Wojciech Góralski
Dyspensowanie od celibatu
kapłańskiego w świetle nowych
norm Kongregacji Nauki Wiary z 14
X 1980 r.
Prawo Kanoniczne : kwartalnik prawno-historyczny 25/3-4, 167-176
1982
Prnaiwo Kiainianicane 25 -019,82) mr 3—4
KS. WOJCIECH GÓRALSKI
DYSPENSOW ANIE OD CELIBATU KAPŁAŃSKIEGO W ŚWIETLE NOWYCH NORM KONGREGACJI NAUK I WIARY
Z 14 X 1980 R.
T r e ś ć : W stęp. I. Z asa d y d o k try n a ln e . II. N o rm y p ro ce d u ra ln e. Z akończenie.
Wstąp
O bow iązek ceffiilbattu kapłańskiego-, uisianikicjołnowialny tofdi daiwma w u staw od aw stw ie Kościoła Z ach od n iego1, sta n o w i w ym ow n y prze ja w konsekracji tyfch, (kitórzy „oddlalli się n a isłulżbę Chrystusowi i Jego Giiału MMycznerniu w izupetaej watauości, kltórą uiłia-twdia- cał k ow ita ofiara z sam ego siielbie” 2. Podteijimowialnde itego- obow iązku zakłada pełną woikuolść kiandydiaita w przyljmciwialmiu sakraimeintu bapłańsltwa, ia talkże jiego jrazezmanie i odpow iedzialność eoi dlo- p o dejm ow anych -zolbowiąziań.
N:a s t a t e k coraz -częstezego w osrtaitnich latach pctrziucainiia przez kapłanów obow iązków sw eg o pow ołan ia Stoiliioa A postolska, po^ woidiowania tttaską o dićh debro duchow e, wydaiła kilka dlofcuimen- tów w przedm iocie przenoszenia ksdęiży d o stanu świedkćegio i zwia-lniandia dlch od- celibatu. Talk w ięc Kongregacjia Sw. Oficfltum, której oisifcaltni papieże powierzyli- zafaltwiiiame odnośnych w niosków zaiimteresowanyoh kalpłanów, skierow ała w diniu 1. II. 1964 ir. 1'ilslt do -wszysltfcdidh oirdytruariiuiszy cmiiiejiSc i pnzetoiżon-ych generalnych zai- kicinów kleirydkich infionmuljąc, iż w teijiże kongregacji dlsitnieije spe- cjlaGina kom isja załaltwdialjąica w spom niane protślby. D o lisifcu- dytoast-e- rium ito dołączyło ispaojalmie nonmy, w m y śl (których maieiżalio prze prowadzać szczegółow e postępow anie n a sposób sądow y, z udzia łem sędziego, dbrońcy w ęzła św ięceń i noitariulsiza. Fotóiewalż ooirmy, poBiiadaijące chanakter p o u fn y (nie zostały urzędbwo opulbłiikowia- ne) znam ionow ało w ie le szczegółów przynoszących w efek cie prze dłużanie się dolchodzienila, w ielu ordynariuszy -zwróciło się dio-'
Słtoli-1 Po naiz p ierw szy n a s tą p iło to n a sy n o d z ie w E lw irze w H iszp an ii (ok. 300 т.). Zofo. I. M a a s i , S a cro ru m co n c ilio ru m n o va et am plis sim a
collectio, t. 2, kol. 11 (-c. 33).
2 E n cy k lik a J . Ś w iątobliw ości Paiwła V I o eełiibaciiie kapfctóśtatan z 21. VI. 1967 r . Sacerdotalis coelibatus, Typits Polygiloittis Valticamîs [b r w], s. 20, n. 27.
168 Ks. W. G ó ralsk i [2]
c y Apostolskiej o uproszczenie p o stęp o w a n ia 3. W inaistępstwie tych próśb niormy z 1964 r. zostały uchylane, zaś 13. I. 1971 r. Kongre gacja NaUki W iary przesłała ordynariuszom i najw yższym przeło żonym zakonnym n ow e nonmy — 'zatwierdzone przez papieża P aw ła VI w dniiiu 14. XII. 1970 r. — w raz ze specjalnym Misterni. Z ostały orne urzędow o o p u b lik o w a n e4. W m yśl n ow ego dokum entu, postę p ow anie n ie umiało jiuż charakteru proicasu sądowego., lecz pozosta.- Waiło zw yk łym procesem („sim plex dmvestigatiio’’). K om petentnym ido prow adzenia ow ego dtodhodizemia stał się w łasn y w ikariusz — diecezjalny lub zakonny — petenta, podczas g d y dotąd ibył niiim jedynie w yłącznie ordynariusz jego m iejsca aaimiaszfcanias.
Poniew aż n o w e .nioirmy n asu n ęły p ew n e w ątp liw ości w ich rozu m ien iu oraz interpretacji, przeto K ongregacja N auki Wiary, p i sm em z 26. VI. 1972 r.6, Udzieliła m iarodajnych w yjaśnień.
Po 9 latach od ogłoszen ia norm z 1971 r. K ongregacja Naiuki W iary w ydała n o w e norm y, zatw ierdzone przez papieża Jania Pa w ła II, ogłaszając je — w raz z e specjalnym listem zaw ierającym zasady doktrynalne — w idniiu 14. X. 1980 r.7 D okum ent ten (list oraz norm y), naw iązując dio dyspozycji z 1971 r. m odyfikuje w niektórych przypadkach sposób poisitępowamia w rozpatryw aniu i załaltwiiainiiu próśb, które dotyczą zw alniania kapłanów od o b o w iązku celibatu. Przeide W szystkim jedmalk określają ściśle — sta n o w i to movum — rodizaje przypadków , w których w olno zwracać się o w spom niane zw olnienie.
I. Zasady doktrynalne
Część pierw sza now ego dokum entu stanow iąca list toongregiaicrji p od p :sainy przez jej p refek ta kard!. Fnainicisdkia Sapera i sekretarza dykasterium alfapa H ieronim a Hamera-, O.P., naw iązuje na w stęp ie dio listu okólnego, jaki papież Jan P aw eł II w ystosow ał do ka płanów całego K ościoła w W ielki Czwartek 1979 r.8 W liście tym ojciec św ., odw ołując stię d o raaiuki soboru w atykańskiego II, do encykliki Paw ła VI S acerdotalis coelibatus onaiz d o uchw ał synoidu b iskupów z 1971 r. poruszył na mowo spraw ę celib atu kapłanów
3 Zob'. J. G r z y w a c z , P rzenoszenie d u ch o w n y c h do sta n u św ie c k ie
go, PràWo Kanoniczne 16 (1973) nr 3—4, s. 236.
4 N orm ae ad apparandas in C uriis D ioecesanis e t R eligiosis causas
re d u ctio n is ad s ta tu m laicalem c u m d isp en sa tio n e ab obligationibus cu m sacra o rdinatione conexis, AAS 63 (1971) s. 303—308.
S J. G r z y w a c z , art. cyt., s. 236. 6 AAS 64 (1972) s. 641—643.
7 De m odo p rocedendi in e x a m in e et reso lu tio n e p e titio n u m quae
disp en sa tio n em a coelibatu re sp iciu n t oraz N orm ae procédurales de d ispensatione a sacerdotali coelibatu, A A S 72 (1980) s. 11)32—i i 37.
8 E p istu la Joannis P auli II ad sacerdotes om nes in Coena D om ini
[3] D yspensow anie od celibatu 169
podkreślając jego znaczenie w dysicypliinie Kościoła Łacińskiego*. R eferow any dokum ent Kongregalcji przytacza inajiisitoitniiiejsze m yśli w ym ienionego listu patpieskiego zwracając u w agę n a micitywlację tego kanonicznego obow iązku kapłańskiego oiraiz nia ofcoldlczność dojrzałego A tswolbodmiego podejm ow ania go przez kainidydiafów p rzy gotow ujących się dlo św ięceń i deteydluijących się raa dlcih p rzy jęcie.
W ostafaiich jediniak łaitaićh, nadmiiemlila liiisit kongregacji, diaje s<ię Zaobsierwować zjaw isko porzucania przieiz w ie lu kapłanów srwoitoh obow iązków oraiz .zwracania się o d yspensę od nilch, szczególnie gd y chodzi o obow iązek zachow ania celilbaitu. Falkit tern, przykry zarówno dla pasterzy K ościoła, jak i d la cafaj społeczności feościel- tniej sk łon ił papieża Jania P aw ła II, osd początku trwiaimiia jego pon tyfikatu, do bliższego .zainteresowania się sytuacją tych, którzy porzucili kapłaństw o, poznania jej przyczyn oraz poszukiw ania odpow iednich środków zaradczych 9.
N ależy um knąć niebezpieczeństw a traktow ania talk walżnej spra w y, jaką jest dyspensa od celilbaitu jiako upraw nienia, które K o ściół m iałb y uznać w obec w szystkich sw oich kalpłanów; przeicilw- nie trzdba zwrócić u w agę ima m om ent obow iązku dochow ania Wier ności pow ołaniu kapłańskiem u przez tych, którzy złożyli z siebie dobrow olną ofiarę Chrystusow i i Luidtowi Bożeimu. Kośdiół w ięc m a praw o oczekiw ać telj w ierności od sw oich kapłanów , nieizaieżmie od trudności, które moigą on i spotykać w życiu l0. N ależy rów nież, nadm ienia dokum ent, strzec się tego, ialby dyspensa oid cefllilbaltu. niie została z czasem potraktowania’ jako slkiuitefc ,n iejak o autom atyczny, sum arycznego procesu aidlmiinisitracyjnegO'11. Wchodlzą tu przecież w grę doibira ogirOmlmej w agi: przede wszystkim, dobro sarniego kapłani; zwracającego się o dyspensę, & m sitępnie diolbro ogóln e Kościoła, który n ie m oże rezygnow ać z ta k walżnego środka kapłańskiego pozw alającego fcapłainowi w iwyp.ełnianilu poldijętych przezeń zai- diań, w reszcie doibrto Kościoła lokalnego. tj. ibilskupa, prezbiterium kapłanów loriaiz w iernych, dla których posługa kapłaństw a sakra m entalnego jeisit ulpnawnieiniiem ii aainaizeim koniecznością. Talk w ięc n ależy w ziąć jedinofozetlnde poid, uwaigę różnoiroidlnie aisipefciŁy spraiwy, o którą ehodizi, uzgadniając ije z e sobą, .przy zalchowaniiu zasad sp raw iedliw ości i miłośclii12.
O jciec św ., idOdlaje* idfokumenit, bffloirąc pod1 uwaigę te wisizystkie momemrty zwiiiązalne z eyltiuiaicją kaipłalnia zwraoaijącego: się O' dyspen sę oraz pragnąc ocemlić je w dmuchu Ohrystasotwym, poszedł za gło- siem licznych b iskupów i p ostan ow ił — po. .upływie niezbędnego
9 De m odo p rocedendi ... j.w., nr.r >2, 10 T am że, n . 3.
11 P or. E pistoła Joarm is P auli II ..., j.w.,, n. 9.
170 K s. W. Góirallski [4]
czasu — roizwalżyć spraw ę przytjimowaindla', ano^paitrywiainiia ara'z roiz- sitrzygamdia żłiolżoinyOh w tntelków o dyispeinisę o d iceidfbatu. Owocem tej ■ doijrzaiłetj refle k sji są Eatatejpiiroiwiaime przez J a m Barwła II nor m y, w edług (których miaftą Ibyć oldltąid! TOzpaitirywaine w n io sk i kai- płalnów, (które aoisitały praelsłame idio S tolicy A postolskiej. Noirtmy te n ależy traktow ać w duchu pastoralnym .
W dlafezym ciągu >Diislt iKbintgregiaicji iNaiufci Wilairy 'zaiwitema jiuiż d y - spoizycje o chiairalkterae norm atyw nym . iDoltyczą orne przede- w szy stkim rodizajjiu przypaldlków, które fcotnigreigaiejai ibędiziie rozpatrywać. Talk w ięc stanowi' się, alż poizai przypaldlkaimii rozWażaniia winiioisków, które już w p ły n ęły do SMUcy Apostolskiej ad kapłanów , którzy p o r z u c ił sw ój stain, iKolnigregaicjia '.Nauki W;iiairy bęidizliie odtąd: przyj m ow ać dta rdzipaltrzenfe jetdynde przypa|dki. tych księży, (którzy nie p ow in n i toyflii przyjm ow ać św ięceń kapłańskich (bąidtź z powcidtu braku n ależytej w olności lub braku oldlpowileidizilafljniośidi, (bądź też z tego powoldu, że kioimpeltantnii przeifażeni nile imogłi w odpow ied nim cziaisiie, w ispoisób roztropny ii. wyistarozaljajoo imdiarodiaijiny, pod jąć sądlu ;oo do- rzeczywiislte!j izidartniości Ikiaimdydialtai dlo sitałegoi życia pośw ięconego {Bogu w celibacie 13.
Możnia zatem powiteldziileć, że fcomgregiaiojiai ibędiziie odtąd przyjm o w ać p etycje zadlnitereisowainych ikaipłainów o dyspensę oid; icjbowiąz- ku zachowania icalilbaltu ■ jedyni© w Itrzeich nalsitępuljących przypad kach, :z których aresztą je d m nlie w yklucza finniago:
1) ibralk imadeżyteij woBmośdi w przyijimowaoilu św ięceń u kain.dy diaita;
2) brak 'należytej oidpowiiediżilalinolści w przyjm ow aniu św ięceń u kiamidytdlalta;
3) brak po stromiiie praeiłolżoiniych, dopuszczających d o św ięceń, roztropnego ii wystarczająco! imiiiaroidiaijneigo sądu w daw nej oicenie zdaitności (zalkłaidiaijąiaąj oczyw iście w olność i odpo w iedzialność, lecz n ie zamyka! jajcelj isdę w ty ch dw óch ok ołi- cztnośdiiaich) kalnidydialtia dta istialłegoi żyaiią w cedlilbaiciie.14
W toaiżdiym przypadku mailelży udow odnić distaiieindte jednej z w y - miiamkmych itrzach przyczyn idla ukfcMeinila dlyspeimsy icdlpowiladnią ilością pow ażnych ‘argum entów. T ym ibairidiziiaj, że ohoidzi przeicież
13 „lira e x a m in e peiragendo pafriftioiniuim, q u a e aid S ed em ApasitaMcaim miitituntor, p ra e to r caistuis isaoar d a tu m qui, saieerdoitaJi v ita iiaimdiu re- 'liota, reruim stalbum a q u o ,nece,dere o eq u m ra t, ваташе ex o p ta o t, S acra C ongregate) pro D o ctrin e F id e i iCotniaiidOTenidium suiscipiat illoim m ca- suim, quii ardinaibkm em isacerdoital'em re o ip a re n o n debuinant, q u ia sci lic et vel idebiltuis liibertaitis v e l irespamsaibiiitatis irieapactuis d e fu it, vel oampebanites Suipexioires oippomtuno tem poire moin, -vatoeruirnt m odo p ru dent i aic saitiiis idomeo dudicairie, nium caodidaituis reaipse -aptuis .es-set ad viitam peirpetuo duceindaim i n coialiibaitiu D eo d'ediioait-a” . taimae, n,. 6.
14 Zab. Ae. C o l a g i o v a n n i i , De d ispensatione a coelib a tu sacer-
d o ta li iu x ta novas norm as, Maniitcur Ecclesiaisitiicuis 106 (1Э81) nir 2,
[5] D yspensow anie ad celibatu 171
0 ziwolniiieiniie z taik poważnego obowtiąEkiu kapłańskiego, a pnzy tyim w grę wchodżi tak że możlilwolść zdziwienia czy niaWst ew en tualnego' ggorszem a wilennych -z udzielonej d y sp e n sy 15.
W zialkończemdlu M&feu. stw ierdza slię, że Karugregaojia Naiulki W iary żyw i nadteieję n a 'cadkowdtą i w ierną w spółpracę w szystkich ordy nariuszy. Sarna zaś golboWa jest udzielić d!m wsizeikiich niieabęd- nj'dh poimoicy. Jednocześnie wyrialża piię ipeiną ufność, że zaintereso w an i ordynariusze będą przeisitrziegiać n ow ych norm , czego w ym aga iich pasterski! urząd dte zalrtaldizeinia potrzebom duchow ym tialk k a płanów , jak 'i •wiernych. Ż yw i :siię rów nież przekonanie, ilż paisterze otoczą opieką ■wszyśtikiiidh sw oich kapłanów , przede w szystk im zpaiś tych, iktórzy znaleźli się w trudnej syttulacji zyoitowajj. Opiielka ta ■ma s ię ’ w yrazić w ,ud!ziielianiiu im konieczinyoh pomioicy dHia łatw iej szego wypełniania: olboWiązików, które podjęli wofoec Chrystusa 1 J ego Kraścdoia w diniiai św ięceń. Szczególnie powitani: (ją olkaizywać kapłanom chw iejącym siię w iltih form ie życdia, ox'dilelkiaiją>c się ta k że — w zależności o d przypadku >— dio pom ocy ionyah Ikapłainów, pr'zyj.aicSôî 1 k rew nych przieżywialjącego trudlności, <ai tak że dta pom ocy Mteasrzy i p sy ch o lo g ó w 16.
Wrelsaaie liist Zawiera motę ćndiortmuljącą, dż diotączia islię doń nor m y proceduralne, kitórych inaleiży przestrzegać w p rzygotow yw a niu dokum entów odnoszących isdę do wndoiskóiw o d yspensę oid ce libatu.
II. Norm y proceduralne
N ow e nonm y dotyczące podtępowaindia w spraWaidh o uzyskanie d ysp en sy od ceTilbaltu krapłańislkńtego zibldlżooe isą w w ie lu dyspoizy- cjaich dio norm z 1971 r. i poiziolstaiją — w zalsaldtoie — ultrzytmlame w ich diuchu. Odznaczafją islię dużą zwięziłoiścią d .są mniitelj eziaziegó- ło w e od' poprzednich przepisów procedlurallnych. Caiłolść składla sfię z 8 lap'Jdairnre 'sformułowanych artykułów dloityczących k oleino sze regu zagadnień form alnych.
Art. 1 i 2 uisitafalją kom petencję ordiynariiuKza w przyjm ow aniu p etycji kap łan ów oraz w przeprow adzaniu dochodzenia w isprawie uzyskania dyspensy. Jest ndlm nadlał oirdynar&usz m iejsca dnlkiairldiy- nacji kapłanla, w przypadku zaiś zakonnika çmstÿiuitu kleryckiiego nia praw ie papieskim ■— jego w yższy przełołżoiny17. Z'oIsltJaffla w ięc pow tórzona dyspozycja nonm,, p rzy czym w 'odndeisiieniiu d o przeło żonych zakonnych nastąpiła m odyfikacja, w przepiisaich 'bowiem z
1971 r. mówiillo się o przieiożoinym wyżsizym, b ez w zględu na rodzaj in s ty tu tu 18. W św ietle now ych przsp'isôw, kom petentnym
ordyna-15 De m odo procedendi..., j.w., n. 5.
16 Tamże, m. 6; Par. E p istu la Joannis P auli I I ..., j.w. n. 87 i 91. 17 N orm ae procédurales..., j.w., airt. 1.
Ks. W. G óralski [61
niiuBzsm. idto przepnoWaidzeniilai idtacfootdzenia (dotyczącego kapłana z in stytu tu zakonnego ima p raw ie dlieoezjiałnyim jjeist ordynariusz m iejsca.
J eśli inistruikajia sp raw y rjeslt niem ożliw a d la w łasnego ordiyna- riuisza petenta, w ów czas imioiżnia prosić o ijelj przeprawaidzenie or dynariusza miletjsca, zamileisEikalnia zalinitaresowamegoi kapłana. Rolza tym , dflja odpow iedni» waiżnerj przyczyny, Kjongreigacjia Niaulki Wia ry m oże idto' tegoi d elegow ać rów nież alnne@0' oirdiyniartiruBaai19. Oby d w ie m ożliw ości przew id yw ały rów nież diaiwne norm y, choć tniiedo inaczej sfo r m u ło w a n e20.
Wnioiselk petenta, sta n o w i lacnt. 3, p ow in ien Ibyć przezeń poidpdi- san y i powinilein zawiertać — poizla ogólnym i o n im dlanymi — tak że fak ty ii dow ody, przytoczone przynajm niej w spoisób ogólny, .ma (których kapłan opieira. swoiją proiślbę 21.
K om petentny ordynalrBiuisz, n a ręce którego w p łyn ęła petycja kapłana', zolboWiązany jest najpierw ocenić, czy n ależy w danym przyipadkiu rozpocząć postępow anie. Jeiśłi talk, wówczais •—■ poldoib- n)łe jak to polecały poprzednie n o r m y 22 — W inien zaisuspendtować aid cauitelam peitenta old wylkoinywanila w ład zy św ięceń. Moiżnia jed n ak tego. zaniechać, gd y b y lordymiairiuisz /uznał dialsize' w yk on yw an ie tej właidlzy aa konieczne dla oichrony dfoibreij opiimii kapłana Iiaib dllia doibna społeczności, N astęp n ie temiże ordynariusz *— osoM śde Mb przez odpowiedniego' kapiaima, specjalnie dio (tego w yznaczonego („linatruiotoir”) — rozpoczyna mistrdkciję tspiraiwy {,/insitruictao caw- siaie”), w której m a araestnalczyć ibafcże alkltaainiluisiz prow adząc akta sp raw y 23.
Po rozpoczędiu insfenkcgiii tczyli dioicholdfcenia, ibiłskup lu(b kiapłan- Jinstruktoir przyjmulje o d peitenlta przysięgę ,,de veriitalte diicendia”, po czym praesłiuichoJje g o w ed łu g określonych i specjialnie przy gotow anych pytań. Poiza (tym, je śli ibo nwżiliilwe, n ależy przesłuchać przełożonych z okresu foirtmialdjii riemiiimairyjneij, (kapłana lub przy najm niej zgrom adzić liloh zeznania pilsamne, omaz przesłuchać i n nych św iadków przedstaw ionych zarówno* przez sam ego zainteresio^ w anego, (jak i z urzędu przeiz instruktora. (Dochoicfaenie m a oibjąć rów nież zbaidanie odpow iednich dtokumelntów oraiz zgrom adzenie innych diowoidiów. Gdy zachlodM te g o potrzeba można- ponadto po w ołać ii przesłuchać b ie g ły c h 24. O w ym ienionych środkach dowo dow ych szerzej traktują noinmy z 1-9711 r.25
G dy chodizi o przeidrnIŁolt zeznań s&imeg© petenta, to rnowe norm y 19 Normae procédurales ..., j.w., atrt. 2i
20 Poir. Normae ad apparandas..., jjw., n. III, 1. 21 Normae procédurales..., j/w., ant. 3.
22 Normae ad apparandas..., j.w., n. II, 4. 23 Normae procédurales..., j.w. art. 4.
24 T am że, ant. 5.
[7] Dyspensowani« od celibatu 173 powtarzał]ą dyspozydję poprzedniego d o k u m e n tu 26. Talk Więc p y - tamiila powitany dbjąć t e wszystkie' elem enty, Ikltóre isą kOnUeiczne i pożyteczne dla pefaelgo przeprowiadzeniia dochodzenia, a imiiaino- wi!de: ogólne dane o. petenidie •—■ datę di mileijlslce urodzaniiia, imfor- miaiaje o 'jego żyaiiu przed wstąpieniem . ido semtaartium duidh0.wmiago, wffladomośoi 10. środow isku rodailnnym, danie o- oibyczajiadh, BituiddiaJch, skrutyniach przed przyjęciem św ięceń, la w wypadlkiu kiapłatnia aa- foonnego — tak że przed atoiżeiniem ślulbów aalkonnyeh, m iejsce £ czas śwlięceń, przebieg praicy kapłańskiej, dbelcny sitaln p raw ny p e tenta izarówno nia 'foiruim kościelnym , jiak 4 cyw iln ym oinaz liirane okon ldicznoścd 27.
Drugą 'dziedzinę objętą przedmiotem. zeznań kapłana stanow ią .sprawy i okoliczności dotyczące odajśdia przezeń old życila ikalpłań- skiego oraz okoliczności, k tóre m o g ły spow odow ać n iew łaściw e przyjęaiie oiboWiązików k a p ła ń sk ich 28. Refero!Walne raonmy pioprze- stają tutaij, j.aik w idać, jed yn ie ma ogólnym stw ierdzeniu, poidlczais, gdy dokum ent z 1971 r. w yszczególniał w aniatŁogicmym punkcie 20 tafcie m om enty, jak: stań p eten ta pnzied .święceniami — przeby te choirdby, niedojrzałość fizyczna Mb psychiicma, upadlki pr.zad.w- feo. VI przykaizamliu Boiżemu, w p ły w rodiztay m przyjęcie św ięceń, błędy przełoiaomych izalrównO' forum w ew n ętrzn ego (za zgodą p eten ta), jak i zewnętrznego' w ocenie pow ołania; okoliczności aaństniai- łe po przyjęciu św ięceń — brak dostosowania się do św ięceń, trudności w życiiu dulahowym., sizczególnlie w w ierze, ibłędlne opi n ie co do celibatu i kapłaństw a, rtoizwiąizle dbyczaje dtp. N iew ąt p liw ie 'to 'szczegółowe sform ułow anie dlawnyoh rnoinm ibędfciiie .ułat w iać nadal przeidimiiot doohiodizeniia.
Po zakończeniu (instrukcji czyli dochodizenia, niałeży przesłać akta spraw y — w trzech egzem plarzach — do K ongregacji N auki W ia ry wriaz ze stosow nym i wslkazaniilaimli służącym i w oiceńie dow odów . Do' ak t ordynariusz imia dołączyć sw a je w otu m „de rai venitate” oraz „de n o n tiimendo scandalo” 30. N asuw a się tutaj analogia w stosunku dio końcow ego efek tu procesu administracyjnego- w kurii biskupiej „super maitrtitmoniio' rato- seld n on ootasummiarbo’’, d ta m /bo w iem ordynariusz (lub trybunał) przesyła d o Komgreigateji Sakra m entów św. ii K ultu Boiżago woitum „pro rei verdtate”, w którym n ależy m. dn. podlać dkołilczmości „de ndn- f a ir n d o scaindalo-” 31.
W om aw ianej dyspozycji mile wspotmiiina. się, w pnzediwieńsitwie
26 Tamże, n. II, .3, a i b.
27 N orm ae p ro céd u ra les..., airt. 6., ai. 28 Tamże, art. 6, b.
29 N orm ae ad apparandas... j.w., n. II, 3, b; Zoib. J . G r z y w a c z , a rt. cyt., .Si. 240.
30 N orm ae procédurales..., j.w., a rt. 7.
174 Ks. W. Góralski [8] do nonm z 1971 r.32, io w otu m ordynariusza miiejisaa zam ieszkania kapłana (przeibywaijącego nia stalle poiza w łasn ą diecezją) w spraw ie ew entualnego zgortszetnjila w wypaldfeu u d zielenia dyspensy. W ydaje się jednak, йе jeslt orno milezlbędine z natury rzacay 33.
Po aapoiznatam siię e alkitatmii Kioingreigacjia Niauiki Wiiairy podeij- miuije decyzję, czy prolślbę pdtenita, raalfeiży praedlsltawić i polecić ojcu św ., czy te ż uzupełnić instrulkciję, czy wresizaiie iwniiioseik odldia- TLiić jaiko pozbaw iony d b w o d ó w 34. Boprzeidnlie monmy m ów iły, diż je śli aikta .sp;narwy są kompetenitne, wówczias kongregacja przystąpi do jej ;razpaitrzenifo „iinltra ibreve te m p o m apatio” 35, oraz, że gdy w otum ordynariusza, jesit przychylne p etycji kapłana ii kongrega1- cja je zaakceptuje, wteldy spraw a „sitatim.” 36 zostan ie przedłożona papieżow i. iPomliniędiie w norm ach z 1980 r. ow ych klauzul o bez zw łocznym działaniu n ależy uiznać za w p ełn i słuszne i konsek w e n tn e w stosu n k u dio tenoru całego dokum entu, chodzi b ow iem ■o spraw ę w ielk iej w agi, gdzie w szelki pośpiech n ie jest sprzym ie rzeńcem właściwego' razstrzygniięcia. M ów i się naidto w now ym
dokum encie o rozpatryw aniu spraw y, a n ie tyffiko ю uznaniu w otum ordynariusza 37.
Zakończenie
O publikow ane przez K ongregację 'Nianiki Wiatry now e norm y sta n o w ią neaultait dw uletniej refielksijii Stoiiilcy iApoisitoilsikiej — aa pon tyfik atu Jana P a w ła II — mad zjaw iskiem porzwicainliia przez nie których ikapłahów olbcWiązfców wyn!ilka(jącyiah z przyjętych świięceń, siaczegolnie w zakresie celilbaitu. Choidzflło tutaj z jednej gtrony o WiMostnonme pozmiatnóe przyczyn tego niepokojącego procederu, z drugiej zaś — o- m o żliw ie dogłęlbne w n ik n ięcie w sytuację tych, d la których d!ro!ga powrcitiu dlo. ifuinlkicji kapłańskich stefo się już m oralnie niemożliwa.. Jcidniaczeeniiie miafteżało m ieć ma uw adze uni knięcie niebezpieczeństw a zbyt łaitwelg© legaliiziawamia odejścia, od prawołaimla faapłańislkiitegO' i jego konsekw encji, co mcgłoiby sprzyjać tendeniojicim zw racania się o: dyspensę iokł eełilbaitu w przypadkach zw yk łych itrUdlności zydlow ych kapłana.
N'iic te ż dziwnego., iiż diolkiumCmt kongregacji — sitanowi t o .istotne n ovu m w dotychczasowej 'dyscyplinie — ucieka siię dlo dlafóko idą cej selekcji przyczyn, d la 'kitórydh wodno otbecme zwracać się ю d y spensę „a lege ooelilbaitiuis iralcendotoolis”. W grę wchodizą oidtąd
je-32 N orm ae ad apparandas ..., jw ., m. IiV, 4.
33 Zoto. Ae. C o l a g i o v a n n i , art. cyt., s. 235.
34 N orm ae procédurales..., j.w„, «iirt. 8.
35 L itte ra e circulares o m n ib u s locorum ordin.ariis e t m o d era to rib u s g en era lib u s re lig io n u m c lerica liu m , AAS 63 (jli&TO) <s. 309—®12, ai. Z.
36 T.amze.
(9] D yspensow anie od celib atu •175-d yn ie przypa•175-dki przyj ęoiia św ięceń przez oir•175-dyman•175-dia, bą•175-dź na isfeu- telk bnafcu w olności, ibąidiź należytej odpowiedziiailinośdi, ibąidź też w skutek bralkiu aldekwiaitnego sądu przełożonych o- zdlatmośdi itegoż oirdyminda do ż y d a w ceflalbaoie. Tyliko itego rodzajiu taksatywm ie wymfendome przyczyny ,niew łaściw ego przyijęoila św ięceń m ogą od tąd stanow ić tmoityw wnoszeiniiia peityojii 10 dyspensę. M uszą (być o n e jednak w ystarczająco udofculmienitoiwiaine, o czyim wyraźinie m ów i slię zarówno w sam ym liśdie komgiregiaicju, jjak i w noirimaich proce duralnych.
N ow y dokuimehit oibdlarza dluiżyim ziaofiaimieim ;i zairazeim jednak odpow iedzialnością, ordynariuszy, dla których (będaie (należeć rze telna ocena kalżdiego przypadku jiulż ma sam ym w stęp ie procedury, gd y wypaidlniiie od|powi!ediziiee ma pirzedlsitawiomie pytanie, czy dana sytoacja m ieści sliię w jednej z trzech (kiaiteganiii przyczyn, dda któ rych mcżnia prowadzać idraicholdizenlie. Z pew nością poimoicą iclkiaże się tutaj, jak zw yk le, jMrysprudenldjia w sw oim praktycznym. dteila- łainiiu.
Niależy zaiuwalżyć, diż om ów ione norm y zajm ują się szczegółow o zaigiadmieniieim dyspensowianiiia od! toeldlbaltu, poldcziais gdy mowy ko d ek s prarwia kaJnoniiiczneigo, w fasliędze II, w tytu le I, w rozdziale IV „De lainiiisigfcmie Htaituis dłeriicałiis” stanow i, iiż diuichiowmy traci przynależność d o te g o staniu m. ćn. nia m ocy reskryptu Stolicy A postolskiej, udzielonego mia prośbę sam ego duichiownego. Stolica Apostolska, dodaje śię w dyspozycji kalnomiu, uidziiefe łtalkiiego re skryptu Ikapfainolm. „olb graivlitsisiknais oaiuistais” i(lkiain. 2.65 n. 3). N ie jest to jedtnialk równoizlniaiczinie, w m y śl kam. 267 now ego kodeksu, z dy spensą oid olbowiązikiu zaidhowaniila oeliibaitu, Ikitóna jest ziaisitrzeżona w yłącznie papieżow i. Możnia Więc powfiieidlaiieć, iiż norm y kicłigrega- oj:i Naiulki Wlilairy >z 1980 r. sitaoowią dalsze, miiejiaiko szczegółow e zaatiosiowalniiie tych ogólnych, choć jednoznacznych dyspozycji ko deksowych.
P oniew aż zreferow an y dokum ent aaznaicza, iiż n ależy g o trakto w ać w duichiu paistoralmyim, przeto w ypada zakończyć takim w ła śnie akcentem stw ierdzając, iiż rtalk zdecydow ane sitanowiiisiko S to li cy Apoistolskiej w praedmlitoicie dyspens o d calilbaifcu isfcłanliia z jed nej strony dO' ciągłej troski o dojrzałe tralkitowalniie obow iązków przez tych, którzy oidldlalli slię posłudze kapłańskiej, z drug-'ej ziaś — idlo WłaśdWaj li islkrupiuliaitniej iselekdji) kaindydiaitów dio ka płaństwa.
D ispensatio a coelibatu sacerdotali iu xta novas normas S. Congregationis pro Doctrina Fidei de die 14 Octobris 1980 an.
Die 14 O otobnis 1)980 .ain S. Goingnegaitio pno Dootriina F id e l publiici iiuriis feciit documanituim d e m odo pTiacedemdi in e x a m in e e t ireisoiluitiome p e titio n u m q u ae dispensatio nem a coelibatu p re sb y te ro ru m res.piciunt;
176 Ks. W. G ôrals'ki [10]
quod documenterai ex littejris ad epiiisiooipas totius E cclesiae desibinaitiis raecnon ex noirmis proceduirailibuis oonsltat. U sque adhuc dispemsaftio a ooelibatu regebaitur N orm is eiusdem Gongregatiionis anno 1971 editis et in .„Acta A postolicae S ed is” prioirniulgaitis-. Exparianitiiia itamen et nie- cesisiitas ubardoris in v est igaitioinis neonon uirgamtda ootmpooendi bomum sacerdotum petanitiuim cum bomo Ecclesiae duxorur..t aid notais Nornias edendas.
d;n liittaris S.. Congregatioiniis ipno Boictainia Hidel a papa Joanne Paulo II insipiraitis, praeprdimis prdincipia doctminalia de ooielibate sa- cardotali m veniuntur. In quiibuis tum valoir huius obligatioris cannoni- cae tum character excaptioinalis et extraordinarius dispensatiioniis ab eiusm odi lege cuncendae exponiituir.
Praeterea his in litteris statuiituir, quod in exaimiilne peitiitionum, quae ad Sedeim Apoistolicam mittenitur, praeter casus saoardotuim quii, sa- cerdotalii vdita iam diu relicta, rerum staitum a quo recadere nequewnit, ■saniare exoptant, S. Congregattio comside>randum inde suaoipist illoirum sioluimmodo casum, quii ordinaitionam sacerdotalem recipere non de- bueirant sive ob defectum liibartatiis v e l responsabilitartis sive quiia coimpetenites superioires tam pare opportun© nan valuerumit modo pru- demti et idonao iudicaire de aiptitedine candidaiti ad viitaim in coelibatu duceodaim.
Nioirmae procédurales lilfctieiris aidnexae, in oeto arriculis redactae, respiciunt singulas quaasitionas invastiigatioinis pro dispenisaitiome ofotd- nenda. Agiitur proinde de ordinaiim. competantia, de patM one sacer- dotis, de dinstiruetione oausae, de interroigaitione petenitis, de probat io- ni(bus, d e transm issione actoirum causae — una cum voito ardinarii —■ ad S. Congregaitianem deque disceptatiome oauisae aipud eiiuisdam S. Coinigregatioinem pro petitioine sacerdotis v a l Romano Pointifici com - mieindanda v e l eadem \reicianda.
