Zmienność petrograficzna granitów masywu strzegomskiego

UXD 5112.321.1.08+549.08 :HJ.l1 :5111.241.6(438.38-191.2)

Stanlalaw MACIEJEWSKI, Tadeuaz MORA WSKI

Zmiennosc petrograficzna granit6w masywu strzegomskiego

WS~P

Masyw gI'anitowy Str2egom - Sob6tka (masyw str7.egomski) byl od dawna pIY£dmiOtem. badafl geologieznych i petr~ch, kt6rych hi-

stori~ om6wi1 ootatnio A. Majerowicz (1972). Dla g16wnych typ6w i 00-

. nrlan skalnych wyst~puj"lCYch w olqbie tego ciala intruzywnegO utarla si~

od dawna nazwa "granit6w", jaklrolwi.ek: "granity zwyczajne" w sensie klasyfikacji Johannsen. - Niggli - SmuIilrowski

eK.

Smulikowski, R. Ko- zlowslti, 1934) nie sq, wSr6d. nich reprezentowane.

. Masyw strzegomski tworzy w obr~bi.e krystaliniku bloku p:rzedsudec- ki.ego wyratnie zwarty element geologiczny (poor. S. Kural, T. Morawski, 1968), ale wewn~trznie jest doSe zr6Znioowany. W jego obr~bie udato si~

ostatnio wyr6Zn.ic szereg typ6w i odmian petrograficznych (S. Maciejew- ski, T. Morawski, 1969, 1970; A. Majerowicz, 1963, 1966, 1972; S. Macie- jewski 1973). W niniejszym opraoowaniu zastoeowano podzial sformulo- wany juz w<2eSniej przez aut0r6w (l.c.), z niewielkimi uzupelnieniami i uwzgl~ieniem nield6rych najistotniejszych wynik6w bad.aD. A. Maje- rowicza. Ten ostatni badacz operuje innym podzialem, ale roZnice nie 54 tu s-zczeg61nie istotne, a w wielu punktach dotyczq, raczej tylko nazewm- ctwa. W obr~bie masywu strzegomsk:iego wyr6Zn.i.ono wi~:

I. Utwory skalne gl6wnego cyklu· konsolidaeji magmy intruzywnej:

a - granity biotytowe typu Chwa1k:owa podzielone na odmiany: Strzeblo- . wa, Goli, Psmnna, Lazan, Granicznej; b - granity biotytowe typu Ko-

strzyj C - granity d~kowe. .

IT. Lokalne produkty dyferencjacji oraz prooes6w p6mo- i pomagmo- wych: a - granity leukokratyczne; b - .aplogranityj c - pegmatyty i apUty; d - metagranity alaski:towej e - granity zmienione hydroter- malnie.

m.

Granitoidy s~, g16wnie mechaniemie woiq,gniete. w o~b ciab . intruzywnego oraz relikty przedanatektyczne: a - granity drobnoztarn:i

ste; b - tonality drobnoziarn:iste; c - tonality Sredn:ioziarniste.

KWIU'Italn:Il!:: GeolollCZD1', t. 11, nr I, lrIIJ r.

48 ^stanisław Maciejewski, Tadeusz Morawski

Jak widać z omówiO!D.Ych tu zasad podziału, nomenklatura produkt6w

głównego stadium konsolidacji magmowej oparta jest o lokalne nazwy

miejscowości, z zachowaniem dawnego ogólnego określenia "granity". To niezbyt fortunne, geograficzne nazewnictwo wyn:ika jednak: :ze specyfiki terenu badań. Wyodrębnione typy· i odmiany skalne, jednorodne pod

względem petrograficzn.ym i mine.ralogiczn,ym, wykazują :bowiem dość szerdką zmienność ilościowych stosunków plagioklaz - skaleń potasowy i często przynależą do dwu, a nawet trzech klas skal magmowych według podziału Johan.nsen - Niggli - Smulikowski (fig. 4). I tak np. granity odmiany Goli typu Chwallrowa należą częściowo do granodioryt6w, a czę­

ściowo do tonalit6w. A trzeba podkreślić, że nie chodzi tu o pojedyncze, aberrantne wyniki oznaczeń, lecz o rzeczywistą zmienność skały stwier-

dzoną na obfitszym materiale. Podobne stosunki obserwuje się też i w ob-

rębie innych wydzieleń. W tych warunkach zastosowanie ścisłych określeń

petrograficzn,ych nie wydaje się mdżliwe. Natomiast nazwa "granit" bywa w literaturne stosowana w sensie niezwykle szerokim (np. W. Huang, 1H62).

GLOWNE ODMIANY GRANITOIDOW

Charakterystyczne cechy petrograficzne :pooszczególnych typów i od- mian granitów masywu strzegomskiego są zestawione w tabeli 1, a szkic ich zasięgów przedstawia fig. 1. Widać tu wya-aźnie przeciwstawienie mię­

dzy wschodnią częścią omawianego masywu, w 'której występuje zr6żni­

cowan,y zespól skał: należących do granitów biotytowych typu Chwa1:kowa z pięcioma odmianami oraz granitów dwulyszczylrowych i bardziej jedno- licie wykształconą cr.ęść zaohodnią, zbudowaną głównie z granitów bioty- rowych typu Kostrzy. To przeciwstawienie wynika z odmiennego chaTak- teru magmy kostrzańskiej, gor~j, silniej upłynnionej i 'bardziej zalkali- zowanej niż sla'bo upłynnione i dlłod:niejsze magmy chwalkowSkie (8. Ku- raI, T. Morawski, 1968). W tych ostatnich zachowały się liczne osobniki mineralne, głównie plagio!k'lazów pochodzącyoh z prnedanatek:tyczn.ego sta- dium skal, które później uległy mobilizacji (por. A. Majerowi<2', 1963, 1972).

Bardzo charakterystyczna jest też zmienność stosunku Mg/Fe w oma- wLanych skalach; Oba te pierwiastki są skoncentrowane w całości lub niemal w całości w ciemnych lysz:czykach. Biotyty granitów typu Kostrzy

są wybitnie żelaziste (stąd ich ciemne barwy pleochroiczne), podczas gdy analogiczne łyszczyki. granitów chwalkowskich odznaczaj ą się większym

udzialem Mg. Podobne do nich są też biotyty granitów dwulyszczykowych

(M. Wichrowska, 1974). .

Można tu jeszcze zasygnalizować wyniki obserwacji nad ciemnymi

łyszczykami występującymi w enklawach granitów. Wśród utwor6w tych

przeważają silnie zasymilowane relikty zasadowych wkladek: pierwotnego kompleksu przedan:atek~ego (skiality). Głównym, często jedynym

składnikiem femicznym enklaw skialitowych jest biotyt. Otóż asymilacja enklaw jest posunięta tak daleko, że ciemny lys:rezyk tych utworów ma z ;reguly takie same cechy optyczne, zwłaszcza. charakterystyczny pleO- Chroizm, jak biotyt otaczająeych je granitów.

Zmienność petroeraficma granitów masywu strzegomskiego !9

9 'km

ĘZ:łfbS::lZ~l

·lITIJł ~s EEB'

1I!l7&1'~9

~ I!illtt

mU

Jl'ig. 1. Szkic zasięgu typów i odmian granitów masywu strzegomsklego

Sketch map showiDg the extent of types and subtypes of the Strzegom

massif granites .

GraIllIty biotytowe typu Chwałkowa: 1 - odmiana Strzeblowa, 2 - odmiana Goli, S ...,. odmiana Pszenna, ł - odmiana l.azan, 5 - odmJana GraniczneJ; 6 - granity biotytowe typu Kostrzy; 7 - granity dwul;vszczykowe; 8 - aplogranIt; 9 - meta- granit alaskitowy; 10 - grantt drObnoztarntsty: 11 - tonalit drobnoziarnisty; 12 - tonalit średnlozlarntsty

Blotitic granites ol the Chwałków type: 1 - Strzeblów subtype, 2 - Gola subtype, 3 - Pszenno subtype. ł - Luany subtype. 5 - Graniczna subtype; 6 - biotitic. granltes ol łhe Kostrza tnie; 7 - two-Infca ,ranltes; 8 - aploil"anlte; g - alasldte- -type metagrantt; 10 - t1ne-gra1ned grantte; 1lt - t1ne-sratned tonalfte; 12 - medlum-

-gra1ned tonalite . .

GRANITY TYPU CHWAŁKOWA

Granity typu Chwalkowa, budujące wschodnią część masywu strzegom- skiego, są średnioziarnjstynii skalami o najczęściej granodio.rytowych

składach mineralnych. Z reguły wykazują one objawy deformacji p6źno­

lub postkrystalizacyjnych, zaznaczające się pr2Yllajmniej częściowym zgra- nulowaniem i wyciągnięciem. agregat6w kwarcowych. Plagioklaz repre.,.

zentowany jest tu przez dwie generacje <lSObnik6w mineralnych. Starsze

stanowią zi.arnao wybitnie nie jednorodnym sldadzie chemi<4l1YID. W ich partiach jądrowych występują skorodowane relikty przedanatektycznego andezynu odbudowane zasadowym. oligoklazem (por. A. Maje:rowicz, 1963).

Obwódki - zawsze oligoklazo.we - wykazują stopniowy spadek: zawarto-

ści drobiny anortył.owej. Młodszą generację plagioklazów tworzą jedno- rodne, tabliczkowate osobniki. mineralne oligoklazu o składzie odpowiada-

•

MinerałY i cechy charakterystycme

Plagioklaz

% anortytu

Skaleń potasowy

Kwarc Biotyt

Hornblenda

-Muskowit

AlIanit

Tytanit pierwotny Struktury

Zjawiska proto- i ka- taklazy

Nazwy skał wg systemu Johamisen - Niggli - - Smulikowski

Tabela 1 Cecby dlaiakterystyl:me gł6wnych typów l odmian granitów masywu ~

Granity biotytowe typu Chwałkowa Granity Granity

Oduril

^Odmiana

I

^Odmiana

I

^Odmiana

I

^Odmiana biotytowe typu dwułyszczykowe

Strzebl:: Goli Pszenna Łazan Granicznej Kostrzy

I I I I I

-+1

głównie

tJ.iezonalny

+- głównie zona1ny

38-31-+- 36-30-+ 40-38-+- 40-35-+ 33-31-+ 36-+28-24-+5 1

11 -

16 -+28-24-+ -+29-24 . -+28-26-+ -+32-28 -+24-22-+

-+14 -+20-17 -+14-12

~ słabo pert)towy

+

silnie pertytowy , 1 słabo pertytowy

+- silnie korozywny .1 słabo korozywny silnie korozywny

+- zdefonnowany -+1 niezdefonnowany I zdeformowany

+- jasny

-+/ciemnY

I

^jasny

I częściowo ciemniejszy I

~ nieobecna -+1 sporadyczna I obecna I nieobecna

+-ślady ---+I+- nieobecny -+1 pospolity, zwykle

obfity

.+- sporadyczny -+1 częsty I pospolity I nieobecny

+onieobecnY-+I+- pospolity -+I+- nieobecny -+

4 średnioziarniste '+ średnio i grubo-

I

średnioziarniste

ziarniste, częściowo

I

porfirowate

silne

I

słabe

I

^silne

I

^słabe

I

słabe

I

^{brak lub} _słabe ^bardzo

I

^silne

granodioryt granodioryt granodioryt granodioryt granit mon- granit monzoni- granit monzoni-

(granit mon- (tonalit) zonitowy toWy towy. granit al-

zonitowy) (grailodio-_ryt) kalicmy _dioryt) (grano-

I

~ c:>

I

~

ł ł

~

ł

I

Zmienność petrograficzna granitów masywu strzegomskiego 51

jącym obwódkom ziarn starszej generacji. Skaleń potasowy jest mikro- klinem zawierającym niezbyt obfity, żylkowy pertyt z odmieszanfa. Na kontaktach z plagioklazem tworzą się piękne myrm.ekity. Biotyt granitów typu Ohwałk.owa jest jasną oomd8J"!ą o pleochroizmie w barwach od. bla-

dożółtej (a) do cynamonowobrunatnej, wyjątkowo ciemnobrunatnej (y).

Ciemny łyszczyk bywa skorodowany przez plagioklaz (por. A. Majero- wicz, 1963; S. Kura}, T. Morawski, 1968). Przy jego chlorytyzacji tworzą się wtórne tlenki żelaza, czasem epidot lub tytanit. Z mmeralów akceso- rycznych najpospolitsze są apatyt i cyrkon, ;rzadziej al1.ani.t, rutyl lub tytanit.

Granity typu Chwalkowa' mimo ogólnych cech wspólnych można ;po-

dzielić na pięć odmian odznaczających się sobie właściwymi cechami mine- 'ralogicznymi i petrograficzD.ymi. '

O d m i a n ę S t r z e b l o w a cechują silne objawy .zaangażowania tek- tonicznego. Niektóre szczególnie zdefOrmowane partie granitów przyjmuj_

wyraźne tekstury kierunkowe i przechodzą w typowe ortognejsy, przy czym jednak nie obserwuje się w nich, pt?eObrażeń mineralnych, cha- rakterystycznych np. dla protoginów alpejskich. W strefach młodsrLych

uskoków występują ciemne, niekiedy nawet afanityczne mylonity grani-

t o w e . , . ' , '

G r a n i t Y o d m i a n y G o l i nie wykazują już tak silnych objawóW

zaangażowa:hia dynamicznego i nigdy nie dochodzi. w nich, podobnie jak i w pOrzostałych odmianach granitów chwałkowskich, do wykształcenia.

tekstur ki~kowych. Plagioklazy wykazują tu mniejszą rmpiętość za-

wartości An (por. tab. 1), a &ka.1eń potasowy jest nieco slabiej korozywny

niż w skałach odmiany Strzeblowa. Biotyt odznacza się czasem silniejszym pleochroizmem ruż w innych granitach Chwalkowa. Dla, kierunku y ~­

kazuje

on

^{niekiedy dDść ciemne} barwy w tonach zie1an.awobrunatnych.

Najbardziej charakterystycznym, ch4;>ć podrzędnym, składnikiem ~anit6w

odmiany Goli jest pierwotny tytanit, wykształcony zwykle w postaci auto- morficzn,ych osobników o przekrojach rombowych. Granity odmiany Goli

są' jedyną od.m.i.aną sk.ałmasywu strzegomskiego .zawierającą pierwatny tytanit. We WSZJatkich innych granitach tego regionu tytanit pojawia się wyłącznie jako wtórny p1'ICidukt rorzpadu biotytu. "

O d m i li n a P s z e n n a znana jest tylko z jednego otworu wiertnicze- go. Różni się od ~ drobniejSzym uziarnieniem i nieco ciemniej- szym zabarwieniem wywołan,ym większą zawart.ościl:\ biotytu. Sporadycz- nie pojawia się w niej akcesaryczny monacyt.

Bardzo ograniczony jest zasięg występowania g r a n i t 6 w o d m i a-

n y 'Lazan, znanych tylko z jednego odsłonięcia (A. Maje.rowicz, 1966).

Ogólnie biorąc, przypominają. one granity z Pszenna, lecz są 00 tych ostatnich jeszcze 7aObniejsze w biotyt i zawierają bardziej zasadoWy plagioklaz, w którym udział An nie spada poniżej 2St/o nawet na brze-

gach ziarn mineralnych. ,

Grani ty od mi any- Giranicznej, w dawniejszej' literaturze zaliez.a:ne częściowo do "granitów str-.regomskicb.", wykazują cechy utw0- rów' pośrednich pomiędzy skałami. typów Kostrzy i Chwałkowa, z prze-

wagą jednak charakteru tych ostatnich. Granity Granicznej znalazły się

pod silnym wplywem. oddziaływania magmy kostrzańskiej, który wyira-

ził się wzbogaceniem omawianej tu odmi.an,y skalnej w silnie pertytowy

52 ^Stanisław Maciejewski, Tadeusz Morawski

(kostrzański) skaleń' potasowy oraz pojawienie się sporadycznej zielonej hornblendy i zo.naln.ego allanitu. Pozostałe jego cechy mineralogiczno-pe- trog.raficzne, takie jak silnie zonalny plagiOoklaz z reliktami przedanate!k:- tycznymi, k~06Ć.skalenia patasowego, jasny, magnezowy biotyt wią­

żą je z granitami chwałkowskimi.. Również szarobeżowe agregaty kwarco- We widoczne na świeżych przełamacll 'granitów Granicznej są charaktery-

styczną cechą wszystkich skał typu Chwalkowa. Istotne znaczenie ma tu

także stwierdzenie w jednym z Ootworów wiertniczych k:illrudziesi~ciooen­

tymetrowej żyły granitów kostrzańskich przecinających granity odmiany Granicznej.

GRANITY TYPU KOSTRZY

Zachodnia Część masywu str7.egomSkiegOo zbudOowana jest ,z granitów' typu Kostrzy, ktÓl"ę wraz z częścią granitów chwalkowskich (odmiana Granicznej) były dawniej określane nazwą granitów strzegomskich. Grani- ty Kost.rzy są skalami średnio- lub g,ruboo:i.ar.mstymi Q strukturach niekie- dy porfi.rOowatych. Wybitnie porfi:rowate ich odmiany, występujące w oko- licy Gniew kowa i na S od Ul'kiewki, są produktem gruntownej asymUacji przez .magmę kostrzańską starsżych, drobooziarnlstych granitoidów, tych samych, które znane są z okolic Zimnika i Rogoźn.icy

w

stanie lepiej za- chOowanym (mw. granity ~imniCk:ie - patrz niożej). Plagioklazy granitów Kostrzy, podobnie jak we wschodniej części masywu, repre7Amtowane są

przez dwie generacje mineralne. Jednakże stare, przedanatektyczne relikty .andezynu są tu nieUczne i zwykle silnie przeobrażo.ne, a główną masę

plagioklazu tworzy Ooligo.klaz (28-24D/. An), .który o.brasta te pierwsze lub tworzy samodzielne tabliczkOowate osobniki.. Słabo k~y mikro.klin cllarakteryzuje się niezwykłą obfitością przerostów p1agiok1azowych. Wy-

stępują w nim pertyty z odmies.-z.ania typu filmowego i splotowego. (film and braid perthites), 'liczne wrostki pertytu k:rystali7Bcyj:riego, układające się we współśrodkowe obwódki, drobne relikty plagiOoklazu i wreszcie interstycja1ne :r:zędy drobnych ~ek odmieszanego albitu, krystalizują­

ce pomiędzy osobnikami mikroklinu (5. Kura!, ,T. Moraws'ki, 1968). Kwarc tworzy ziarna izometryczne, niekiedy automor:f:ic:zn.e 'W2ględem skalenia potasowego. Biotyt odznacza się silnym pleoChroizmem w barwach od

brudlwżółtej (a) do bardzo ciem.n.obnma.tnej dla kierunku y, dla którego. jest niemal nieprzezroczysty". Przy jego rozpadzie tworzy się chloryt w t0- warzystwie epidotu, wtórnego. tytanitu i tlenków żelazistych. Hornblen-

<la jest charakterystycznym, choć zupełnie podrzędnym składnikiem grani- tów typu Ko«trzy. Tworzy ona subautomorfi.czne słupki o pleochroizmie w ^{barwach: żółtych} (a),"zielOllYch (~) do ąem:oozielOIlOOiebieskiej,(y), lecz

ezęsto jest schlOl1'ytyzowana. Minerały a'lroesolryc:me są tu dość licme i re- prezentowane głównie przez apatyt, silnie wydłużone shIpki cyrkonu oraz automorficzne, zona1ne osobniki a1lanitu, często zizotropizowanego. SpOra-

dycznie nojawia się też f1uo.ryt.

GRANITY DWUŁYSZCZ'YKOWE

G.ranity dwułyszcLykowe (grani.ty wierzb.nicld.e - A. MajerOowicz, 1972)

zajmują dość duży o.bszar w środkowej' części masywu str:zegomskiego, silnie zresztą zamaskowany utwarami kenozoicznymi, a także pojawiają się na kontakcie z bazytami grupy S1ęży (fig. 1). Nie sta:oowią one jednak:

Zmiennoś~ petrograficzna granitów masY"fU strzegomskiego 53 samodzielnego genetycznie typu skalnego w obrębie intruzji strzegom- skiej. Granity dwułyszczykowe są bowiem produktem p6ŹIlDmagmowych,·

w pewnym sensie endDkontaktowych przeobrażeń ró~ odmian bioty- towych granitów chwałkowsJdch, które w przystropowej i br7Jeżnej partii . masywu zostały wtórnie wzbogacone w potas i wodę. Spowodowało to

ogólną mikroklinizację :ąkał wyjściowych, dekalcyfikację ich plagioklazów oraz um<YŻliwiło krystalimcję dużych osobników, tzw. pierwotnego muSko- witu (5. Maciejewski, 1973). Przeobrażenia te miały jednak tak głębokie natężenie, że nadały granitom dwulyszczykowym charakter odrębnych

petrograficznie utworów. Są to j~06zare, średniooiarniste skały o mniej lub bardziej wyraźnej teksturze kierunkowej. Na ogół cechuje je b0- gactwo różnoródnych struktur deformacyjnych, protok1astyczn.ych i 'kata- 'klastycznych, dobr:-zJe widocmych pod 1llikroskopem. Plagioklaz jest tu na ogół kwaśniejszy niż w granitach biotytowych i wykazuje bardziej je- dnorodny skład chemiczny w granicach kwaśnego oligoklazu (11-

l~/o An). Niektóre ~bniki tego mine.:ralu odznaczają się plamistą ZIilien-

nością składu w zakresie oligokIazowym. Skaleń portasowy jest w granitach

dwułyszczykowych lekko pertytowym mikro'klinem o· ;rozmytych kratkach

bliźniaczych. Tworzy on subautomOi1".ficzne osobniki zawierające w swym

wnętrzu skorodowane relikty plagioklazu, rzadziej ziarenka kwarcu lub b1aszki. biotytu. Mikroklin wypiera metasomatycznie skalenie sodowo-wa- . pniowe, a w formie interstycjalnych przerostów zabliźnia skata'klazowane

partie ąka)y. Kwarc występuje głównie w polikrystalicznych, silnie zds- formowanych i zrekrystalimwanych agregatach o strukturach suturowych.

Muslrowit i jasny, chwaJkowski biotyt występują w zmiennych propor- cjach. ZaWmJe jednak i one ujawn:i.ają ślady przebytych deformacji. Pier- wotny muskowit tworzy dość duże blaszki, niekiedy zrośnięte z ciemnym

łyszczykiem. Natomiast wtórny jasny łyszczyk; powstający kosztem pla- giok1azU, a także i biotytu, jest zawsze drobtwłuseczkowy. Akoesorycznie pojawia się w omawianych tu granitach cyrkon, .apatyt, granat,· rzadko monacyt.

LOK!ALNE PRODUKTY DYFERENCJACJI LUB P.ROCESOW PóZNO- I POMAGMOWYOH

Omawiane tu utwary odgrywają w obrębie masywu s~omskiego rolę raczej podrzędną, choć niektóre z nich mogą być wydzielone kart0- graficznie (fig. l). Pod nazwą gra ni tów leukok!ra tyc~nych

wydzielili autorzy (S. Maciejewski, T. MorawSki, 1970) drobne wtrące:n:ia

spotykane niekiedy w dbrębie różnych typów granitów biotytowycll. Są

one produktami. późnej aktywiru:lści Skł.adników jasnych. Od otaczających je granitów n~ różnią się bardziej kwaśnym charakterem. plagio- klazu, wyższą zawarto6cią skalenia potasoWego i całko.witym lub prawie calkowitym brakiem składników ciemnych. Znane. są one między innymi

. z kamieniołomu w Zó1!ki.ewce: .

W p61Jrwcn<Hr.aCh.odniej części omawianego masywu występują a p 1 o- g r a n i t Y (fig. 1). Te .jasne, bia1awe '8kały o dość drobnym uziarnieniu

~ją wyglądem zwykle aplity. Oba skalenie - słabo rpertyto.wy mikroklin i albit (5-1~/o An) - tworzą tu bardm często przerosty pi&- mowe z kwarcem. Niel:kzn.e blasZki bWtytu są przeważnie schlorytyzowane.

stanisław Maciejewski, TadeUsz Morawski

Akcesorycznie występuje .cyrkon oraz· dość liczny piryt. Aplogranity z Paszowic :pocięte są żyłkami kwarcu z mineralizacją hibner~ mo-

·libdenitem, chalkopirytem i kasyterytem (H. Pendias, Z. Walenczak, 1956).

Powstanie aplogranitów związa.ne jest z proCesami tworzenia Się pegmaty":

tów występujących. w granitach k.ostrzański.ch. Pegmatyty te miewają często potężne, nawet wielometrowe otuliny zbudowane ze skalo cha- rakterze aplogranitu. . .

. A P l i t Y sensu stricto spotykane są w obrębie wszystkich odmian gra'- nitów masywu str7legomskiego. Tworzą one cienkie, lecz zwykle bardzo

długie, strome żyły. Pegmatyty natomiast wiążą się głównie z granitami typu Kostrzy, w których. obrębie wykształcają znane, niezv\!Ykle interesu-

jące zespoły minerałów druzowych (por: np~ W. Kowalski, 1967).

We wschodniej części masywu.strzegomskiego występuje meta gra,..

n i t a 1 a s k i t o w y. Jest to skała jasna, zbudow.ana głównie z kwaśnego

oligo!klazu (10:-120/0 An), mikroklinu, kwarcu i albitu (2--fYJ/o An), który za:bl:ima spękania i :wypiera częściowo skaleń potasowy. Wszędzie dbse:r- wuje się objawy silnej deformacji ziarn mineralnych. Metagranit a~as'ki­

rowy jest produktem późnej przeróbki rożnych. odnńan granitów, które

podlegały działaniu rorLtwor6w pomagmowych, aktywnych w strefach pre- dysponowanych. kataklazą i zluźnieniami tektonicznymi (A. Majerowicz,

1963). . .

.. Z prOOesami pomagm.owym.i zw:iązaine są również strefy g r a n i t ó w z-m ienionych hydrotermaIn ie .. Utwory takie są miejscami dość

urozmaicone. Zwyklle oIb8erwuje się w nich. bądź to dekalcyfikację p1a:' gio1dazu, który może rekrystalizować w albit w :t:ow~stwi.e i:nałej ilości

epidotu; bądź też silną sexycytyzację obu Skaleni. Biotyt bywa sdhloryty:- zowany, rzadziej zastąpiony muskowitem. ObOk tych produktów przeobra-

że:irlowych pojawiają się dDprowadzone siarcZki, jak piJryt, czasem chaIkOw

piryt i ~e. . : ..

GRANITOIDY STARSZE

Grani ty drOobnoziarniste - tzw. z ZiImrika - występują

w p6łnocn.o-zachodniej cżęści masywu st.J:7Jegomskiego (fig. 1). Z otaczają­

cymi je granitami typu Kostrzy kontaktują zwykle W'2ldluż nieregular- nych powierzchni, a miejscaini tworzą jak:: gdyby ksenolity w tych osta- tnich. Badania· A. MajeroWicza (1972) wykazały, że granity drobnorziarni- ste są utworami starszymi niż otaczające je granity kostrzańskie. lntru-

dująca magmakostrzańsk:a wyniosła granity drobnoziarniste z ich pier- wotnego położenia, dając z nimi ostre, nieprawicUiowe kontakty lub też

asymi1owa1a. je częściowo, tw~ąc wybitnie porfiirowate struktury mie- szane. PlagiOikłaz granitów drołmDrLiarnistych tworzy 'listewkowate lub tabliczkowate osobniki G budowie zonalnej, z 8ndezynowymi partiami ją­

drowymi (37-340/0 An) i oligoklazowymi obwódkami (24-110/0 An). Ska-

leń potasowy, który jest pertytem mikroklinowym, twarzy nieraz dość duże porfiroblasty, zwłaszcza w skOontaminowanjcll partiach brzeżnych

granitów dro'liIwziarn:istych.. Kwarc nie wykazuje deformacji.. Biotyt, dość

ciemny, odznacza się pleochroizmem w barwach brunatnych z odcieniem zielcmkawym i Jest często sch1orytyzowany. Czasem towarzyszą mu relikty zbiOoty"tyzowanej hOornblendy. Akcesoria stanOowią głównie cYl"kan i apatyt.

Sporadycznie pojawia się też fluoryt.

Zmienność petrograficzna granitów masywu ~trzegomsk1ego 55 A. Majerowicz (1966) ^opisał z rejonu l.azan występowanie t o n a l i- t ó w d r o b n o z i a r n i s t y c h, kontaktujących tu zarówno ze Zh.or.n.- feIsowanymi ^łupkami, jak i średnioziarnistym granitoidem (granitem od- miany Lazan). Tonality· mają tu charakter ksenolitu w granitach Lazan.

Najobfi~ składnikiem tonalitów drobnoziarnistych jest plagioklaz wy-

.stępujący w dwu gener~cjach mineralnych. Do starszej należą plagioklazy silnie zona1ne, z labradorowymi j~drami i obwódkami andezynowo-oIigo- klazowymi. Wodsza generacja ma skład tychże obwódek:. Kwarc wystę­

puje VI mooaikowych agregatach, a lekko pertytowy mikroklin pojawia

się w znikomych ilościach. Gł6wnym sldadnj'kjem ciemnym jest biotyt, któremu towarzy$Zą nieliczne osobniki hornblendy i zamfibolityzowanego piroksenu. Z minerał6w akcesorycznych obecne są apatyt, allanit i cyr- kon.

Tyllro z otworów wiertniczych natomiast znane są t o n a l i t y-ś r e d- n i o z i a r n i s t e, pojawiające się zresztą w obszarze zbudowanym głów­

nie z granitów odmiany Goli. Stosunki geologiczne nie są tu znane, gdyż

tonality nawiercono beZ skał towarzyszących. O· ile jednak tonality z La- . zan nie wykazują pokrewieństwa z intruzywnymi granitami masywu strzegomskiego,o tyle tonality· średnioziarniste są wyraźnie związane pokrewieństwem petrograficznym z granitami odmiany Goli. Można je

uważać za ^ocalałe przed metasomatyczn.ą granityzacją relikty materiału,

z którego powstały granity odmian,.y Goli. Plagioklaz tonalitów średnio­

ziarnistych jest wykształcony jako tablicZkowate osobniki o budowie zo- na1nej z jądrami andezynowymi (37-358/0 An) i nieco tylko kVfaśniejszy­

mi obwódkami (32-288/0 An). Nieliczne osobniki jednorodne mają sldady obwódek andezynowo-oligokla2lowych. Kwarc jest w omawianych tu ska-

łach niezbyt obfity, a mikroklin występuje w zUpełnie znikomej ilości i wy-

pełnia tylko interstycja lub spękania plagioklazów. Głównym iItinerałem

femicznym jest biotyt, orok którego pojawia się czasem też i zielona horn.- blenda. Charakterystycznym. sldadnikiem ubocznym tonalitów jest pier- wotny tytanit, wykształcony identycznie jak w granitach odmiany Goli.

Z ^minerałów akcesorycznych spotyka ^się" apatyt i cyrkon,a z wtórnych

epidot. .

Do utworów reliktowych zaliczyć wypada też e n k l a w y o charakte- rze skialit6w, obok których spotyka się również i ksenolity łupkowe lub gnejsowe. Obie odmiany enklaw wydają się być znacznie ^częstsze w ^obrę­

bie granitów typu Chwałkowa niż w skałach kostrzańskich.

ZMIENNOSC ILOSCIOWYCH SKLADÓW MINERALNYCH GRANITOIDÓW MkSYWU STRZEGOMSKrEGO

Ilościowe stosunki składników mineralnych ~anitów masywu strze- gq.mskiego podane są "'!' tabelach 2-5 i zilustrowane wykresami (fig. 2-6).

Wykres Ś1'ednich zawartości czterech podstawowych minerałów skało­

twórczYch w ^głównych typach i odmianach granitów (fig. 2) wykazuje,

że najzasobniejsze w plagioklaz są granity odmiany Goli, a najbardziej melanokratyczna 9(imiana ^występuje w Lazanach. Widać też dość kon-

sekwentną, pr7eciwstawną ~eżność między udziałami skalenia sodowo- -wapniowego i potasowego, .przy bardziej stałej zawartości kwarcu. Jest to

zresztą·zjaWisko typowe dla skał granitowych (por. O. T. Tuttle, N. L. Bo- wen,.,1958, fig. 58).

56 ^stanisław Maciejewski, Tadeusz Morawski

r

. W trójkącie Johannsen - Nig-

l

^{gli -} Smulikowski (fig. 3) pro- jekcje średnich dla granitów

~ chwałkowskich oraz niemal wszy-

~---:::::i=-~ stkich ich odmian grupują się 1 w polu granodiorytów. Tylko pro-

'

I jekcja granitów z Granicznej pada w polu granitów monzonitowych

'---'---''---'-_--'--_.1.---L_~r ^-1 (adamellitów) wraz z projekcjami Fi 2 Zmienność zawartości gł6w- granitów Kostrzy i dwułyszczyko-' g . . nych składników ^{w grani-} wych. Położenie punktu projek-

tach masywu strzegomskiego cyjnego granitów z Granicznej Variation in content of ma- pomiędzy punktami projekcyjny-

in constituents forming of mi granitów Kostrzy i pozostałych

the strzegom massif grani- odmian granitów ' chwałkowskich

tes .

Granity biotytowe: l _ typu - już w

poru

granitów monzo-

Chwałkowa: a - odm1aDa nitowych, ale blisko linii granicz-

~~bl~~ia~a - Ps~a ~~ nej pola granodiorytowego - jest

odmiana z,azan. e - 04- W całkowiteJ· zgodzie. z charakte-

miana Graniczne;!: II - typu

Kostrzy; m - granity dwu- rem tej odnńany skalnej jako

=~:~o!"'lIb1~tyt~: utworu przejściowego pomiędzy

ł - :PlaBioklaz obu zasadniczymi typami granitów

~~C:~6:-a::::

! -:.

°i~ biotytowych. Projekcja średniej

b16w subtype, b -- Gola Sub- granitów d'nTI·l"'szczykourvoh, w

. type, c - Pszenno subtype, . ^'tY """:1 •• oT

d - Lazany subtYPe, e - których zaznacza się późnomag-

~~ani~ s u = ;

tff" _- twr::.

mowe wzbogacenie w skaleń pota-

-miea aranites: 1 - biottte; sowy, leży oczywiście też w polu

2 - potaasium feldllpar; I -

quam; ł - plaBioclase adamellitów. Odrębność granit6w odmiany Goli zaznacza się też w sposób interesujący (fig. 3). Projekcje wszystkich pozostałych typów i odmian granitów grupują się wyraźnie wzdłuż linii Q = 31,941/0. Natomiast punkt projekcyjny granitów odmia- ny Goli (Q = 27,1%) wyraźnie odskakuje od pozostałych w kierunku linii A' - P'.

Oczywiście w obrębie każdego z wydzielonych typów i odmian grani- toidów strzegomskich obserwuje się zmienną zawartość głównych skład­

ników, wynikającą z naturalnej niejednorodności skal (tab. 3 i fig. 4).

W trójkącie Johannsen - Niggli - Smulilrowski granity bw.tytowe typu Kostrzy zajmują dość 'zwarty obszar w polu adamellitowym, zaha~jąc

lekko o pole granitów zwyczajnych. Natomiast bardziej zróżnicowane ska-

ły typu Chwalkowa sięgają od pola granitów monzonitowych po tonali ..

towe. Poszczególne ich odmiany mają jednak wę2Bze zakresy zmienności

Najbardziej jednorodne są granodioryty odmian Pszenna i Lazan, ale trze- ba podkreślić, że skały te ogólnie biorąc zbliżone do siebie, znane fią tylko z pojedynczych punktów w obrębie wschodniej części masywu strzegom- skiego. Natomiast już granity odmiany Strzeblowa, w przewa~ grano- diorytowe, zahaczają o pole granitów manzonitoWy'ch. Najbardziej zaś

nie jednorodne są granity odmiany Goli, sięgające od. dość bogatych w ska-

leń potasowy gl'anodiorytów po silnie plagioklazowe tonality. Zjawisko to jest, być może, refleksem nierównomiern.ego natężenia procesów· grani-

Tabela 2

Srednłe składy

^{mfneraIoe gI6wnyda typów i odmIaD} araoit6w lD8IJWII strzegoma1dego w %

objęt~owyc:h

na podstawie anaHz planImetrycmych

I ~

Granity biotytowe typu Chwałkowa

Składniki mineralne Odmiana Odmiana Odmiana Odmiana

I

^{Odmiana Całość}

Stmlblowa Goli Pszenna Łazan

I~

⁽⁸³⁾

(23)· (36) (8) (S)

Plagioklaz 43,52 51,52 47,53 41,92 37,44 44,38

Skale6 potasowy 19,80 14,89 13,65 14,91 25,99 17,84

Kwarc 30,61 24,69 29,59 24,56. 29,35 27,76

Hornblenda

- - - - - ^-

Biotyt 4,26 7,67 9,09 'h,89 5,89 8,96

Chloryt 0,58. 0,59 0,03 . 0,13 1,05 0,47

Muskowit

+

^{serycyt 0,20}

-

^0,05

-

^{- 0,05}

Tytanit

-

^0,51

-

^0,01

^-

^0,10

Epidot 0,04 0,02

-

^{0,05 0,06 0,03}

TIenki Fe ^{0,18 .} 0,03 0,06 0,19 0,08 0,10

Cyrkon 0,02 0,02

-

^{0,10 0,05 0,03}

Apatyt 0,03 0,02 0,01 0,22 0,07 0,07

AJlanit 0,01 0,01

-

^{0,02 0,02 0,01}

Granat

- ^{- -}

I ^{- - -}

Mia7ga skal. kwarc. 0,75 0,01 - - - 0,15

- - - - - -- - - - - _ .

• Cyfry te oznaczaj, llczbę analiz - dotyczy równie'! tab. 4, S.

Granity bio-

tytowe typu Granity dwu-

łyszczykowe

K08trzy

(63) (84)

32,79 '35,80 30,78 27,67 29,64 ,31,41

0,58

-

5,09 1,58

0,61 0,27

0,21 2,84

0,01

-

0,08

-

O,(f1 0,09

0,03 0,01

0,04 0,05

0,07

-

-

^0,02

-

- _ . . ^0,22 - -

I

I I

(

n.

'tS

l i _g

ID

i

_~

ł [

i

Ot

"'I

Stanisław Maciejewski, Tadeąsz Morawski

Q Q

.. ·--1

----2

_ ^....

,

---4 -·--5

---- -6

- - 7

FIg. 3. Stanowisko systematyczne średnich składów głóWnych typów i odmian granitów masywu Btrzegomskiego

Systematic position ot the mean compositions ot the main ty-pes and sub- types granites ot the Strzegom massif "

1 - odmJaDa stneblowa; :I - odmiana 0011; S - odmiana Pszenna; • - odmJaDa lA- zan; II - odm1aDa Gran1aIne,I;" II - !IraD1ł7. biotytowe typu Chwalkowa (WlIZYstJd8 odmian7 14ClID1e); ., - 1l"an1ł7 biot)'tOWe typu K08m:y; B - arantty dwuJyszcZ7kowe 1 -Strzebl6w 8Ubtype: :I - Gola subtJpe; I -'pszenno subtYlle: • - LazBn7 8ub- type; II - GraD1cma subtJpe; II - blot1tlc JrBnlt8s ot the Chwałków type (1nclud1nI all subt:ypes): ., - biotlUc graD1tes of othe Komza tJ'pa: B - two-m1ca granites P'1g. 4. Z~es zmienności poszczególnych typów i odmian granitów masywu strze-

gomskiego w projekcji Johannąen - NiggU - Smulikowski

Vadatioo range ot each types and subtypes of the Strzegom massif granites in the JohaDDSen - NiggH - Smulikowski projectl.on

Gran1t7 blot7towe typu Chwalkowa: 1 - odmiana Strzeblowa, :I - odmiana GoU- S - odmiana pszenna, .. - odm1ana z.azan, 5 - odm.tana Granicznej; 8 - granity

biOł7towe typu Ko1ltrZ7; ., - lX'an~ dwuJyszczykowe

Blo1:ltic srantteis of tha ChwałkóW type: 1 - Strzeblów subtype, I - Gola subtype, 3 - pszenno BUbtype, .. - Lazany subt7Pe, II - Granlczna subtype; 6 - bWtit1c

"granltes ot the Kostrza type; ., - two-m1ca gran1tes

tyzacyjnych, które przekształcały średniadamiste tonality ^W slabo upłyn­

nioną i niejed.ru>rodną magmę golską.

Przejściowy charakter granitów odmiany Granicznej, stanowiących

jak gdyby pomost pomiędzy typami Chwallrowa i Koatrzy, pznacza się też wyraźnie na fig. 4. Granity te, silnie wzbogacone w "kostrzański"

skaleń potasowy, wyka2ują głównie składy adam.e1litowe, ale wchodzą również dość daleko YI pole granod:iocytowe," w1aściwe px7aie wszystkim skalom. chwalkows'kim.

Zupełnie odrębne jest natomiast położenie" w trójkącie Johannsen - Niggli - Smulikowski projekcji granitów dwułyszczykowych. Grupują się one mianowicie w dwu odrębnych obszarach, zajmując dU2:e pole w ob-

rębie adamellitów i granodiorytów oraz izolowany pas wzdluż linii A' ..;;.. Q.

Tu znowu odegrały ;rolę późno.magmowe

procesy

dekalcyfikacji plagioklazu i nie jednorodnego dopływu skalenia potasowego do skal wyjściowych

o już i tak zmiennym sk:ł.ad2ie pierwotnym. Projekcje tych partii grani- tów dwułysre2ykowych, w których dekalcyfikacja plagioklazu doprowa-

dziła do zubożenia zaw~ci An w tym minerale poni7'.ej granicznej wiel-

Tabela 3

Zmienność składu mioeralnego głównych typóW' i odmian gnmiłÓ1f masyma strzegomSldego w % objętośclowych Da podstawie analiz płaułmetryczaycb

Granity biotytowe typu Chwałkowa

Granity bio- Granity

Składniki mineralne

Odmiana

I

^Odmiana

I

^Odmiana

I

^Odmiana

I

^Odmiana

I

^{CałoŚĆ ątowe typu} dwułyszczy-

Stneblowa Goli Pszenna Ła.zan Granicznej Kostrzy kowe

PIagioklaz 34,9-51,5 39,4..,..63,9 42,7-54,0 38,3-44,8 28,2-48,1 28,2-63,9 22,9-44,9 23,1-53,4

Skaleń potaSowy 12,1-28,9 3,9-26,1 10,0-21,2 10,6-23,3 15,4-41,0 3,9-41,0 16,9-45,1 12,8-39,9 Kwarc 16,7-40,6 11,1-32,2 24,0-32,7 18,0-30,0 18,7-39,0 11,1-40,6 .17,0-41,1 22,2-39,0

Hornblenda -

- -

^-

- -

^{0,0- 3,5}

-

Biotyt 1,5- 9,8 0,8-17,3 6,3-11,9 15,1-20,2 1,0-10,0 0,8-20,2 1,1-10,6 0,0- 4,1

Chloryt 0,0- 1,7 0,0- 7,1 0,0- 0,1 0,0- 0,2 0,0- 8,7 0,0- 8;7 0,0- 3,7 0,0- 2,0

Muskowit 0,0- 0,2 - ^{0,0- 0,2}

-

^{- 0,0- 0,2 0,0- 0,8 0,2- 7,2}

Tytanit - 0,0-'2,1 - 0,0-0,03

-

^{0,0- 2,1 0,0- 0,4 -}

Epidot 0,0- 0,1 0,0- 0,5

-

' 0,0- 0,1 0,0- 0,5 0,0- 0,5 0,0- 0,8 0,0- 0,1

Tlenki

Fe

^{0,0- 0,3 0,0- 0,3 0,0- 0,2 0,1- 0,2 0,0- 0,3 0,0- 0,3 0,0- 0,5 0,0- 0,6}

Cyrkon 0,01-0,06 0,0- 0,1

-

^{0,05- 0,2 0,0- 0,1 0,0- 0,2 0,0- 0,1 0,0- 0,1}

Apatyt 0,01- 0,06 0,0- '0,2 0,0- 0,1 0,1- 0,4 0,0- 0,2 0,0- 0,4 0,0- 0,5 0,0- 0,4

Allanit 0,00- 0,04 0,0- 0,2 - 0,0- 0,1 0,0- 0,2 0,0- 0,2 0,0- 0,5

-

Granat

-

^-

-

^-

- ^{- -}

^{0,0- 1,3}

Miazga skal. kwarc. 0,0- 6,5, ,0,0- 0,7 -

-

- -~----_ ^- .. _- ^{0,0- 0,1 0,0- 6,5 - 0,0- 3,4 I}

~ ł

n-

I ~

~

D

fi _$i!

~

ł

I

$

60

Qu

Fig. 5

Stanisław Maciejewski, Tadeusz Morawski

01

>c2·

...

aJ

Q

Fig. 6

- f ---2

.

^.~

Fig. 5. Stanowisko systematyczne utworów polliagmowych w trójkącie klasyfika- cyjnym Johannsena (plagioklaz 10-/0 An)

Systematic positlon of postmagmatic formatlons in the Johannsen clas- sification triangle (plagioclase An - 10 percent)

1 - mef:agran1t alasJdtowy: I - aplogran1t: 3 - granit leukokrat;vczny: 4 _ . granit hydrotermalnie zm1enioll7

1 - alaskit1c met:agranite; 11 - aplogran1te: 3 - leuCocratl.c gran"e; 4 - hydro- termally tranllformed &ranite

Fig. 6. Stanowisko systematyczne granitoid6w starszych w masywie strzegomskim Systematic position of the older granitoids in the Strzegom masslf 1 - granit drobnoz1arD1sty; I - tonal1ł drobnoz18ru1sty; 3 - tonalit średnl.oz1arn1aty 1 - flne-ara1Ded gran1te; I - fl.ne-graJned tona11te; 3 - medium-gratned tona11te kości 12;&'/0, znalazły się na boku A' - Q - ^W polu granitów alkalicz- nych.

Utwory późno- i pomagm<>we scharakteryzowane są na podstawie ma-

łej tylko ilości orm.aczeń.

ze

^{względu na} kwaśny skład plagioklazów wy- konano tu projekcję w ^trójkącie 'Johannsena. Projekcje tych utworów są dość silnie rozrzucone, czego zresztą lllDŻna było się spodziewać znając ich charakter.

Interesujące są natomiast, stosunki w obrębiegranitoidów starszych (tab. 5 i fig. 6). Granity drobnoziarniste (z Zimn.ika) mieszczą się w polu granitów manzonitowych i to całkowicie we wnętrzu. obszaru zajmowanego przez granity typu Kostrzy (par. fig. 4). Stosunki te mogą sugerować ja-

kieś pokrewieństwo obu tych utworów, na 00 zdaje się wskazywać rów-

nież i ich podobieństwo mineralogiczne.

Wyraźna też jest odrębność wśród tonalitów starszych między odmia- nami średniooiarniStymi (z Ka1na i Strzelc Sw.) i drobnoziarnistymi (z La- zan.). Te pierwsze, wyraźnie do siebie zbliżone i spokrewnione genetycznie z "graIlitami Goli, są znacznie uboższe w kwarc i niemalporz;bawione ska- lenia potasowego. NatQmiast tooality drobnor&arn:iste z Lazan ^są bardziej kwarcowe, a ich projekcje są wyraźnie odsunięte od linii Q - P' w kie- runku naroża A', Co jest refleksem ich niewielkiej ale stałej zawartości

skalenia potasowego.

Tabela 4 l1oiclowe lkIady mineraJDe pomaemowyda. gr8oItoIdów lII8I)'WU atrRgOllJskfego w % obJftolc:lOWJCh Da podstawie aDaIJz pIaDfmetryczDyd

Mctaaranit Aplogranity . Granity 1eukokratycme Granity hydrotermalnie zmienione

Składniki mineraJne $&kitowy

Strzeł>I6w (3) _~ (1) I BoJkowioe (2) Ż6łldewka (1)1 Klecin (1) :t.eJazowo (2) IBolesławice(l)1 Mrowiny(2)

Plagioklaz 36,60 12,60 36,40 26,20 25,20 26,40 49,70 39,90

Skaleń potasowy 30,30 41,30 23,70 43,10 33,20 32,80 19,30 23,50

Kwarc 27,93 4S,10 37,70 29,80 . 40,40 30,80 24,40 29,30

Biotyt

-

^{0,90 2,00 0,10 1,00 2,70}

^-

^0,10

Chloryt:

-

^{0,10 0,20 O,so}

^-

^{6,60 4,80 0,90}

Muskowit 0,57

- ^{- -} - ^{- -}

^3,10

Hornblenda

- ^- -

^0,30

^{- -}

^-

^-

Apatyt

- ^{- -} -

^0,20

- - -

^I

Tytanit

- ^{- - - -}

^{0,10 0,20}

^-

Piryt

- - ^{- - -}

^{0,60 0,10 0,20}

Miuaa skal. kwarc. - - --- - - - -4,60

- - -

^-

^-

^{l,SO 3,00}

ł ł

i ł

_1:1

~ ~.

I

~

62 ^Stanisław Maciejewski, Tadeusz Morawski.

Tabela 5 JIfMcIowe składy mIaeralDe granltold6w starszych masYwu słrzeiomsldego w % objQłośc:iowych nR

podstawie analiz plaDlmetryc:mydl

Granit drob- Tonality średnioziarniste

- _ noziamisty Tonalit drob-

Składniki- ZJmnik: - noziarnisty Str7JeIce

Goczałków Ła2any (5) Kalno (1) Swidnickie

(7) (1)

Plagioklaz 31,81 51,89 68,60 69,20

Skaleń potasowy 31,51 3,82

-

^0,50

Kwarc 31,50 23,34 15,40 10,30

Biotyt 3,19 16,40 14,70- 15,30

Chloryt 1,58

-

^0,20 -

MUskowit 0,14 -

- -

Piroksen z hornblendą - ^2,71

- -

Hornblenda

- - -

^2,20

Tytanit

-

^{0,18 0,60 2,30}

Epidot 0,09 - ^0,10 -

Tlenki Fe 0,11 0,49

-

-

Cyrkon - ^{0,15 0,10}

-

Apatyt 0,05 1,00 0,30 0,20

Allanit 0,02 -- -

- -

Kalcyt

-

^0,02

-

^-

WNIQSKI

Wyniki badań nad _granitoidami masywu strzegomskiego porLWoliły wydzielić wśród tych utworów szereg jednorodnych mineralogiczn.ie i pe- trograficznie odmian skalnych. Wyodrębnione typy i odmiany petrogra- ficzne charakteryzują się także sobie właściwymi. średnimi ilościowych składów mineralnych i odpowiednimi zakresami ich zmienności, zazna-

czającymi się bardzo wyratnie na projekcjach w trójkącie klasyfikacyjnym Johanrisen - NiggU - Smu1ikowski. W więks7.ośc:i jednak wypadków te zakresy zmienności, wynikające z naturalnej niejednorodności. zdefinio- wanych typów i odmian granitoidów masywustl'zegomskiego, wykraczają dałeko paza pojedync2 pola ścisłych wydzieleń petrograficznych według

:powsrechnie przyjętej klasyfikacji utworów magmowych. Fakt teń. sklo- _ nil autorów rumejS2ego opracowania do Określen:la stosowanych tu wydzie-

leń skał intnJzywnych masywu strzegomsk.iego lokalnymi nazwami geo- graficznymi.

Oddzlal DQID~

IDst7łUtu QeQIQg!cme80 WrocZaw, Al. J'aWQrowa 11

NadesłanQ dD1a 11 czerwca 1I7ł r.