Osady paleozoiczne wiercenia Zalesie 1 koło Szczucina

(1)

UKD 551.733.1/.735.1 :lT.)1.S33.1/. 735.1 :552.14:

551.250:550.822.2;550.86 (438.312-212 Zales.le, pow. Dąbrowa Tarnowska)

StaniSlław KWIATKOWSKI, Wła~aw MORYiC, Henryk TOMCZYK.

Osady paleozoiczne wiercenia Zalesie 1 koło Szczucina

WsrrĘP

W rok:u 1964 IPrzedsiębio!I"stwO' Państwowe fPoozUJkiwań Naftowych

ukończyłO' wiercenie otwO'ru Zalesie 1, położonegO' okołO' 2,5 ~ na po-

łudnie od Szczucina.(fig. 1). W otworze tym stwierdzono następujący

profil stratylgrafi1czny: 0+5,0 m - c:lJWartorzęd; 5,0+474,5 m - miocen;

474,5+112'8,0 - jura górna; 1128,0+1'37'7,5 ^{1In -} trias środkowy ł do'lny;

1377,5+1734,0 ^{illl -} 'karlbon dolny; 1734,10+1:832,0 m - dewon dolny;

1832,0+1872,5 illl - O!J:'Idowik.

Otwór ten nie był w pełni rdzeniOlWany, jednakże kompletne po- miary karotażowe UIrrloż'liwiły wraz z wyd!olbytym rdzeniem reJkonstruk-

cję pełnego proifi,lu pn:ewierconyoh warstw.

OPIS LITOLOGICZNY KARBOlN DOLNY

Karbon dolny !reprezentowany jest przez serię osadów ,węglanowych

z podrzędnymi Wkładkami ilastymi. W serii tej wydzielOlIlO' 6 komplek- sów litologicznych, zaznaczających się TÓwnież nawylkresac'h profilowania elektrycznegO' '(!fig. 2). Kompleksy te opisanO' poczynając od .góry:

Kompleks A (1377,5+1405;0 m) ,ztbudOlWany j,est 'z wapieni drolbnokry- staEcznych, j'asnOlbeżowyc'h, iIrlekiedy r6?:owawyiCh, silnie spęk,a.nyoh, uży

lonych kalcytem, z rza,dkimistylolita:mi; z wkładkami. iłowców najczęś

ciej czerwo:nydh, :czasem z odIcieniem fioletowym, rzadziej jasnO'zieLonych.

Czerwony ił ;występuje również w s~czelinach.

W kompleksie A stwierdzonO' następującą faunę !ramiemonoJgów:

4i-

noproductus ci burbachianus T o r n g. (kilka okazów 'z głębokości OIko:ło

1389,0 m) ora'z Linoproductus sp. i Athyris squamigera D e KO'n (z głę

bokości okołO' 139'5,0 :m).

KO'mpleks B (1405,0+1483,0 m) twor~ą wapi'enie drobnolkrystalicme, Z'bite, twaroe.demnOlbewwe, niekiedy brązowe l'lllb różowawe, ~ licznymi

Kwartalnik Geologiczny, t. 10, nr 2, 1966 r.

Kwart:.lnik Gco!og:cz-,y - ~

(2)

284 stanisław Kwiatkowski, Władysław Moryc, Henryk Tornczyk

żyłkami \białe,go i różowego kal'Cytu, z llrieUczmymi stylolitami. W wapie-- -niach tych występują wtrą,cenia wapieni drobnodetlrytycznyoho pod!Qlb-

nej barwi'e. W

oIbu

odmianach wapieni występują dość często człony

liliOlWCów. W środkowej części tego kompleksu-(dolna: jegO' ~ć ni:e była Żółcza l

o

l'1ędrzechdw f

o

Swarzów9

o

lalesie 1

o

-DQbrowa rurnoWiSka

o

o 6 km

' - , - - ' - - - ' ,

Fig, 1. Szkic sytwaoCyijny otworu wiertniczego Zalesie l ISituation sketC'h-o;f the bore lhole Zalesi-e 1

rdzeniJOwallla) występują często w wapienia,ch ciemnoJbrąrowe !k:r'zemie- nie. Upady warstw wynoszą tu 3+7°.

Faunę stwierdzonO' jedyocrie w gór- nej części t~o komple'ks1,l, na głę'bo

[kościolkołO' 1'409,0 m. Ozmacw!llJ()

iP.ro-

dunrtuisy Undaria ci. manxensis M

u:ir-

Woo,d; et C ,QlOp er' ocaz Fluctuaria aff. undata oD eir.

Kompleks C (1483+1520,0 m) wy-

różniO'ny zostaIł ,głównie !na podstawie wykresów profiloiwania elelktry,cZląe

gO'. Rdzenie .uzyskano tyLko z najwyż-

szej części kO'mpleksu. Wystę.pują tu wa:pie:nie denkopłytorwe, na o,gół zhi- te, rza4'ziejgruzłowate, kruChe, róŻio

we lub szarokremowe, rz'adz:iej zielo- nawe, :Młta:we 'lu'b szare, przy czym

'h!łTWY te miejscami mieszają się two-

rząc 'barwną mozaikę. W wapiooialCh

występują 'PiO'nO'~e .żyłki lkialcytu (do 3 mm -grubości) oraz ·gniazda i Slkup~e-

_ ma

^krys~ów^!kalcytu,^będą1ce^'^za-

pewne częścioOWlO przeilcrystali:zowa- nymi szczątkami o!l'ganicznymi. Zdarzają się wkładki stalO'woszaryCh wapieni dollOlIIlitycznych. Wapienie przedziel<me są IWaTS'tewkami (1+2 cm)

iłO'W'OÓw marglistych, czerwonych, rzadziej zielO'nych, s1J8ryoeh lub :plami- stych, miejscami -zlwstrowanych. Upady warstw wahają się od 210 do 3-0°.

Fauny w tym ko.mpleksie nie -:zJna1ezionO'.

Kompleks D (152.0,0+1002,.0 m) składa się znajpl'lZemi8:Iliegły1cll, Prze-

w:a.żnie cienkich warstw wapieni, dolomitów, iłowców i w najni'ŻSZ:ej części z anhydrytów. Są 1;0 warstwy ^QIgr:ufbości od !ki:1ku do ikiTh1~esię

ciu oeentymetrów. W następstwie typów Skalnych nie stwierdzono cy-

kliczności. Granice między poszczególnymi typami są na ogół ostre, Choć zdarzają się również przejścia ciągłe, zwłasreza m,iędzy wapieni:ami i do- lomitami ()l'a~ między Iihalr1g1a!IIl!i i iłoWICami. 'ZróŻI1ioowanie osadów wy~

raźnie uwidoC'zJrl'iasię w wy(kresach profilowalIlia el€łk:tryczm€JgO wy\k:a:zU!- jących nalpl'zetmi:anIegłe -:zJlllIIliej:szani'e się i /Wzrost oporności sikał.

NajlPOSPOlitSz~ Składnikiem tegO' lkompleksu są skały wę-glalIlOlWe,

a w szcze_gó.1ności wapienie. Występuj,e 1m: !Szereg odmian w8Ipieni: wa- pieniedrobnoikrysta1liczne, ZJbite, twarde, tbeWwe, 'brąwwe mb szare, czasem 'Pfl'awie ozarne, z !liJcznyttli ży&ami i :gniazdami -białegO' 'kiaJlcyt\J., niekiedy nieco dolomityczne; narStęipll'i'e wapienie drofbnoikrysta.liczne, 'wite, twarde, -beŻOlWe, \brąwwe lU/b iSZ'al'e, czasem prawie czarne, z lic7lIlymi

żyłkami i ,gn.iaJzdalIn!i !białe·go ka!lcytu, nj.~iedy nieco dolomityczne; na-

stęp!llie wapienie drobnokrystaliczne, zbite, :różowe, OlliwkOlWe lub zie-

'.

(3)

.osady paleozoiczne wiercenia Zalesie 1 285

lonawe, Z g1h.ia.zdami -białego i rórowego Ikal'cytu, niekiedy lekko ~i1one;

wreszcie waJpienie IbrąZOlwe, ,bardzo twarde, z ciemnymi plamkami iklrze- mienistymi, z 'żyłkami ibiałego kalcy:tu. Opisa:ne odmiaJny wapiielJ1i !kry- stalicznych występują :głównie w górnej części kompleksu, natomiast w częśd dolnej pospoUde występują wapienie pelity:czne, ~ite, smtl'e, z żył!kami Ibi!ałego!kal'cY'tu,z nierÓWinymi powierzchnialInli warstw, po- krytymi Ibezwapnistą, prawie 'czarną, często zJlustrowa!Ilą substancją ilastą.

F1g. 2. Korelacja profill.6w k.arOOnuz ot- worów Zalesie 1 i Mędrzech6w 1 Oorrelation of the'Sections of the Carboni.f,erolhS deposi1;.s' Ifrom the bore holes ZaiJ.esie 1, and Mędrze

'chów 1 .

1 -mułowce i iliowc,e, 2 - wapienie, 3 wapienie ż kNemieniami, 4 - wapienie gruzłowe, 5 - ,ct-olomilty, 6 - anhydryty, 7 - piaskowce, 8 - łupki

graptolitowe, 9 - upady warstw, 10 - wykresy profilowania elektr'ycznego 1 - claystones and mudstones, 2 - limestones, 3 - limestones with flints, 4 - nodula·r limestones, 5 - dolomites, 6 - anhydrites, 7 - sandstones, 8 -

graptoUte schlsts, 9 - ,ctilps ofbadS, 10 - diagrams .ol electric logging

MĘDRZECHdw i ZALESIE 1

B' ^~.

~, !Sl' ^....

rnl'

••

~. ^HI- ^•

~. 11"

Zna,cZłnie rzadziej :niż wapienie występują dolomity. Są 'One droIbno- krystaliczne lulb pelity,ezne, IZ'bite, nielk:iedy wapniste, oniejscami :zatlone,

różowe, 'Żielonawoszare lulb demnoozarr-e, spękane, z ICzarną lub zielona""

wą swbstancją ilastą, słatbo zlustrowaną na powierzcihIniachspęlkań.

Podrzędnie występują iłowce sŁa1bo wapniste, cZJa:r'ne lUlb .zi~olIlawe, łupkdwate. MiejiSCami !przechodzą a:ąe w Zlbite maa:gle o pOOlObny,c:h Ibar..:.

wa(!h. Zarówno ilOlWce, jak i matl'lgl,e są na ogół :zlustrowane i U!Żylone białym kakytem. W górnej 'części omawianego Ikolmplleksu stwierdzono

wkładkę iłow:oów zawiwają'cYlcfu 'bardzo drobny (do l m'm.) o.btoczony detryt wa'Pieni drdbnoIkrystaili'Cznych, ibewwyoo,iden:tyc2JnyOO Ż WalPie- niami leżą'cymi 'bel2lpośrednio niżej.

W naj:niższej cz,ęści kO!lll'P1eksU' D, wśród ciemnozielonyoh iłowców

i maI'!gli, wy8tępuje wkładka cienikoipłyttkowych anhydrytów tcirOiłmolkry""

sta]iicznych, :róix;>wy;ch, przekładatnych iłowcami. W podScielający(!h anhydryty iłowcaclh 2ldarzają się niere;gulal'ITIe, ,gnia'2rlOIwe wtrą1cenia ,an- hydrytów <koIłmd.kxystalicznych,· różowyCh. Upady' warstw w· opisanym kompleksie wynoszą 15+2.0°. Fauny nie maleziono. .

(4)

286 Stanisław Kwiatkowski, Władysław Moryc, Henryk Tomczyk

Kompleks E (16312,0+'1665,0 m) wyTóŻIliony został na podstawie wy- lcre,sów proifilowania el~czmego,gdyż nie uzyskano z tejgł~bolkoścti

rodzenia .. SkJaly ibwcLujące ten ikompleks Charakteryzują się w ikarota!'Żu

wyraimym spaidlkiam oparów w porów:nalIl~u z nadległym JrompJ.e!ksem. D i ll1iżejległym :poziOllllem dolomitów 'kompleksu F. Z wYkresów profilowania elektryczmego i gamma można wnosić, że w kompleksie tym do-

minują utwory iJ·aste. .

KompletkJs F {166'5,oO+1734,0 m) charaktetryruje się wy.sdk.imi oporami w wylcresa'C'h profilOlWlalllia el'ełktryoznego. Z kompleksu tego. polbrano 3 rdzenie ro:mnieSZICzone dosyć równomiernie w tym odci~u. Są to. do.lo- mity drobnokrystaliozne, ~bHe, j:asnoróżoQlWe i czerwOlIle oraz dolomity pelityc:zm.e, !I'órowe i rÓŻOlWafioletowe z 'Cienkimi żyllkalITlli. lbiałego. Ika'l- cytu. W Igórnym ird2eniu występują Wkładki wapieIii o ,podo1bnych. ce- dhadh litolOigiczmytcih. W niższych rdzeniaoh dolomity prze'kladal!le są

cienkimi warstew!krumJi morw'CÓw czerwonafioletowych. W doJ.nyttn rdzeniu występują Ihrekicje dolomityJCZIle, przy czym !lron1Jury oikruChów są słabo zarysowane, zlewają'C się z dolomitycznym spoiwem. W Ikomplek- sie tym we wkładce W8Jpienl!lej lIla głętboikości 1i672,0 m stwiertizono ma- sowe występowalI1'ie chQnetesó'w, ozna,czOlIlytCh jako Chonetes aff. zel- ten P ae c k.

Poniżej kompl€!ksu F {z oIkoło 10-metrową lulką w rdzeniowaniu) /Wy-

stępują już utwory ilasto~aszozy8te dewonu dolne,go. GTamicę ka!J:.bonu dolnego. ~z dewonem do'lnym ustalo.no. w oparciu o wy\kTesy iprolftlo.wania ,elektrycZiIlego., w których odróżniają się wyraźnie wyso!lwOtpoTorwe osady dolomityc~e kaxhonu dolnego (Ikom:pleksu F) od nilSkoopolrowy·clh

sikał iJasto-piasz.czystycth dewonu.

DEWON DOLNY

Dewon dolny stanowi seria skał lPiaskowoow.o-ilastyoh o mią:żs'wści

98 !lIl. Serię tę ipOid!2Ji,elano na cz,ęść dolną - szarą i Igórną - pstrą.

Część .górną, o mtiląższości okołfo 40 m, 'budują piasiko1wce !r6żowe, rzadziej jasnozielone, 'bardzo drobnoziarniste, prawie bezwapniste o.raz How- ce ! mułOlW'ce fio.letowoczerwone, niekiedy zielone, czasem z rdzawymi

plamk,ami,bezwapn'iste. Wszystkie te Skały dbfitują w muskow.it, a miejscami zawierają zwęglone szczątki. roślin. /Przejścia piaSlro'WCÓw ^IW'mu-

ło.wce i InjUłowców w iłtowce są IIp.:iejscami ciągłe. Lokalnie zdarzają się

.soczewlki piaSkOiWlCÓW

w

iiłO'Wcach i odWTotnie - iłow.ców 'W pi.ask1ow- caoh. Piasko.wce tworzą ·bąd.ź to grube, jednorodne ławice,przedzielo.ne gr~'bymi ;pa;kietami mułoWICÓw i iłowców, 'bądź też ławice laminowane,

z,łoŻOlne :z,paro:mil!im~owyCh' warstewek pi~OW'ców, prredzielo.nych równJie -cienkimi lWarstewka:m~ mułmvców 100 iłowców. PiiłSkQ!W'Ce laminowane posiadają lW'arstwOlW'a:nie rowlnoiległe lU/b Iprzekąttie. W n:aj-

nrższym odci.n'ki~ tej ozęci. występują bardzo charakterystyczne strulk.- tury !l"oba'k.OIWate, wijące się 1lrzewio:woolVVo. wśród mułowcowej masy Ska1Jnej, o!kreślone j1akoO "pseud08koli1msy" (A. ToikarSki, 19612'). Geneza tych IUtw()roW Jrie jest do.tyohczas wyjaśnio.na. Występują one powszech- nie IW osadam oLd-redu na przedgórzu Karpat. .

Część dolną, Q mi.ą·ŻBzości około 58 m, :budują pOO1obne skały, z tym .

że posiadają oOne :batrwy zielOll1oozare i szare, a w dłowcaclh występuje

(5)

,osady paleozoiczne .wiercenia Zalesie 1 287

---

obfity miał zwęglonych roślin. Formy pseudoskolittusowe są tu IbardiX>

. pospolite. 'W lpiaskowca'ch 'l.aminowanych obok war.st'Wowania !l'ÓWino!le-

gł€łgo -i pr.zekątnego występuj-e Wia!l"Stw()lW'anie spłyWo'we, niekiedy j,aikby

łączące się ,ze strulktllTami 'pseudoSk,olitusowytrn!i. W najmższym rdzeniu tego ikompleksu hrak struktur :pseudoskolitusowych, występują natomiast cien'kowarstwowane, jasnoszare piaSk.owcez cienkimi ;warstewkami· :wę

glistych, ibez-wapm.istY'ch iłów z pirytem. Upady 'WaLI'stw

w

górnej. 'części

old-redu wynoszą 3+5°, 'W dlo1lnej --dochodzą d~) 7°.

IORDOWJ:K

Poni!żej opisanyoh utworów (z 20-metrową luką

w

rozeIlliowanw) .le-

żą osady ordowi'ku. Gra'nioę .ordowiku z dewonemu:stalono na podstawie wykresów profilowania ,elektrycznego na ,głęlbokości 183'2,0 m. Ordo- wik w otworze 'Zalesie 1 nie :wstał prze/bity (ilrońoowa g);ę'bo1oość 1872,5 m).

Uzyskano tu tyJlko '2 rdzenie.

Rdzeń górny ,(HJ43,1+11846,6 m) .tworzą łupki ilaste, szarobrunat- ne, nieco dolomitY'czne, z drobnytm rozproszony>m :rlllUs1wtwitem, spękia

ne, z JustramJi 1eiktolnkznytmi, z żyłkami pirytu i :rzadziej Ikallcy-tu do 2 mm ,gTlUlbości. Miejscaani piryt tworzy cienkie warr"stewki, :równoległe

do warstwoWalIli.a. Upady wah.aj.ą 'Się od ,8 do 15 0. Zn!a'leziono liczną, .choć źle !Za'coowaną faUlllę ,graptolliWw. StWierdzono tu następują'Cy zespół:

Climacograptus IS!p., C. brevis E 11 e s et W o o d, Pseudoclimaco:graptius, cf. scharenbergi I(L Ja 'P w.), . Dicellograptus /Sp. '.i D. aiff. forhammeri G e i n., or8!Z Ibliżej nie określone fragmenty Diplograptus sp .

.Rdzeń domy :(1867,5+18'72,5 m) tworzą :pi.a&kolWce dT()IhnbZ'iiamiste, bezwarp'n'iste, zieLone lub zielonoszare, z \blas~ami muskowitu, z glaulko- nitem, 'Przechodzące miejscami

w

^mułowce,z warstwowaniem. przekąt

nym łub spływowym. W gómej części przeważają piaSkow;ce drolbno- ziaLI'niste, ikIwaTlcowe, w dollnej części zwiększa się dJomies~ka muskOlWitu i glaukonitu oraz 'zaznacza się niepokój sedymentacyjny, wy.rażający sięzririennym warstwowaniem. Upady warstw waJhaj.ą się wgr<l!llkaoh 4+6°. FaJ\lIlla jest ,bardzo uooga, żachowana w postad śladów po rabdo ...

zamach 'gJrlłlptolitów tyrpu·Schizograpt~ sp. i Didymograptus sp. ·OIraz zapewne Caryocarissp. Ponadto stwierdzono sz'c2Jątki raJmieniOlIW!gÓw Or- this sp. i Obolus sp., a :na ,głębdkości 1870,0 cm duży !fragment py.gydium trylolbita z grupy Asaphidae, z rodzaju Megistaspis sp.

STR:A!TYiGRAFIA

KARBON DOa:.NY

-Makrofauna 'kar'bońiSka IW otworze ZaJesie 1 Jest ,UJboga, rozmieszczą

na ;gniazdowo i reprezentowana wyłącznie -przez ramianiO!llo:gi. StwierdZio-

~y w ko:mplek:sie A - Linopraductus burbachianus j-est formą ;wizeńską, wystęlpuje

W

kulmie i wapni,eniu węglowym Europy Zachodniej

lew.

[Pae- c'kelmann, 19210. Również prodru.!k:tusy oznaorone 'z komplelksu' B -- Undaria man.-ren,sis i Fluctuaria undataznane są z wizenu(IL Muir..:Wood, G. A. Oooipe.r, 19,6'0), przy czym ostatn!ia forma w BeLgii i Francji lbyla

uważana za przewodnią dla doJnego poziomu. gón1ego wizenu (poziom

(6)

288 Stanisław Kwiatkowski, Władysław· Moryc, Henryk Tomczyk

D-l). Rodzaj Chonetesz kompleksu F odpowiada dokładnie !kształtem

i wymiarami turnej-slciemu ,gatwn'kOlWi Chonetes zelteri P ,a e ck. i(W. Plae"- ckelmann, 19'31{}), posiada jednaklże nieco 19I"Ulbsze żebra I(U Chonetes zelteri 6+8 żelber na 1 mm szerolkoś:ci Sko,rwpy, 'u naszej fmmy - 5 żelber na 1 mmJ). OJmz 'ten O'zna'czony j1akO' Chonet'es aff. zelteri pozwala na stwier- dzenJi.e, ż·e ilooimple'kls F należy prawdOlpodOlbnie do tumneju. To" że lrom- ple!ks ten nie należy dO' górnego dewqnu, wynika również :z fa1kitów ,geo- lOigicznydh, !li nie tyl'lro paleonto1o,gicznyah. Po;niżej kompleksu F :leży

dolny dewon. Nie mamy żadmyclh dowodów na istnienie rudhów orro- genicznych, któr~ mogłylby spowodować hi,atus między tgÓI'ITIyiffi i dolnym dewonem, mamy nat:omri.as1; 'li:czn'e dowody na rstlną fazę IbretońSk.ą za-

zna'czającą się w Icałym zapad!lislm przeclkarpac'kim. . .

Reasumując ,stwie.T'd..zić można, że 'sklB.ły z głębokości 1377,5+1483,0 m

(komple~ A i B) odpowiadają wizenowi, a skały z glętbokości 166'5,0-..:- +1734,'0 in {ikompleks F) należą prawdopodobnie dO' tur:neju.. Gram.iJca

między tUTnejem i w,izenem była·by więc :zawaI'lta między ,głębolk,ościami

1'483,{} i 1665,0 m. .

DEWOIN DoaJNY

Sel'lia pstrych ipiJaSlrowców i iłów bez fauny, leżąca pomiędzy Uldóku- mentowanymi. ifauniBtyczn:ie ordO'wikiem i 'karlxmem dolnym, za Uczona

została do dolnegO' dewom.u na podstaJWi.e . podOlbieństw ilito'IO'giczn.yc!h z oLd-redem zą'PadliSk:a. pr~ed'karpackiego'. W lIliektórych wiel"cenw .. c!h identY'Czna Jiiologioz:nie seria !zawiera s2Jczątki rytb 'Pan-cernyJCh

fA.

^{'lh ...}

karski, 1962) oraz prz;yikryita jest węglanowymi osad:rumi dewonu środ

kowego. ChaTakterystyczne struktury pseudoskolitusOIWe występujlą we wszystkich dQtychczas pozn,any.Ch profilach dolnego dewonu w zapadlisku iprzed:karpackim, nie są znane natomiast z ża·dnego innego systemu w tym rejonie. Prrzyjmują'c struktury pseudoskolitusowe za Tegiona1lny wSkaźnik

straty;graficzny zaliczono serię z ,głębolJtości '1734,0+1832,0 m do dewollu do;lnego.

ORDOWIK

Z opisu litologic'znego rwymka, 'że w osadach ordowilku wotwoDze Za- lesie 1 istnieją dwa odr.ębne kompleksy Utol'o,giczne i straQ;ygratfic2IDe.

W ,górnej części, na ,głębokości 1843,1-:-1'846,6 m, O!I"OOwi$ reprezentowany jest przez iłOlWlce wapniste 'z iiczmą fauną graptolitów, Ikttórych ,zespół

~bli.żony jest najlbardJziej do łuPków morawickic'hz Brzezin, tj. :z połuid

niowo-zachodniego, OIMzaru Gór SwiętolkrzySkioh (H. Tomczy'k, M. T1Ur- n:au'-<Morawska, 1964). Za dolnym \karnd.d.kiem !Pl"zemawiają naj1barti:ziej gat'un'ki Cli'maoogrtLptus brevis E 11 e s et W o o d i Pseudoclimacogroptus scharenbeTigi (L a p w.), które xównieżsą znane z łupków mor.awiCki'C'h nad 'poziomem 'Nemagraptus gT'OJCilis.Ftragm·en-taryczne i wycinikowe ob- serwacje tY'Ch osadów w otwarze Zalesie 1 nie poozwoili,ły dokładlniej o!iQoeś

lić poziomu stratygratficznego, niemniej mOŻ1na jez pewnością uzm.ać 'za odpoiWiedniki dolnego klaradJolku hrytyjSkiego, nieco wyższego niż ip(niom z Nemagraptus gra:cilis wed'ług schematu Ell es et 'Wood.

Drugi !kompleks osadów OTdowiiku w tym otworze, występujący lZlIlacz- nie nli'żej, tj. na głębot1rości l'867,5+li8'72,5 m, przedstawia skały zupehlie odmienne, piaszC'zysoo"'1tnlUłoWloorwe z ,glaukonitem. Uboga fap.na · wSka-

(7)

Osady paieozoiczne wiercenia Zalesie 1 289 zuje na dolny ordowik. Rod:zajegraptó1it6wDidymogrtLptus i SchiZb- graptus oraz' występujący 'W pobliżu fralgment trylOlbita, 'zapewne Megi- staspis sp., odnieść Ibynależało do poigranicza arenigu i '1aniwtirnu. lin-ter- pretacja ta wydaje :się ,całkiem słuszna,bowiem osady a:ren~gu, tz!w. warstwy mędrzechO'Wskie z Isograptus gibberulus i Didymograptus sp. wy-

stępuj,ą w ruedalekim od SzlĆ'zuciria profilu Mędrzechowa

, CH.

Tomc'Zyk, . 1963) w IpOldOibnym wy'ksz:tałcen1u litologicznym. Dlatego lI1a odciInek nie rdzem1owaD1Y iW tym profilu, obej\IIlJUją'Cy zaledwie 2'1 m, przypadać mo!gą głóW'1lie osady landeilu i ewe'litua1ni.e ,górnego 1anwirnu. 'Z pr!ł!cy Ibo,wielm H. TOIDczy'ka i :M. Ttwrnall' .. ·Morawskiej :09'64) wynika, że w tpl',ofilach Gór Świętokrzyski'Ch (Brzeziny) na górny lanwiTtn prlzypaoo lPOzli.om sza- mozytowy, Ibądź 100kaln'ie ,zastą'Piony zlepieńcem, a nawet w lIli-eiktórydh profi!lach występuje lukastratygraifilczna. Osady landeilu' w (BrzezinaCh

mają :natomiast mdąższość 10+1'5 m i przeważają w nich osady wa- pienne iZ :wil.dadikalmli pia,Slrowc-ów, a i'łowce l~a'PtolitQlWe odgrywają TOlę podrzędną. Landei~ w Brzezinach starnowi więc typowy olSad przejścio

wy między -facją ilastą i IpiaS~czystą lulb wapienną. Nie jest więc wy'klJU. ....

czone, że na ocIciroek nie l'dze'liiowany w profilu Zalesi,e 1 powinny właś

nie przy;pa,dać osady typu :landeiluz Brzezin, tj. między stwierdzonym dolnym lkaradOlkiem z .fa·cji ilastej a niżej leżącymi osadami 'Piaszczysto-

-mułowoowymi. dolnego la'lllWlirn'll. Natomiast górny 1ain'W'irn 'WI tym profilu mOlŹe nie ibyć w OIgóle reprezen1Jowany; loowiem często na poziOlm Didymograptus murchisoni w Górach ŚWiętokrzyskich :przypada !ltulka.

stratygrruf.iczma Ibądź ;zlepieniec, czy ewentualnie olsady szamozytowe 1lllIa- łych miąższości. .

UWAGI IPALEOGE'OGRAFICZNE

PrOlfhl. utworów palooZOli.-cznych iW otworze Za1ęsie 1 wlnosi. szereg no- wy.c:'h danych do !pOzna:nia -geologicznej histoTii zapadliSka przeciJkMpac- kiego, .a w sz'C'zegÓilJIli9Ścl jegO' części środkowej (rejonu S·zc~ucina).

Utwory oroOlW:iku 'zna!Ile są na ·przedgór2JU Karrpat z 4 wierceń rwe wschodniej części tego obszaru (UszkO'Wce 1 i 4, LUlbaczów 14, DoIliJn.yI) i z jed:nego wiercenia '(lMędTzec:hów 1) w jego części śr'odik.OIW'ej (H. Tom\..

czyk, 1962, 196'3). W części WLSC'hodniej na ła1god!nie !nachylonych osadach kambru występują podobnie' zalegające IpiaSkowce lIlajlIliŻ:szego tremado- ku - poziom z Dictyonema fiabelliformae polonicum, a następnie kara- dok w .facJi łupków Igrruptoliitorwych i dolny as2<gii.. W części śroc::li1rowej

znane były do.tychczas osady areni:gu i ddlnego lanwimu. Arenig .Jeży

tu nieZ/godnie na silnie pofaŁdo:wanyC'h utworach prekam!bru. Fałdowa

nie :to wobec niewie!lkich Uipadów ordowiku '(Uszkowce i Mędrzechów)

oraz kambru (Uszkowce) od'powiada prawdopodobnie fazie a,sgyntyjSkliej (K. Łydka, S. Siedlecki, 1963!). Przed transgresją ordowiku obszar !lVIę

drzecl10wa :był silniej wyniesiQtly ~iż wscfuodnia część przedgórza (Usz- kQIWICe). WskaZ/uje na to Oibecmość osadów kamihru i najniższe:go tremado- ku w !rejonie Us2lk<:JlWi..ec i 'brak tych osadów oralz opóźnienie transgresji ordolwiJku w rejolIlie Męd:rzoohowa. Profil ordowiku w Zalesiu jest uz:u-

pełnieniem !profilu Mędrzec'howa.

Ordowik ilasty z otworu Zalesie 1 wykazuje dale!kio posuniętą aIIla'lo-

gię do sadów tego wieku z Gór ŚwiętokrzySki,eh i wschodniej części przed-

(8)

górza Karpat, tj. do profilJU iDoliny koło CieS'~owa (H. "fum.czyk, 1'962), skąd Il'ównież 'zna'na j'est tfa'cja :gratptolitowa kax,adOtku. Ówc,~esny2'JMor

niJk sedymem:tacyjny wykazy1w'ał !bowiem maiksyma'1ne zasięgi również

na ~poł~dniowyim. obszwze PoLSki. Natom.i:ast zmialna ,facji ilastej na pia~z

czystą :bądź wapienrną, która już częściowo ujatWlIl'ia się w landeilu wiąże się 'bezSprzecznie z ruchami fazy. łyso<g6rskiej (II. ToIm'czyk,

i'9

¹64), kitóra

z C) al ex

~

ludlow

c;x :J

...

.>

en wenlok

1

0::.::

0 _ orenig

g~

ex aJ

L <1 :.c::

...

CI: o..

ZALESIE 1 S _:o

M~DRZECHÓW 1

llJ C)

Z VlV'VVI>J'V'\"""''V'u'VVV\.t..'''. "'. N. 1734,0 ---f___.-_o

1815,

" ,

:-~ :E

~.

C)

oldred ^z

CJ CJ r-

z :: .-:

• • 0.

-<

o :o

CJ C)

landeil ? ~ lonwirn ^;;o;:

1~.... ··":"-. "·ll ~4 ~

~2§B5 _3-~6 ·

8

⁷

1

I

_I

I I I

I

I I

Fig. 13. !Korelacja staropaleowkznych .osadów z otworów lMędrze

chów 1 i Zalesie li

Oorre'lation of the Old-lPalaeo.zoic deposits frorn the bore' . Iholes iMędrzechów 1 and Za:lesie 11'

1 ..:. piaskowce z wkładkami szarogłazów, 2 - łupki, 3 - iłowce, 4 - piaskowce, 5 - wapienie piaszczyste, 6 - iłowce .sfilityzowane, 7 - ' niezgodn.ości . . . ,

1 - sandstones wlth intercalations of greywackes, 2 - schlsts, 3 - claystones, 4 - sandstones, 5 - . arenaceous limestones, lt - phyllitized claystones, 7 - discordances

rriiała miejsce

w

górnym lan,wirn'ie. Powodowała ona [okalną regll'esję

lUlb rtra:ns:gresję, co klasylCznie Il!jawnia się między obszarem tpołuJdm:io

wyro a północnym iW Górach. Swięt1okrzyslti!ch. W pnzY'Pad:k:u ohszaII'u Szczucin - Mędrżech6w 'brak jest natomiast ściś1ejszych danych, niemniej ruchy tej fazy spowodowały tu róWlIlież tZIlaC2'JIle ~any IW osadaich.

Osady piaSzczyste zotWloru Zalesi'e 1 wyka:oo.ją howiem dużą ana'logię

dOI piaskawoow' z 'BUkówki '1: 'częściowo' do osadów ^poni'żeji powyżej po-

(9)

Osady paleozoiczne wiercenia Zalesie 1 291

ziornu szamozyto'wego

W

Brzezinach, gdzie również częste są ,zjawiska strukitur sedymen'ta'cyjnycll z warstwowaniem 'spływowym i przekąt

nym. W rejonie SzoZ'Ud'lla i Mędrzechowa basen sedymentacyj!ny w,all'e- nigu i lanwirnie 'by\ł płytki, jednak j,esZicze otwarty, !lla co wskazują śdsłe :zWiązki f.auny ,gra'ptolitQlW'ej i ilnnej.

Na utworaoh ordowiku

w

.otworze Męch-zechów 1 I(fig. 3) leżą wprost ubwory werrldku I(H. 'TOImczyk, 196'3), w otworze Zalesie 1 - osady de-

WOlIlU dO]JIl:ego, Ruohy odpowiadające orogenezie takońskiej !Spowodo.wa-

ły silniejsze wydźw~gnięcie obszaru Męda.1zechOlWa, w wynNru czego do-

szło tu do. ,zna1czniejszY'cih ni'Ż w Zale,s~u 1 ścięćerozyjny.ch !UtwQrów or- dQwiku. W Mędrzech()IWi~zaChowały \Się osady areill1igu i 00 najwyżej

do.1lnego lanwiiI'lnu, VI :Za'lesiJU ~e są jeszcze osady dolnego. kJaradoiku.

Duża miąższość SyilUlrU (2'81 m) w JW:ędrze~h()lwie, :przy niewie1!kiej odleg-

łości o.d- ZaJlesia 1, zdaj,e się przemawiać !Za ·tym, że ,atwocy syluru osa-

dziły atę również w profi'lu 'Zalesia. DZ'isiejszy kh :bralk w tym -profilu

należałoiby wiązać z denulda.cją polkaJedo.ńSką. W wyni!ku ruchów późno

kaledońskich ,obszar Zalesia musiał być znaoCznie wyżej wyniesiony :niż

obszar Mędrzechl{)lwa, wsroutek czegtO w 'Zalesiu nastąpiło catlrowite ścię

cie utwo.rów sylnl!ru. Obserwujemy tu zatem riln,wersję -r.uc.'h.ów: Q ile w okresietakońSkim rejon Zales~ był w stosuJn!lru do:rejo'llu MędrzercM

wa dbszarem obniiJonytm, to w IQikresie :rudhów pń2Jnok,aledońsldch stał si'ę OIbszarem podniesionytm.

DenudaoCja poIkaledońSka wytwoczyła na' Oibszarze prz-edgórz,a po-

wierzchnię o dość ::macm1ych deniwelacja·ch, na co wSkazuje dUJŻezróżni

cowanie mią'żswści olrcl-iredu {P. KaT~ski, E. Głowacki, 1!961; A. 'I1o- karski, 19612; Z. Obuchowi'cz, 1'963). Miążswść old-redu w strefie Mie- lec - NiwiISka - BTatlrowirce WYfl!ooi od IkHkudziesięci'll do stukilik,uldzie-

sięciu metrów '(największą, nie przebitą miąomzość old-redu stwieridz,ołll-o . . w otwo.rze M~elec 3, Igdzie wynosi ona 180 1mI). W pr'o:filu Zal,esia miąż

szość oild-redu doohodzi do 1'00 m., Przy czym fakt, 'że old-red 1lrontaik1JUje tu od góry 'WiprolSt ,z dolnym ikal1bonem, świadczy, że 'górna część osadów old-iI'edu mogła ulecczęści~wej erozji.

Następne z kolei ruchy 'bretońskie zaznaczyły się w całym niemal obszarrze zapadliska przedJmaT'pacldego

CI;'.

KarnJrowSki, rE. Głowa,cki, 196'1;

A. Tokarski, 1962; Z. · Obucfuroiw:kz, 'HJi(3). OroigelIle~ 'bretońska by\ła

szczególnie silna w il'ejonie SZ'czucina i Dą1browy T,al'lIlrO'ws1ci-ej" ,gd'zie ero- zja pobretlońS.ka USUJllęła kilikusetmetrową ąeri-ę osadów palleowi:cMY'ch, przy czym W iOtwOlI'ze Mędxlzoohów 1 i Nieczajllla Dolna 3 hiatUlS jest

większy niż w otworze 'Za'lesi-e 1. Obszar Zallesira {b~zatern . w fazie

bretońskiej mniej wyni~siony niż obszar Męd:rzechowa, poddb:hie laik w orogenezie talkońSkiej, a odwrotnie nirż w orogeneZie. pMmolkaledroń

Skiej. Rejon Szc:rucin -.., :Dąlbrowa Tarnowska zdaje się być elementem wyniesionym w lblolk()IWej talctonirce bretońskiej, .. gdyż zarówno. na pół

noc (otwór Żółcza 1), jaik i napołudnieCo'bwór '8wal1Zów 9) I'o:mn1a1ry er(J- zji Ibretońskiej są mniejsze.

Hirpotetyczrny Iblok SzC!ZuciJna Ibył w tym czasie na,chy lony ku NE, Q cZY'lnświaldczy zarów.n!o nie zniszczenie przez erozjoę osadów dOlIno-

dewońJSkicll,wotworze Zalesie 1, j-ak i wcześniejsza w lS'tosunku do Mę

drzechowa 'transgresja dolnego karbonu w Zalesiu.

(10)

Interpretując 'luki w osadaoh palelOizoicznych,występujące pOn'rż-ej

dolnego ka.r:bonu, jako dIowody lIla is1mienie silnej faJzy bretońSkiej w tym rejlonie, nie można pominąć proifilu otworu Zókza 1. Według norw-ego

oprac,o'WlłJn:ia serii Ikarrbońskiej IW' tym otwO!I'ze (H. ZaklO'wa, E. Głowa,oki,

H. Jul'lldew'i!cz, 1963) występuje tu seria wapienia węglowego Q miąż

szości około 370 m (1734,'5+2,1O'0,'9 m), ,w i,kt9rej wymienieni autorzy wy-

różnili wizen 'i tu.rnej /bez 'UiStałenia grani,cy między tymi 'piętrami. Serię niżejległy,ch wapieni '(2100,'9+22'29,4 m), uwa!Ż.anych 'Przez J. Czarnockiego

(1956) za 'karbon, IZaili!czo:nlo do 'górnego dewonu. Na IglÓll:,n:odrewoilSki wiek tej s,erii wtsklłJzywać ma maloorraczek Semilukiella i>rodicens Z a s 'P., ZII1a- ny ze środ1rorwego d-erwOlIlu Rosji i znaleziony w Zółczy '1 na głęboikości

219'3,3-:-219'9,5 m. J.Cza:rnoclki '~19'5-6) oznaczył z głę/bokośd 2220,2-:- +2222,,6 ID ramieniOO1.oga Streptorhynchus sp. Jest fu rodzaj bardzo oha- rakterystY'czny li występujący dopiero oid górnego karbonu (A. N. So;lro!l- ska, 1960). A zatem wydaj,e się, IŻe dewoński lub karboński wiek serii

zgłęlbokości 2100,0-;-2:229,4 m w otwooze Żókza 1 nie moż~ hyć uważa

ny za I1.lStalony pal-eontologiezni-e, d~ipÓki jedno z dwódh powyższycIh 021na-

czeń nie :zostanie sk!OrY'gowane; , , ,

Gdylby przyjąć za H. Zak'orwą, E. Głow,aokim i H. Jiurk1ewi'ozem de-

woń6iki wiek oan.awianej serii, wytn.lJk.ały1by z tego dwa ,następują1ce rWin.iols- , ki: po pierwsz'e. - w Zókzy nie ma fazy IbretońJSkiej stwierdJ2lOIIlej

w

Za- lesiu i w innych wi-el"Ceniaoh na ;przedgórzu Karpat; po drugie - alaba..

stry Zółczy, występują,cew 'P01staci ,Wkładek w interwal,e 2178,4+22109,6 m,

nalleżałybY' do dewonu ,górnego, czyli w młodszym paleo,zaiku' tego. r-ejonu

,były.by dwa cykle sedymentacji ewapory-tów - w górnym dewonie i w dJolnytrn !karbonie· Zalesia. Bardziej prawdOiPodoIbne wydaje ^sięza:- liczenie anhY'drytów Zó!łJC'zydo dolnego karhonu pr!~ez atnaiogię do dol-

nOikarbońskiCh: anhydrytów z otworów Zalesie 1 i GumniSka 1. Lulka

bretońska, któr,a 'VI Zalesiu obejmuj,e :górny i ,środik.lowy dewon, w od-

ległej o 10 km na północ ZółczY' ogranicza się do górnego dewonu. Ta

różnica jest zgodna z o~ólną tendelllcją słabnięcia ruchów !bretoński,eh

ku ^:północy(w Górach Swiętolkrzyskich wygasają one ca~oW'ici-e).

Ciekawe dane dostarcza porównani,e protfilów dolnego kaTIoonu' w ot- wora,dh Mędrrec!hów 1 i Zalesie l (ftg. 2). 'Z analizy Wylk'resów profilowa..

nia 'e'lelktrY'cmle~ tSerii do1nlOkal'ibońSkich w tych otworach wynika, ^IŻe w Mędrzedhowie . :bralk Jest dollny1C!h drompleks&wE i F wysrt;ępującycll

w Zalesiu, a także dollI1ej części lromplelksu D, zawierającej anhydryty.

Korelaeja karotarowa wyżej leżącY'ch. :kompleksów dolnegO karbO!l1u w Zalesiu (kompleksy A, . B, C i (górna część Dl) IZ serią dolnOłka:I'ibońlSką Mędl"zechiowa jest tak ścisła, 'że toIma:mość wialrowa ty:C!h ut'wmlÓw zdaje

się nie ulegać WątpUWlOŚCi. A zat€lm. dolny (karbon ^!leżytu przekra'czają- 00, transgredując ,wcześniej i(:prawdo'podolbnie w t,urneju) w Zóbczy, !Za ...

lesiu i Niwiskach i ^późniejw Mędrzechorwie i Bratkowicach. Ana'Uza wykresów 'Profilowania elelktry:cznego w tytrn ostatnim otworze wykazuje, że osady IkaTlbońSkie BratkioWickorelują 'się ściśle· z osadami tego wieku. Mędrzec!hlOwa., a tym samym z górną częiŚcią serii ikaIibońskiej

Zalesia.

Idąca ^iZ'Pó'łnocy' tr~esja morza karbońskiego dziel!i się więc w środ

korwej i wschodniej ^cżęścizapadliska Iprzedkarpackiego na dwa etapy.

W pierwszym etapie, prawdopodo:bnie turnejskim, mQlI'ze wlewa się na

(11)

Osady paleozoiczne wiercenia Zalesie 1 293

obniżony obszar Zółczy, 'Zalesia i NirwiSk osadzają'c Ujtwory wapien- ne, dolomityczne i ma:r:gliste. Etap ten 1k:Jończy się zahamowaniem tramsgresji, przy czym :na slrutek intensywnegD parlOwania dochodzi. do osadzenia się .gips6w. TD przejściowe zatr.zymanietra.ns:gTesji, zazna'C'zo- ne sedymentacją ·ewaporyt.ó'w,lmo2:e odpowiadać Tuchiom fa.zy tektonicz- nej :na ;PQgrailliczu turneju j wizenu. W drugim - wi'zenslci.m - etapie morze OIgarnia iStopniowD 'Cały Dbszar zapadliska przedJkarJ)adkiego.. We':'

dług dotydhczaiSOW)1lclh dbserwacji w części środkolwej i-wschiodniej za- padliSka paleozoik zaczyna się od :g&ry utworami środ!kio!wegD wizenu lu'b lIlajlIliższ;ej części górnego wizenu.Sprawia to wrażenie, że Iruchy hercynSk:ie iSpowod!owa~y wyniesienie omawi.ailleg.o obszaru "en ibllo.c"

i ścięcie ,erozyjne do jednego 'Po:ziomu stratygraific~ego 'W przeciWień

stwie dD -ruchów talkońskk!'h, !kaledońsldch czy bretotiskich, Ilciedy cały

ohszar roZ/pa!dag: się na bloki w różnym stopniu wydŹ'Wignięte i erlo- dawane.

Pracownia Geologiczno-Stratygraficzna .PAN

Kraków, ul. Sławkowska 17 .

Przedsiębiorstwo Państwowe Poszukiwań Naftowych Kraków, uL Lubicz 25

Zakład Geologii Niżu Iillsty,tutu Geologicznego Warszawa, uL Rakowiecka 4

Nadesłano dnia 29 kwietnia 1965 r.

PISMIENNICTWO

CZARNIECKI iS., KWJlA'1OOOW\9Kl! S. ~1i961) - UtWiOry kaI1bonu W zapad[iis'ku-

!przooka:npaekim. \Spraw. 'z Pos. KOIini. PAIN, Oddz. w. Krakowie,p. 21'7.- 22'2. Kraków.

CZA.RNLECKI S" I~W.IlAlmOWSlKJI

s.

^(1~963)^- ^UWagio ro2!InielS71czeniu facji w dodl- nym kaTbonie Zapatd~ilska Rrzed'kaTpaekie.go. Rocz. IPdL. Tow. -Geol., 33, p. 273>-27.9, nr 3. IKra,któw.

CZARNOOKI J. (1'9516) - :SUll"O.wce mineralne W' -GÓrachŚwięboikrZYSlkich. Pr. Inst . .0001., 5, nr 2. Warszawa.

ĘLLES·.G. L., WOOD iE. M. ŁR •. ~1OO2-1914) - A llVLoinograph of Briti-sih 'grapbdliieS'.

rpa1aeontogir. Soc., cz. 'I-X. London.

KARNKOWSKI P., IGłJOIW.AC.K!I IE. ;(11001) - O '-budowie gedllOgic71nej u1Mno::r'6w ipOd- .mioceńB'kich !przedgórza 'Karpat 'środkowych. Kwarl. Igeo1.. 5, p. 3'72'- 419., nlr 2. lWa'rSlza:wa.

ŁYDKA X., SIEDLEaKI1' S. (Ujm) - On All,gonkian Depasits in ·jjhe EnviI'OJls Oif Cra'OOWI. Btm. Alc. Pol. Sci. Ser. ISd. grol. et ,geogr., 11, p. 75r--4ł2,

nr 2. lWarszaJW'a.

MU.IR~WOOD H., OOOPiER G.x.. 1(11960) - MorphOllogy, 'Cla,,s.sffication and Life Halbi1lSl of the ProdJuctoidea (BraC'hiopoda).Geo'l. Soc. America, Mem..

81. New York.

OBUCHOIWiDaz Z. {19163~ - . Budowa Igeologic'zna pr,zedg6rza Karpa,t śroid~owych.

Pr. Inst. :GedL., 30, cz. IIIV, !p. 321-354. Warszawa.

PAIECKU1MIANlN W. 1C1~ - Die BTachiopOOen des deutBchen Untell'kaI1boIlS.'cZ. I, A'Ijh. lPIre1llSs. Geo1. IL.-A., 'N. F., nr 12'2. Berlin.

PAECKIEIJMANN

rwo

:(I93D.') - 'Die 'Brachiopoden des deurtschen Unter'karbons. cz. m,

iA'bh. Preuss. IGooł.!l.-IA., iN. F., nr 1'36. iBerlin.

(12)

TOKARSK'I A. {.1002) - StI'U!k'bura NiwiSlk. Prace geol. Kom. Na'uk. Gedl. PAN, 13. 'Wuszawa.

TOMiOZYX H. {1962) - Problem ,stratygrafii ordowik1u i s,Y1uru w Polsce w świetle

osta.tniC'h badań. IPr. Inst. Gedl., 35. Warszawa.

'110MlCZYlK H. ~1963) -'-'l1he Ordovician and SBurian ~n ·11he~eanent of tlhe P"o:re-

· -CaT,pathian Depre9Sion. Ann. Soc. Geo1.. Pal" 33, p.

289-aw.

!Kraków.

TOlVIlOZYlK Hl. (1964) - . The Odrovidan 00ld Silurian SedimentatUm iCycles in

!Poland anid tihe Pfhenoonena <Xl Calooonian Orogeny. Bd. Ac. Pol.

iSci. ser. ,sd. gedl. et geogr., 12, p. 119--.1'31', lll1r 2. Wa·r.s.zawa.

TOilVIlOZYK H., 'IlU'RJN'A/U-!MOIRlAlWlSlK:A M. 0(1004) - iStratigra1phy and petrography O:f .11he Ordov~cian in B'rzezmy near :Morawrea .(Ho1y Cro$ IMts., lCentral

!Poland). A<:ta ,geo1. pol., Ił, p. ó01'--'M06. Warszawa.

Ż~OWA H. (1963) - NOWIe dane o dolnym ·kaI1bonie w l!)Od.rożu ,przed·~za iKal'pat.

· Rocz. NI. Tow. Geotl., 33. p. 281-2818, nr 3. Kraków.

żAKOWA H., GŁOWIA:OKI E., J1U1RJK1IEW1CZ H.' (10013') - Wyniki ·rew.i·zji serii ~!l!r.

ibońs'kiej a; ,załuczy 1. Kwar,t. geol., ^'I,p. :n50-2l29, nr 2. lWa'rszawa.

COKOJIbCKAH A. H. (11}60)- MWaHlO1. BpaXKOIIO,!:\bIW: OCHOBbI naJIOOHTD-

· JIoi'HH. MoCxiBa.

CraBHCJIaB KBJITKOBCKH, BJIBp;ł.ICJIaB MOPLIIJ;, XeHpW: TOMlłlłK

llAJIE030RCKIłE OTJlOac:Ełiwl Hl BYPOBOR CKBMKlłHLI 3A.JmCLE 1 OKOJlO

~

Pe3IOMe

EYPOBOit coammoit 3aJIecbe 1 DO,!:\ ~OM (lOlIauur nom.ma) npoil:,J:leHa CJIe,J:\YIOID;lUI cepmr mureo3oitcKHX OTJIo:atemilł: JIlDKBBiI: ^Kap60H(1377,5-1734,0..w), lIIDKHII1t ^,I(eBOH(1734,0- -1832,0..w) H OPAOBHK (1832,0-1872,5..w).

HmKim:iI: xap60H CJIo:ateH H3BeCTIDIKaMH c IlpOCJloiI:KaMH apmJ1JtlITOB, ,I(OJIOMRTOB H aHrH,1J;- pHTOB,a TaJOKe, B lIIDKHeit '1aCTlI (1655,0-1734,0 ..w), AOJIOMBTaMH. Ha rJIy6HBax 1377,5-1409,0 M 6łdJla BldJIBJIeHa ctmYHa cpe,ąHero HJlH, B03MO:atHO, HH30B BepXHero BH3e. B ,!:\0J10MBTOBOit TOJIm;H HaA,Zl;eHa, DO sceit Bepml"I'HOCTH, .TYPHeitCICaJI q,aYHa.

~ ,I(eBOH B cPan;Im xpaCHoro DeC'iaHHKa CJIO:ateH Dec'IIlHlłKllMH, arreBpOJIHTaMB H apnm- JIHTaMK, BBepxy DecTpLIMH, BHH3y Cepo-3eJ1eHbIMH, c xapanepHbIMH nceB,ąOCKOJIHTOBLIMH CTPy:K- TYPaMH.

BepXIDIJI 'laCTh 6lPAOBHKa, palBHTlUI B BH,Ż(e rJlHHHCTldX ~eB, Ha OCHOJilaHHH co~ep:atam;HXCH B Heit rpaDTOJIHTOB, OTHOCHTCH K lIIDKHeM)' xapa,I(oxy, BldIDe 30Hld Nemagraptus gradlis. lIID.KHJuI '1aCTb op,!:\oBHKa CJIOlKeHa Dec'IaHo-arreBpOJIHTOBLIMH OTJ10:ateHWIMH c rJUly:KOHHTOM' H rpaDTOJIH- TaMK, KOTOp&le y:K33LIBaIOT Ha rpaHHI1Y Mexc,n;y apeHHrCKHM H JIJIa.H,1l;eil:JI:l,cKHM JJPycaMH.

B npoq,HJIe 3aJ1ecbH OTI.t:e'laIOTCH cTPaTlITPa$H'lecme nepepLIB&l Mell<,I(y: 1) HHll.CHHM ,!:\eBOHOM H xapa,I(OKOM- B pe3yJIbTaTe D03,ąHeKaJIe,!:\OHCKHX ,I(BH:ateHHil:; 2) BIDKHHM xap60HOM H HH:atHHM ,ąeBOHOM-B pe3yJ1btaTe 6peTOHCKHX ,ąsliOKemilł. Koppemm;wr DO xapOT3.lKHbIM ,ąa.HHbIM OTJ10- :atemilł HH:atHero xap60Ha H3 6ypOBblX cima:atmI 3aJ1ecr.e 1, Me~exYB 1, EpaTKOBHJJ;e 1 y:Kal&l- saeT Ha TO, lITO OTJ10:ateHIDI xap60Ha oxpecmocTeit MeHAEexosa H EpaTKOBHJJ; Ome'lŚIOT BepXHeit .'IaCTH xap60Ha paitoHa 3aJ1eCbJl. KaMeHHoyrOJIbHlUI TPaHcrpeccmr li 3TOit '1aCTH KapDaTKcoro

(13)

Osady paleozoiczne wierceniaZalesie 1 295

npe,r(ropMI BllcrynaeT B ~yxCTa~. Bo BpeMJI nepBoit CT~ Mope 3aHHMaeT paitOH )l(YJ11Ia-

~ 3allecbe - HlmIlCKll, OTllarwr ~OlloMiITbI 11 H3BecTlllllOl, nOClle 'lero TPaHcrpeccmr BpeMeHHO npll OCTaHaJIllHBaeTCJI (06pa30BaHHe ~HTOB B 3alleCbe 11 )l(yJlll.K). Bo BpeMJI BTOPO:it CTa,n;mI Mope 3aHHMaeT BClO TeppHTOpmo KapnaTcKoro npe,z:r,ropbJl. llOCllerepIl,lmCKHe ~eHy,Zl;aIJ;HOHHble npo- I1ecCbI' COKpaTHllll B 3TOM paitoHe I10Cllenalle03oitcKlIe OTllOlKeHHJI npIl6llH3HTeJIbHO ,ZI;O O,ZI;Horo CTpaTllrpalPH'lecKoro ropH30HTa - Hl!I30B sepXHero BlI3e.

Stanislaw KWl!ATKOIW'SlIa, WladY's~aw MIORYC, Henryk ,TC!MCZYlK

PALAEOZOIC DEPOSITS paRCED BY 'THE BORE BOLE ZALESIE 1, NEAR SZCZUCIN

Summary

The folloOwing series <Xf the Pa[aeozoic deposits has been pierced by .the 'boOre hole Zalesde 1, located near Szczucin i!Il the &outh-ern area of iPo[and: [,ower Carlboo.iiferolm (I11377,5-lJ7'34,0 ro), Lower Devonian ,(17M,{)---r118131.2,0 m) aIlld Ordovician (1832,0-18172,5 om).

The Lower Carboniiferous de~i1s ·COIlJs:.st of limestones with clay.s'OOne, doO'Lo- mite and anhydr1te intercalla,tions, and in the lower part (1655,0--l1~34,O m) oi dolomites. At a depthfrarn 1007,5 toO 11409,Q ID the fartllna has been encoOuntered olfMiddle Viseaill, or' of the lower.rnJOoSlt !part <Xf U~r Visean age. In the dolomite series the fauna <Xf proballjle To\l['naisian age ha's been found as well.

The Lowel!' Devoriian in the Old cR:ed .facies is built up Oif sandsotones, mudstones and ,c:lays'toOnes, varieg,ated at the top and ,greY-1green at the bottom, witJh characteristic pseudos'colltus structures.

The upper part oOf the iOrdoOvician developed in tJhefunm of ,clay shales eOilltains graptolites shlDw.ing the Lower Ca·r8ld:Ocian, hi·gher than the rone Nemagraptus gracilis, The lower pa:rt <Xf .tlhe Ordovician ConSistlS of rthe aTenacoo'UB-mudstone de:posits with gIlaUloonite ailld graptolites proving the transition time from Areni,gian '

toO Llanvirnian. ^f ^' ^" ^{' .}

SolIne !hiatuses may be observed in the Zalesie 'sectilon: 1) between the Lo~r

DevoOnJian and Caradocian - 80S a result of the Late Caledonian movements; and 2) 'between the LOwer CaI'lOOniferous aoo Lower Devonian - due to :Iftle !Bretonialll movements. The electric .logging correlatfoo of the Lower CaI'lboniferous deposits from the 'bore holes 'Zalesie 1, M~·rzech6w 1, iBratlrowice'l shows that the Carlbo- . niferous fram Me:odrzech6wand 'Bratkowke corresponds to

the

upper part of the

Carboniferous from 'Zalesie.' In this part of the Carpathian foreland, the Call'lboini- ferous transgreLS'S'ion 'book plaee in ·two stages. Duri.ng 1Jhe lfirBt stage it embraced an area lbetween Z61c:za,Zalesie and NiW'ilska, and laid down dollornoites and

, limes,tones, and ,then was telmlporari1y stopped ~sedianenta,tion of anhyd)rites at Za-

lesie and Z6}cza). In the second stage the sea' emlbraced the whale area of the Carpathian foreland. In the alTea considered, the post-lHercynian denudation remo- ved the young-.Palaeozoic deposits ~o that only oOne strati^lgraplhiocal horiiOln ,persios:ted, i.'e. the lowermQst pa,rt of the Upper Visean.