Wpływ miedzi i molibdenu na plony niektórych roślin warzywnych

(1)

ST E F A N L IW SK I, M IE C ZY SŁA W A P IE C H N A

WPŁYW MIEDZI I MOLIBDENU NA PLONY NIEKTÓRYCH ROŚLIN WARZYWNYCH

K ated ra T o rfo zn a w stw a SGGW W arszaw a

W STĘP

Konieczność stosowania miedzi pod niektóre rośliny uprawne na gle bach torfowych została już dawno* udowodniona. W ydaje się, że na tor fach silnie rozłożonych, zawierających duże ilości kwasów hum inowych oraz duże ilości azotu mineralnego, a w szczególności azotanów, zawsze

niem al będzie potrzebne nawożenie miedziowe [6].

W naszej literaturze rolndczej istnieje w iele prac donoszących o do datnim działaniu miedzi jako nawozu [5, 6, 8, 9, 10, 11, 12].

W pływ molibdenu na rośliny jest zagadnieniem stosunkowo nowym, które nie zostało jeszcze wyczerpująco wyjaśnione.

W Polsce badania wstępne nad działaniem nawozowym molibdenu

przeprowadzili M a k s i m ó w i współpracownicy [10]. Uzyskali oni

zw yżkę plonów sałaty, fasoli i łubinu na glebach mineralnych i torfo w ych.

W edług w yników badań przeprowadzonych za granicą [3, 7, 14, 15, 16] nawożenie molibdenem podnosiło plony roślin m otylkowych, a także takich roślin warzywnych, jak sałata, pomidory i ogórki.

Niedobór molibdenu w ystępuje najczęściej na glebach kwaśnych, a tak że silnie żelazistych, w związku z niską zawartością przyswajalnych dla roślin form tego pierwiastka [12, 15].

W ostatnich latach zwrócono uwagę na występujące pomiędzy miedzią

i m olibdenem współzależności [2]. Zaobserwowano m iędzy innymi, szcze

gólnie w organizmach zwierzęcych, pewien antagonizm pomiędzy tymi pierwiastkami.

Molibden może być szkodliwy dla zwierząt już przy zawartości 5 m g/kg suchej masy roślin. O szkodliwości nadmiaru m olibdenu w pożywieniu dla ludzi niew iele do tej pory wiem y.

(2)

492 S. L iw sk i, M. P iech n a

Wiadomo jednak, że nawożenie molibdenowe może podwyższać znacz nie zawartość tego pierwiastka w roślinach. W celu przekonania się o w pływ ie miedzi i molibdenu na plony i jakość niektórych w arzyw prze prowadzono doświadczenia wazonowe z sałatą, szpinakiem ii rzodkiewką.

B A D A N IA W Ł A SN E

M E T O D Y K A D O Ś W I A D C Z E Ń

Doświadczenia wazonowe z sałatą, szpinakiem i rzodkiewką przepro wadzono w 1961 r. używając emaliowanych wazonów M itscherlicha o po jemności 4 kg gleby torfowej.

Doświadczenia założono w 4-krotnym powtórzeniu, stosując następu jące dawkii nawożenia mineralnego na wazon:

N — 0,40 g w postaci NaNC>3,

Pi>Or, — 0,25 g w postaci N a2HPC>4 + 12 H2O, K 20 — 0,50 g w postaci K2SO4,

Cu — 127 mg w postaci CuS0 4«5H2 0,

Mo — 12 mg w postaci m olibdenianu amonu.

Wazony z torfami podlewano wodą destylowaną do 70% maksymalnej pojemności wodnej.

T a b l i c a 1 Charakterystyka torfów użytych do doświadczeń

C h a ra cteristics o f the experim ental peats

U iejsce pobrania to rfu L ocality Gatunek torfu Kind of peat Sto pień roz kładu Degree o f d ie - in te - gra- tio n PH w 1^0 W % s.m . torfu - In % d.m. peat ff mg/kg s.m. _{In mg/kg d.m.} po p ió ł su rowy raw ash po p ió ł czy- 8 ty pure ash N P2°5 CaO F2°3 _r_2°3 Cu Uo Un Kampinos drzewno-turzycowy woody-sedge 40 6 ,0 25,0 10,1 2,76 0,11 3,85 0,52 5,3 13,4 1,3 120 Życzyn drzewiny woody 40 5 ,1 36,8 9 ,7 2,45 0,15 3,85 0,75 4 ,7 17,2 1 ,0 160

Miedź oznaczono metodą kolorymetryczną wg Barona [6], a molibden

wg m etody podanej przez M a k s i m o w a i współpracowników [10].

(3)

Doświadczenia z sałatą

Sałatę odmiany Królowa Majowych zasadzono na torfie z Kampinosu 3.V. po 4 rośliny na wazon.

Już w drugim tygodniu w egetacji zaobserwowano m iędzy wazonami poszczególnych kombinacji różnice w e wzroście roślin. Rośliny z wazonów kombinacji kontrolnej były miższe, m iały drobniejsze listki oraz odznacza ły się jaśniejszym zabarwieniem. Najlepiej w yglądały rośliny nawożone miedzią; podobny w ygląd m iały rośliny nawożone molibdenem.

Wiązanie główek sałaty pochodzącej z wazonów dwu ostatnich kom binacji zaczęło się o kilka dni wcześniej w porównaniu do kombinacji kontrolnej. Doświadczenie sprzątnięto 10.VI. Uzyskane plony oraz za

wartość w sałacie Cu, Mo i Mn zamieszczono w tabl. 2.

Plony sałaty z wazonów nawożonych miedzią i molibdenem są istotnie w yższe w stosunku do kombinacji kontrolnej NPK.

N ajw yższy plon otrzymano z wazonów z dodatkiem miedzii. Różnica pom iędzy plonami uzyskanym i z wazonów nawożonych miedzią i molib

denem w ynosiła 10 g/wazon i m ieściła się w granicach błędu doświadcze

nia. Jak z powyższego' wynika, reakcja sałaty na dodatek miedzi była większa niż na dodatek molibdenu.

Nawożenie miedzią i m olibdenem spowodowało znacznie wyższe na gromadzenie się tych pierwiastków w sałacie. W przypadku miedzi za

wartość ta wzrosła prawiie 2-krotnie, a w przypadku molibdenu około

2,5-krotnie.

Dodatek miedzi spowodował wyraźne zmniejszenie ilości pobieranego przez rośliny molibdenu w stosunku do kombinacji kontrolnej. Natomiast dodatek molibdenu nie spowodował obniżenia zawartości miedzi, a na- ■wet nieco podwyższył nagromadzenie się tego pierwiastka w roślinach.

T a b l i c a 2 Średni plon św ieżej masy sa ła ty i zawartość niektórych mikroelementów

w suchej masie r o ś lin

Mean green-matter crop cabbage le ttu c e and d.m. content o f some microelements

Kombinacja nawozowa

Plon - Crop Zwyżka plonu

Crop increase Cu Mo Mn Treatment g/wazon - g /p ot mg/kg s .a . - mg/kg d.m. HPK 138,9 _ _12,5 _{1 ,4} ₇₂ HPK + Cu 178,0 3 9,1 22,5 0 ,7 75 HPK + Mo 168,0 2 9 ,1 1 5,0 3 ,1 105

P rzed zia ł u fn o ści Confidence in t e r r a i P - 0,95

(4)

Zaobserwowano również wyraźny w p ływ dodatku m olibdenu na zw ięk szenie się zawartości m anganu z 72 m g/kg suchej masy na kombinacji kon trolnej do 105 mg na kombinacji z molibdenem . Nawożenie miedzią n ie w płynęło na pobieranie manganu przez rośliny.

Doświadczenia ze szpinakiem

D oświadczenie założono 29.VIII na glebie torfowej pochodzącej z Kam pinosu. Do każdego wazonu wysiano po 15 nasion szpinaku odmiany U ni wersał, pozostawiając do zbioru po 10 roślin.

Różnice pomiędzy roślinami poszczególnych kombinacji dały się za obserwować bardzo wcześnie, bo tuż po wschodach.

Rośliny w wazonach nawożonych miedzią odznaczały się szczególnie silnym wzrostem w porównaniu z pozostałymi: liście były jędrniejsze, o bardziej intensyw nej zielonej barwie.

Doświadczenie sprzątnięto 28.XI. Wysokość plonów oraz dlość zawar tej w nich miedzi i molibdenu ilustruje tabl. 3.

T a b l i c a 3 àredni plon św ieżej masy szpinaku oraz zawartość niektórych mikroelementów

w s.m. r o ś lin

Uean green-m atter crop in spinach and d.m. content of some microelements

Kombinacja nawozowa

Plon - Crop Zwyżka plonu

Crop increase Cu Uo Treatment g/wazon - g/pot mg/kg s.;m.-mg/kg d.m. NPK 16,9 _ _7,5 _1,3 BPK + Cu 63,2 46,3 12,5 2,4 HPK + Uo 14,8 - 5 ,0 3,6

P rzed ział ufności Confidence in te rv a l P - 0,05

5,4

W doświadczeniu tym w ybitny w pływ na plony szpinaku wykazało- nawożenie m iedziowe. Plony z wazonów kombinacji NPK + Cu były pra- wiie czterokrotnie wyższe w porównaniu do kombinacji kontrolnej NPK. Dawka molibdenu natomiast nie wpłynęła na zwyżkę plonów szpinaku,, zaobserwowano naw et nieznaczną obniżkę (plonu), mieszczącą się jednak w granicach błędu doświadczenia.

Dodatek miedzi — podobnie jak w doświadczeniach z sałatą — spo wodował zwiększenie siię zawartości tego pierwiastka w roślinach.

Natomiast w przeciwieństw ie do poprzedniego doświadczenia dodatek miedzi spowodował zwiększenie ilości pobranego m olibdenu w porówna niu do kombinacji kontrolnej.

(5)

Stosowana dawka molibdenu spowodowała prawie trzykrotny wzrost iilości Mo pobranego przez rośliny, a w płynęła obniżająco na zawartość Cu w szpinaku.

Doświadczenie I z rzodkiewką

Doświadczenie to przeprowadzono również na torfie z Kampinosu. Za łożono je 15.VI z rzodkiewką odmiany Sopel Lodu, pozostawiając do sprzętu po 15 roślin z wazonu.

W okresie wegetacji nie obserwowano różnic we wzroście i w yglądzie roślin w wazonach wszystkich kombinacji. Sprzętu dokonano 20.VII. W yniki uzyskanych plonów oraz zawartość m ikroelem entów zestawiono w tabl. 4. T a b l i c a 4 p l o n Ł a i e i a j a a * j r s o d k i e w k i o r a z z a w a r t o ś ć n i e k t ó r y c h m i k r o e l e m e n t ó w w s . m . r o ś l i n M e a n g r e e n - e a t t e r c r o p i n r a d i s h e s a n d d . m . c o n t e n t o f s o m e m i c r o e l e m e n t s K o m o im a e j a P l o n w g / w a z o n C r o p i n g / p o t Z a w a r t o ś ć w m g / k g s . m . - C o n t e n t i n m g / k g d .m . n a w o z o w a Пи Mo Mn T r e a t m e n t o g ó l n y t o t a l k o r z e n i r o o t s l i é c i l e a v e s k o r z e n i e_{r o o t s} l i ś c i e_{l e a v e s} k o r z e n i e_{r o o t s} l i ś c i e l e a v e s k o r z e n i er o o t s l i ś c i el e a v e e 1 P K 1 2 7 , 2 6 5 , 6 6 1 , 6 7 , 5 6 , 2 1 , 5 2 , 9 1 7 7 5 I F K + C a 1 1 0 , 6 6 0 , 4 5 0 , 2 1 3 , 0 8 , 7 1 , 0 2 , 6 1 7 5 5 K K ♦ Mo 1 3 5 , 5 7 5 , 0 6 0 , 5 7 , 5 5 , 2 3 , 1 4 , 9 2 5 8 0 P r z e d z i a ł a f n o é c i C o n f i d e n c e i n t e r v a l 5 2 , 0 1 3 , 5 1 9 , 0 P - 0 , 0 5

Nawożenie miiedzią i m olibdenem nie w płynęło w tym doświadczeniu na wzrost plonów rzodkiewki. Najwyższy plon korzeni uzyskano z wa zonów kombinacji NPK + Mo. Jednak różnice w plonach m iędzy kombi nacjami nie są statystycznie udowodnione, mieszczą się one w granicach błędu doświadczenia.

Natomiast nawożenie mikroelem entam i spowodowało zwiększenie iloś ci poszczególnych m ikropierwiastków w plonach.

Nawożenie miedzią pociągnęło za sobą wzrost zawartości tego pier wiastka w korzeniach i liściach rzodkiewki i jednocześnie obniżyło za wartość molibdenu i manganu w liściach. Większe ilości miedzi zawiera ły korzenie — 13 mg w porównaniu do liści — 8,7 mg. Dodatek m olibde nu spowodował m niejsze nagromadzenie miedzi w liściach, natomiast w korzeniach zawartość miedzi pozostała na poziomie kombinacji kontrol

(6)

4 9 6 S. L iw sk i, M. P iech n a

nej. Zawartość molibdenu była najwyższa w roślinach z kombinacji na wożonej tym pierwiastkiem .

Molibden, w przeciwieństw ie do miedzi, w ystępował w większych (ilościach w liściach.

Podobnie było z manganem. Jego zawartość w liściach przewyższała trzykrotnie ilość tego pierwiastka w korzeniach. Rzodkiewka pobrała, podobnie jak w doświadczeniu z sałatą, największą ilość manganu z w a zonów nawożonych molibdenem.

Doświadczenie II z rzodkiewką

Doświiadczenie II z rzodkiewką odmiany Szkarłatna Okrągła z Bia łym Końcem założono 29. VIII na glebie torfowej pochodzącej z Życzyna,

pozostawiając do sprzętu po 15 roślin w wazonie.

Najlepiej rosły rośliny nawożone miedzią, a liście m iały bardzo inten syw ną barwę zieloną. Na pozostałych kombinacjach rozwój rzodkiewki był słabszy. Doświadczenie sprzątnięto 21. X. Uzyskane plony podano w tabl. 5.

T a b l i c a 5 Średni plon św ieżej masy rzodkiewki oraz zawartość niektórych mikroelementów w s.m. r o ś lin

Mean green-m atter crop in rad ish es and d.m. content of some microelements

Kombinacja- Plon w g/wazon Crop in g /p o t Zawartość w mg/kg s.m. ■- Content in mg/kg d.m. nawozowa Cu Mo Treatment _ogólny t o ta l korzeni roots l i ś c i lea v es aan korzenie

roots l i ś ć ie leaves korzenieroots l i ś c i eleaves korzenieroots lea v esl i ś c i e

NPK 142,9 48,6 99,3 7,5 9,0 •i,o 1,4 17 125

NPK + Cu 220,1 58,1 162,0 14,0 12,5 0,6 0,8 14 130

NPK ♦ Mo 146,5 49,4 97,1 7,5 5,0 2,7 4 ,4 21 140

P rzed ział u fn ości Confidence in te r v a l P - 0,05

33,9 7,4' 35,0

Dodatek m iedzi spowodował istotną zwyżkę plonu ogólnego oraz. plo nu 'liści i korzeni, w szczególności plonu liści. Nawożenie m olibdenem nie w płynęło zupełnie na plony rzodkiewki. Podobnie jak w e wszystkich poprzednich doświadczeniach nawożenie miedzią zwiększyło pobieranie tego pierwiastka przez rośliny. Dodatek miedzi wpłynął na zmniejszenie zawartości molibdenu w rzodkiewce.

Korzenie rzodkiewki zawierały ogólnie więcej miedzi niż liście, w przy padku molibdenu natomiast było odwrotnie.

(7)

Zastosowanie m olibdenu przyczyniło się do wzrostu stopnia pobiera nia tego pierwiastka przez rośliny. Poza tym nawożenie molibdenem spo wodowało zm niejszenie zawartości miedzi w liściach rzodkiewki.

Jak w poprzednich doświadczeniach tak i w tym najw iększe ilości manganu stwierdzono w roślinach nawożonych molibdenem. Liście rzod kiew ki zawierały 7— 9-krotnie większe ilości manganu niż korzenie,

W N IO SK I

1. Nawożenie m iedziowe spowodowało istotne zwyżki plonów sałaty, szpinaku, hodowanych na torfie drzewnym i drzewno-turzycowym , a rzodkiewki tylko na torfie drzewnym. Szczególnie na dodatek miedzi reagował szpinak, u którego zwyżka plonów świeżej masy wynosiła 373% w porównaniu z kombinacją kontrolną NPK.

2. Dodatek m olibdenu tylko w jednym doświadczeniu w płynął na istotne zwiększenie plonów sałaty.

3. Rośliny nawożone miedzią zaw ierały zawsze większe ilości tego pierwiastka w stosunku do roślin nie nawożonych, co niew ątpliw ie Y/pły nęło na lepszą jakość produktów. Nawożenie miedzią spowodowało w w iększości przypadków zm niejszenie ilości molibdenu pobieranego przez badane rośliny. W skazuje to na istniejący w roślinach antagonizm pomiędzy tymi pierwiastkami.

4. Dodatek m olibdenu w ilości 12 mg/wazon zwiększał zawsze kilka krotnie ilość tego pierwiastka w roślinach.

5. Nawożenie m olibdenem zwiększało intensyw ność pobierania man ganu przez w szystkie badane rośliny.

6. Molibden i mangan w ystępow ały w większych ilościach w liściach

rzodkiewki niż w korzeniach.

7. Badane rośliny zawierały w kg suchej masy następujące ilości pier wiastków: m iedzi 5,0— 22,5 mg, molibdenu 0,6— 4,9 mg manganu 14—

140 mg.

L IT E R A T U R A

[1] A n d e r s o n A. J.: T he ro le of m olyb d en u m in p la n t n u trition . S y m p o siu m on in organ ic n itro g en m eta b o lism . B a ltim o re 1956, s. 23— 32.

[2] A r n o n D.: R oi m ik r o e le m e n tó w w p ita n ji ra stien ija . P rzek ład z an giels. M ik ro elem en ty , M osk w a 1962.

[3] H e w i t t E.: J. A n n u a l R e v ie w of P la n t P h y sio lo g y , z. 2 1951, s. 25— 52. [4] K a t a l y m o w M. W.: P ro izw o d stw o i p r im ie n ie n ie m ik rou d ob ren ij w SS S R

i za ru b ieżom . M osk w a 1960.

[5] K o t e r M., K r a u z e A.: W p ły w n a w o żen ia m ik ro elem en ta m i n a p lon y, sk ła d ch em iczn y i w a rto ść w ita m in o w ą n iek tó ry ch ro ślin p a ste w n y c h u p r a w ia  nych na g le b ie to rfo w ej (w druku).

(8)

[6] L i w s k i S.: R ola m ied zi w ży zn o ści gleb to rfo w y ch . R oczn. N au k R oln., s. A, t. 87, 1962, z. 3.

[7] M a g h e r W. , J o h n s o n C., S t a n t P.: P la n t P h y sio l. L an caster, t. 27, 1952, s. 223.

[8] M a k s i m ó w A. , C h r o b o c z e k E.: Z n a czen ie m ik r o e le m e n tó w w u p ra w ie w a r z y w na g leb a ch to rfo w y ch . R oczn. N au k R oln. s. A, t. 68, 1954, s. 434— 479. [9] M a k s i m ó w A. , L i w s k i S.: M ik ron aw ozy na gleb a ch to rfo w y ch . R oczn.

G lebozn., t. 2, 1952, s. 187— 204.

[10] M a k s i m ó w A. , L i w s k i S., B i e r n a c k a E.: P o b iera n ie i w p ły w m o  lib d en u na w zro st n iek tó ry ch roślin. R oczn. N au k R oln., s. A, t. 85, 1962, z. 2, s. 193— 207.

[11] M a k s i m ó w A., T u с h o ł к a Z.: Z a g a d n ien ie m ik ro elem en tó w . A k tu a ln e za g a d n ien ia n a w o żen ia m in era ln eg o . W arszaw a 1962, s. 42— 61, NOT.

[12] M u l d e r A. G., B o r m a l P., V o n V e e n V. L.: M olyb d en u m in s y m b lio tic n itrogen fix a tio n and in n itra te a ssim ila tio n . P la n t and S o il, t. 10, 1959, s. 319— 335.

[13] M u s i e r o w i c z A. , K r z y s z k o w s k i J . , W o n d r a u s c h A.: S tu d ia nad w p ły w e m w ie lk o ś c i d a w k i siarczan u m ied zi n a w y so k o ść p lo n ó w ziarn a o w sa i ję c z m ie n ia u p ra w ia n y ch na d u b lań sk im to rfie n isk im . R oczn. N au k R o ln . i L eśn ., t. 50, 1948, z. 1, s. 51— 70.

[14] N a s o n A.: R oi w a n a d a i m o lib d en a w o b m ien ie w ie sz c z e s tw . P rzek ła d z a n  gielsk ieg o .: M ik ro elem en ty . M osk w a 1962.

[15] P e i v e Ja.: M ik ro elem en ty w p ra k tik ie sie lsk o g o ch o zja jstw a . P r im ie n ie n ije m ik r o e le m e n tó w w sielsk o m ch o zja jstw ie i m ed icin ie. R iga 1959.

[16] V a n R e e n R., W i l l i a m s M. A.: A rch. B ioch em . B iop h ys., t. 63, 1956, s. 1—8. С. Л И В С К И , М . П Е Х Н А ВЛ И Я Н И Е М ЕДИ И М О Л И БД ЕН А Н А У Р О Ж А Й Н Е К О Т О Р Ы Х О ВО Щ Н Ы Х Р А С Т ЕН И Й К а ф е д р а Т о р ф о в е д е н и я В а р ш а в с к о й С е л ь с к о - х о з я й с т в е н н о й А к а д е м и и Р е з ю м е В 1961 году пров едены бы ли вегетационны е опы ты по влиянию м еди и м о л и бден а на у р о ж а й салата, ш пината и редиса, в оздел ы в аем ы х на т о р ф я н ы х почв ах. Опыты проводили сь в со су д а х М итчерлиха н ап ол н ен н ы х 4 кг низинного тор ф а и з К ам пин оса и Ж ы ч и н а. pH торф ов 5,1 и 6,0. М и кроудобрен ия дав ал и на ф о н е основного у добр ен и я N P K , медь — к ол и  честве 127 мг Си на сосуд в CUSO4 * бЩ О, м олибден — 12 мг Mo на сосуд в м о ли бденовокислом аммонии. М едн ое уд о б р ен и е сущ ествен н о повы сило у р о ж а й салата, ш пината и р е д и  са сорт П урп урны й К р углы й с белы м кончиком. О собенно сильно на уд о б р ен и е медью отды вался ш пинат, которого у р о ж а й с в е ж е й м ассы повы сился на 373°/о по сравнению с контролем N PK .

(9)

У добрен и е м олибденом сущ ествен н о повы сило у р о ж а й только в одном опыте, с салатом. Р астен и я удобр яем ы е м едью со д ер ж а л и вы сш ее количество этого элем ента по сравн ении с неудобряем ы м и. М едь п о н и ж а л а у св оен и е м олибдена р а ст е ниями. У добрен и е м олибденом всегда повы ш ало в н есколько р аз количество этого элем ента, в р аст ен и я х и повы ш ало во в с е х и сп ы туем ы х р астен и я х усвоен и е марганца. К ак м олибден так и марганец накоп лялись в больш ем к оли честве в ли стья х р еди са по сравн ении с содер ж ан и ем эт и х элем ентов в корнях. S . L I W S K I , М . P I E C H N A

EFFECT OF CO PPER A N D M O L Y BD E N U M ON SOME V EG ET A BLE CHOPS

C h a ir o f P e a t S c i e n c e , W a r s a w A g r i c u l t u r a l U n i v e r s i t y

S u m m a r y

P o t e x p erim en ts on th e e ffe c t of cop p er and m o ly b d en u m on crops of cabbage lettu ce, sp in ach and radish g ro w n on p ea t so il w ere m ad e in 1961 at th e Chair of P e a t S cien ce.

T he tests w e r e p erform ed in M itsch erlich pots fille d w ith 4 kg lo w p eat from K am p in os and Ż yczyn w ith pH 5.1 and 6.0, r e sp e c tiv e ly .

A copper d ose of 127 m g Cu per p ot w as applied in th e form of C uS0 4*5H20, th e m olyb d en u m d ose w a s 12 m g M o/p ot in th e form of am m on iu m m o ly b d a te, w ith b asic N P K dressin g. F in d in gs w e r e as fo llo w s:

C opper fe r tiliz a tio n had a sig n ific a n t e ffe c t on crop in crea se in cab b age lettu ce, sp in a ch and rad ish es of th e v a r ie ty W h ite-tip p ed S ca rlet R ound. S p e c ia lly stron g resp o n se to copper ad d ition w a s noted in cabbage le ttu c e w h ere g reen m a tter y ield rose to 373% in com p arison w ith th e N P K con trol test.

M olyb d en u m d osage g a v e a sig n ific a n t in crea se of crops o n ly in one e x p e r im e n t w ith cabbage le ttu c e .

P la n ts fe r tiliz e d w ith copper addition con tain ed a lw a y s a h ig h er p ercen ta g e of th is e le m e n t th an th o se w ith o u t cop p er trea tm en t.

C opper had a red u cin g e ffe c t on p la n t-u p ta k e of m olyb d en u m .

M olyb d en u m dosage cau sed a lw a y s an in crea se of th is e le m e n t in th e p lan ts by se v e r a l hundred p ercen t and also fa v o u ra b ly in flu en ced u p tak e of m a n g a n ese in all tested p lan ts.

A ccu m u lation of both m o ly b d en u m and copper in rad ish es w a s greater in th e le a v e s than in th e roots.

(10)