2009
ISSN 1831-1326
EUROPE JSKI TR YBUNAŁ OBR ACHUNK OW Y
ROCZNE SPRAWOZDANIE Z DZIAŁALNOŚCI
PL
kg003511cover_b.pdf 1 9/04/10 11:53
2009
Europejski Tr ybuna ł Obrachunkow y
ROCZNE SPRAWOZDANIE Z DZIAŁALNOŚCI
00 800 6 7 8 9 10 11
* Niektórzy operatorzy telefonii komórkowej nie udostępniają połączeń z numerami 00 800 lub pobierają za nie opłaty.
Wiele informacji o Unii Europejskiej można znaleźć w portalu Europa (http://europa.eu).
Dane katalogowe znajdują się na końcu niniejszej publikacji.
Luksemburg: Urząd Publikacji Unii Europejskiej, 2010 ISBN 978-92-9207-647-4
doi:10.2865/32848
© Unia Europejska, 2010
Powielanie materiałów dozwolone pod warunkiem podania źródła.
Printed in Belgium
WYDRUKOWANONAPAPIERZEBIAŁYMBEZCHLOROWYM
3
SPIS TREŚCI
4–5 6–7 8–13 14–17 18–28 29–30
31–32 33–35 36–38 39 40–47 48–51 52
SŁOWO WSTĘPNE PREZESA
MISJA, WIZJA, WARTOŚCI I CELE STRATEGICZNE ROLA I ZADANIA TRYBUNAŁU
ROLA I OBOWIĄZKI
PRZEGLĄD SPRAWOZDAŃ Z KONTROLI I OPINII
DZIAŁANIA PODJĘTE W NASTĘPSTWIE KONTROLI I ODDZIAŁYWANIE PRAC TRYBUNAŁU
STANOWISKO TRYBUNAŁU
PRACE TRYBUNAŁU PLANOWANE NA 2010 R.
WYDAJNOŚĆ – POMIAR I POPRAWA WSPÓŁPRACA MIĘDZYNARODOWA KADRY I SŁUŻBY POMOCNICZE INFORMACJE FINANSOWE
OŚWIADCZENIE DELEGOWANEGO URZĘDNIKA ZATWIERDZAJĄCEGO
3
Z a p r a s z a m P a ń s t w a d o l e k t u r y r o c z n e g o s p r a w o z d a n i a z d z i a ł a l n o ś c i Europejskiego Trybunału Obrachunkowego za 2009 r. Stanowi ono przegląd g ł ó w n y c h r e z u l t a t ó w i o s i ą g n i ę ć T r y b u n a ł u w c i ą g u r o k u o r a z w a ż n i e j s z y c h z m i a n w j e g o ś r o d o w i s k u k o n t r o l i i w e w n ę t r z n e j o r g a n i z a c j i .
2009 r. był rokiem istotnej odnowy UE w związku z wyborami do Parlamentu E u r o p e j s k i e g o , w e j ś c i e m w ż y c i e t r a k t a t u l i z b o ń s k i e g o o r a z r o z p o c z ę c i e m p r o c e s u w y b o r u n o w e j K o m i s j i E u r o p e j s k i e j . N o w y t r a k t a t p o t w i e r d z a r o l ę i z a d a n i a T r y b u n a ł u o r a z j e g o s t a t u s i n s t y t u c j i e u r o p e j s k i e j . W p r o w a d z a r ó w n i e ż z m i a n y d o s p o s o b u z a r z ą d z a n i a f u n d u s z a m i e u r o p e j s k i m i o r a z i c h k o n t r o l o w a n i a p o p r z e z w z m o c n i e n i e r o l i P a r l a m e n t u E u r o p e j s k i e g o i p o d k r e ś l e n i e o d p o w i e d z i a l n o ś c i p a ń s t w c z ł o n k o w s k i c h z a w y k o n a n i e b u d ż e t u .
T r y b u n a ł s p o d z i e w a s i ę , ż e z m i a n y t e b ę d ą s p o s o b n o ś c i ą d o p o p r a w y z a r z ą d z a n i a f i n a n s a m i U E . W s e k c j i „ S t a n o w i s k o T r y b u n a ł u ” p o d s u m o w a n o j e g o o p i n i ę n a t e m a t z a g r o ż e ń i w y z w a ń s t o j ą c y c h p r z e d n o w ą K o m i s j ą . T r y b u n a ł u w a ż a , ż e p o p r a w a j a k o ś c i w y d a t k o w a n i a ś r o d k ó w U E p o w i n n a m i e ć w y s o k i p r i o r y t e t .
SŁOWO WSTĘPNE PREZESA
4
W c i ą g u u b i e g ł e g o r o k u T r y b u n a ł p o c z y n i ł z n a c z n e p o s t ę p y w e w d r a ż a n i u s w o j e j s t r a t e g i i k o n t r o l i n a l a t a 2 0 0 9 – 2 0 1 2 o r a z w k i e r u n k u o s i ą g n i ę c i a z a ł o ż o n y c h c e l ó w : z w i ę k s z e n i a o d d z i a ł y w a n i a j e g o p r a c o r a z l e p s z e g o w y k o r z y s t a n i a j e g o z a s o b ó w . W a ż n y m k r o k i e m b y ł a d e c y z j a T r y b u n a ł u o zwrócenie się do Rady o zatwierdzenie nowego regulaminu, który pomoże u s p r a w n i ć p r o c e d u r y p r z y j m o w a n i a p r z e z T r y b u n a ł s p r a w o z d a ń i o p i n i i . Ponadto liczba sprawozdań przyjętych przez Trybunał wzrosła z 42 w 2008 r.
d o 5 7 w 2 0 0 9 r . M a m r ó w n i e ż p r z y j e m n o ś ć z a k o m u n i k o w a ć , ż e n a s z g ł ó w n y p r o d u k t , s p r a w o z d a n i e r o c z n e d o t y c z ą c e w y k o n a n i a b u d ż e t u U E , z o s t a ł p o n o w n i e b a r d z o d o b r z e p r z y j ę t y p r z e z n a s z y c h g ł ó w n y c h p a r t n e r ó w i n s t y t u c j o n a l n y c h , k t ó r z y z a a k c e p t o w a l i w i e l e z z a l e c e ń w n i m z a w a r t y c h . W 2 0 0 9 r . T r y b u n a ł k o n t y n u o w a ł a k t y w n ą w s p ó ł p r a c ę z n a j w y ż s z y m i o r g a n a m i k o n t r o l i ( N O K ) p a ń s t w c z ł o n k o w s k i c h n a d o p r a c o w y w a n i e m wspólnych podejść do kontroli funduszy UE. Rozważano także, jak NOK mogą p o m ó c r z ą d o m w i c h d z i a ł a n i a c h p o d e j m o w a n y c h w o d p o w i e d z i n a k r y z y s f i n a n s o w o - g o s p o d a r c z y .
Os iąg ni ęci a Tr ybunału z al eż ą o d jakości i m o t yw ac ji jego 8 80 pra co w nik ó w . Ich satysfakcja jest kluczowym wskaźnikiem zdolności instytucji do dobrego działania. Wskaźnik ten został po raz pierwszy włączony do tego sprawozdania.
P r a g n ę p o d z i ę k o w a ć i m w s z y s t k i m z a e n t u z j a z m i p o ś w i ę c e n i e w p r a c y n a r z e c z m i s j i T r y b u n a ł u .
V í t o r M a n u e l d a S i l v a C a l d e i r a P r e z e s
5
MISJA, WIZJA, WARTOŚCI I CELE STRATEGICZNE
MISJA
Europejski Trybunał Obrachunkowy jest instytucją UE, ustanowioną na mocy traktatu w celu sprawowania kontroli nad finansami UE. Jako zewnętrzny kontroler UE, przyczynia się do poprawy zarządzania finansami UE i pełni rolę niezależnego strażnika interesów finansowych obywateli Unii Europejskiej.
WIZJA
Trybunał Obrachunkowy jest instytucją niezależną i dynamiczną, znaną ze swej uczciwości i bezstronności, szanowaną ze względu na swój profesjonalizm oraz jakość i znaczenie jej działalności, jak również oferującą zainteresowanym podmiotom nieocenione wsparcie na drodze do poprawy zarządzania finansami UE.
WARTOŚCI
NIEZALEŻNOŚĆ, UCZCIWOŚĆ I BEZSTRONNOŚĆ
PROFESJONALIZM WARTOŚĆ DODANA DOSKONAŁOŚĆ I WYDAJNOŚĆ
Niezależność, uczciwość i bezstronność
w stosunku do Trybunału, jego członków i personelu Przedstawianie
zainteresowanym podmiotom
odpowiednich wyników bez zabiegania o instrukcje lub ulegania naciskom z zewnątrz
Utrzymywanie wysokich, wzorcowych standardów we wszystkich
profesjonalnych aspektach
Zaangażowanie w rozwój kontroli sprawowanej przez organy publiczne w UE i na całym świecie
Sporządzanie
stosownych, aktualnych sprawozdań o wysokiej jakości, opartych na rzetelnych ustaleniach i dowodach,
podejmujących istotne dla zainteresowanych podmiotów kwestie i zawierających wyraźne i autorytatywne przesłanie
Przyczynianie się do skutecznej poprawy zarządzania UE oraz zwiększonej rozliczalności w zakresie zarządzania funduszami UE
Docenianie jednostek, rozwijanie talentów i nagradzanie wyników
Zapewnianie skutecznej komunikacji i umacnianie współpracy zespołowej Zwiększenie wydajności we wszystkich aspektach działalności
6
CELE STRATEGICZNE
PROFESJONALIZM WYNIKI PRAC ZAINTERESOWANE PODMIOTY
WYCIĄGANIE
WNIOSKÓW I ROZWÓJ
Solidna metodyka, odpowiednia strategia kontroli, opracowywanie praktyk w zakresie kontroli publicznej, wspólne standardy kontroli oraz kryteria kontroli funduszy UE, współpraca z NOK w UE, skuteczne „wspólnotowe ramy kontroli”
Wybór odpowiednich tematów kontroli, aktualność, klarowność i czytelność sprawozdań, jakość kontroli
wykonania zadań, coraz większe oddziaływanie sprawozdań
Zwiększenie kontaktów z jednostkami kontrolowanymi w celu pogłębienia zrozumienia procesu kontroli, a także uzyskania szerszej akceptacji wyników kontroli
Rozwój kontaktów z Parlamentem Europejskim i Radą jako władzą budżetową oraz organami udzielającymi absolutorium
Skuteczna komunikacja z obywatelami UE
Wyciąganie wniosków na podstawie oceny partnerskiej w celu wzmocnienia i rozwoju organizacji, metod, procesów i wyników, a także w celu zwiększenia wydajności
Wdrażanie skutecznej i dynamicznej polityki kadrowej
Szkolenie zawodowe na wysokim poziomie, poprawa infrastruktury
Wdrażanie technologii IT
CELE STRATEGII KONTROLI NA LATA 2009–2012
Maksymalne zwiększenie
◆ ogólnego oddziaływania kontroli Podniesienie wydajności
◆ poprzez optymalne wykorzystanie zasobów
7
38,8 % 47,3 %
1,1 %
6,4 %
6,3 %
ROLA I ZADANIA TRYBUNAŁU
B U D Ż E T U E S T A N O W I P U N K T W Y J Ś C I A D Z I A Ł A Ń K O N T R O L N Y C H T R Y B U N A Ł U
U n i a E u r o p e j s k a d y s p o n u j e b u d ż e t e m ( w 2 0 1 0 r . ) w w y s o k o ś c i o k o ł o 1 2 3 m l d e u r o , c z y l i w p r z y b l i ż e n i u 1 % d o c h o d u n a r o d o w e g o b r u t t o ( D N B ) 2 7 p a ń s t w c z ł o n k o w s k i c h . B u d ż e t U E w p o r ó w n a n i u z b u d ż e t a m i k r a j o w y m i s t a n o w i n i e w i e l k ą i c h c z ą s t k ę . J e d n a k ż e d l a n i e k t ó r y c h p a ń s t w c z ł o n k o w s k i c h f u n d u s z e u n i j n e o d g r y w a j ą z n a c z n ą r o l ę w f i n a n s o w a n i u d z i a ł a ń p u b l i c z n y c h , a c a ł k o w i t a k w o t a t y c h f u n d u s z y j e s t i s t o t n a w zestawieniu z DNB niektórych krajów. Na dochód Unii Europejskiej składają się głównie wkłady państw członkowskich obliczane na podstawie ich dochodu narodowego brutto ( D N B – 7 6 % ) , c ł a i o p ł a t y r o l n e ( t z w . t r a d y c y j n e z a s o b y w ł a s n e – 1 2 % ) o r a z w k ł a d y o b l i c z a n e n a p o d s t a w i e p o d a t k u o d w a r t o ś c i d o d a n e j p o b i e r a n e g o p r z e z p a ń s t w a członkowskie (VAT – 11%). Struktura budżetu ewoluowała w czasie, a rolnictwo i polityka s p ó j n o ś c i s t a n o w i ł y j e g o g ł ó w n e s k ł a d n i k i ( z o b . r a m k a 1) .
RAMKA 1 – NA CO UE WYDAJE SWOJE PIENIĄDZE?
Na budżet UE składają się wkłady finansowe państw członkowskich (oparte głównie na ich DNB), cła i opłaty rolne oraz VAT. Budżet UE w znacznym stopniu przeznaczany jest na inne cele niż środki z budżetów krajowych, po części z powodu różnic w zakresie kompetencji. Unia nie odpowiada na przykład za systemy ubezpieczeń społecznych, które zwykle stanowią dużą część krajowych wydatków.
Największą część wydatków Unii Europejskiej, stanowiącą blisko połowę budżetu, pochłania rolnictwo i rozwój obszarów wiejskich; wydatki te mają głównie formę płatności na rzecz rolników.
Innym znaczącym obszarem wydatków jest polityka spójności – rozwój regionalny i społeczny. W ramach tej polityki współfinansowana jest szeroka gama projektów: od budowy dróg na Łotwie do kursów dla bezrobotnych w Niderlandach. Wydatki w tej dziedzinie stanowią jedną trzecią wszystkich wydatków budżetowych.
Źródło: Budżet ogólny Unii Europejskiej na rok budżetowy 2010.
Wydatki UE
Obywatelstwo, wolność, bezpieczeństwo i sprawiedliwość
Zarządzanie zasobami naturalnymi i ich ochrona (głównie rolnictwo)
Unia Europejska jako partner globalny Administracja
Trwały wzrost (głównie spójność) 8
B u d ż e t j e s t p r z y j m o w a n y c o r o c z n i e – w k o n t e k ś c i e s i e d m i o l e t n i c h r a m f i n a n s o w y c h – p r z e z R a d ę , c z y l i p r z e d s t a w i c i e l i p a ń s t w c z ł o n k o w s k i c h , a n a s t ę p n i e p r z e z w y b i e r a n y w wyborach bezpośrednich Parlament Europejski. Komisja Europejska przedkłada budżet i o d p o w i a d a t a k ż e z a j e g o w y k o n a n i e . B a r d z o i s t o t n a c z ę ś ć b u d ż e t u – a m i a n o w i c i e wydatki rolne oraz wydatki w ramach polityki spójności – wykonywana jest we współpracy z państwami członkowskimi. W zależności od programów wydatkowania krajowe organy a d m i n i s t r a c j i m o g ą o d p o w i a d a ć z a u s t a n a w i a n i e s t r a t e g i i w y d a t k o w a n i a , w y b ó r b e n e f i c j e n t ó w i p r o j e k t ó w o r a z d o k o n y w a n i e p ł a t n o ś c i . S z c z e g ó l n ą c e c h ą w y d a t k ó w w s p ó l n o t o w y c h j e s t w y s o k i o d s e t e k p ł a t n o ś c i p r z y z n a w a n y c h n a p o d s t a w i e w n i o s k ó w złożonych przez samych beneficjentów, czy to rolników, czy też kierowników projektów, n a t e r e n i e c a ł e j U n i i .
9
PRZEGLĄD WEWNĘTRZNEJ I ZEWNĘTRZNEJ KONTROLI BUDŻETU UE
d o k ł a d n y c h i n f o r m a c j i , s ł u ż ą c y c h j a k o p o d s t a w a d e b a t y o r a z p o d e j m o w a n y c h d e c y z j i w c e l u p o p r a w y z a r z ą d z a n i a f i n a n s a m i o r a z z a p e w n i e n i a r o z l i c z a l n o ś c i . U E , p o d o b n i e j a k j e j p a ń s t w a c z ł o n k o w s k i e , m a s w e g o z e w n ę t r z n e g o k o n t r o l e r a p e ł n i ą c e g o f u n k c j ę n i e z a l e ż n e g o s t r a ż n i k a f i n a n s o w y c h i n t e r e s ó w o b y w a t e l i . J a k o z e w n ę t r z n y k o n t r o l e r U E E u r o p e j s k i T r y b u n a ł O b r a c h u n k o w y s p r a w d z a , c z y f u n d u s z e U E s ą p o p r a w n i e r e j e s t r o w a n e i w y d a t k o w a n e z g o d n i e z o b o w i ą z u j ą c y m i p r z e p i s a m i , z z a c h o w a n i e m z a s a d y j a k n a j b a r d z i e j g o s p o d a r n e g o w y k o r z y s t a n i a ś r o d k ó w , n i e z a l e ż n i e o d t e g o , g d z i e s ą o n e w y d a t k o w a n e .
W celu poprawy zarządzania budżetem UE z wyników prac Trybunału korzystają Komisja, P a r l a m e n t i R a d a , j a k r ó w n i e ż p a ń s t w a c z ł o n k o w s k i e . N a p r a c a c h T r y b u n a ł u o p i e r a s i ę w s p o s ó b i s t o t n y c o r o c z n a p r o c e d u r a u d z i e l e n i a a b s o l u t o r i u m , w r a m a c h k t ó r e j Parlament, uzależniając swą decyzję od zaleceń Rady, rozstrzyga, czy Komisja wypełniła swoje obowiązki w zakresie wykonania budżetu za poprzedni rok. Wbrew swojej nazwie T r y b u n a ł n i e p o s i a d a u p r a w n i e ń s ą d o w y c h .
W t y c h d z i e d z i n a c h b u d ż e t u , g d z i e z a r z ą d z a n i e j e s t d z i e l o n e , p a ń s t w a c z ł o n k o w s k i e w s p ó ł p r a c u j ą z K o m i s j ą p r z y u s t a n a w i a n i u s y s t e m ó w n a d z o r u i k o n t r o l i – w r a m a c h kontroli wewnętrznej – w celu zagwarantowania prawidłowego i zgodnego z przepisami w y d a t k o w a n i a f u n d u s z y . K o n t r o l a w e w n ę t r z n a m a z a t e m z a r ó w n o w y m i a r u n i j n y , j a k i krajowy. Oprócz prac kontrolnych prowadzonych przez Trybunał europejskie fundusze, k t ó r y m i z a r z ą d z a j ą k r a j o w e o r g a n y a d m i n i s t r a c j i i k t ó r e s ą p r z e z n i e w y d a t k o w a n e , s ą k o n t r o l o w a n e p r z e z l i c z n e k r a j o w e o r g a n y k o n t r o l i .
Poziom UE
Poziom krajowy
Kontrola wewnętrzna Kontrola zewnętrzna
Komisja (dyrekcje generalne, Służba Audytu Wewnętrznego)
Władze wykonawcze państw członkowskich
Krajowe organy kontroli Europejski Trybunał Obrachunkowy
C O K O N T R O L U J E T R Y B U N A Ł ?
T r y b u n a ł p r z e p r o w a d z a t r z y r ó ż n e r o d z a j e k o n t r o l i1: k o n t r o l e f i n a n s o w e , z g o d n o ś c i i w y k o n a n i a z a d a ń . I c h g ł ó w n y m c e l e m j e s t u z y s k a n i e o d p o w i e d z i n a t r z y n a s t ę p u j ą c e p y t a n i a :
C z y s p r a w o z d a n i e f i n a n s o w e r z e t e l n i e p r z e d s t a w i a , w e w s z y s t k i c h i s t o t n y c h 1 .
aspektach, sytuację finansową, wyniki i przepływy pieniężne za dany rok, zgodnie ze s t o s o w n y m i z a ł o ż e n i a m i s p r a w o z d a w c z o ś c i f i n a n s o w e j ? ( K O N T R O L A F I N A N S O W A ) C z y t r a n s a k c j e , w e w s z y s t k i c h i s t o t n y c h a s p e k t a c h , s ą z g o d n e z o d n o s z ą c y m i s i ę 2 .
d o n i c h r a m a m i p r a w n y m i i r e g u l a c y j n y m i ? ( K O N T R O L A Z G O D N O Ś C I )
C z y z a r z ą d z a n i e f i n a n s a m i j e s t n a l e ż y t e , t z n . c z y w y d a t k u j e s i ę m i n i m u m ś r o d k ó w 3 .
(oszczędność), czy wyniki są osiągane przy zaangażowaniu możliwie najmniejszych zasobów (wydajność) i czy postawione cele są realizowane (skuteczność)? (KONTROLA W Y K O N A N I A Z A D A Ń )
1 W celu uzyskania dodatkowych informacji na temat metodyki Trybunału należy zapoznać się z podręcznikami dostępnymi na stronie internetowej Trybunału (www.eca.europa.eu).
2 Traktat o funkcjonowaniu Unii Europejskiej (TFUE) nakłada na Trybunał obowiązek wydania poświadczenia, czyli opinii w sprawie wiarygodności rozliczeń oraz legalności i prawidłowości transakcji leżących u ich podstaw. W tym kontekście transakcje leżące u podstaw rozliczeń to najczęściej płatności przekazywane z budżetu UE na rzecz benefi cjentów końcowych. Coroczne poświadczenie wiarygodności określane jest powszechnie za pomocą francuskiego akronimu DAS (od déclaration d’assurance). W odróżnieniu od praktyk stosowanych w państwach członkowskich Trybunał wydaje takie poświadczenie w odniesieniu do całego budżetu UE.
W J A K I S P O S Ó B T R Y B U N A Ł P R Z E D S T A W I A W Y N I K I S W O I C H P R A C ?
T r y b u n a ł p r z e d s t a w i a w y n i k i s w o i c h p r a c , p u b l i k u j ą c n a s t ę p u j ą c e r o d z a j e s p r a w o z d a ń :
S p r a w o z d a n i a r o c z n e – p r z e d s t a w i a j ą c e w y n i k i k o n t r o l i f i n a n s o w y c h w f o r m i e p o ś w i a d c z e ń w i a r y g o d n o ś c i d o t y c z ą c y c h b u d ż e t u o g ó l n e g o2 i E u r o p e j s k i c h F u n d u s z y R o z w o j u3. O b a t e s p r a w o z d a n i a s ą p u b l i k o w a n e ł ą c z n i e w l i s t o p a d z i e .
Specjalne sprawozdania roczne – przedstawiające wyniki kontroli finansowych agencji i o r g a n ó w U n i i E u r o p e j s k i e j .
Sprawozdania specjalne – przedstawiające wyniki wybranych kontroli wykonania zadań i k o n t r o l i z g o d n o ś c i . S p r a w o z d a n i a s p e c j a l n e s ą p u b l i k o w a n e w t r a k c i e c a ł e g o r o k u .
P o n a d t o d o T r y b u n a ł u k i e r o w a n e s ą w n i o s k i o w y d a n i e o p i n i i n a t e m a t n o w y c h l u b z m i e n i a n y c h a k t ó w p r a w n y c h , k t ó r e m a j ą w p ł y w f i n a n s o w y .
11
s t a n d a r d a m i k o n t r o l i , s t o s o w a n y m i w s e k t o r z e p u b l i c z n y m i p r y w a t n y m . I s t n i e j ą c e międzynarodowe standardy nie obejmują jednakże takiego rodzaju kontroli zgodności, jaką przeprowadza Trybunał. Trybunał aktywnie uczestniczy w procesie opracowywania m i ę d z y n a r o d o w y c h s t a n d a r d ó w p r z e z p o d m i o t y z a j m u j ą c e s i ę w y z n a c z a n i e m t y c h s t a n d a r d ó w ( I N T O S A I , I F A C )4 p r z y u d z i a l e k r a j o w y c h o r g a n ó w k o n t r o l i .
W c e l u u z y s k a n i a p e w n o ś c i c o d o t e g o , c z y p ł a t n o ś c i s ą z g o d n e z r a m a m i p r a w n y m i i r e g u l a c y j n y m i , T r y b u n a ł o p i e r a s i ę n a w y n i k a c h b a d a n i a s y s t e m ó w n a d z o r u i k o n t r o l i , k t ó r e t o s y s t e m y m a j ą z a p o b i e g a ć w y s t ę p o w a n i u b ł ę d ó w w z a k r e s i e l e g a l n o ś c i i p r a w i d ł o w o ś c i , w y k r y w a ć j e i k o r y g o w a ć , j a k r ó w n i e ż n a w y n i k a c h b a d a n i a p r ó b y s a m y c h t r a n s a k c j i ( p ł a t n o ś c i ) ( z o b . r a m k a 2) . J e ż e l i b a d a n i e s y s t e m ó w p o t w i e r d z i i c h w i a r y g o d n o ś ć , w ó w c z a s T r y b u n a ł , a b y s f o r m u ł o w a ć u z a s a d n i o n y w n i o s e k w s p r a w i e l e g a l n o ś c i i p r a w i d ł o w o ś c i t r a n s a k c j i , m o ż e o b j ą ć k o n t r o l ą m n i e j s z ą i c h l i c z b ę . N a poparcie swoich wniosków Trybunał wykorzystuje także inne źródła, jak np. oświadczenia k i e r o w n i c t w a w f o r m i e r o c z n y c h s p r a w o z d a ń z d z i a ł a l n o ś c i s p o r z ą d z o n y c h p r z e z d y r e k t o r ó w g e n e r a l n y c h K o m i s j i i p r a c e i n n y c h k o n t r o l e r ó w .
P o d c z a s k o n t r o l i w y k o n a n i a z a d a ń T r y b u n a ł k o r z y s t a z r ó ż n o r o d n e j m e t o d y k i k o n t r o l i w c e l u d o k o n a n i a o c e n y s y s t e m ó w z a r z ą d z a n i a i m o n i t o r i n g u , a t a k ż e i n f o r m a c j i n a t e m a t w y n i k ó w , n a p o d s t a w i e k r y t e r i ó w o p a r t y c h n a p r z e p i s a c h p r a w a o r a z z a s a d a c h n a l e ż y t e g o z a r z ą d z a n i a f i n a n s a m i .
P r z y p o d e j m o w a n i u d e c y z j i , j a k i e k o n t r o l e w y k o n a n i a z a d a ń n a l e ż y p r z e p r o w a d z i ć , T r y b u n a ł s t a r a s i ę u s t a l i ć , k t ó r e t e m a t y k o n t r o l i m o g ą m i e ć n a j w i ę k s z y w p ł y w p r z y w s k a z y w a n i u a s p e k t ó w w y m a g a j ą c y c h p o p r a w y w z a k r e s i e o s z c z ę d n o ś c i , s k u t e c z n o ś c i i w y d a j n o ś c i w y d a t k o w a n i a f u n d u s z y U E .
3 Europejskie Fundusze Rozwoju (EFR) utworzono na podstawie międzynarodowych konwencji i umów zawartych między Wspólnotą i jej państwami członkowskimi a niektórymi państwami Afryki, Karaibów i Pacyfi ku (państwami AKP) oraz na podstawie decyzji Rady w sprawie stowarzyszenia krajów i terytoriów zamorskich ze Wspólnotą Europejską (KTZ). Większością wydatków zarządza Komisja we współpracy z państwami AKP, częściowo poprzez EuropeAid (zob. grupa polityk „Stosunki zewnętrzne, rozwój i rozszerzenie”), a częściowo poprzez delegatury w krajach będących odbiorcami pomocy. Odpowiedzialność za zarządzanie instrumentem inwestycyjnym stanowiącym część EFR spoczywa na Europejskim Banku Inwestycyjnym (EBI) i instrument ten nie podlega kontroli Trybunału.
4 INTOSAI – Międzynarodowa Organizacja Najwyższych Organów Kontroli; IFAC – Międzynarodowa Federacja Księgowych.
Trybunał nie dysponuje środkami umożliwiającymi m u p r z e p r o w a d z a n i e k o n t r o l i w s z y s t k i c h t r a n s a k c j i f i n a n s o w a n y c h z b u d ż e t u U E . Wykorzystuje on zatem techniki statystycznego d o b o r u p r ó b y w c e l u u z y s k a n i a w y n i k ó w reprezentatywnych dla całej populacji. Polegają one na losowym dobraniu reprezentatywnej próby transakcji leżących u podstaw rozliczeń, na przykład w obszarze spójności, i poddaniu jej szczegółowemu badaniu. Trybunał śledzi t e t r a n s a k c j e a ż d o p o z i o m u k o ń c o w y c h beneficjentów pomocy, np. promotora projektu we Włoszech. Następnie w celu zweryfikowania
zgodności danych deklarowanych we wniosku z r z e c z y w i s t o ś c i ą T r y b u n a ł p r z e p r o w a d z a kontrole, często na miejscu.
Reprezentatywny charakter próby dobieranej przez Trybunał oznacza, że wyniki badania można ekstrapolować na całą populację, tj.
konkretny obszar dochodów lub wydatków, i wraz z informacjami uzyskanymi z oceny systemów zarządzania i kontroli oraz z innych źródeł, wykorzystać je jako podstawę do wydania ogólnej opinii.
RAMKA 2 – BADANIE PRZEZ TRYBUNAŁ PRÓBY PŁATNOŚCI Z BUDŻETU UE
DOBÓR PRÓBY TRANSAKCJI
Losowy dobór reprezentatywnej próby
Płatność dla promotora projektu we Włoszech
Ogół płatności na spójność
13
ROLA I OBOWIĄZKI
Z A R Z Ą D Z A N I E I O R G A N I Z A C J A
T r y b u n a ł O b r a c h u n k o w y d z i a ł a j a k o o r g a n k o l e g i a l n y , w s k ł a d k t ó r e g o w c h o d z i 2 7 c z ł o n k ó w – p o j e d n y m z k a ż d e g o p a ń s t w a c z ł o n k o w s k i e g o – m i a n o w a n y c h p r z e z Radę, po konsultacji z Parlamentem Europejskim, na odnawialną sześcioletnią kadencję.
C z ł o n k o w i e w y b i e r a j ą s p o ś r ó d s w o j e g o g r o n a p r e z e s a n a t r z y l e t n i ą , o d n a w i a l n ą k a d e n c j ę .
P i ę ć g r u p k o n t r o l i , d o k t ó r y c h p r z y d z i e l e n i s ą c z ł o n k o w i e T r y b u n a ł u , p r z y g o t o w u j e s p r a w o z d a n i a i o p i n i e , k t ó r e s ą p r z y j m o w a n e p r z e z T r y b u n a ł . J a k w y n i k a z e s c h e m a t u o r g a n i z a c y j n e g o , i s t n i e j ą c z t e r y g r u p y s e k t o r o w e z a j m u j ą c e s i ę r ó ż n y m i c z ę ś c i a m i b u d ż e t u o r a z j e d n a g r u p a o d p o w i e d z i a l n a z a k w e s t i e h o r y z o n t a l n e . P o n a d t o d e c y z j e administracyjne Trybunału przygotowywane są przez Komitet Administracyjny, w którym z a s i a d a j ą c z ł o n k o w i e T r y b u n a ł u .
Pod koniec 2009 r. Trybunał przesłał do Rady wniosek dotyczący zmian w regulaminie, aby umożliwić przyjmowanie pewnych kategorii opinii i sprawozdań Trybunału przez izby, a nie przez cały Trybunał. Zmiany te usprawnią proces decyzyjny w Trybunale, który będzie bardziej wydajny, częściowo dzięki zredukowaniu czasu potrzebnego na podejmowanie decyzji.
Każda z izb ma dwojaki zakres obowiązków – z jednej strony przyjmuje sprawozdania specjalne, specjalne sprawozdania roczne i opinie – z drugiej p r z y g o t o w u j e p r o j e k t y u w a g n a p o t r z e b y sprawozdań rocznych dotyczących budżetu ogólnego UE i Europejskich Funduszy Rozwoju oraz projekty opinii przyjmowanych przez cały Trybunał. Decyzje Trybunału podejmowane są większością głosów członków izby. Członkowie
Trybunału mogą uczestniczyć w posiedzeniach w s z y s t k i c h i z b , j e d n a k m o g ą b r a ć u d z i a ł w głosowaniu jedynie w izbie, do której zostali przypisani przez Trybunał.
Trybunał będzie się nadal zbierał, aby obradować n a d d o k u m e n t a m i , z a k t ó r e j e s t w y ł ą c z n i e odpowiedzialny i przyjmować je, takimi jak s p r a w o z d a n i a r o c z n e d o t y c z ą c e b u d ż e t u ogólnego UE i Europejskich Funduszy Rozwoju.
Zwiększone zostaną kompetencje Komitetu Administracyjnego. Przewodniczy mu Prezes Trybunału, a jego członkami są przewodniczący izb. Kwestie administracyjne wymagające decyzji Trybunału oraz decyzje dotyczące polityki, zasad lub decyzje o wymiarze strategicznym są przedkładane przez Komitet do przyjęcia przez Trybunał.
O p r ó c z d z i a ł a ń n a f o r u m k o l e g i u m , t a k i c h j a k p o d e j m o w a n i e o s t a t e c z n y c h d e c y z j i w s p r a w i e k o n t r o l i o r a z o p i n i i , j a k r ó w n i e ż s z e r z e j z a k r o j o n y c h k w e s t i i n a t u r y strategicznej i administracyjnej, każdy z członków realizuje powierzone mu indywidualne z a d a n i a , g ł ó w n i e d o t y c z ą c e k o n t r o l i . S a m e p r a c e k o n t r o l n e p r o w a d z o n e s ą z a z w y c z a j p r z e z k o n t r o l e r ó w w d z i a ł a c h k o n t r o l i , k o o r d y n o w a n y c h p r z e z o d p o w i e d z i a l n e g o z a d a n e z a d a n i e c z ł o n k a , w s p o m a g a n e g o p r z e z p e r s o n e l z a t r u d n i o n y w j e g o g a b i n e c i e . Członek następnie przedstawia sprawozdanie z kontroli na szczeblu grupy i Trybunału, a po jego przyjęciu – przed Parlamentem Europejskim, Radą i innymi zainteresowanymi p o d m i o t a m i .
5 Więcej informacji znajduje się na stronie internetowej Trybunału: www.eca.europa.eu.
14
P E R S O N E L T R Y B U N A Ł U O B R A C H U N K O W E G O
E u r o p e j s k i T r y b u n a ł O b r a c h u n k o w y w b u d ż e c i e n a 2 0 0 9 r . d y s p o n o w a ł ł ą c z n i e 880 przyznanymi stanowiskami (stan na dzień 31 grudnia 2009 r.). Zatrudnieni w Trybunale kontrolerzy posiadają różnorodne wykształcenie oraz bogate doświadczenie zawodowe z d o b y t e w s e k t o r z e p u b l i c z n y m o r a z p r y w a t n y m , m . i n . w d z i e d z i n i e k s i ę g o w o ś c i , zarządzania finansami, kontroli zewnętrznej i wewnętrznej, prawa i ekonomii. Podobnie j a k p o z o s t a ł e i n s t y t u c j e U E , T r y b u n a ł z a t r u d n i a o b y w a t e l i z e w s z y s t k i c h p a ń s t w c z ł o n k o w s k i c h i p o d l e g a j ą o n i p r z e p i s o m r e g u l a m i n u p r a c o w n i c z e g o U E .
K o n t r o l e r z y T r y b u n a ł u p l a n u j ą i p r z e p r o w a d z a j ą k o n t r o l e o r a z s p o r z ą d z a j ą p r o j e k t y s p r a w o z d a ń n a p o d s t a w i e p r z e p r o w a d z o n y c h p r a c . P r a c u j ą o n i w z e s p o ł a c h l i c z ą c y c h od czterech lub pięciu – w przypadku niektórych specjalistycznych kontroli – do ponad d w u d z i e s t u o s ó b – w p r z y p a d k u w i ę k s z y c h k o n t r o l i p o d e j m o w a n y c h p r z e z T r y b u n a ł (np. kontrola finansowa/wykonania zadań w zakresie wydatków na rolnictwo i spójność n a p o t r z e b y p o ś w i a d c z e n i a w i a r y g o d n o ś c i ) . W r a m a c h k o n t r o l i d o w o d y u z y s k u j e s i ę r ó ż n y m i m e t o d a m i , t j . : p r z e g l ą d d o k u m e n t a c j i w L u k s e m b u r g u , w i z y t y w K o m i s j i E u r o p e j s k i e j o r a z b a d a n i e , c o d z i e j e s i ę „ w t e r e n i e ” w p a ń s t w a c h c z ł o n k o w s k i c h , t a m g d z i e g e n e r o w a n e s ą d o c h o d y b u d ż e t u U E i g d z i e m a j ą m i e j s c e d z i a ł a n i a f i n a n s o w a n e z t e g o b u d ż e t u .
S p r a w o z d a n i a i o p i n i e T r y b u n a ł u m u s z ą b y ć d o s t ę p n e d l a c z y t e l n i k ó w w c a ł e j U n i i . P o n a d t o p o d c z a s p r a c k o n t r o l n y c h T r y b u n a ł m u s i u t r z y m y w a ć k o n t a k t y z w ł a d z a m i p u b l i c z n y m i i i n n y m i o r g a n a m i w c a ł e j U n i i . N i e m o g ł o b y s i ę t o o d b y w a ć b e z p o m o c y t ł u m a c z y p r a c u j ą c y c h w T r y b u n a l e , k t ó r z y t ł u m a c z ą s p r a w o z d a n i a i o p i n i e T r y b u n a ł u ( p r a w i e z a w s z e s p o r z ą d z a n e p o a n g i e l s k u l u b f r a n c u s k u ) n a 2 2 j ę z y k i u r z ę d o w e U n i i , a t a k ż e , w r a z i e k o n i e c z n o ś c i , t ł u m a c z ą k o r e s p o n d e n c j ę o d b i e r a n ą i w y s y ł a n ą p r z e z T r y b u n a ł . T ł u m a c z e p r a c u j ą c y w T r y b u n a l e n i e k i e d y a s y s t u j ą r ó w n i e ż k o n t r o l e r o m p o d c z a s w i z y t k o n t r o l n y c h w p a ń s t w a c h c z ł o n k o w s k i c h .
P r a c o w n i c y a d m i n i s t r a c y j n i o d p o w i a d a j ą z a s z e r o k i z a k r e s d z i a ł a ń w s p i e r a j ą c y c h , k t ó r e s ą n i e z b ę d n e w w i e l o n a r o d o w e j o r g a n i z a c j i d z i a ł a j ą c e j w r a m a c h U E : f i n a n s e , k s i ę g o w o ś ć , b u d ż e t , b u d y n k i , I T , t r a n s p o r t , b e z p i e c z e ń s t w o i t d . S e k r e t a r z G e n e r a l n y , n a j w y ż s z y r a n g ą u r z ę d n i k w i n s t y t u c j i , o d p o w i a d a z a z a r z ą d z a n i e p r a c o w n i k a m i i a d m i n i s t r a c j ą T r y b u n a ł u .
15
Michel CRETIN (FR) Irena
PETRUŠKEVIČIENĖ (LT) Igors LUDBORŽS (LV)
Jan KINŠT (CZ)
Massimo VARI (IT)
Olavi ALA-NISSILÄ (FI)
Harald NOACK (DE)
Henri GRETHEN (LU)
Ovidiu ISPIR (RO)
Nadejda SANDOŁOWA (BG) Morten Louis
LEVYSOHN (DK)
Ioannis SARMAS (EL)
Gejza HALÁSZ (HU) Július
MOLNÁR (SK)
Vojko Anton ANTONČIČ (SI)
Jacek UCZKIEWICZ (PL)
Josef BONNICI (MT)
Kersti KALJULAID (ET)
Kikis KAZAMIAS (CY)
Karel PINXTEN (BE) Lars
HEIKENSTEN (SE)
Maarten B.
ENGWIRDA (NL)
Máire
GEOGHEGAN-QUINN (IE) Hubert
WEBER (AT)
David BOSTOCK (UK)
Juan
RAMALLO MASSANET (ES) Vítor Manuel
da SILVA CALDEIRA (PT)
EUROPEJSKI TRYBUNAŁ OBRACHUNKOWY 2009
Schemat organizacyjny przedstawia sytuację na dzień 1 lutego 2010 r.
Aktualny schemat znajduje się na stronie internetowej Trybunału:
www.eca.europa.eu.
Prezes
16
Vítor Manuel da SILVA CALDEIRA Prezes
SC H E M A T O R GANI Z A C Y J N Y
David BOSTOCK, przewodniczący grupy Kersti KALJULAID
Massimo VARI Ovidiu ISPIR Harald NOACK Henri GRETHEN
Polityki strukturalne – kontrola fi nansowa Transport, badania naukowe i energia – kontrola fi nansowa
Transport i energia – kontrola wykonania zadań Ochrona środowiska, społeczeństwo i pomoc społeczna, turystyka i kultura – kontrola wykonania zadań
Kapitał ludzki, technologie i innowacje, przedsiębiorstwa, technologie informacyjno- -komunikacyjne (TIK) i społeczeństwo informacyjne oraz pomoc techniczna – kontrola wykonania zadań
GRUPA KONTROLI II
POLITYKI STRUKTURALNE, TRANSPORT, BADANIA NAUKOWE I ENERGIA
Gejza HALÁSZ, przewodniczący grupy Hubert WEBER
Július MOLNÁR Kikis KAZAMIAS Olavi ALA-NISSILÄ Michel CRETIN
EFRG – kontrola fi nansowa EFRROW – kontrola fi nansowa Wykonanie zadań – dział A Wykonanie zadań – dział B Wykonanie zadań – dział C Rybołówstwo, środowisko, zdrowie
GRUPA KONTROLI I
ZARZĄDZANIE ZASOBAMI NATURALNYMI I ICH OCHRONA
KIEROWNICTWO
Więcej informacji i aktualny schemat organizacyjny znajdują się na stronie internetowej Trybunału: www.eca.europa.eu.
Š Č Ė
Irena PETRUŠKEVIČIENĖ, przewodnicząca grupy Morten Louis LEVYSOHN
Ioannis SARMAS Igors LUDBORŽS Juan RAMALLO MASSANET Nadejda SANDOŁOWA Dochody Unii Europejskiej
Wydatki administracyjne instytucji Unii Europejskiej
Polityki wewnętrzne Unii Europejskiej Pożyczki i operacje bankowe Agencje Unii Europejskiej
GRUPA KONTROLI IV
DOCHODY, OPERACJE BANKOWE, WYDATKI ADMINISTRACYJNE,
INSTYTUCJE I ORGANY UNII ORAZ POLITYKI WEWNĘTRZNE Jan KINŠT, przewodniczący grupy
Maarten B. ENGWIRDA Máire GEOGHEGAN-QUINN Jacek UCZKIEWICZ Karel PINXTEN
Współpraca z krajami rozwijającymi się (budżet ogólny UE)
Polityka przedakcesyjna i polityka sąsiedztwa Europejskie Fundusze Rozwoju
(kraje Afryki, Karaibów i Pacyfi ku)
GRUPA KONTROLI III
DZIAŁANIA ZEWNĘTRZNE
Í Eduardo RUIZ GARCÍA sekretarz generalny
Kadry
Finanse i wsparcie Technologie informacyjne Tłumaczenia
SEKRETARIAT GENERALNY
Josef BONNICI
członek odpowiedzialny za DAS, przewodniczący grupy Vojko Anton ANTONČIČ
członek odpowiedzialny za ADAR Lars HEIKENSTEN
członek odpowiedzialny za komunikację Olavi ALA-NISSILÄ (GK I)
Kersti KALJULAID (GK II) Jacek UCZKIEWICZ (GK III) Morten Louis LEVYSOHN (GK IV) Metodyka kontroli i wsparcie Kontrola jakości
Komunikacja i sprawozdania
Nadzór nad kontrolą oraz wsparcie kontroli fi nansowej/kontroli zgodności
Wiarygodność rozliczeń i oświadczenia kierownictwa
GRUPA CEAD
KOORDYNACJA, KOMUNIKACJA, OCENA, ZAPEWNIENIE JAKOŚCI I ROZWÓJ
Nadzorowanie pracy Trybunału Kontakty z instytucjami Unii Europejskiej
Kontakty z NOK i międzynarodowymi organizacjami kontroli
Sprawy prawne Audyt wewnętrzny
17
2005 2006 2007
6 11 9
1 1 1
20 23 29
11 8 9
2009
18 1
1 37 5
29 1 12 2008
PRZEGLĄD SPRAWOZDAŃ Z KONTROLI I OPINII
6S P R A W O Z D A N I A R O C Z N E Z A R O K B U D Ż E T O W Y 2 0 0 8
Każdego roku Trybunał kontroluje sprawozdania finansowe oraz dochody i wydatki UE.
W y n i k i k o n t r o l i p r z e d s t a w i a n e s ą w ł a d z o m p o l i t y c z n y m U E – P a r l a m e n t o w i i R a d z i e – w s p o r z ą d z a n y c h p r z e z T r y b u n a ł s p r a w o z d a n i a c h r o c z n y c h .
6 Rozdział ten ma stanowić raczej wprowadzenie do sprawozdań i opinii Trybunału niż ich podsumowanie. W celu uzyskania dodatkowych informacji należy zapoznać się z pełnymi tekstami przyjętych przez Trybunał Obrachunkowy sprawozdań, które są dostępne na stronie internetowej Trybunału (www.eca.europa.eu).
W 2 0 0 9 r . l i c z b a s p r a w o z d a ń s p e c j a l n y c h w z r o s ł a w p o r ó w n a n i u z p o p r z e d n i m r o k i e m , n a t o m i a s t z m n i e j s z y ł a s i ę l i c z b a o p i n i i . S p r a w o z d a n i a r o c z n e d o t y c z ą c e b u d ż e t u o g ó l n e g o o r a z E u r o p e j s k i c h F u n d u s z y R o z w o j u z o s t a ł y p r z y j ę t e z g o d n i e z p l a n e m .
PRODUKTY KOŃCOWE
Sprawozdania specjalne
Sprawozdanie roczne (wraz z EFR)
Specjalne sprawozdania roczne
Opinie 18
SPRAWOZDANIE ROCZNE DOTYCZĄCE WYKONANIA BUDŻETU UE:
SZEŚĆ NAJWAŻNIEJSZYCH WNIOSKÓW
S p r a w o z d a n i e f i n a n s o w e U n i i E u r o p e j s k i e j p r a w d z i w i e i r z e t e l n i e p r z e d s t a w i a j e j
•
s y t u a c j ę o r a z w y n i k i f i n a n s o w e .
Ogólna ocena legalności i prawidłowości transakcji za 2008 r. odzwierciedla poprawę
•
z a r z ą d z a n i a b u d ż e t e m w o s t a t n i c h l a t a c h .
O g ó l n a p o p r a w a w i d o c z n a w 2 0 0 8 r . j e s t p r z e d e w s z y s t k i m z w i ą z a n a z l e p s z y m i
•
w y n i k a m i w n a j w i ę k s z e j g r u p i e p o l i t y k „ R o l n i c t w o i z a s o b y n a t u r a l n e ” . C h o c i a ż w r a m a c h r o z w o j u o b s z a r ó w w i e j s k i c h s z a c o w a n y p o z i o m b ł ę d u p o z o s t a j e i s t o t n y , jest jednak niższy niż w poprzednich latach. W odniesieniu do „Rolnictwa i zasobów n a t u r a l n y c h ” j a k o c a ł o ś c i p o r a z p i e r w s z y T r y b u n a ł n i e w y d a ł n e g a t y w n e j o p i n i i .
„Spójność”, która jest drugą co do wielkości grupą polityk, obejmującą niemal jedną
•
t r z e c i ą ś r o d k ó w b u d ż e t o w y c h , p o z o s t a j e p r o b l e m a t y c z n y m o b s z a r e m , w k t ó r y m w y s t ę p u j e n a j w y ż s z y p o z i o m b ł ę d u . T r y b u n a ł s z a c u j e , ż e o d s e t e k c a ł k o w i t e j k w o t y ś r o d k ó w , k t ó r e n i e p o w i n n y b y ł y z o s t a ć w y p ł a c o n e , w y n o s i c o n a j m n i e j 1 1 % . Z a l e c e n i a T r y b u n a ł u z p o p r z e d n i c h l a t d o t y c z ą c e p o t r z e b y p o p r a w y s y s t e m ó w
•
n a d z o r u i k o n t r o l i p o z o s t a j ą a k t u a l n e . N a l e ż y j e p o s t r z e g a ć w p e r s p e k t y w i e t r w a j ą c e g o p r o c e s u , w k t ó r y m p o d e j m o w a n e d z i a ł a n i a b ę d ą m o g ł y z o s t a ć u z n a n e z a s k u t e c z n e d o p i e r o p o p e w n y m c z a s i e .
S z c z e g ó l n ą u w a g ę n a l e ż y d o d a t k o w o z w r ó c i ć n a t e o b s z a r y w y d a t k ó w , w k t ó r y c h
•
Trybunał wciąż stwierdza wysoki poziom błędu. W wielu przypadkach błędy wynikają z e z b y t z ł o ż o n y c h z a s a d i p r z e p i s ó w . D l a t e g o t e ż i c h u p r o s z c z e n i e j e s t n a d a l p r i o r y t e t e m .
19
finansowe Wspólnot Europejskich za 2008 r.
rzetelnie przedstawia, we wszystkich istotnych a s p e k t a c h , s y t u a c j ę f i n a n s o w ą W s p ó l n o t E u r o p e j s k i c h o r a z w y n i k i i c h t r a n s a k c j i i przepływów pieniężnych.
Opinie bez zastrzeżeń
Trybunał wydał opinie bez zastrzeżeń za 2008 r.
w odniesieniu do „Dochodów”, zobowiązań we wszystkich grupach polityk i płatności w grupach polityk „Edukacja i obywatelstwo” oraz „Wydatki administracyjne i inne”.
Opinie z zastrzeżeniem
Płatności w grupie polityk “Rolnictwo i zasoby naturalne”, z wyjątkiem „Rozwoju obszarów wiejskich” były we wszystkich istotnych aspektach legalne i prawidłowe. Płatności w grupie polityk
„Sprawy gospodarcze i finansowe”, z wyjątkiem wydatków związanych z Szóstym programem ramowym badań i rozwoju technologicznego (6. PR), były we wszystkich istotnych aspektach legalne i prawidłowe.
Opinie negatywne
Trybunał wydał negatywne opinie w odniesieniu do grup polityk: „Spójność”, „Badania naukowe, energia i transport” oraz „Pomoc zewnętrzna, rozwój i rozszerzenie”. W płatnościach w tych g r u p a c h p o l i t y k w y s t ę p o w a ł i s t o t n y , c h o ć zróżnicowany, poziom błędu.
„Badania naukowe, energia i transport”, „Pomoc zewnętrzna, rozwój i rozszerzenie” oraz „Edukacja i o b y w a t e l s t w o ” b y ł y c z ę ś c i o w o s k u t e c z n e w z a p o b i e g a n i u z w r o t o m z a w y ż o n y c h l u b niekwalifikowalnych kosztów lub ich wykrywaniu i korygowaniu.
W odniesieniu do grupy polityk “Rolnictwo i zasoby naturalne” Trybunał również stwierdził, że systemy nadzoru i kontroli były częściowo s k u t e c z n e . T r y b u n a ł z a u w a ż y ł j e d n a k , ż e Zintegrowany System Zarządzania i Kontroli (IACS) nadal był zasadniczo skutecznym mechanizmem kontroli. Konieczne jest rozwiązanie pewnych kwestii w niektórych dziedzinach, szczególnie w zakresie rozwoju obszarów wiejskich, gdzie stwierdzono uchybienia.
W g r u p i e p o l i t y k “ S p r a w y g o s p o d a r c z e i finansowe” Trybunał uznał systemy nadzoru i k o n t r o l i z a s k u t e c z n e w d w ó c h z t r z e c h ocenionych obszarów. W trzecim obszarze –
“Przedsiębiorstwa” – oceniono je jako częściowo skuteczne, przede wszystkim ze względu na uchybienia związane z 6. PR.
W przypadku grupy polityk „Spójność” Trybunał stwierdził, że systemy państw członkowskich służące do korygowania błędów wykrytych w ramach krajowych kontroli są w większości przypadków co najmniej częściowo skuteczne.
K o m i s j a o r a z p a ń s t w a c z ł o n k o w s k i e i i n n e państwa beneficjenci muszą dokładać dalszych s t a r a ń w c e l u w d r o ż e n i a w t y c h g r u p a c h p o l i t y k k o n i e c z n y c h u s p r a w n i e ń , t a k a b y zapewnić odpowiednie zarządzanie ryzykiem nieprawidłowych wydatków.
Kontroler może wydać następujące rodzaje opinii:
opinię bez zastrzeżeń
• , gdy istnieją dowody,
że rozliczenia są wiarygodne lub że transakcje leżące u ich podstaw, tzn. płatności, są legalne i prawidłowe we wszystkich istotnych aspektach;
o p i n i ę n e g a t y w n ą
• , g d y p o z i o m b ł ę d u w transakcjach leżących u podstaw rozliczeń j e s t i s t o t n y i m a d u ż y z a s i ę g l u b g d y rozliczenia nie są wiarygodne;
odstąpienie od wyrażenia opinii
• , które ma
miejsce w sytuacji, gdy kontroler nie może uzyskać wystarczających i odpowiednich dowodów kontroli, na podstawie których mógłby wydać opinię, a możliwe skutki są istotne oraz mają duży zasięg;
opinię z zastrzeżeniem
• , gdy nie można wydać
opinii bez zastrzeżeń, lecz skutki wszelkich różnic poglądów lub ograniczeń zakresu nie są na tyle istotne lub nie mają na tyle dużego zasięgu, aby konieczne było wyrażenie opinii negatywnej lub odstąpienie od wyrażenia opinii.
RAMKA 3 – INTERPRETACJA OPINII POKONTROLNYCH 21
P o n i ż s z a t a b e l a z a w i e r a c a ł o ś c i o w ą o c e n ę systemów nadzoru i kontroli, przedstawioną w poszczególnych rozdziałach sprawozdania r o c z n e g o z a r o k 2 0 0 8 o r a z o g ó l n e w y n i k i p r z e p r o w a d z o n y c h p r z e z T r y b u n a ł b a d a ń r e p r e z e n t a t y w n y c h p r ó b t r a n s a k c j i . T a b e l a
zawiera kluczowe elementy oceny, lecz nie może obejmować wszystkich istotnych szczegółów ( z w ł a s z c z a t y c h d o t y c z ą c y c h u c h y b i e ń w systemach nadzoru i kontroli oraz rodzajów błędów), które można znaleźć w treści głównego sprawozdania.
OCENA SYSTEMÓW PRZEDZIAŁ BŁĘDU
Dochody
Rolnictwo i zasoby naturalne:
55 mld euro
Spójność:
36,6 mld euro
Badania naukowe, energia i transport:
7,5 mld euro
Pomoc zewnętrzna, rozwój i rozszerzenie:
6,2 mld euro
Edukacja i obywatelstwo:
1,7 mld euro
Sprawy gospodarcze i fi nansowe:
0,6 mld euro
Wydatki administracyjne i inne:
8,5 mld euro
Ocena systemów nadzoru i kontroli
Zakres szacowanego poziomu błędu (PB)
Nieskuteczne
PB > 5%
Częściowo skuteczne
2% ≤ PB ≤ 5%
Skuteczne
PB < 2% (poniżej progu istotności)
O P I N I A Z A 2 0 0 8 R . – E F R
Trybunał stwierdził, że sprawozdanie dotyczące EFR za rok 2008 rzetelnie przedstawia, w e w s z y s t k i c h i s t o t n y c h a s p e k t a c h , s y t u a c j ę f i n a n s o w ą E F R . J e ś l i c h o d z i o l e g a l n o ś ć i p r a w i d ł o w o ś ć t r a n s a k c j i , T r y b u n a ł w y d a ł o p i n i ę b e z z a s t r z e ż e ń w o d n i e s i e n i u d o d o c h o d ó w i z o b o w i ą z a ń E F R . T r y b u n a ł s t w i e r d z i ł r ó w n i e ż , ż e w p ł a t n o ś c i a c h w r a m a c h E F R w y s t ę p u j e i s t o t n y p o z i o m b ł ę d u . W o c e n i e T r y b u n a ł u s y s t e m y n a d z o r u i k o n t r o l i w r a m a c h E F R s ą c z ę ś c i o w o s k u t e c z n e .
S P E C J A L N E S P R A W O Z D A N I A R O C Z N E
W 2 0 0 9 r . T r y b u n a ł p r z y j ą ł r ó w n i e ż 3 7 s p e c j a l n y c h s p r a w o z d a ń r o c z n y c h z a r o k b u d ż e t o w y 2 0 0 8 o d n o s z ą c y c h s i ę d o e u r o p e j s k i c h a g e n c j i i i n n y c h o r g a n ó w z d e c e n t r a l i z o w a n y c h .
A g e n c j e U n i i , r o z l o k o w a n e n a t e r e n i e c a ł e j U E , w y p e ł n i a j ą r ó ż n o r o d n e z a d a n i a . K a ż d a z a g e n c j i m a s w ó j z a k r e s z a d a ń o r a z d y s p o n u j e w ł a s n y m b u d ż e t e m . K o n t r o l e a g e n c j i i innych organów zdecentralizowanych Unii Europejskiej są przedmiotem publikowanych o s o b n o s p e c j a l n y c h s p r a w o z d a ń r o c z n y c h . T r y b u n a ł w y d a ł o p i n i e b e z z a s t r z e ż e ń n a temat wiarygodności sprawozdań finansowych oraz legalności i prawidłowości transakcji leżących u ich podstaw w odniesieniu do wszystkich agencji, z wyjątkiem Europejskiego K o l e g i u m P o l i c y j n e g o .
23
7 Sprawozdania specjalne są dostępne na stronie internetowej Trybunału; można je także zamówić na stronie EU Bookshop, wypełniając odpowiedni formularz.
pod uwagę kryteria takie jak zagrożenia dla wykonania zadań lub zgodności w zakresie k o n k r e t n y c h o b s z a r ó w d o c h o d ó w l u b w y d a t k ó w , p o z i o m w y d a t k o w a n i a , c z a s o d poprzedniej kontroli, nadchodzące zmiany w uregulowaniach prawnych lub operacyjnych o r a z i n t e r e s p o l i t y c z n y i s p o ł e c z n y .
Ze względu na złożoność i szczegółowość kontroli wykonania zadań i kontroli zgodności, i c h r e a l i z a c j a o d m o m e n t u p r z e p r o w a d z e n i a a n a l i z y p r z e d k o n t r o l n e j d o p o w s t a n i a o s t a t e c z n e g o s p r a w o z d a n i a t r w a z a z w y c z a j p o n a d r o k .
W 2 0 0 9 r . T r y b u n a ł p r z y j ą ł 1 8 s p r a w o z d a ń s p e c j a l n y c h . S p r a w o z d a n i a s p e c j a l n e s ą d o s t ę p n e b e z p o ś r e d n i o n a s t r o n i e i n t e r n e t o w e j T r y b u n a ł u ( w w w . e c a . e u r o p a . e u ) , a i n f o r m a c j a o i c h p u b l i k a c j i u m i e s z c z a n a j e s t w D z i e n n i k u U r z ę d o w y m . P o d o b n i e j a k w l a t a c h u b i e g ł y c h , s p r a w o z d a n i a t e d o t y c z y ł y k w e s t i i z w i ą z a n y c h z z a r z ą d z a n i e m finansami w różnych obszarach – np. od pomocy żywnościowej UE dla osób najbardziej potrzebujących (sprawozdanie specjalne nr 6/2009) do zarządzania środkami finansowymi p r z e z K o m i s j ę ( s p r a w o z d a n i e s p e c j a l n e n r 5 / 2 0 0 9 ) .
Działalność Trybunału prowadzi do wykrycia różnego rodzaju problemów, niosących za s o b ą r ó ż n o r o d n e k o n s e k w e n c j e , a w r e z u l t a c i e d o f o r m u ł o w a n i a p r z e z n i e g o z a l e c e ń m a j ą c y c h p r z y n i e ś ć p o p r a w ę w z a r z ą d z a n i u f i n a n s a m i , w y d a j n o ś c i i s k u t e c z n o ś c i .
P o z a o p u b l i k o w a n i e m 1 8 s p r a w o z d a ń s p e c j a l n y c h , w 2 0 0 9 r . T r y b u n a ł p r z e a n a l i z o w a ł r ó w n i e ż w y k o r z y s t a n i e f u n d u s z y U E p r z y d z i a ł a n i a c h z w i ą z a n y c h z b e z p i e c z e ń s t w e m środowiskowym elektrowni w Czarnobylu. Zalecenia mające pomóc poprawić zarządzanie f u n d u s z a m i U E w y d a t k o w a n y m i p o p r z e z E B R D z o s t a ł y p r z e k a z a n e p r z e w o d n i c z ą c e m u K o m i s j i w f o r m i e p i s m a k i e r o w n i c t w a ( n i e p u b l i k o w a n e g o ) .
P o n i ż e j p r z e d s t a w i o n o s p r a w o z d a n i a s p e c j a l n e p r z y j ę t e p r z e z T r y b u n a ł w 2 0 0 9 r . , p o s e g r e g o w a n e w e d ł u g p o s z c z e g ó l n y c h d z i a ł ó w r a m f i n a n s o w y c h . A b y z i l u s t r o w a ć charakter analizowanych kwestii i wyciągnięte w n i o s k i , d o j e d n e g o s p r a w o z d a n i a z k a ż d e g o d z i a ł u z a m i e s z c z o n o k r ó t k i o p i s .
TRWAŁY WZROST
S p r a w o z d a n i e s p e c j a l n e n r 3 / 2 0 0 9 – S k u t e c z n o ś ć w y d a t k ó w w r a m a c h d z i a ł a ń
•
s t r u k t u r a l n y c h n a o c z y s z c z a n i e ś c i e k ó w w o k r e s a c h p r o g r a m o w a n i a 1 9 9 4 – 1 9 9 9 i 2 0 0 0 – 2 0 0 6
Sprawozdanie specjalne nr 7/2009 – Zarządzanie fazą rozwoju i walidacji programu
•
G a l i l e o
Sprawozdanie specjalne nr 8/2009 – „Sieci doskonałości” oraz „projekty zintegrowane”
•
w r a m a c h w s p ó l n o t o w e j p o l i t y k i w z a k r e s i e b a d a ń n a u k o w y c h : C z y z a ł o ż o n e c e l e z o s t a ł y o s i ą g n i ę t e ?
S p r a w o z d a n i e s p e c j a l n e n r 1 3 / 2 0 0 9
• – P o w i e r z e n i e r e a l i z a c j i z a d a ń a g e n c j o m
w y k o n a w c z y m : c z y j e s t t o w ł a ś c i w e r o z w i ą z a n i e ? S p r a w o z d a n i e s p e c j a l n e n r 1 7 / 2 0 0 9
• – D z i a ł a n i a w z a k r e s i e s z k o l e n i a z a w o d o w e g o
k o b i e t , w s p ó ł f i n a n s o w a n e z E u r o p e j s k i e g o F u n d u s z u S p o ł e c z n e g o
Trybunał skontrolował fazę rozwoju i walidacji programu Galileo mającego na celu utworzenie Europejskiego Globalnego Systemu Nawigacji Satelitarnej i przeanalizował czynniki, które złożyły się na niepowodzenia w realizacji programu.
Trybunał stwierdził, że zarządzanie fazą rozwoju i walidacji było nieodpowiednie. Jeżeli dokonana w połowie 2007 r. reorientacja programów EGNOS (Europejskiego Globalnego Systemu Nawigacji
Satelitarnej) i Galileo ma przynieść pozytywne rezultaty, Komisja musi znacznie poprawić swoje zarządzanie tymi programami. Sprawozdanie to zawiera szereg zaleceń, które mają stanowić dla Komisji pomoc w realizacji tego zadania. Wreszcie, jeżeli UE ma podejmować decyzje o angażowaniu się w inne duże programy infrastrukturalne, Komisja musi stosować odpowiednie instrumenty zarządzania.
Zarządzanie fazą rozwoju i walidacji programu Galileo
ZARZĄDZANIE ZASOBAMI NATURALNYMI I ICH OCHRONA
Sprawozdanie specjalne nr 6/2009 – Program pomocy żywnościowej Unii Europejskiej
•
d l a o s ó b n a j b a r d z i e j p o t r z e b u j ą c y c h : o c e n a c e l ó w o r a z z a s t o s o w a n y c h ś r o d k ó w i m e t o d
Sprawozdanie specjalne nr 10/2009 – Działania informacyjne i promocyjne dotyczące
•
p r o d u k t ó w r o l n y c h
S p r a w o z d a n i e s p e c j a l n e n r 1 1 / 2 0 0 9 – T r w a ł o ś ć p r o j e k t ó w w r a m a c h i n s t r u m e n t u
•
L I F E - p r z y r o d a i z a r z ą d z a n i e n i m i p r z e z K o m i s j ę
S p r a w o z d a n i e s p e c j a l n e n r 1 4 / 2 0 0 9 – C z y i n s t r u m e n t y z a r z ą d z a n i a r y n k i e m m l e k a
•
i p r z e t w o r ó w m l e c z n y c h o s i ą g n ę ł y s w o j e g ł ó w n e c e l e ?
25
OBYWATELSTWO, WOLNOŚĆ, BEZPIECZEŃSTWO I SPRAWIEDLIWOŚĆ
Sprawozdanie specjalne nr 2/2009 – Program zdrowia publicznego Unii Europejskiej
•
( 2 0 0 3 – 2 0 0 7 ) : c z y s k u t e c z n i e p r z y c z y n i a s i ę o n d o p o p r a w y z d r o w i a ? Trybunał dokonał przeglądu funkcjonowania
rynku mleka i przetworów mlecznych od czasu wprowadzenia kwot mlecznych w 1984 r. oraz sposobu zarządzania przez Komisję rozpoczętą w 2 0 0 3 r . s t o p n i o w ą l i b e r a l i z a c j ą s e k t o r a mleczarskiego.
N a p o d s t a w i e s y t u a c j i n a k o n i e c 2 0 0 8 r . T r y b u n a ł k i e r u j e d o K o m i s j i z a l e c e n i a dotyczące następujących kwestii: konieczność unikania ponownego wytworzenia nadwyżek
produkcyjnych, kontynuacja procesu kształ- t o w a n i a c e n w ł a ń c u c h u d o s t a w ż y w n o ś c i , przeprowadzenie dogłębnej analizy dotyczącej p r z y s z ł o ś c i p r o d u c e n t ó w z o b s z a r ó w o niekorzystnych warunkach gospodarowania oraz wpływu geograficznej koncentracji produkcji mleka na środowisko naturalne. Komisja powinna także ukierunkować produkcję mleczarską na zaspokajanie potrzeb rynku europejskiego oraz produkty o wysokiej wartości dodanej, które można eksportować bez wsparcia budżetowego.
T r y b u n a ł p r z e a n a l i z o w a ł P r o g r a m z d r o w i a publicznego (PZP) Unii Europejskiej (2003–2007).
Zbadano, czy zostały ustalone odpowiednie warunki dla projektów finansowanych z budżetu UE w uzupełnieniu do działań podejmowanych przez państwa członkowskie w celu ochrony i poprawy zdrowia publicznego.
S p r a w o z d a n i e z a w i e r a w n i o s k i i z a l e c e n i a dotyczące koncepcji i realizacji programu oraz zarządzania nim. W świetle swoich ustaleń Trybunał podaje w wątpliwość użyteczność niektórych k o m p o n e n t ó w e u r o p e j s k i c h p r o g r a m ó w zdrowia publicznego takich jak PZP. Zachęca się Komisję i państwa członkowskie do ponownego rozważenia podejścia w zakresie finansowania UE w obszarze zdrowia publicznego.
Program zdrowia publicznego Unii Europejskiej (2003–2007): czy skutecznie przyczynia się on do poprawy zdrowia?
UE JAKO PARTNER GLOBALNY
Sprawozdanie specjalne nr 1/2009 – Operacje bankowe w regionie śródziemnomorskim
•
w r a m a c h p r o g r a m u M E D A o r a z p o p r z e d n i c h p r o t o k o ł ó w
Sprawozdanie specjalne nr 4/2009 – Zarządzanie przez Komisję udziałem podmiotów
•
n i e p a ń s t w o w y c h w e w s p ó ł p r a c y W E n a r z e c z r o z w o j u
S p r a w o z d a n i e s p e c j a l n e n r 1 2 / 2 0 0 9 – S k u t e c z n o ś ć p r o j e k t ó w r e a l i z o w a n y c h p r z e z
•
K o m i s j ę w o b s z a r z e w y m i a r u s p r a w i e d l i w o ś c i i s p r a w w e w n ę t r z n y c h n a r z e c z B a ł k a n ó w Z a c h o d n i c h
S p r a w o z d a n i e s p e c j a l n e n r 1 5 / 2 0 0 9 – P o m o c U E r e a l i z o w a n a z a p o ś r e d n i c t w e m
•
o r g a n ó w n a l e ż ą c y c h d o s t r u k t u r N a r o d ó w Z j e d n o c z o n y c h : p r o c e s p o d e j m o w a n i a d e c y z j i i m o n i t o r o w a n i e
Sprawozdanie specjalne nr 16/2009 – Zarządzanie przez Komisję Europejską pomocą
•
p r z e d a k c e s y j n ą d l a T u r c j i
S p r a w o z d a n i e s p e c j a l n e n r 1 8 / 2 0 0 9 – S k u t e c z n o ś ć w s p a r c i a u d z i e l a n e g o w r a m a c h
•
E F R n a r z e c z r e g i o n a l n e j i n t e g r a c j i g o s p o d a r c z e j w A f r y c e W s c h o d n i e j i A f r y c e Z a c h o d n i e j
Trybunał dokonał analizy sposobu, w jaki Komisja zarządza przedakcesyjną pomocą finansową dla Turcji.
Z w ł a s z c z a w p i e r w s z y m o k r e s i e u d z i e l a n i a t e j p o m o c y , c z y l i w l a t a c h 2 0 0 2 – 2 0 0 6 , wystąpiło wiele uchybień podobnych do tych, k t ó r e o d n o t o w a n o w i n n y c h p r o g r a m a c h przedakcesyjnych. Komisja nie wyznaczyła na t y l e s z c z e g ó ł o w y c h c e l ó w d o f i n a n s o w a n i a , aby umożliwić ocenę wyników projektów i nie posiadała wystarczających informacji, które pozwoliłyby wykazać skuteczność jej pomocy
przedakcesyjnej. Jednakże oczekiwane produkty skontrolowanych projektów zostały uzyskane, a ich rezultaty mają szanse okazać się trwałe.
Chociaż Komisja wprowadziła już pewne istotne ulepszenia, Trybunał sformułował kilka zaleceń dotyczących dalszych działań naprawczych.
Najważniejsze kwestie wymagające poprawy to wyznaczanie celów strategicznych dotyczących pomocy finansowej, opracowywanie bardziej realistycznych harmonogramów osiągania celów oraz monitorowanie rzeczywistych wyników i rezultatów projektów na podstawie jasno określonych celów i właściwych wskaźników.
Zarządzanie przez Komisję Europejską pomocą przedakcesyjną dla Turcji
27
O P I N I E
Trybunał przyczynia się do poprawy zarządzania finansami UE także poprzez sporządzanie o p i n i i n a t e m a t w n i o s k ó w l e g i s l a c y j n y c h w k w e s t i a c h z w i ą z a n y c h z z a r z ą d z a n i e m f i n a n s a m i . O p i n i e t e s ą w y m a g a n e w r a m a c h p r o c e s u s t a n o w i e n i a p r a w a z w i ą z a n e g o z k w e s t i a m i f i n a n s o w y m i8 l u b t e ż s p o r z ą d z a n e n a w n i o s e k j e d n e j z i n s t y t u c j i U E9. T r y b u n a ł O b r a c h u n k o w y m o ż e r ó w n i e ż p r z y g o t o w y w a ć o p i n i e z w ł a s n e j i n i c j a t y w y .
W 2 0 0 9 r . T r y b u n a ł p r z y j ą ł j e d n ą o p i n i ę w s p r a w i e w n i o s k u d o t y c z ą c e g o z m i e n i o n e g o r o z p o r z ą d z e n i a K o m i t e t u B u d ż e t o w e g o U r z ę d u H a r m o n i z a c j i R y n k u W e w n ę t r z n e g o , ustanawiającego przepisy finansowe mające zastosowanie do Urzędu („rozporządzenia f i n a n s o w e g o ” ) .
8 Art. 322 TFUE.
9 Art. 287 ust. 4 TFUE.
Sprawozdanie specjalne nr 9/2009 – Wydajność i skuteczność działań prowadzonych
•
p r z e z U r z ą d D o b o r u K a d r W s p ó l n o t E u r o p e j s k i c h w z a k r e s i e d o b o r u p r a c o w n i k ó w
Trybunał zbadał, w jaki sposób EPSO (Urząd Doboru Kadr Wspólnot Europejskich) radziło sobie ze znacznym wzrostem liczby konkursów koniecznych ze względu na rozszerzenie Unii.
Trybunał zbadał także, czy EPSO sporządzało na czas listy laureatów, gwarantując przy tym wymaganą ich liczbę i równowagę geograficzną.
Trybunał stwierdził, że EPSO z powodzeniem z a r z ą d z a ł o z w i ę k s z o n ą l i c z b ą k o n k u r s ó w
koniecznych ze względu na rozszerzenie Unii Europejskiej. Jednak potrzeby kadrowe instytucji nie były zgłaszane EPSO w odpowiednim czasie, czas trwania procedury doboru pracowników był zbyt długi, a w konkursach wyłaniano, średnio, jedynie dwie trzecie docelowej liczby laureatów (osoby, które zdały konkurs). Wreszcie informacja z a r z ą d c z a n i e b y ł a w k a ż d y m p r z y p a d k u wiarygodna i kompleksowa.
Wydajność i skuteczność działań prowadzonych przez Urząd Doboru Kadr Wspólnot Europejskich w zakresie doboru pracowników
