołow ej lj.

Pow ołując się na raport opublikow any w 2009 roku przez Zachodniopom orskie O b­ serwatorium R ynku Pracy w Szczecinie na tem at „O blicze m łodego pokolenia. O czekiw ania zawodowe m łodzieży a rynek pracy” studenci zdecydow anie lepiej oceniają sw oje ogólne przygotow anie zaw odow e niż praktyczne um iejętności. Bez w ątpienia m a to zw iązek z obec­ nym system kształcenia.

Studia pow inny przygotow yw ać swoich absolw entów do podejm ow ania pracy w konkretnym zaw odzie. D latego też w toku kształcenia akadem ickiego pow inny być przeka­ zyw any i um acniane praktyczne um iejętności przydatne w przyszłym miejscu pracy. Z opracow ania w ynika, że ocena poziom u jakości kształcenia w sensie przygotow ania m łode­ go człow ieka do w ejścia na rynek pracy, je s t silnie uzależniona od typu szkoły, ja k ą dany absolw ent ukończył. Z przeprow adzonych badań własnych na pytania dotyczące spełnienia oczekiwań zw iązanych z podjęciem studiów 38% odpow iedziało pozytywnie, 58% badanych stw ierdziła, że częściow o potw ierdziły ich oczekiwania, 4% badanych ustosunkowało się ne­ gatyw nie14.

Proces planow ania przyszłej kariery zaw odowej m oże przybierać zarówno form y bierne, polegające na ogólnym zainteresow aniu i zbieraniu inform acji o rynku pracy, ja k rów ­ nież formy czynne zorientow ane na aktyw ne działania. W ybór m iejsca pracy je s t finalnym etapem. Z raportu w ynika, iż m łodzi poszukując pracy w ybierają w zdecydowanej w iększości m etody bierne, polegające w głównej m ierze na „szukaniu okazji” . N aw et korzystając z Inter­ netu szukają oni potencjalnych miejsc pracy „na chybił - trafił” ; zdecydow anie rzadziej sku­ piają się na poszukiw aniu pracy u konkretnych pracodaw ców . Istnieje także grupa m łodzieży, która w ykazuje aktyw ność w poszukiw aniu zatrudnienia poprzez utrzym ywanie bezpośred­ nich kontaktów z potencjalnym i pracodaw cam i. Pośród przebadanej grupy studentów zaocz­ nych 39% ankietow anych zdecydow ało się na studia ze względu na w ykonyw aną pracę (nie

13 A. Polańska, (2008), Uczenie studentów krytycznego (koncepcyjnego) myślenia priorytetowym zada­

niem dydaktyki szkoły wyższej.

14 E. Czerwińska, Przydatność wybranego kierunku studiów do pracy zawodowej. Kształcenie zawodo­

musieli jej szukać) i w tym przypadku o m iejscu studiów zadecydow ała bliska odległość od m iejsca zam ieszkania.

W przypadku pracodaw ców najczęściej stosow aną m etodą poszukiw ania potencjal­ nych pracow ników s ą ogłoszenia prasow e. Stosunkow o często pracodaw cy korzystają rów ­ nież z usług urzędów pracy oraz pośrednictw a znajom ych i współpracowników. Z decydow a­ nie mniej popularną m etodą poszukiw ania pracowników je st Internet.

Przy w yborze m iejsca swojej przyszłej pracy, m łodzież zwraca uw agę przede w szyst­ kim na to, aby była ona zgodna z ich um iejętnościam i i w ykształceniem , a także atrakcyjna finansowo. W arto także zauw ażyć, iż w śród czynników decydujących o w yborze przyszłej pracy w ażną rolę odgryw ają zainteresow ania m łodych ludzi. Bardzo niew ielkie znaczenie w tym procesie posiadają natom iast zarówno doradcy zawodowi, ja k i rodzina15.

O bserw ow any szybki rozwój cyw ilizacyjny zdom inow ał nasze w spółczesne życie. Zw łaszcza w idoczne je s t rosnące wśród pracodaw ców zapotrzebowanie na w yższe kw alifika­ cje zatrudnianych pracowników . Rodzi to potrzebę podejm ow ania w ysiłku i nauki. Studiow a­ nie ja k o sam odzielne zdobyw anie w iedzy na organizow anych przez uczelnie w yższe zaję­ ciach szczególną form ę przybiera w łaśnie w przypadku studentów zaocznych. U czelnie w o­ bec nich staw iają na sam odzielną pracę sam okształceniow a, zapoznają z ogólnym i podsta­ wami i zakresem program ow ym przedm iotów , skupiają się na w yjaśnieniu szczególnie trud­ nych i skom plikow anych zagadnień, w drażają do samodzielnej pracy. D latego w takim proce­ sie student musi być sam dla siebie organizatorem procesu przysw ajania w iedzy, pow inien w ięc dążyć do w ypracow ania w łasnego stylu studiowania. N ie ulega w ątpliw ości, że student zaoczny pracujący m a mniej czasu na naukę, je st zajęty, musi um iejętnie godzić naukę z pra­ cą, bo w ażna je s t dla niego m otyw acja, która gdy oparta je st na satysfakcji z podnoszonych kwalifikacji daje zdecydow anie lepszy efekt.

N iew ątpliw ą konsekw encją rozw oju zaw odow ego na studiach zaocznych je s t podno­ szenie kwalifikacji zaw odowych. Pochodną w zrostu kwalifikacji są rosnące kom petencje pra­ cownika, których podstaw ą je s t praca zaw odow a człowieka. Jako ściśle pow iązane widzi kom petencje i kw alifikacje rów nież Z. W iatrow ski16, łącząc je z takim i elem entam i ja k m o­ bilność czy inicjatyw ność, które są niezbędne na obecnym rynku pracy. K w alifikacje stano­ w ią o kom petencjach17. W ysoki ich poziom daje szansę na osiągnięcie optym alnego poziom u kwalifikacji pracow niczych, prowadzących do oczekiw anego przez pracodaw ców podnosze­ nia kom petencji zaw odowych. Tak opisany stan umiejętności pracownika objaw ia się jego sam odzielnym i działaniam i, które uw zględniają planowanie, w ykonanie zam ierzeń,

autokon-15 G. Podławiak, Oczekiwania zawodowe młodzieży a rynek pracy, Raport opublikowany przez Zachodniopomorskie Obserwatorium Rynku Pracy w Szczecinie. Szczecin 2009.

16 Z. Wiatrowski, Edukacja ogólnotechniczna i informatyczna w warunkach cywilizacyjnych pierwszego

dwudziestolecia X X wieku, [w:] Edukacja techniczna i informatyczna. Poglądy, wyzwania i możliwości, (red.)

Kąjdasz-Aouil M., Michalski A., Bydgoszcz 2003, s. 16.

17 Z. Wiatrowski, Droga do współczesnego rozumienia i uznawania kwalifikacji i kompetencji zawodo­

wych, [w:] Kwalifikacje zawodowe na współczesnym rynku pracy, (red.) S.M. Kwiatkowski, Warszawa 2004,

136 EW A CZERW IŃSK A , JA N U SZ STER ZEL

trolę. Taki pow inien być optym alny cel w spółczesnej edukacji zawodowej w tym studiów zaocznych.

Rys. 1. Kwalifikacje i kompetencje zawodowe 1

K om petencje ujaw niają się z całą m ocą podczas w ykonyw ania konkretnej działalności zawodowej. W ów czas dzięki ich posiadaniu, m ożna identyfikow ać się z wykonyw anym za­ daniem i m iejscem pracy i odczuw ać satysfakcję z efektów swojej działalności zawodowej. Kw alifikacje jed n ak że należy uzyskać przed podjęciem pracy. Form alne przygotow anie bo­ wiem do przew idyw anego zakresu działania je st w arunkiem popraw nego funkcjonow ania w zawodzie. W ażnym elem entem w procesie nabyw ania kom petencji i uzupełnieniem nabytych kw alifikacji zaw odow ych je s t dośw iadczenie człow ieka19. W szystkie te podejm ow ane w celu podniesienia um iejętności indyw idualnych działania w ym agają ukierunkow ania i determ ina­ cji, bez których trudno sprostać w ym ogom nauki zaocznej.

Dziś studia zaoczne stanow ią dobrą ofertę dla w szystkich zaangażow anych w proces pracy. C iągle dokonujące się na rynku pracy zm iany, nowe preferencje zawodowe, indyw idu­ alne am bicje pow odują, że to w łaśnie oferta studiów zaocznych stw arza pracownikom najlep­ szą szansę podw yższania um iejętności na wysokim poziom ie niezbędnych w nowoczesnej

18 '

Zródlo: Z. Wiatrowski, Podstawy pedagogiki pracy, Wydaw. Akademii Bydgoskiej, Bydgoszcz, 2005, s. 109.

19 T. Nowacki, Spór o kwalifikacje, [w:] Kształcenie prozawodowe i zawodowe w kontekście integracji

pracy zaw odowej i osiąganie coraz w yższych kw alifikacji. D ziś ciągła edukacja zaw odow a je st koniecznością, bo w pisuje się ona w system atycznie dokonujący postęp cyw ilizacyjny.

Bibliografia

Baethge M., Qualifikation, Qualifikationsstruktur, Wörterbuch der Erziehung, Minchen - Zürich 1984.

Czerepaniak-Walczak M., Kompetencja słowo kluczowe czy „wytrych” w edukacji? Neodidagmata nr XXIV Wyd. Naukowe U AM, Poznań 1999.

Czerwińska E., Przydatność wybranego kierunku studiów do pracy zawodowej, Kształcenie zawodo­ we w teorii i praktyce edukacyjnej, wyd. WSB, Poznań 2006.

Holden J.B., New directions in adult education, „Annual Delbert Clark Dinner June 1966. Furmanek W., Z teorii edukacji zawodowej, PWZN, Rzeszów 1998.

Lengrand P. (red.), Areas o f Learning Basie o f Lifelong Education, UNESCO Institute for Education and Pergamon Press, Oxford 1986.

Nowacki T., ABC nauczyciela szkoły zawodowej, Zeszyt 56, O kwalifikacjach prawie wszystko, CO- DN, Warszawa 1999.

Nowacki T, Spór o kwalifikacje, [w:] Kształcenie prozawodowe i zawodowe w kontekście integracji

Europy, [red.] Gerlach R., Bydgoszcz 2002.

Podławiak G„ Oczekiwania zawodowe młodzieży a rynek pracy, raport opublikowany przez Zachod­ niopomorskie Obserwatorium Rynku Pracy w Szczecinie, Szczecin 2009.

Polańska A., Uczenie studentów krytycznego (koncepcyjnego) myślenia priorytetowym zadaniem dy­

daktyki szkoły wyższej, 2008.

Raport „Stan i prognoza rozwoju gospodarczego województwa zachodniopomorskiego”, ZORP, WUP, 2008.

Tworzenie nowych miejsc pracy. Rada Strategii Społeczno-Gospodarczej, Wyd. RSSG przy RM, War­

szawa, raport nr 47, 2004.

Wiatrowski Z., Edukacja ogólnotechniczna i informatyczna w warunkach cywilizacyjnych pierwszego

dwudziestolecia X X wieku, [w:] Edukacja techniczna i informatyczna. Poglądy, wyzwania i moż­ liwości, [red:] Kajdasz-Aouil M., Michalski A., Bydgoszcz 2003.

Wiatrowski Z., Droga do współczesnego rozumienia i uznawania kwalifikacji i kompetencji zawodo­

wych, [w:] Kwalifikacje zawodowe na współczesnym rynku pracy, [red.] S.M. Kwiatkowski,

Warszawa 2004.

Wiatrowski Z., Podstawy pedagogiki pracy, Wydaw. Akademii Bydgoskiej, Bydgoszcz 2005. http://www.psz.praca.gov.pl/.

http://praca.gazetaprawna.pl/artykuly - Artykuł z dnia: 2010-01-07.

http://praca.gazetaprawna.pl/artykuly, polacy_pozno_podejmuja_pierwsza_prace.htm., Artykuł z dnia: 2010-02-24.