View of DETERMINING THE QUALITY OF A TOURIST PRODUCT OF CHILDREN AND THE YOUTH, AS A FACTOR OF AN ECONOMIC REVIVAL IN THE AREA

KSZTATOWANIE JAKOCI PRODUKTU TURYSTYKI

DZIECI I MODZIEY JAKO CZYNNIK OYWIENIA

GOSPODARCZEGO OBSZARU

Zbigniew Gbiski

Streszczenie. Jako produktu turystycznego jest czynnikiem determinujcym wzrost liczby turystów przyjedajcych do danego regionu. Szczególnym rodzajem produktu turystycz-nego o zoonej strukturze jest turystyka dzieci i modziey. Ze wzgldu na swój charakter oraz jej masowo turystyka dzieci i modziey moe sta si czynnikiem wpywajcym na aktywizacj turystyczn obszarów dotychczas budzcych mniejsze zainteresowanie odwie-dzajcych. Ponadto, realizujc zaoenia zrównowaonej turystyki, moe przyczynia si do wzrostu wiadomoci uczestników ruchu turystycznego oraz mieszkaców obszarów recepcyjnych. W artykule zawarto wyniki niektórych bada prowadzonych przez autora nad turystyk dzieci i modziey na terenie województwa zachodniopomorskiego.

Sowa kluczowe: turystyka dzieci i modziey, produkt turystyczny, jako produktu, ksztatowanie jakoci

WSTP

Kwestia czynników ksztatujcych jako usug turystycznych jest do szeroko omawiana w literaturze [Kachniewska 2002; Kachniewska, Kowalczyk, Srebro 2008; Panasiuk i in. 2008]. Wynika to z wagi tego problemu w funkcjonowaniu rynku tury-stycznego w Polsce i na wiecie. Jednym z gównych celów polityki turystycznej pastwa jest ksztatowanie jakoci usug turystycznych. Przejawia si to przede wszystkim we wdraaniu rónego rodzaju regulacji prawnych. Poza dziaaniami o charakterze norma-tywnym, pastwo przez organy administracji rzdowej i samorzdowej stara si monito-rowa jako usug turystycznych. Mimo tych dziaa proces poprawy jakoci w realiach polskiego rynku turystycznego odbywa si do powoli.

Z obserwacji autora, jako wieloletniego przedsibiorcy turystycznego, dziaacza sa-morzdu branowego, doradcy rónych organów administracji, wynika, e wikszo

Adres do korespondencji – Corresponding author: Zbigniew Gbiski, Uniwersytet Szczeciski, Wydzia Nauk o Ziemi, Katedra Turystyki, ul. Mickiewicza 18, 70-383 Szczecin, e-mail: zbyszek@ globtour.pl

tych dziaa i analiz badawczych prowadzona jest na poziomie znacznej ogólnoci. Poje-dyncza usuga turystyczna jest swoistego rodzaju fenomenem, który jest zaleny od bar-dzo wielu czynników, w tym od udziau samego klienta. Powoduje to, e w konkretnych warunkach tworzenia produktu turystycznego na poziomie lokalnym dziaania na rzecz wzrostu jakoci s bardzo utrudnione.

Dla wielu regionów w Polsce (Wybrzee, Maopolska, Dolny lsk) turystyka dzieci i modziey z racji jej masowoci moe by wanym elementem oywienia gospodarcze-go. Problem ten jednak nie znajduje odpowiedniego zainteresowania u wadz regional-nych ani wród badaczy zjawisk turystyczregional-nych.

Celem niniejszego artykuu jest identy kacja tego segmentu rynku turystycznego, którym jest turystyka dzieci i modziey, ze szczególnym uwzgldnieniem potrzeby ksztatowania jakoci produktu turystycznego dla niedocenianego, ale wanego konsu-menta, jakim jest mody turysta.

RUCH TURYSTYCZNY DZIECI I MODZIEY W WOJEWÓDZTWIE ZACHODNIOPOMORSKIM

Badania dotyczce ruchu turystycznego dzieci i modziey prowadzone od 2003 r. na terenie województwa zachodniopomorskiego pozwalaj na stwierdzenie, e stanowi on znaczc cz caoci ruchu turystycznego w regionie [Gbiski 2008]. Ruch turystycz-ny dzieci i modziey zwizaturystycz-ny jest z dwoma podstawowymi formami aktywnoci tury-stycznej uczniów. Jeden rodzaj wynika z realizacji programu nauczania w czasie trwania roku szkolnego poza terenem szkoy i s to (zgodnie z Rozporzdzeniem MENiS z dnia 8 listopada 2001 r.):

wycieczki przedmiotowe, wycieczki krajoznawcze,

imprezy krajoznawczo-turystyczne, imprezy turystyki kwali kowanej, „zielone szkoy”.

W latach 2003–2007 prowadzono w tym zakresie badania ankietowe wród szkó województwa zachodniopomorskiego. Wyniki dotyczyy tylko 25% wszystkich szkó z terenu caego województwa, ale liczby uczniów uczestniczcych w rónego rodzaju formach wyjazdów turystycznych i tak byy znaczce (tab. 1). Naley zauway, e dane zawarte w tabeli 1 dotycz tylko uczniów z terenu województwa zachodniopomorskiego,

–

–

–

–

–

Tabela 1. Liczba uczniów uczestniczcych w wyjazdach realizowanych przez szkoy w czasie trwania roku szkolnego

Table 1. Number of participants of the trips organized by schools during the school year

Rok szkolny Województwo zachodniopomorskie

2003/2004 46 806

2004/2005 46 277

2005/2006 42 799

ródo: Opracowanie wasne na podstawie bada ankietowych. Source: Author’s research.

a przecie wiadomo, e region ten jest popularnym celem wycieczek i „zielonych szkó” dla uczniów z innych województw.

Drugi rodzaj wyjazdów turystycznych dzieci i modziey wie si z okresem wakacji szkolnych. Zgodnie z powszechnie przyjt terminologi, imprezy te nazywane s kolo-niami i obozami. Obowizujce do 1.03.2010 r. przepisy [Rozporzdzenie MENiS z dnia 21 stycznia 1997 r.] nakaday na kadego organizatora obowizek zarejestrowania tego typu formy wyjazdu dzieci i modziey w kuratorium owiaty waciwym ze wzgldu na miejsce pobytu. W zwizku z tym wykorzystano dane zgromadzone przez Kuratorium Owiaty w Szczecinie do okrelenia wielkoci przyjazdowego ruchu turystycznego na teren województwa zachodniopomorskiego (tab. 2).

Liczba prawie 150 000 dzieci i modziey przyjedajcych na teren województwa zachodniopomorskiego w czasie wakacji letnich 2008 i 2009 w porównaniu z danymi publikowanymi przez Instytut Turystyki (www.intur.com.pl) wskazuje, e stanowi one okoo 10% wszystkich podróy turystów krajowych do tego regionu w cigu caego roku. Naley zauway, e ta liczba jest zdecydowanie zaniona, gdy wyjazdy rejestrowane w kuratorium dotycz tylko okresu wakacyjnego.

Tabela 2. Liczba uczestników kolonii i obozów przyjedajcych na teren województwa zachod-niopomorskiego wg województw

Table 2. Number of participants of summer camps, arriving in the area of West Pomeranian Voi-vodeship, according to voivodeships

Województwo 2008 2009 2008 (%) 2009 (%) Dolnolskie 17 756 18 788 11,87 12,6 Kujawsko-pomorskie 6 372 6 002 4,26 4,03 Lubelskie 3 388 2 773 2,27 1,86 Lubuskie 6 978 6 521 4,67 4,37 ódzkie 12 067 10 958 8,07 7,35 Maopolskie 11 009 10 420 7,36 6,99 Mazowieckie 19 964 16 968 13,35 11,38 Opolskie 3 345 2 780 2,24 1,86 Podkarpackie 3 554 3 399 2,38 2,28 Podlaskie 594 653 0,4 0,44 Pomorskie 2 306 1 383 1,54 0,93 lskie 17 318 19 177 11,58 12,86 witokrzyskie 3 099 2 885 2,07 1,94 Warmisko-mazurskie 1 590 1 581 1,06 1,06 Wielkopolskie 13 587 14 622 9,08 9,81 Zachodniopomorskie 26 607 30 165 17,79 20,23 Zagranica 38 0 0,03 0 Razem 149 572 149 075 100 100

ródo: Opracowanie wasne na podstawie danych Kuratorium Owiaty w Szczecinie. Source: Author’s research.

Próba ekstrapolacji zebranych danych, zarówno pod wzgldem przestrzennym, jak i czasowym, dotyczcych wielkoci ruchu turystycznego dzieci i modziey byaby obar-czona zapewne trudnym do okrelenia bdem. Zaprezentowane liczby potwierdzaj jed-nak, e przyjazdy dzieci i modziey znaczco wpywaj na wielko ruchu turystyczne-go na terenie Pomorza Zachodnieturystyczne-go. Odrbnym zagadnieniem jest okrelenie wielkoci przychodów generowanych przez modych turystów w skali regionalnej gospodarki tu-rystycznej. Jednake ju tylko liczba uczestników wiadczy, e ten wpyw jest zapewne znaczcy.

CZYNNIKI WPYWAJCE NA JAKO PRODUKTU TURYSTYCZNEGO DZIECI I MODZIEY – STUDIUM PRZYPADKU

Ksztatowanie jakoci w turystyce dzieci i modziey ma szczególne znaczenie. Nie wynika ono tylko z koniecznoci wiadczenia wysokiej jakoci usug stricte turystycz-nych (nocleg, wyywienie, transport), ale równie z roli spoecznej, jak przypisuje si temu segmentowi rynku turystycznego. Zdaniem wielu autorów [m.in. Denek 2009; Ga-worecki 2007; Przecawski 2004], turystyka dzieci i modziey ma wielkie znaczenie wy-chowawcze i edukacyjne. W zwizku z tym liczba czynników wpywajcych na jako produktu turystyki dziecicej jest zdecydowanie wiksza ni w przypadku turystyki ludzi dorosych, poniewa s to produkty szczególnie zoone.

Wieloletnie dowiadczenie autora w kreowaniu i realizowaniu produktów turystycz-nych dla dzieci i modziey (ponad 100 000 dzieci i modziey w latach 1991–2010) wskazuje, e osignicie sukcesu jest w tym zakresie trudne, ale dziki zrealizowaniu wielu zaoe moliwe. Przykadem tego typu produktu moe by impreza organizowana pod nazw „Kolorowe wakacje”. Zaoenia tego produktu turystycznego s nastpujce:

kolonia dla modszych dzieci w wieku 7–11 lat,

obiekt pooony w odlegoci nie wikszej ni 150 km od miejsca zamieszkania uczestników (umoliwienie odwiedzin przez rodziców),

wysoki standard techniczny obiektu, ale rozumiany w sposób szczególny, dostosowa-ny do potrzeb dzieci.

czas trwania 10–12 dni (aby rozstanie z rodzicami, z którymi dzieci najbardziej si identy kuj, nie trwao zbyt dugo),

wysoki profesjonalizm kadry opiekuczo-wychowawczej, w tym w sposób szczegól-ny kierownika kolonii,

bogaty program krajoznawczy, rekreacyjny i brak czasu wolnego bez zaj progra-mowych.

Obiekt musi posiada bogate zaplecze rekreacyjne (boisko, plac zabaw, miejsce na ognisko, zadaszone miejsce do pracy na powietrzu, dua sala ze sprztem naganiajcym na imprezy kolonijne lub prac podczas niesprzyjajcych warunków atmosferycznych, miejsce przeznaczone na prezentacj prac dzieci, blisko kpieliska naturalnego lub sztucznego). Na miejscu powinna by take stoówka.

Orodek powinien mie maksymalnie 50 miejsc noclegowych, aby grupa moga zaj cay obiekt, a ponadto umoliwia to sprawny transport autokarem i podzia uczestników na grupy wychowawcze. Wykluczone jest zakwaterowanie osób postronnych w obiekcie.

–

–

–

–

–

–

Ich obecno mogaby zakóca realizacj programu imprezy. Pokoje dla uczestników powinny by 2–4-osobowe z azienkami. Pokoje powinny by wyposaone w szafy, noc-ne szafki, lampk nocn (dzieci czasami boj si zasypia w ciemnoci), stolik z krzesa-mi, pojedyncze óka (nie mog by pitrowe ze wzgldu na bezpieczestwo).

Zgodnie z Rozporzdzeniem MENiS, liczba uczestników pozostajcych pod opiek jednego wychowawcy w placówce wypoczynku w przypadku dzieci do 10. roku ycia nie moe przekracza 15 osób. W przypadku „Kolorowych wakacji”, gdzie wiek dzieci to 7–11 lat na jednego wychowawc przypada 10–11 podopiecznych.

Wane jest stworzenie poczucia zaufania do wychowawcy, ale przede wszystkim zaspokojenie potrzeby bezpieczestwa. Zgodnie z pogldami Maslowa [2006], jest to podstawowa potrzeba tu po potrzebach zjologicznych, które przyjmuje on za punkt wyjcia w teorii motywacji. „Popdy czy potrzeby zjologiczne naley uwaa bardziej za niezwyke ni typowe, poniewa mona je wyodrbni oraz wykaza ich lokalizacj somatyczn. Innymi sowy, s one wzgldnie niezalene od siebie, od innych motywów i od organizmu jako caoci” [Maslow 2006]. Zaspokojenie potrzeby snu, godu i prag-nienia atwo osign, zapewniajc dzieciom odpowiednie warunki socjalno-bytowe, ale po ich zaspokojeniu pojawiaj si nowe potrzeby sklasy kowane jako „potrzeby bezpie-czestwa” (pewnoci, stabilnoci, oparcia, opieki, wolnoci od strachu, lku i chaosu, struktury, porzdku, prawa i granic, silnego opiekuna itd.).

W poszukiwaniu bezpieczestwa i stabilnoci powszechna jest skonno ludzi do przed-kadania rzeczy znajomych nad obce. W wypadku wyjazdu dzieci na koloni wszystko, co je otacza, zmienia si na nowe. Zmieniaj miejsce pobytu, zamieszkania, wchodz w now grup rówienicz, a tym, co najbardziej przeywaj, jest rozstanie z rodzicami. W zwizku z tym bardzo wan rol speniaj wychowawcy kolonijni. To oni, w duej mierze, stwa-rzaj przyjazn atmosfer w powierzonej im grupie. Powinni wszystkich uczestników wypoczynku obdarza jednakow yczliwoci i zrozumieniem. Dbaj o poprawne rela-cje midzy dziemi i s bezstronni w sytuacjach kon iktowych. Umiejtnie stosuj sy-stem kar i nagród. Szczególn trosk otaczaj dzieci niepenosprawne, jak równie dzieci ze rodowisk zagroonych wychowawczo.

Z tego powodu kadra pedagogiczna, która jest dobierana na „Kolorowe wakacje”, to osoby z duym dowiadczeniem w pracy dziemi, posiadajce odpowiednie predys-pozycje i umiejtnoci wykorzystywane podczas trwania turnusu (piew, gra na gitarze, uzdolnienia plastyczno-techniczne, zmys artystyczny, twórcze mylenie, prowadzenie interesujcych gier, zabaw i quizów, elastyczno w dziaaniu, ch zabawy, mia apa-rycja itp.).

Wychowawca peni take rol animatora turystyki dzieci i modziey. To on inicjuje postawy prorekreacyjne, propaguje aktywny styl ycia i organizuje zajcia i imprezy cza-su wolnego. Organizuje zajcia i imprezy, przygotowuje narzdzia i materiay. Tworzy program zaj i jest w bezporednim kontakcie z uczestnikami. Jest dla nich partnerem, udziela pomocy, inspiruje, zachca. Proponowane zajcia organizuje w sposób spoecz-nie akceptowany [urick, Obodyski 2006]. Zatem dobry animator powispoecz-nien:

by wraliwym uczuciowo i emocjonalnie;

posiada umiejtno emocjonalnego angaowania si; by kreatywnym w stosowaniu rónych rozwiza; inicjowa gotowo do nawizywania kontaktów;

–

–

–

–

przejawia du tolerancj w dziaaniu z ludmi; mie poczucie humoru;

wykazywa si du kultur osobist i grzecznoci; mie zdolno motywowania ludzi do dziaa.

Animator pracuje, aby pozostali mogli si bawi i nie powinno to stwarza wraenia cikiej pracy. Wychowawca sam jest zaangaowany w te dziaania, w które chce zaan-gaowa uczestników.

Kolejne w hierarchii to potrzeby mioci i przynalenoci. Ich zaspokojenie daje po-czucie wizi grupowej zarówno w rozumieniu caej kolonii, jak i poszczególnych grup wychowawczych. Chcc zwikszy poczucie przynalenoci uczestników kolonii do grup wychowawczych, otrzymuj oni zadanie, na samym pocztku trwania turnusu, wymyle-nia dla grupy nazwy, hymnu, herbu, z którymi bd si identy kowa podczas caego pobytu. Nastpuje uroczysta prezentacja wszystkich grup przed sob, jako publicznoci, co pozwala lepiej si pozna, ale jednoczenie ugruntowa wyszy poziom identy kacji z wasn grup.

Nastpna z potrzeb to potrzeba szacunku, której cechy mona podzieli na dwie podgrupy. „Do pierwszej z nich naley pragnienie mocy, osigni, kompetencji, mi-strzostwa i fachowoci, pewnoci siebie w konfrontacji ze wiatem oraz niezalenoci i wolnoci. Druga podgrupa obejmuje to, co moemy nazwa pragnieniem dobrej opinii czy prestiu (de niujc je, jako powaanie czy szacunek ze strony innych), statusu, sa-wy i chway, dominacji, uznania, zainteresowania, znaczenia, godnoci czy doceniania” [Maslow 2004].

Wielorako zaj proponowanych i prowadzonych w trakcie „Kolorowych wakacji” zapewnia odkrywanie i rozwijanie rónorodnych talentów. Wane jest te wykorzysta-nie atwo dostpnych w terewykorzysta-nie naturalnych przedmiotów (muszelki, kamiewykorzysta-nie, szysz-ki, mech, piasek, gazie, glina, itp.), rónych materiaów (makaron, somszysz-ki, papierowe talerze, balony itp.), a nawet odpadów (kartonowe puda, pojemniki po jogurtach, pla-stikowe butelki, rolki po papierze toaletowym itp.) oraz przerónych, poza zazwyczaj proponowanymi dzieciom, materiaów pimienniczych i malarskich (kalki, tusze, due powierzchnie malarskie, kleje do drewna itp.)

Zajcia w terenie zwizane z poznaniem jego walorów turystycznych o charakterze przyrodniczym i kulturowym oraz spotkaniami z pracownikami nadlenictwa i war-sztatami w orodkach edukacji przyrodniczej, ekologicznej, lenej zazwyczaj cz si z zajciami plastyczno-technicznymi (malowanie, rysowanie, klejenie, lepienie, formy przestrzenne).

Rozwijane te s sprawno i kondycja zyczna uczestników kolonii przez róno-rodne gry i zabawy. Wykorzystywane s metody aktywne, a take scenariusze propo-nowane w pedagogice zabawy przez Polskie Stowarzyszenie Pedagogów i Animatorów „Klanza”. Tak dua rónorodno oferowanych zaj pozwala dzieciom znale takie, w których czuj si dobrze lub odkrywaj je na nowo i inaczej postrzegaj. Dodatkowo, tak cile wypeniony czas w trakcie wyjazdu nie pozwala tskni uczestnikom, którzy czsto pierwszy raz opuszczaj dom rodzinny.

Wszelka aktywno twórcza uczestników oraz tematyka zabaw i zaj podporzd-kowana jest piciu kolorom (czerwony, niebieski, óty, zielony i biay). Dla kadego z uczestników przygotowywane s kolorowe rekwizyty (w zalenoci od turnusu: chusty,

–

–

–

–

koszulki, czapeczki itp.). Rekwizyty te wyróniaj kolonistów na tle otoczenia, pozwala-j na identy kacj z grup, a jednoczenie stapozwala-j si pamitk z wyjazdu.

Niezmiernie istotne jest wprowadzanie elementów zdrowej rywalizacji wród uczest-ników. Pobudza ona i motywuje do dziaania oraz jest niezmiernie lubiana przez dzieci modsze. Wychowawcy-animatorzy zwracaj szczególn uwag na dzieci, które nie maj sukcesów w jakiej dziedzinie i staraj si rekompensowa im to innymi dziaaniami, w których odnios sukces. Wane jest równie, aby nie ocenia wytworów i prac uczest-ników. Naley je wyeksponowa i pokaza innym, ale ocenianie twórczoci nie powinno mie miejsca. Kada praca jest indywidualnym wyobraeniem dziecka lub jego sposo-bem przetworzenia widzianej rzeczywistoci, a wic nie podlega ocenie.

„Jeeli wszystkie potrzeby s zaspokojone, to jeszcze moemy czsto (jeli nie za-wsze) oczekiwa, e wkrótce pojawi si nowe niezadowolenie i niepokój, o ile dana jednostka nie robi tego, do czego szczególnie si nadaje. Muzycy musz si zajmowa muzyk, malarze musz malowa, poeci musz pisa, jeli ostatecznie maj by ze sob w zgodzie. Ludzie musz by tym, kim mog by. Musz by wierni swojej naturze. Potrzeb t moemy nazwa samorealizacj” [Maslow 2004]. To najtrudniejsza potrzeba do zaspokojenia, gdy organizujc pobyt dla grupy dzieci nie jest moliwe zapewnienie im wszystkich indywidualnych zaj do których posiadaj szczególne predyspozycje. Uczestnicy maj za to moliwo podczas rozlicznych zaj, odkrywania tego, w czym czuj si najlepiej. Mog odnajdywa swoje zainteresowania i je rozwija. Do samoreali-zacji mona zaliczy take potrzeb zdobywania wiedzy oraz moliwo odbioru dozna estetycznych. Obcowanie ze rodowiskiem przyrodniczym i kulturowym wpywa na po-zytywne odczucia i przeycia estetyczne uczestników. W tym zakresie program kolonii zapewnia kolonistom wrcz cig moliwo rozwoju osobistego.

„Kolorowe wakacje” organizowane od 2003 r. byy zlokalizowane w rónych cz-ciach województwa zachodniopomorskiego i lubuskiego (Borne-Sulinowo, Glisno k. Lubniewic, Wsosz na Pojezierzu Drawskim), a gównym czynnikiem lokalizacji byy w pierwszej kolejnoci walory krajoznawcze obszaru otaczajcego miejsce lokalizacji kolonii [Gbiski 2008]. Jednym z czynników lokalizacji bya take unikatowo miej-sca i niska koncentracja ruchu turystycznego. Wskanikiem jakoci tej imprezy moe by powtarzalno uczestnictwa. Odsetek uczestników, którzy uczestniczyli minimum 2 razy z rzdu w „Kolorowych wakacjach” wyniós w latach 2003–2009 a 68%. Ponadto osoby, które ze wzgldu na wiek nie mogy ju uczestniczy w tej kolonii, korzystay z innych imprez dla dzieci oferowanych przez organizatora i stay si „adwokatami” r-my, zgodnie z koncepcj „drabiny lojalnoci nabywcy” [Kachniewska 2002].

Zaprezentowany przykad, cho ma charakter jednostkowy, wskazuje, e jako im-prezy turystycznej dla dzieci i modziey nie wykazuje cisego zwizku z jej lokalizacj. Moe jednak stanowi pewien punkt wyjcia do analizy przestrzennej ruchu turystycz-nego dzieci i modziey w czasie wakacji letnich na terenie województwa zachodniopo-morskiego (tab. 3).

Analiza danych zawartych w tabeli 3 pozwala na stwierdzenie, e wakacyjny ruch dzieci i modziey w zdecydowanej mierze koncentruje si w powiatach nadmorskich (gry cki, kamieski, koobrzeski, koszaliski i sawieski), do których przyjeda po-nad 72% wszystkich uczestników kolonii i obozów. Czynnikiem, który powoduje tak du koncentracj wyjazdów na te tereny s walory wypoczynkowe oraz istniejca

infra-struktura turystyczna, gównie baza noclegowa. Zjawisko to z punktu widzenia wpywu gospodarki turystycznej na równomierny rozwój spoeczno-ekonomiczny regionu jest bardzo niekorzystne. Ponadto zdaniem Szwichtenberga (2006) wystpuje dramatyczne przekroczenie chonnoci naturalnej i pojemnoci turystycznej terenów nadmorskich w czasie sezonu letniego. Wskazuje on take, e potencja turystyczny znaczcej czci Pomorza Zachodniego lecy poza stref nadmorska jest sabo wykorzystany. Poza tym systematyczne przekraczanie wskaników chonnoci i pojemnoci prowadzi do obnia-nia poziomu usug turystycznych.

WNIOSKI

Analiza zaprezentowanego materiau pozwala na stwierdzenie, e ruch turystyczny dzieci i modziey na terenie województwa zachodniopomorskiego stanowi znacz-c cz caego wolumenu przyjazdów do tego regionu. Wystpuje on w cigu caego

Tabela 3. Liczba uczestników kolonii i obozów na terenie województwa zachodniopomorskiego przyjedajcych do poszczególnych powiatów

Table 3. Number of participants of summer camps in the area of West Pomeranian Voivodeship arriving from particular districts

Powiat 2008 2009 2008 (%) 2009 (%) Biaogardzki 96 65 0,06 0,04 Choszczeski 764 877 0,51 0,59 Drawski 4 395 4417 2,94 2,96 Goleniowski 1 003 993 0,67 0,67 Gry cki 33 920 34812 22,68 23,35 Gry ski 658 831 0,44 0,56 Kamieski 16 615 15791 11,11 10,59 Koobrzeski 25 295 27213 16,91 18,25 Koszaliski 15 866 14304 10,61 9,6 obeski 20 88 0,01 0,06 Myliborski 761 953 0,51 0,64 Policki 988 1085 0,66 0,73 Pyrzycki 175 0 0,12 0 Sawieski 33 165 31124 22,17 20,88 Stargardzki 231 425 0,15 0,29 Szczecinecki 3 553 3760 2,38 2,52 Szczeciski 3 723 4010 2,49 2,69 widwiski 481 526 0,32 0,35 winoujski 3 592 3942 2,4 2,64 Waecki 2 819 3099 1,88 2,08

Wicej ni 1 powiat 1 452 760 0,97 0,51

Razem 149 572 149075 100 100

ródo: Opracowanie wasne na podstawie danych Kuratorium Owiaty w Szczecinie. Source: Author’s research.

roku, ale jego najwiksze natenie wystpuje w czasie wakacji letnich. Nawet pobiena analiza danych dotyczcych zrónicowania przestrzennego podróy wakacyjnych dzieci i modziey wskazuje na jego nadmiern koncentracj na terenach nadmorskich. W zwizku z tym naley podj dziaania na rzecz dekoncentracji wakacyjnego ruchu turystycznego, w tym przyjazdów dzieci i modziey. Z punktu widzenia oywienia go-spodarczego pozostaej czci województwa zachodniopomorskiego dziaania na rzecz zwikszenia udziau tych terenów w wakacyjnych podróach modych turystów maj due znaczenie oraz s moliwe przy nawet niewielkich nakadach na infrastruktur i promocj. Jak wynika z analizy studium powyszego przypadku, czynnikiem decydu-jcym o jakoci produktu turystycznego dla dzieci i modziey jest odpowiednio dobrana kadra oraz pomys na jego realizacj. Walory rodowiska przyrodniczego i kulturowego danego obszaru o charakterze wypoczynkowym, krajoznawczym czy specjalistycznym s tylko tem dla stworzenia produktu turystyki dziecicej wysokiej jakoci.

W tej sytuacji najwaniejszym czynnikiem szybkiej aktywizacji atrakcyjnych tu-rystycznie obszarów Pomorza Zachodniego w zakresie rozwoju produktów turystyki dzieci i modziey moe by odpowiednio przygotowana kadra oraz wykreowanie no-wych produktów turystycznych z wykorzystaniem istniejcego potencjau. W tym celu instytucje odpowiedzialne za realizacj celów regionalnej polityki turystycznej (Urzd Marszakowski, samorzdy terytorialne, Zachodniopomorska Regionalna Organiza-cja Turystyczna) powinny konsekwentnie wdraa zapisy „Strategii rozwoju turystyki w województwie zachodniopomorskim do 2015 roku” dotyczce rozwoju turystyki dzie-ci i modziey. Ponadto, naley podj dziaania polegajce na wprowadzeniu zmian do programów studiów przygotowujcych kandydatów do pracy w gospodarce turystycznej, które umoliwi im w przyszoci wykorzystanie istniejcego potencjau do kreowania nowych produktów turystycznych dla dzieci i modziey.

PIMIENNICTWO

Denek K., 2009. Edukacja pozalekcyjna i pozaszkolna. WSPiA, Pozna.

urick M., Obodyski K., 2006. Syntetyczne podstawy rekreacji i turystyki. Wyd. Uniwersytetu Rzeszowskiego, Rzeszów.

Gbiski Z., 2008. Szkolny ruch turystyczno-krajoznawczy jako czynnik ksztatowania tosamo-ci regionalnej na przykadzie województwa zachodniopomorskiego. Forum Turystyki Regionów, Szczecin.

Kachniewska M., 2002. Jak odnie sukces w turystyce? Kultura jakoci. Eurosystem, Warszawa. Kachniewska M., Kowalczyk J., Srebro B., 2008. Kodeks dobrej praktyki zarzdzania w usugach

turystycznych. MSiT, Warszawa.

Maslow A., 2006. Motywacja i osobowo. Wyd. Naukowe PWN, Warszawa. Panasiuk A., 2008. Gospodarka turystyczna, Wyd. Naukowe PWN, Warszawa. Przecawski K., 2004. Czowiek a turystyka. Zarys socjologii turystyki. Albis, Kraków.

Szwichtenberg A., 2006. Gospodarka turystyczna polskiego wybrzea, Wyd. Uczelniane Politech-niki Koszaliskiej, Koszalin.

DETERMINING THE QUALITY OF A TOURIST PRODUCT OF CHILDREN AND THE YOUTH, AS A FACTOR OF AN ECONOMIC REVIVAL IN THE AREA

Abstract. The quality of a tourist product makes a factor which determines an increase in a number of tourists arriving to a particular region. A peculiar type of a tourist product with a complex structure is the product of children and the youth tourism. Due to its character and its mass quantity, tourism concerning children and the youth may become the factor in uencing tourist stimulation in regions which haven’t attracted much attention of visitors so far. Moreover, accomplishing the principles of sustainable tourism may contribute to the awareness increase among participants of tourist motion as well as inhabitants of the taking in areas. The results of some of the research on tourism of children and the youth in the area of West Pomeranian Voivodeship, carried out by the author, have been included in the article.

Key words: tourism of children and youth, a tourist product, the quality of a product, de-termining the quality