Adam Skreczko
"Il mistero nuziale. 1. Uomo-Donna",
Angelo Scola, Roma 1998 : [recenzja]
Studia nad Rodziną 5/1 (8), 198-200
198
Pow ołanie do stanu m ałżeńskiego oznacza też, zdaniem autorów , podjęcie spe cyficznej dla niego drogi duchow ej. Ta bardzo zobow iązująca droga, w yrażająca się w duchow ości m ałżeńskiej, om ów iona została w części V aż w 8 punktach, z uw zględnieniem bogatej literatu ry ostatniego 10-lecia (s. 375-462).
W reszcie ostatnia, V I część, została pośw ięcona jed n em u z celów, a także ow o ców m ałżeństw a - prokreacji i w ychowaniu potom stw a. U kazuje ona ojcostw o i m a cierzyństwo jak o w spaniałom yślną m iłość tw órczą, zakorzenioną w Bogu-M iłości zatroskanym o swoje dzieci (s. 463-580).
K ażda z tych części zaw iera ak tu aln ą bibliografię.
Poza szczegółowym spisem rzeczy (s. 581-590), w zakończeniu (s. 579-580) au to rzy Encyklopedii zaznaczają, iż - p atrząc na m ałżeństw o jak o na pow ołanie - pra gnęli, aby dzięki ich dziełu m ałżonkow ie, opierając się n a zdrowym podłożu medycz- no-psychologicznym, przeżywali swoje relacje miłości w świetle O bjaw ienia i Trady cji Kościoła. Trzymając się zaś porządku praw nego cyw ilno-kanonicznego, podejm o wali razem duchow ą drogę, właściwą ich stanowi, przyczyniając się poprzez prokre- ację i edukację potom stw a do pom nażania dobra całej rodziny ludzkiej.
N ależałoby tylko wyrazić pragnienie, aby to cen n e dzieło było d o stępne rów nież dla polskich czytelników, z których tak wielu poszukuje urzeczyw istnienia w swoim życiu tej „wielkiej tajem nicy”, ja k ą je st m ałżeństw o „w odniesieniu do C hrystusa i K ościoła” (E f 5,32).
ks. Leonard Pawlak FDP
Angelo Scola, II m istero nuziale. 1. U om o-D onna, Roma 1 9 9 8 ,208s.
A ngelo Scola (ur. w 1941r.; doktor filozofii i teologii; biskup od 1991r.; rektor Pa pieskiego U niw ersytetu Laterańskiego w Rzymie od 1995r. i dziekan Instytutu Stu diów nad Rodziną na tym Uniwersytecie) podjął trudny tem at tajemnicy miłości oblu bieńczej. A utor zaznaczy! we wstępie, że zagadnienie to m a zam iar ukazać w dwóch częściach - etapach: część pierwsza, zatytułowana: „Tajemnica miłości oblubieńczej. Mężczyzna - K obieta”, jest omaw ianą przez nas pozycją, druga zaś, która m a się uka zać w odrębnej książce, pt.: „M ałżeństwo - R odzina”, będzie dopełnieniem pierwszej. Pierwsza z książek A . Scoli, „Tajemnica miłości oblubieńczej. M ężczyzna - K obie ta ” , składa się z dwóch części i czterech dodatków . Jest ona p ró b ą interpretacji n a uczania Papieża Jan a Pawła II na tem at męskości i kobiecości. Katechezy głoszone przez Papieża w latach 1979-1984, a więc w krótce po rozpoczęciu pontyfikatu, ukaza ły głębię i piękno relacji mężczyzny i kobiety, m ęża i żony, ja k też odsłoniły troskę O j ca Świętego o ukazanie pełnej praw dy o tych rzeczywistościach. Cały pontyfikat Jan a Pawła II charakteryzuje posługa małżeństwu i rodzinie. O prócz w spomnianych K ate chez zostały ogłoszone także inne dokum enty Papieskie dotyczące tych zagadnień.
199
Fakt w ybrania nauczania papieskiego jak o podstaw y do swoich rozw ażań teo lo gicznych n a tem at miłości oblubieńczej świadczy o tym, że a u to r docenia głębię i w artość tego nauczania. C hce kroczyć pew ną drogą, w przeciw ieństw ie do wielu w spółczesnych teologów, którzy nauczaniu papieskiem u wyznaczają miejsce m argi naln e, usiłując, z różnym skutkiem , stworzyć coś oryginalnego.
A. Scola poszukując znaczenia podstawowych pojęć (kluczy), jakich używa P a pież w om aw ianiu tem atyki antropologicznej, w swojej książce oprócz w spom nia nych K atechez papieskich odniósł się także do Listu apostolskiego M ulieńs dignita
tem . Część pierwsza książki rek to ra L ateran u m składa się z trzech rozdziałów: 1.
Podstaw y teologiczne tem atu m ężczyzna-kobieta; 2. Z naczenie jedności dwojga; 3.
Im ago Dei a seksualność ludzka. Takie ujęcie zagadnienia pozw ala czytelnikowi na
zdobycie całościowego obrazu człow ieka (mężczyzny i kobiety), stw orzonego na „obraz Boży” i obdarzonego plciowością.
W drugiej części tom u znajdujem y najpierw analizę analogatum princeps p o przez system atyczne studium „dynam izm ów ” ludzkiej miłości: zakochanie, miłość, seksualność (czwarty rozdział). Ta analiza w natu raln y sposób prow adzi do podjęcia zagadnienia dalszych form miłości oblubieńczej. R ozdział piąty pt. „O pis tajem nicy miłości oblubieńczej”, zaw iera przem yślenia au to ra n a tem at miłości oblubieńczej i płodności od strony fenom enologicznej. Szósty zaś rozdział, zatytułow any „Tajem nica miłości oblubieńczej i p łodność” przedstaw ia potw ierdzenie w ew nętrznego ukierunkow ania miłości oblubieńczej n a płodność. A u to r mów iąc o ludzkiej roz rodczości głosi za Papieżem pogląd o zbieżności trzech czynników: dwoistości płci, miłości i płodności, przez co odcina się wyraźnie od głoszonego w spółcześnie poglą du przeciw nego tem u stanowisku.
Niewątpliwie ciekawą i pożyteczną dla czytelnika m oże okazać się lektura czterech dodatków, zamieszczonych przez autora w omawianym opracow aniu. M ają one p o m óc czytelnikowi bardziej zgłębić przedstaw ione zagadnienia. A utor w tym miejscu za kłada, że czytelnik zechce pójść jeszcze dalej w refleksji poprzez własną pracę. Pierw szy dodatek ukazuje doktrynę kościelną na tem at niedopuszczania kobiet do święceń kapłańskich (jako uzupełnienie pierwszego rozdziału). Drugi jest krytyką wybranych fragm entów De passionibus (affectio et amor) św. Tomasza z Akwinu. Trzeci dodatek jest kom entarzem do Instrukcji o szacunku dla rodzącego się życia ludzkiego i o god
ności jego przekazywania D onum vitae. W czwartym dodatku znajduje się refleksja na tem at znaczenia tem atu: męskość-kobiecość w formacji kapłańskiej i teologicznej.
Teksty zaw arte w dod atk u stanow ią swoiste d o p ełn ien ie książki. Pozw alają one p rzenieść n a gru n t praktyczny, życiowy, ujęcie teologiczne zagadnienia miłości o b lubieńczej. Z tego też pow odu m ożna je zaliczyć do zakresu teologii pastoralnej.
W książce A. Scoli p t.: „Tajemnica miłości oblubieńczej. Mężczyzna - K obieta” zna leźć m ożna pow tórzenia i powroty do tego samego zagadnienia. Takie ujęcie wydawać by się mogło zbędnym obciążeniem dla czytelnika, ale tak nie jest. W spom niane powtó rzenia są potrzebne, wręcz konieczne dla całościowego spojrzenia na poruszane zagad
200
nienia. W ymaga tego logiczny tok myślowy przy podejm owaniu tego sam ego zagadnie nia, ale już z innej strony i pod innym kątem . To właśnie brak tychże powrotów sprawił by trudności w uchwyceniu istoty tego ważnego, a zarazem trudnego zagadnienia.
N ależy też dodać, że om aw iana pozycja A . Scoli nie jest opracow aniem czysto teoretycznym , oderw anym od życia i dośw iadczenia ludzkiego. W pro st przeciwnie, czytelnik przy lekturze tej książki odnosi w rażenie, że jeg o przeżycia i dośw iadcze nia w tym względzie znajdują w niej swoje odzw ierciedlenie.
Jako stu d en t Instytutu Studiów nad R odziną Jan a Pawła II w R zym ie m iałem okazję słuchać dobrze przygotowanych i przem yślanych wykładów ks. prof. A ngelo Scoli z zakresu antropologii teologicznej. Część zagadnień podejm ow anych na wy kładach w nieco zm ienionej form ie odnalazłem w om aw ianej książce. Przyjąłem to z wielką radością, gdyż jeszcze podczas studiów wraz z kolegam i w ielokrotnie prosi łem profesora o przygotowanie wydania książkowego w celu spopularyzow ania jego myśli. Sądziliśmy wtedy, że te wykłady, o p arte w dużej m ierze nie tylko n a nauczaniu Papieża Jan a Pawła II, ale także n a poglądach szwajcarskiego teologa H an sa U rsa von B althasara są bardzo cenne i pow inny dotrzeć do szerszego grona osób. O bec nie, gdy m iałem okazję przeczytać je w ydane w form ie książki, podtrzym uję pogląd o wielkiej w artości myśli teologicznej ks. A. Scoli, obecnie biskupa i re k to ra U niw er sytetu Laterańskiego, w skład którego w chodzi Instytut Studiów nad R odziną Jan a Pawła II. K siądz biskup na zakończenie w stępu do książki stwierdza: „M uszę jeszcze dodać, że bez p rac doktorskich i licencjackich wielu z m oich uczniów, nie mógłbym ukończyć podjętej pracy. Z a to jestem im wdzięczny” (tł. autora).
W śród coraz bogatszej literatu ry teologicznej n a tem at roli i znaczenia miłości oblubieńczej, książka biskupa A ngelo Scoli jaw i się jak o pozycja cenna i pożytecz n a z w ielu względów. M oże on a spełnić w ażną rolę także n a gruncie polskim i z pew nością zasługuje na przetłum aczenie.
ks. A d a m Skreczko
Michel Schooyans, Le crash démographique. De la fatalité à l’espérance, Sar- ment-Fayarf [Paris 1999], 222s.
K siądz P ro fe so r M ichel S chooyans, b ę d ą c ju ż em erytow anym p ro fe so re m nie u sta je w swojej w alce w o b ro n ie życia. Je s t d o b rze znany i ceniony ta k ż e w P o l sce. W je d n e j z o statn ich książek zatytułow anej „L e crash d é m o g rap h iq u e. D e la fa ta lité à l’e sp é ra n c e ” („K rach dem ograficzny. O d k atastro fy do n a d z ie i”), a u to r w ośm iu ro zd ziałach p rzed staw ia zjaw isko gw ałtow nego sp ad k u u ro d z e ń w E u
ro p ie. P o d aje przyczyny teg o n ieb ez p ieczn eg o zjaw iska, a tak że rady i p ro p o zy cje rozw iązania kryzysu u ro d z e ń . N a pierw szych stro n a c h książki K siądz P ro fe so r po ró w n u je w spółczesną sytuację dem o g raficzn ą św iata do k atastro fy
