Ewa Rzetelska-Feleszko (1932-2009)

Jerzy Duma

Ewa Rzetelska-Feleszko (1932-2009)

Prace Językoznawcze 11, 5-7

UWM PRACE JĘZYKOZNAWCZE ZESZYT XI 2009

WSPOMNIENIA

Ewa Rzetelska-Feleszko

(1932-2009)

22 lutego 2009 r. odeszła od nas P rofesor dr hab. E w a R zetelska-Feleszko. Całe swoje tw órcze życie naukow e zw iązała z pow ołanym do istnienia w 1954 r. Z akładem S łow ianoznaw stw a, później Insty tu tem S łow ianoznaw stw a, p rz e ­ kształconym po 1990 r. w Instytut Slaw istyki Polskiej A kadem ii N au k w W ar­ szawie. S zczególnym autorytetem naukow ym był dla N iej pierw szy kierow nik Z akładu - profesor Z dzisław Stieber - uczony o św iatow ych kontaktach i zdolny organizator nauki. P rofesor Stieber przyjął J ą do prow adzonych od lat pięćd zie­ siątych ubiegłego w ieku prac nad A tlasem język o w y m K aszubszczyzny i dialek­

tów sąsiednich i to on - obok takich m istrzów, ja k ojciec polskiej dialektologii

K azim ierz N itsch i liczne grono znam ienitych krakow skich język ozn aw ców - po zakończonych studiach polonistycznych w K rakow ie, ostatecznie ukształtow ał Jej zainteresow ania dialektam i kaszubskim i oraz p rzeszło ścią P om orza Z achod­ niego, rozszerzył horyzonty o znajom ość problem atyki łużyckiej i czeskiej oraz pozw olił na naw iązanie kontaktów ze slaw istam i pracującym i za granicą.

W swej ostatniej, bardzo osobistej książce Ż ycie w e w spom nieniach (W ar­ szaw a-K rak ó w 2008) P rofesor Ew a Feleszko w yznaje, że w ielk ą radość spra­ w iała Jej praca naukow a w Instytucie Slaw istyki w W arszawie. O ddała się jej całym sercem , zdobyw ając, ja k b y p rzy okazji, kolejne stopnie naukow e. Jej praca doktorska D aw ne słow iańskie dialekty w ojew ództw a koszalińskiego. N a j­

starsze zm iany fo n e ty c zn e (W rocław 1973) by ła oceniana ja k o „spełniająca k ry ­

teria rozpraw habilitacyjnych” .

O pracow yw anie dużych tem atów badaw czych przez poszczególne zespoły w Instytucie Polskiej A kadem ii N au k szczególnie odpow iadało m łodej i ener­ gicznej przyszłej Pani Profesor. P otrafiła docenić ich w ag ę n auk ow ą i pośw ięca­ ła się im - ja k to sam a określała - „ze w ściek łą energią”, pozostając czynną naukow o praw ie do końca sw ych dni. P oza tym zaw sze w ierzyła, że prace p ro ­ w adzone przez A kadem ię m a ją fundam entalne znaczenie dla nauki polskiej ze

6 Jerzy Duma

w zględu n a ich bardzo szeroki zakres m ateriałow y i tem atyczny, co w ym agało w ytężonej pracy zespołu w spółpracow ników .

Szczególnie ciężki dla całego Instytutu, a zw łaszcza dla P rofesor E w y Rze- telskiej-Feleszko, był okres stanu w ojennego, gdyż jak o działacz N S Z Z „S oli­ darność” (była przew odniczącą naszego koła) podlegała różnym szykanom ze strony partyjnej dyrekcji. Jej habilitacja ukazała się okrojona m ateriałow o, zw le­ kano z nadaniem profesury itp. M im o to udało Jej się w ydać p arę pozycji w e w spółpracy z N iem cam i (z zakresu hydronim ii pom orskiej), a po odzyskaniu niepodległości w 1989 roku naw iązać ożyw ioną w spółpracę m iędzynarodow ą. E fekty były w spaniałe. N ajbardziej szczyciła się opracow aniem , do którego zm obilizow ała duże grono w ybitnych uczonych ze w szystkich krajów słow iań­ skich oraz slaw istów niem ieckich. P od Jej naczeln ą red ak cją pow stała dw utom o­ w a S łow iańska onom astyka. E n cyklopedia (W arszaw a-K rak ó w 2 0 0 2 -2 0 0 3 ), a w cześniej P olskie nazw y własne. E ncyklopedia (W arszaw a-K raków 1998, dru­ gie w ydanie 2005). Jednocześnie kontynuow ane by ły w Instytucie prace z zakre­ su nazew nictw a P om orza Zachodniego. P ow stały kolejno opisy nazw rzek p o ­ m o rsk ic h (W rocław 1977) oraz o p ra co w an ia d aw n y ch sło w iań sk ich nazw m iejscow ości w ojew ództw a koszalińskiego (W rocław 1985) i szczecińskiego (W arszaw a 1991). P ew ne podsum ow anie tych prac (chociaż niepełne) stanow i tom Językow a p rzeszło ść P om orza Zachodniego na p o d sta w ie nazw m iejsco­

w ych (W arszaw a 1996). W niektórych pracach (od 1972 r.) m iałem szczęście

i zaszczyt z P rofesor E w ą R zetelską-Feleszko w spółpracow ać, zdobyw ając w ie­ dzę polonistyczną i onom astyczną.

P ani P rofesor E w a R zetelska-Feleszko była czynnym członkiem w ielu tow a­ rzystw naukow ych, a w Instytucie Slaw istyki PAN w latach 19 90-1996 pełniła funkcję dyrektora. U dało się Jej pow iązać działalność n au ko w ą z organizacyjną. C eniła sobie zw łaszcza członkostw o w Tow arzystw ie N aukow ym W arszaw skim , gdzie od połow y 1993 r. przew odniczyła Językow ej K om isji Slaw istycznej przy W ydziale I, a od 1995 r. została Sekretarzem G eneralnym TNW. Zaw sze dbała 0 prestiż i poziom naukow y kierow anych przez siebie instytucji i organizacji, potrafiła zdobyć na ich działalność fundusze ze w spółpracy europejskiej, z gran­ tó w i fundacji. B yła pod tym w zględem o sobą niezastąpioną.

M im o że po przejściu na em eryturę Jej kontakty z Instytutem Slaw istyki nieco się osłabiły, prow adziliśm y w spólne prace n ad zbieraniem m ateriałów 1 red ak cją haseł do now ego w ielkiego dzieła, ja k im m a być dw utom ow e opraco­ w anie N azw terenow ych P o m orza Zachodniego zaw ierających elem enty sło ­

w iańskie (tom I A -O , W arszaw a 2008) z ew entualnym trzecim tom em syntetycz­

nym . Pani P rofesor doczekała się jeszcze (dzięki pom ocy dyrekcji Instytutu oraz życzliw ości W ydaw nictw a SOW ) w ydania tom u pierw szego, k tóry n a początku 2009 r. w spólnie rozsyłaliśm y zaprzyjaźnionym onom astom i ośrodkom nau ko ­ wym .

Ewa Rzetelska-Feleszko ₇

W 1997 r. ukazała się księga jubileuszow a dedykow ana Pani P rofesor Ew ie R zetelskiej-Feleszko pt. Onom astyka i dialektologia (W arszaw a 1997), gdzie zam ieszczony został szczegółow y biogram Jubilatki pióra profesor H anny Popo- w skiej-Taborskiej oraz bibliografia Jej prac (oczyw iście niepełna, bo po roku

1997 pow stały jeszcze liczne w ażne publikacje).

Jej w ielk ą m iło ścią były W arm ia i M azury, gdzie chętnie przebyw ała u sw o­ jej córki nad K rutynią i gdzie w G rabow ie spoczęła obok sw ego m ęża i zm arłe­

go tragicznie wnuka.