Widok Rola turystyki w rozwoju miast poprzemysłowych

(1)

Sławomir PYTEL

Elżbieta ZUZAŃSKA-ŻYŚKO

Uniwersytet Śląski w Katowicach

ROLA TURYSTYKI W ROZWOJU MIAST

POPRZEMYSŁOWYCH

THE ROLE OFTOURISM INTHE POST-INDUSTRIAL CITIES

ABSTRACT: Tourism within the areaof Katowiceurbanaggregateconsistsof many forms, including cul-ture tourism, business, entertainment, trade, ethnic-sentimental, religious, sportand recreation.Theaim of the thesis is to show the changes that have taken place in the area of Katowice urbanaggregate; to show the chance of the development within the touristic function andto answer the ąuestion whether itcan tum into themain fieldofactivityofthe city s citizens. On thebasisofthe indexes analysis one mayState that the roleoftourismin the cities oftheurbanaggregate israther complementary and atvarious levels of progress.

KEY WORDS:tourism, post-industrial areas,tourismindex

Wprowadzenie

Konurbacja katowicka mimo ewolucji, jakazaszła w ostatnichlatach, nadal jestpo strzegana jako centrum przemysłowe, jednak jejwizerunek zmienia się z rokuna rok. Wzrasta znaczenieusług i intensywnie rozwijają się małe iśrednie przedsiębiorstwa. Na analizowanym obszarzeobserwujemy również ogromnypotencjałnaukowy i kultu rowy. Miasta konurbacji wykorzystującałyswój potencjał,który był tworzony z myślą o funkcji przemysłowej, do innych dziedzin, szczególnie turystycznej.

Wliteraturzeprzedmiotuturystycznafunkcja miasta jestrównież traktowana jako „turystyka w mieście” lub „turystyka naobszarach miejskich”. Turystyka ta będzie więc obejmowaławiele form, w tym:poznawczą, kulturową, biznesową, kulturalno-rozryw- kową,handlową, etniczno-sentymentalną, religijnąisportowo-rekreacyjną.

Celem niniejszego opracowania będzie ukazanie zmian, jakie zaszły w miastach konurbacji katowickiej, iwskazanie szansy rozwoju funkcji turystycznej,jakrównież odpowiedźna pytanie, czy może ona stać sięgłównądziedzinądziałalności mieszkań ców miasta.

(2)

118 Sławomir Pytel, Elżbieta Zuzańska-Żyśko

Na analizowanym obszarzena szczególną uwagęzasługujądwa rodzaje turystyki - jest toturystykabiznesowaiturystykadziedzictwapoprzemysłowego.

WedługP. Różyckiego (2006) turystyka przemysłowa „polega nazwiedzaniuza kładów pracy różnychbranż. Mogątobyć kopalnie,huty, cukrownie,młyny,browary i inne. Poznaje się cykleprodukcyjne, nowetechnologie oraz tradycje ihistorie produk cji danych wyrobów.Poprzeztenrodzaj turystykipopularyzujesię też ginącezawody, pokazując np. sposoby czerpania papieru, ręcznego wyrobu szkłalub garnków, piecze niachleba.Często nazywana bywaturystyką industrialną lub w przypadku zakładów nieczynnych turystykąpostindustrialną. Turystykaprzemysłowajest szansą rozwoju regionów, wktórych przemysłciężki przestał pełnić wiodącą rolę. Coraz więcej za mykanych, nieczynnych kopalniprzyciąga turystów. Przykładamimogą byćmiędzy innymi:Zabrze,Nowa Ruda, Złoty Stok, Wałbrzych iinne miejscowości,szczególnie z terenów Dolnego iGórnegoŚląska”.

Pojęciem związanym z turystyką przemysłowąjest dziedzictwo przemysłowe. Przez dziedzictwo rozumiemy bogactwokultury materialnej, style życia pozostawione nam w spadku przez minionepokolenia, jakrównieżurządzenia, technologie iprocesy pro dukcyjne wykorzystywaneobecnie.Dodziedzictwa należyteż twórczość zainspirowa na rozwojem przemysłu. Do zakresudziedzictwa dołączamy pamięć o wydarzeniach związanychz działalnością przemysłową,utrwaloną w formie zapisóww stosowanych w danymczasie technologiach.

M.Kronenberg(2007) definiuje turystykę dziedzictwa przemysłowego jako element turystykina terenach poprzemysłowych, „którydotyczy odwiedzania tych terenów, gdzie dziedzictwostanowi główną atrakcję ijego poznanie jest głównym motywem wizyty” (rys. 1).

Rys. 1. Podział turystyki związanejzprzemysłem Źródło: Kronenberg 2007.

Według oceny World TourismOrganization turystyka dziedzictwa przemysłowego może być postrzegana jako produkt niszowy,ale też jako produkt owielkimpotencjale rozwoju, szczególnie w Europie, jeśli weźmie się poduwagęrosnący popyt na różno rodność oferty turystycznej.

(3)

Turystyka dziedzictwa poprzemysłowego w Europie

Przemianycywilizacyjne, czyli zmianysposobów pracy i wytwarzania wszelkich dóbr, następowałyna świecie dość wolno. Metody pracyistyleżycia ewoluowały stop niowo, przynosząc społeczeństwompoprawęwarunkówżycia. Dopierowynalezienie maszyny parowej spowodowało znaczne przyspieszenieprzemian cywilizacyjnych. Trwająca nieco ponad wiek epoka przemysłowaprzyniosła innowacje w dziedzinie hutnictwa, górnictwa, włókiennictwa i innych.

Na świecie już w połowie XXw. zauważono potrzebę ochrony zabytków techniki. Obiekty przemysłowesą świadectwem życia społecznegoi rozwoju przemysłu w XIX i XX w.Ich ochrona jest także upamiętnieniem wielu pokoleń pracowników, którzy wnieśli ogromny wkład w rozwój społeczeństwa i przemysłu. Nieużytki przemysłowe mogąbyć miejscem tworzenia obszarów turystycznych.Rozwój turystykijest koniecz ny, leczrównocześnie należy zadbać o ochronę obiektów zabytkowych,które mająwar tość historyczną, socjologicznąi kulturową.

Według L. Levi-Straussa (2007) „należy zapewnić autentyczność i integralność miej scai zachować znaczenie jegooryginalnychiewoluującychcech charakterystycznych. Autentyczność wartości kulturowychzabytku wymagaposzanowania pod względem formy, architektury i materiałów, a pełne zrozumienietradycji,technik i systemu zarzą dzania jest niezbędne w celu sportretowania natury, specyfiki, znaczenia ihistoriimiej sca. Integralność natomiastjestmiarą jedności i nienaruszalnego stanu historycznego miejsca ijegocech. Ścisła kontrola nowychbudynków i działańw ramach rozwoju turystykijest podstawowym warunkiem zachowania zabytku”.

Niemcy

Zagłębie Ruhry jestregionem,w którymod laturzeczywistniasię pomysłynaprze kształcenie rejonu przemysłowego w atrakcyjnyturystycznie. Był to najprężniej dzia łający regionprzemysłowcy w Nadrenii Północnej-Westfalii. Jegonazwapochodzi od przepływającej przez te tereny rzeki Ruhry. Okręg Zagłębia Ruhry jest przykładem dobrego wykorzystaniaobiektówarchitekturyprzemysłowej do celów rekreacyjnych, turystycznych ikulturowych. Na tymobszarzewdrożono szereg rozwiązań w zakresie modelowaniakrajobrazu,rewitalizacji zdegradowanych przezprzemysł terenów oraz odnowy budownictwa przemysłowego.

Francja

Epoka przemysługórniczego zakończyłasię weFrancjiw 2004 r., a już w latach 80. XX w. powstały dwa ważne muzeapoświęconegórnictwu. Największym muzeum górnictwaw tym krajujest otwartew 1984 r. Historyczne Centrum Górnictwa „Lewar-de”w regionie Nord-Pas-de-Calais.W skład obiektu wchodzą:Muzeum Górnictwa, Centrum Dokumentacji orazCentrum Kulturowepoświęcone energii. Muzeum

(4)

po-120 Sławomir Pytel, Elżbieta Zuzańska-Żyśko

siada ok. 15000 eksponatów z dziedziny technik wydobywczych, etnologii związanej z życiem górników i ich rodzin oraz geologii. Zwiedzający mają możliwość poznania funkcjiposzczególnych budynków idziałaniamaszyn, a takżeuczestnictwa w demon stracji użycia maszyn 450 m podziemią.

Belgia

Ciekawymregionem w Belgii,rozwijającymsię dzięki dziedzictwuprzemysłowe mu, jestWalonia, gdzie na niewielkim obszarze występujepięć kopalni wykorzystywa nych na potrzeby turystyki.Jakzauważa M. Janowski(2007), „każdaz nich prezentuje specyficzne, odrębne, azarazemkomplementarne cechy icharakterystykę.

Warto zauważyć,że osiągnięcia Walonii w zakresie wykorzystania obiektów dzie dzictwaprzemysłowegodlacelów turystycznych nie ograniczają się jedynie do sektora górniczego.Udane realizacjemożemyrównieżzauważyć w takich dziedzinach, jak np.:

- włókiennictwo(interaktywne muzeum «Verviessima»w Verviers);

- przemysł szklarski (dawna hutai muzeum szkław Val-Saint-Lambertw Seraing); - zespół XIX-wiecznych wind okrętowych w Strepy-Thieu” (Janowski 2004).

Anglia

Obszarem posiadającym bogactwozabytków poprzemysłowychjestKornwalia. Wydobywanie metalina tych ziemiachma długą historię. Cyna, żelazo, miedźi ołów były wydobywane na przestrzeniwieków. Najważniejszy okres wydobyciaprzypadłna przełom XVIII iXIX w., kiedy ten zakątek Wielkiej Brytanii wiódłnaświecie prym wwydobyciumetali. W drugiej połowieXIXw.zagranicznakonkurencjawyprzedziła Kornwalię, a kopalnie zaczęłyupadać.

Dziedzictwemtej krainyjest unikalny krajobraz opuszczonych budynkówprzemy słowych,któryjest przypomnieniem przemysłowejhistorii tegorolniczegokraju.

Czechy

Restrukturyzacjaprzemysłu wRepublice Czeskiejujawniłapotrzebę ochrony za bytków industrialnych. Kopalnia „Michal7„PetrCingr” w Ostrawie-Michalkovicach jest przykładem dobrego zachowania zabytkuprzemysłowegoi udostępnienia doużyt ku publicznego.

W 1842 r. austriacki Górniczy SkarbPaństwa założyłokręgowe uprzywilejowane terenygórnicze. Na tymobszarze w 1843 r. powstały 2 szyby.

Charakterystyka wskaźników turystycznych

Analizę turystyczną miejscowości możnaprzeprowadzić w oparciu o mierniki wy korzystywane docharakterystyki zjawiskturystycznych,tj. wskaźnik nasycenia bazą

(5)

tu-rystyczną, wyrażonyliczbą miejsc noclegowych przypadających na 1 km2 powierzchni całkowitej, zwany wskaźnikiem Charvata; wskaźnik funkcji turystycznej miejscowości Baretjea i Deferta,wyrażony liczbą turystycznych miejsc noclegowych przypadającą na liczbęludności miejscowej; wskaźnik intensywności ruchu turystycznego, wyrażony liczbą turystówkorzystających z noclegówprzypadającąna1000mieszkańców stałych, zwanywskaźnikiem Schneidera; wskaźnikfunkcji turystycznej Deferta, wyrażony licz bąturystów korzystającychznoclegów przypadającą na1 km2powierzchnicałkowitej (tab. 1).

Zestawienie wskaźników turystycznychw miastach konurbacji katowickiej

Tabela 1 Miasto Wskaźnik Charvata Wskaźnik Schneidera Wskaźnik Deferta Wskaźnik Baretje’a i Deferta

Bytom 2,75 28,22 28,15 0,10 Chorzów 11,48 207,14 723,36 0,33 Dąbrowa Górnicza 0,21 14,51 10,04 0,03 Gliwice 9,57 263,36 393,79 0,65 Jaworzno 2,67 203,10 128,06 0,42 Katowice 15,84 563,32 1092,17 0,83 Mysłowice 1,20 25,55 29,14 0,10 Piekary Śląskie 1,15 29,81 67,05 0,77 Ruda Śląska 0,67 27,60 52,15 0,03 Siemianowice Śląskie 2,76 42,88 125,48 0,09 Sosnowiec 5,77 147,67 370,29 0,23 Tychy 6,73 241,71 387,76 0,42 Zabrze 8,69 308,19 741,75 0,36

Źródło: Dwucet, Pytel, Tkocz 2008.

Gmina Katowice zajmujepierwsze miejsce wśród gminw konurbacji pod wzglę demnasycenia bazą turystyczną (wskaźnikCharvata) - na 1 km2przypada tu 15,84 miejsc noclegowych. Wskaźnik intensywnościruchu turystycznego (wskaźnik Schne idera)równieżstawiagminę Katowice na pierwszym miejscu wśród gmin - przypada w niej563,32turystówna1000mieszkańców. Liczba turystów korzystającychz nocle gów na 1 km2 powierzchni całkowitej (wskaźnik Deferta) również jest najwyższa w Ka towicach iwynosi 1092,17. Dużarozpiętość wskaźników w analizowanych miastach wskazuje na zróżnicowanie rozwoju funkcji turystycznej, a relatywnie niskieich war tości- np.w Dąbrowie Górniczej, Rudzie Śląskiej czy PiekarachŚląskich-wskazują nadalsze możliwości rozwoju.

(6)

Walory turystyczne

Specyfiką miast konurbacji katowickiej są unikatowe obiekty poprzemysłowe, obecnie zrewitalizowane i zaadaptowane doróżnych celów, kościoły,zabytkoweosie dla i szyby górnicze; można do nichrównież zaliczyć zakłady przemysłowez historycz nym wyposażeniem, urządzenia i budowle przemysłowe,wieże wyciągowe,cechownie, łaźnie oraz postindustrialne układy złożone (kopalnie, sztolnie, osiedla robotnicze typu patronalnego dla załóg górniczych). W celu promocji tychobiektówzostałstworzony Szlak Zabytków Techniki Województwa Śląskiego, liczący aktualnie 31 obiektów po- przemysłowych (www.gosilesia.pl). Spośród obiektów występujących na trasieszlaku do najciekawszych i udostępnionych dla turystów należą: Skansen Górniczy „Królowa Luiza”w Zabrzu,KopalniaZabytkowa „Guido”w Zabrzu, Tyskie Browary Książęce i Muzeum Piwowarstwa w Tychach.

Rys. 2. Mapa walorów turystycznych konurbacji katowickiej w podziale na antropogeniczne i przyrodnicze Źródło: opracowanie własne na podstawie danych Urzędu Marszałkowskiego Województwa Śląskiego.

Produkty turystyczne związane z dziedzictwem przemysłowym mają ogromne zna czeniewrozwoju turystykimiejskiej ikulturowej na omawianym obszarze inależy dążyćdoich efektywnego wykorzystania. W tym zakresie odpowiednie działania mar ketingowe są jużpodejmowane.Dlawymienionychobiektówstworzono katalogi ofert skierowanedo różnychsegmentów rynku, profesjonalnie przygotowane strony inter netowe,foldery,broszury informacyjne iinne materiałypromocyjne, mającena celu

(7)

zwiększenie ruchu turystycznego.Turystyka dziedzictwa przemysłowegojest turysty ką o charakterzepoznawczym i kształcącymi może odegrać doniosłą rolę w edukacji kulturowej, pogłębić świadomośćspołeczeństwa w zakresie znajomości tych obiektów, ich wartościkulturowej, tradycjii dawnych technologii(Dwucet, Pytel, Tkocz, 2008).

We wszystkich analizowanych miastach walory antropogeniczne zdecydowanie przeważają nad przyrodniczymi(rys. 2). Najwięcej do zaoferowania dla turystów mają Katowice, gdzie można znaleźć 24obiektyantropogeniczne i 2 obiektyprzyrodnicze. Na kolejnych miejscach plasują się Zabrze i Gliwice,gdzie znajduje się odpowiednio 15 i 14 atrakcji antropogenicznych i po 1atrakcji przyrodniczej. BytomiRudaŚląska mają ich po 13.

Szczególnymmiejscemchętnieodwiedzanymprzez turystów jest MuzeumGór nictwa Węglowego w Zabrzu. Od 1990 do 2007 r. odwiedziło jeprzeszło400tys. osób. Największą liczbę turystów odnotowano w 2000 r. (tab. 2).

Tabela 2 Ruch turystyczny (liczba osób) w Muzeum Górnictwa Węglowego orazobiektach mupodległych

- Skansenie „Guido” oraz Skansenie „Królowa Luiza"w latach1990-2008

Rok Muzeum Górnictwa Węglowego

Skansen „Guido”

Skansen

„Królowa Luiza" Razem

1990 15 211 1 106 b.d. 16 317 1991 12 183 2 829 b.d. 15 012 1992 12 525 1608 b.d. 14 133 1993 14 865 1595 124 16 584 1994 21 152 1830 1286 24 262 1995 22 512 2 153 1 484 26149 1996 23 048 1 466 3 574 28 088 1997 22 004 582 3869 26 455 1998 28 699 1 100 5525 35 324 1999 31 754 762 6806 39 322 2000 33 892 b.d. 7348 41240 2001 29 050 b.d. 6332 35 382 2002 29 267 b.d. 6934 36 201 2003 25 843 b.d. 9 475 35 318 2004 17 964 b.d. 9510 27 474 2005 17 092 b.d. 11 721 28 813

(8)

Tabela 2. cd.

Rok MuzeumGórnictwa Węglowego

Skansen „Guido”

Skansen

„Królowa Luiza” Razem

2006 26 213 b.d. 11 175 37 388

2007 18 769 17 991 16 753 35 522

2008 b.d. 33 514 b.d. b.d.

Źródło: opracowanie własne na podstawie statystyk prowadzonych przez Muzeum Górnictwa Węglowego w Zabrzu.

Turystyka biznesowa

W ostatnichlatach dostrzeżono ogromną szansę analizowanegoobszaru wrozwoju turystykibiznesowej, która masię stać produktemmarkowym województwa, oczym mówi „Strategia rozwoju turystyki w województwie śląskim na lata 2004-2013”. My śląprzewodnią strategii rozwoju regionuna najbliższe lata jest „Śląskie - pozytywna energia”, a jednym z głównych zadań,określonym jako celstrategiczny,jestrozwój turystykibiznesowej.

Pod tym pojęciemkryje się szereg bardziejprecyzyjnie sformułowanych celów: wzrost liczby turystów podróżujących w interesach, wzrost znaczenia turystyki kon gresowejikonferencyjnej,wspieranie turystyki związanej zuczestnictwem w targach, wystawach, giełdach oraz promowanie wyjazdów motywacyjnych.Znakomita komu nikacja, rozbudowana bazahotelowa i gastronomiczna, liczne atrakcje turystyczne stwarzają dobre warunki doorganizacji podróżysłużbowych, zarówno tych indywi dualnych, jak i grupowych. Niewątpliwie mocnymi stronami konurbacji katowickiej są również instytucjeokołobiznesowe: agencje rozwojulokalnego, izby branżowe i go spodarcze, ośrodkiwspierania przedsiębiorczościczy parki technologiczne, których obecnośćsprzyjarozwojowi turystyki biznesowej.

W literaturze pojęcie „turystyka biznesowa” jestczęsto używane zamiennie zter minem„podróże służbowe”.Turystyka biznesowa topojęciebardzorozległe, gdyżza wiera wsobie wiele sfer biznesu związanych z podróżowaniem i spotykaniem się,czego koszty ponoszą firmy czyorganizacje. Wszerokim znaczeniu tego pojęciapodróże służboweto podróże, których cele są związanez pracąbądź interesami podróżującego. Ponadtomówiąc o podróżach służbowych, możemy spotkać sięztakimiokreśleniami, jakMICE (Meetings,Incentives, Conventions and Exhibitions). Częstostosujesię rów nież dość szerokie pojęcie „spotkania biznesowe” które obejmują: szkolenia, konferen cje, kongresy, imprezy firmowe(corporate events) i turystykę motywacyjną.

W województwie śląskim(a przedewszystkim w konurbacji katowickiej) najwięk szą grupę turystów zagranicznych stanowią Niemcy (tj. 43358), anastępnieWłosi, Francuzi, Czesi, Brytyjczycy,Austriacy,Amerykanie, Holendrzyi Norwegowie.

(9)

Podsumowanie

Turystykana obszarze konurbacji katowickiej obejmuje wieleform,w tymtury stykę kulturową, biznesową, kulturalno-rozrywkową, handlową, etniczno-sentymen- talną, religijną isportowo-rekreacyjną. Na podstawie analizy wskaźników możemy stwierdzić, iż rola turystykiw miastach konurbacji jest raczej uzupełniająca, o bardzo zróżnicowanymstopniu jej rozwoju.

Najistotniejszy rodzaj turystyki toturystykana obszarach poprzemysiowych. Dzię ki niej rewitalizacji poddawanychjest coraz więcej obiektów, które należy chronić, aby przyszłe pokolenia znałyhistorię regionu,w którym się urodziłyi wyrosły. Koniecz ność zachowania dziedzictwa przemysłowego,którejesttakim samym dobrem kultury, jak pałaceizamki, jest bardzo istotna.Tereny takiesą miejscami aktywizacji gospodar czej regionu, powstają tam nowe miejsca pracy, skupia siężycie kulturalne i tworzą się nowe idee.Uchwalonawwyniku pierwszej konferencji w 2004 r. Rezolucja Zabrzań ska podkreśliła wartośćdziedzictwa przemysłowego jako świadectwa historii i kultury, które dzięki działalnościturystycznej powinnoistnieć w obiegu społecznym. Rezolucja ta przyczyniła się również do wypracowania opiniiEuropejskiego Komitetu Ekono miczno-Społecznego wsprawie „Udziału turystyki w odrodzeniuspołeczno-gospodar czym obszarów dotkniętychkryzysem” podczas seminarium w Cordobie (Hiszpania) w 2005 r.Opinia tazostałaprzedstawiona na Europejskim ForumTurystyki,zorgani zowanym przez Komisję Europejskąi prezydencję brytyjską na Malcie w październiku 2005 r. Obecnie wZabrzupowstaje,we współpracyz United Nations World Tourism Organization, Międzynarodowy Ośrodek do spraw Badań i Dokumentacji Dziedzictwa Przemysłowego dlaTurystyki.

Drugi rodzaj turystyki, który na obszarzekonurbacjikatowickiej ma szanse rozwo ju,toturystyka biznesowa. Elitarnycharakter spotkań biznesowych wymusza na orga nizatorach zapewnienie wysokiejjakości usług. Z pewnością region mapredyspozycje do rozwoju tego rodzaju turystyki. Pojawiają sięwnim pierwsze hotelepięciogwiazd kowe i nowoczesneobiekty konferencyjne. Jednak liczbaobiektów jest wciąż niewy starczająca,a sale konferencyjne trzeba rezerwować ze znacznym wyprzedzeniem.

Rozwój funkcji turystycznejw przyszłości, w sytuacjiupadku dominującego wcze śniejprzemysłu, może się stać stymulatorem ponownego rozkwitu miastkonurbacji katowickiej,oile w pełni zostaną wykorzystane wszystkie walory kulturoweiprzyrod nicze oraz wzbogacona zostanie infrastruktura turystyczna.

Bibliografia

Dwucet K., PytelS., TkoczM., 2008, Funkcje turystyczne miast przemysłowychna przykładziezespołu miej skiegokonurbacjikatowickiej, [w:] I. Jażdżewska(red.), Funkcja turystyczna miast, XXI Konwersatorium Wiedzyo Mieście, WydawnictwoUŁ, Łódź, s. 57-68.

Janowski M„ 2007,Dziedzictwo przemysłowe - istotny czynnikrozwoju dlawalońskiejturystyki, [w:] Dzie dzictwoprzemysłowe jako strategia rozwoju innowacyjnej gospodarki, Górnośląska Wyższa Szkoła Hand lowa, Katowice.

(10)

Kronenberg M.,2007, Turystyka dziedzictwa przemysłowego - próba sprecyzowania terminologii, [w:] Dzie dzictwoprzemysłowe jakostrategia rozwoju innowacyjnej gospodarki, Górnośląska Wyższa Szkoła Han dlowa, Katowice.

Lćvi-Strauss L., 2007, Prezentacja iochronadawnychkopalni węgla- kilka przykładów z Europy, [w:] Dzie dzictwo przemysłowe jako strategia rozwoju innowacyjnejgospodarki, GórnośląskaWyższa Szkoła Handlowa, Katowice.

Różycki P., 2006, Zaryswiedzy o turystyce, Proksenia, Kraków.

ROLA TURYSTYKI W ROZWOJU MIAST POPRZEMYSŁOWYCH

ABSTRAKT: Górny Śląsk i ZagłębieDąbrowskiewprzeszłościbyły i częstonadal są postrzegane jakocen trum przemysłowe, jednakich wizerunekzmieniasię zroku na rok.Wzrastaznaczenie usługiintensy wnie rozwijają się małe i średnie przedsiębiorstwa. Dlarozwoju regionuniebywale ważnesą trafnie dobrana strategia promocjii przełamywanie stereotypów. Poza tym analizowanyobszar mieściw sobie również ogromny potencjałnaukowyikulturowy.

Wliteraturze przedmiotu turystyczna funkcja miastajesttraktowanajako „turystyka w mieście” lub„tury styka na obszarach miejskich”. Pod tym pojęciemmożna rozumieć:

1. wszystkie formyturystyki, które występują na terenach miejskich; 2. formyturystyki związane z atrakcyjnością turystycznąmiasta;

3. turystykę, której celem jest odwiedzanieipoznanie miasta traktowanego jakodziedzictwo materialne i duchowe przekazywane z pokolenia napokolenie oraz uznawanegoza niepodzielnyelement przestrzeni turystycznej.

Turystyka naobszarach miejskich obejmuje zatem wieleform turystyki, w tym turystykę kulturową, biznesową, kulturalno-rozrywkową, handlową, etniczno-sentymentalną, religijną isportowo-rekreacyjną. Przedmiotemniniejszegoopracowaniasąfunkcje turystyczne miast konurbacji katowickiej. Głównym czyn nikiem miastotwórczymwiększościtych miastbył przemysł, azwłaszczagórnictwo węglakamiennego, które jeszcze w latach 60.i 70. XX w. było dominującą funkcją. Obecnie dominującymi funkcjami większościmiast konurbacji katowickiej są funkcje usługowe.Wświetle zarysowanych zmian funkcjonalnych nasuwa się pytanie: Jakiemiejscewśród funkcji usługowychzajmujefunkcja turystyczna i czy może ona stać się główną dziedziną działalności mieszkańców miasta, od której zależyjego dalszy rozwój?