Remigiusz Sobański
"Episcopal Conferences. Historical,
Canonical, and Theological Studies",
ed. by Th. J. Reese, Washington D.C.
1989 : [recenzja]
Prawo Kanoniczne : kwartalnik prawno-historyczny 34/3-4, 219-221
R E C E N Z J E
P ra w o Kanonicznie 34 (1991) n r 3—4
Episcopal Conferences. Historical, Canonical, and Theological Studies. Ed. by Th. J. Reese, W ashington D. C.
(Georgetown University Press) 1989, ss. XII + 296.
W oodstock T h eological C enter to n ieza leżn y ośrod ek badań te o lo giczn ych , fu n k cjo n u ją cy n a bazie k a to lick ieg o G eorgetow n U n iv ersity w W aszyngtonie, fin a n so w a n y przez p ro w in cje zakonu jezu itó w w M aryland i w N o w y m Jorku. R ozesłan e b isk u p om w r, 1988 przez p refek ta K on gregacji B isk u p ó w in stru m en tu m la b o ris na tem at K o n feren cji b isk u p ich sk łon iło W oodstook C enter do p ow ołan ia zespołu dla p rzean alizow an ia i p rzed ysk u tow an ia rzy m sk ieg o dokum entu. W ten sposób p o w sta ła k olejn a praca zbiorow a n a tem a t K on feren cji hiskupich. D z ie li się na trzy części: h istoryczn ą, a n a lity czn ą i te o lo giczną.
W h istoryczn ej zn ajd u jem y trzy a rty k u ły . P ie r w sz y z nich ,
Struk
tury miłości: zebrania biskupów i biskup Rzymu we wczesnym Ko
ściele
n a p isa ł B. E. D aley (s. 25—58). K onk lu d u je, że reg u la rn e sp o t kania b isk u p ów K ościoła starożytn ego b y ły o rg a n a m i n au czan ia i rzą dzenia, p la n o w a n ia p astoraln ego i recep cji sob orów . 'D w a k o lejn e arty k u ły n aw iązu ją do d ośw iad czeń am eryk ań sk ich . E. K. M cK eow n (s.
59—
84) p isze o „ id einarodowej’’ w historii ame
rykańskiej Konferencji Biskupów.
C hodziło w n iej o e fe k ty w n y głos k a to lik ó w w sp ra w a ch p ublicznych. W ty m celu p ow ołan o w r. 1910 N arodow ą K o n feren cję K atolick iego C aritasu (NCCC) jako foru m k o n su lta c ji n arod ow ej w sp raw ach społecznej słu żb y k a to lik ó w , a n a stęp n ie (1919) N arod ow ą K on feren cję D ob roczyn n ości (NCWC). Icih h i storia u k azu je ro lę K on feren cji ep isk op atu S ta n ó w Z jed n oczon ych dla u a k ty w n ien ia w iern y ch w życiu K ościoła o ra z w życiu publicznym . N arodow ej K o n feren cji D ob roczyn n ości p o św ięco n y je s t ponadto a rty k u ł prof. G. F ogarty (s. 85— 103) słu żą cy jako tło dla w yk azan ia o w o cn ej a k ty w n o ści am eryk ań sk iej. K o n feren cji B isk u p ów od p ołow y u b iegłego stu lecia . S ta n o w iły o n e ż y w y i tw ó rczy w y ra z k olegialn ości, m im o że n iezn a n a b yła w te d y jeszcze teo lo g ia k o leg ia ln o ści b isk u pów . In teresu ją ce d an e n a tem at k o n flik tu i k on sen su w ram ach a m eryk ań sk iej K o n feren cji B isk u p ó w p rzed sta w ia Th. R use (s. 107— — 131). P ro b lem y n astręczało zajęte sta n o w isk o w ob ec k a ry śm ierci, p rak tyk i pok u tn ej (1966), celib atu (1969), sto su n k ó w U S A —Panam a (1976), m a łż e ń stw m iesza n y ch (1970). G en era ln ie jednak d okum enty K on feren cji u z y sk iw a ły duży stop ień jed n o m y śln o ści — 87·/ο doku m e n tó w zn ajd ow ało poparcie ponad 90°/o c zło n k ó w K on feren cji, przy220
Recenzje
m
czyim w y p racow an o sposoby d ochodzenia do p ra w ie jed n om yśln ości w ciągu deb aty nad ró żn y m i sta n o w isk a m i i w n o szo n y m i p opraw kam i. A utor k oń czy p ytan iem , czy K o n feren cje B isk u p ó w m ogą o d gryw ać w iod ącą rolą w rozw oju dogm atów . Socjologia n ie m oże dać od p o w ied zi na to p y ta n ie, ale w y n ik i jej badań n ie pozostają bez zn a cze nia. N a s. 132— 13ó zesta w ia w y n ik i g ło so w a ń u ch w a ł p o d jęty ch w la tach 1966— 1983.
Th. G reen referu je stan praw n y K o n feren cji B isk u p ó w w g CIC/1983 (s. 137— 175). P o stu lu je pastoralną au ton om ię K on feren cji jako c z y n n ik a in tegru jącego w sp ó ln o tę K ościołów .
K rytyczn ą an alizę dokum entu rzym sk iego p rzed sta w ia J. K om onchak (s. 177— 204) zarzucając m u red u k cjo n isty czn ą w izję natury i roli K on feren cji B isk u p ów . T enże sam autor n a p isa ł te ż w stęp do c a łości: „ K on feren cje B isk u p ów p>od k r y ty k ą ” (s. 1— 22), w k tórym po k rótk im rzu cie oka h istoryczn ym w sk a zu je n a k w e stie p od n iesion e na syn od ach bisk u p ich w r. 1969 (zw łaszcza ich stosu n ek do S to licy A p o sto lsk iej i a u torytet dok tryn aln y) i 1985 (którego ech em m ia ło być rzym sk ie in stru m en tu m laboris). W szczególn ości referu je w y p o w ie dzi — ukazując ich ew o lu cję — k a rd y n a łó w de Lubaca, H am era i R atzingera.
W części trzeciej — teo lo g iczn ej — zn a jd u jem y arty k u ły A. D u lles (s. 207— 231) i L. ö r s y (s. 233— 252). Ich k on k lu zje sprow ad zają się do tw ierd zen ia , że k o n feren cje p osiad ają a u to ry tet d ok tryn aln y, b ę dący złożoną rzeczy w isto ścią teologiczn ą — żyw ą m a n ifesta cją ta je m n icy K ościoła.
M. A. F a h ey (s. 25.31—265) an alizu je trad ycję K o ściołów w sch o d nich pod k ą tem ich m o d elo w ej p rzyd atn ości dla in sty tu c ji k o le g ia l n ych Zachodu. Jako in stru k ty w n e o cen ia sp ojrzen ie na K on feren cje B isk u p ów jak o na zebranie n ie ty le b iskupów , co K ościołów rep re z en to w a n y ch przez b iskupów . Tę m y ś l p>odejmuje J. P rovost (s. 267— —289) ukazując i u sta w ia ją c K o n feren cje B isk u p ów na bazie pojęcia
K ościoła jako commiunio.
O statn ie sześć stron zajm u je in d ek s rzeczow y.
Z am ieszczone w syg n a lizo w a n y m tom ie prace m ają często ch arak ter referu jący, w yk orzystu ją w zn aczn ej m ierze istn ieją cą literatu rę, zw łaszcza p u b lik o w a n e w czterech języ k a ch akta m ięd zyn arod ow ego sym p ozju m w S alam an ce (2—8. 1. 1988). F akt, że nie zaw sze są o d k ryw cze, nie pom niejisza jed n ak ich w aloru . C ały tom to rezu ltat dobrze zo rgan izow an ej pracy zesp o ło w ej i przykład pow ażnego, in te r d yscyp lin arn ego p od ejścia do p a lą cy ch zagad n ień a k tu aln ych .
W
sto sunku do dokum entu rzym sk iego zajm u ją w yraźn ą lub la ten tn ą p o sta w ę k rytyczną. W yw ody i argu m en tacja zm ierzają do pod b u d ow a nia statu su teologiczn ego K o n feren cji B isk u p ów , w szczególn ości zaś do u zasad n ien ia ich a u torytetu d ok tryn aln ego. W zięte razem sta n o w ią[3]
Recenzje
221w a żk i g ło s w d ysk u sji i d ostarczają sporo n ie d ających się le k c e w a żyć a rg u m en tó w h istoryczn ych oraz teologiczn ych .
Ks. R. Sobański
Bronisław W enanty Z u b e r t OFM, Komentarz do Kodeksu PrawaKanonicznego.
Księga II. Lud Boży. Część III. Instytuty życia konsekrowanego i stowarzyszenia życia apostolskiego, Lublin 1990.
Już n a sa m y m w stęp ie n a leży zaznaczyć, że po w yd a n iu K odeksu P raw a K an on iczn ego z 1983 r. in stytu tom · życia k on sek row an ego i sto w a rzy szen io m życia ap ostolsk iego p ośw ięcon o stosu n k ow o dużo u w agi. Ś w iad czą o ty m liczn e k om en tarze k sią żk o w e oraz artyk u ły zam ieszczan e w czasopism ach n a u k o w y ch i p op u larn on au k ow ych . R ó w n ie ż i p olsk a k a n o n isty k a d oczekała się k om en tarzy p o św ięco n y ch prah lem atyce p raw n ej zw iązan ej z in sty tu ta m i życia k on sek row an ego i* sto w a rzy szen ia m i życia ap ostolsk iego. W śród n ic h n a leży w y m ien ić kom en tarz a u torstw a o. B ron isław a W en an tego Z uberta, w y d a n y przez W y d a w n ictw o K a tolick iego U n iw ersy tetu L u b elsk iego.
R ozpraw a — zgod n ie z u k ład em m ateriału o in sty tu ta ch życia k o n sek ro w a n eg o i sto w a rzy szen ia ch życia a p o sto lsk ieg o za sto so w a n y m w K od ek sie P ra w a K an on iczn ego z 1983 r. (kan. 573— 748) ·— została pod zielon a na d w ie sekcje:
Instytuty życia konsekrowanego
(kan. 573— 730) orazStowarzyszenia życia apostolskiego
(kan. 731— 746).W ty tu le p ierw szy m se k c ji p ierw szej (str. 17— 44) A utor sch a ra k te ry zo w a ł n orm y w sp ó ln e od n oszące się do w sz y stk ic h in sty tu tó w ż y cia k on sek row an ego, zam ieszczon e w kan. 573— 606. P oruszone tu zostały p o d sta w o w e p roblem y zw iązan e z isto tą i fu n k cjo n o w a n iem in sty tu tó w zak on n ych , św ieck ich , a w p ew n y m stopniu rów n ież sto w a rzy szeń życia apostolsk iego.
T rzeba zaznaczyć, że k w e stie o m ó w io n e w tej części rozpraw y opracow ano p op raw n ie i zgod n ie z o g ó ln y m i założeniam i oraz z a strzeżen ia m i zam ieszczon ym i w e w stęp ie do recen zo w a n eg o k o m en ta rza. ■ Z p ew n o ścią n iek tórym k w estio m m ożna b y p o św ięcić w ięcej m iejsca, ale pozycja m u sia ła b y w ów czas być o w ie le ob szern iejsza, a przez to i m n iej przejrzysta.
P o n ie w a ż K od ek s P raw a K an on iczn ego n a jw ięcej m iejsca (bo aż 103 kanony, tj. 607— 709) p o św ięca in sty tu to m zak on n ym , dlatego te ż i A utor postąpił podobnie, zajm u jąc się w ty tu le drugim se k c ji p ier w szej p rob lem am i praw n ym i, które odnoszą się do in sty tu tó w z a k on n ych (str. 45— 246). Tam, gdzie tego w y m a g a ła kon ieczn ość, A utor w sk a za ł w sposób u m iejętn y na różn ice zach od zące p om iędzy d a w n ym p raw em , tj. K od ek sem z 1917 r. oraz n ie k ie d y w y ty c z n y m i w y
