STRES
I WYPALENIE ZAWODOWE
PRZEDSIĘBIORCZOŚĆ.
PRACA - BIZNES - KARIERA
Dr Bogna Bartosz
Instytut Psychologii – Uniwersytet Wrocławski
• Stres - zacznijmy od danych.
• Definicja – czym jest stres i jakie są rodzaje stresu?
• Przyczyny stresu: co nas stresuje?
• Symptomy i skutki stresu.
• Indywidualna diagnoza własnych wzorców
zachowania w sytuacjach stresowych w pracy.
• Jak sobie radzić ze stresem? Co znaczy zarządzanie stresem?
• Stres a wypalenie zawodowe, syndrom permanentnego zmęczenia, pracoholizm, autohandicap .
plan
Badanie zostało przeprowadzone na zlecenie ADP przez niezależną agencję badań rynku Opinion Matters.
W ankiecie wzięło udział 9920 aktywnych zawodowo, dorosłych pracowników, reprezentujących osiem europejskich gospodarek:
Francję, Niemcy, Włochy, Holandię, Polskę, Hiszpanię, Szwajcarię i Wielką Brytanię.
https://businessinsider.com.pl/rozwoj-osobisty/kariera/stres-w-pracy-koszty- spoleczne
W EUROPIE
• Stres i zagrożenia psychospołeczne odpowiadają za 50-60%
wszystkich absencji chorobowych w pracy.
• 4 na 10 pracujących Europejczyków uważa, że w ich miejscu pracy problem stresu nie spotyka się z odpowiednią reakcją ze strony firmy (badanie ESENER, rok 2000).
W POLSCE
• koszty społeczne z tytułu absencji spowodowanej stresem zawodowym w Polsce szacuje się na około 9,5 mld złotych rocznie (https://bezpieczenstwobiznesu.com.pl)
STRES A PRACA ZAWODOWA.
DANE i LICZBY
Według EAP Stress Pulse Survey w 2006r., przyczynami stresu zawodowego były:
• nadmierne obciążenie pracą (46%),
• problemy z w kontaktach z ludźmi (28%)
• brak właściwej równowagi w relacji praca – życie prywatne (20%)
GŁÓWNE PRZYCZYNY STRESU
W MIEJSCY PRACY
W 2013 roku, według badań ESENER:
• 50% badanych pracowników uważa, że powodem
przeżywanego stresu jest brak właściwego postępowania ze stresem przez zatrudniające ich firmy.
Powszechnie występującymi w miejscu pracy stresorami są:
• 72% reorganizacja pracy lub niepewność zatrudnienia
• 66% nadmierne obciążenie pracą (także „wyścig szczurów”)
• 59% doświadczanie nieakceptowanego zachowania ze strony innych (np. negatywny klimat organizacyjny, mobbing, bullying, molestowanie seksualne)
PRZYCZYNY STRESU W MIEJSCY PRACY
– POLSKA
• USA: 51% amerykańskich pracowników przyznało, że w wyniku odczuwanego stresu stają się mniej produktywni (APA).
• EUROPA : Koszty w UE związane z depresją pracowników wywołaną stresem pracy wynoszą 616 mld euro rocznie
(wg Europejskiej Agencji Bezpieczeństwa i Zdrowia w Pracy).
• POLSKA : W 2015 roku zaburzenia psychiczne pracowników (które często są właśnie wynikiem przeżywania nadmiernego obciążenia stresem kosztowały ZUS 5,9 mld złotych (ZUS).
KOSZTY STRESU –W USA, EUROPIE
I W POLSCE
• Mniej niż 30% europejskich przedsiębiorstw posiada procedury dotyczące strategii
zarządzania stresem w pracy (badanie ESENER, rok 2016).
STRES – CO Z NIM ZROBIĆ?
• Stres jako bodziec
• Stres jako reakcja
• Stres jako relacja między jednostką a otoczeniem
Czym jest stres?
RODZAJE STRESU
CO NAS STRESUJE???
SYTUACJE CODZIENNE
…praca … obowiązki …tempo
życia
CO NAS STRESUJE???
SYTUACJE NIECODZIENNE…
…sytuacje
ekstremalne …rozstanie …choroba
BRAK CZEGOŚ…
…czasu …kogoś bliskiego
…pieniędzy
LUB NADMIAR…
Symptomy i skutki stresu
fizjologiczne:
· wzrost aktywności systemu nerwowego, zwiększony poziom adrenaliny we krwi, wzrost ciśnienia, bóle głowy, kręgosłupa, problemy z układem
pokarmowym
psychologiczne:
· lęk, apatia, stany depresyjne, mechanizmy obronne
behawioralne :
• objadanie się, nadużywanie alkoholu, zaburzenia snu , łatwe wpadanie gniew, unikanie kontaktów z ludźmi
poznawcze:
•
trudności z koncentracją zapominanie, negatywne myślenie• zwiększona absencja pracownicza,
• niższa efektywność,
• wzrost wypadków,
• wyższa fluktuacja personelu,
• wzrost kosztów związanych z większą zachorowalnością
• niekorzystny klimat organizacyjny,
• demotywacja pracowników,
• Inne……….????
UWAGA!!!!
q W UE – w systemie ubezpieczeń społecznych trudno zwymiarować w/w skutki – stąd brak rozwiązań.
q W USA pracodawca ponosi bezpośrednio koszty leczenia pracownika.
SKUTKI STRESU
w firmie
} Różnie -np. niektórzy wpadają w panikę inni zachowują „stoicki spokój”
} Każdy z nas reaguje w sytuacji zagrożenia
w indywidualny charakterystyczny dla siebie sposób
• Zależy to od wielu czynników, ale przede wszystkim od temperamentu i osobowości
Indywidualna diagnoza własnych wzorców zachowania w sytuacjach stresowych w pracy
Jak ludzie zachowują się w sytuacji
stresu?
MECHANIZMY ZARADCZE PRZECIĘTNEGO POLAKA
Bad. Czapińskiego na 6400 dorosłych Polakach (2010 rok) Mobilizacja i
działanie
Porównania
społeczne (inni mają gorzej/lub mogło być
gorzej)
Zwrócenie się o radę i pomoc innych
Poddanie się Picie alkoholu
Środki
uspokajające
Odwrócenie uwagi – robienie czegoś co poprawia nastrój
Modlitwa o pomoc
39%
38%
49%
4%
18%
32%
4% 3%
Strategie zarządzania stresem
1. Poznawcze:
• polegają na analizowaniu zjawiska stresu, porównywaniu własnej sytuacji
stresowej z sytuacją innych ludzi, przewartościowaniu sytuacji zagrożenia w ten sposób, że nadaje się tej sytuacji szczególne znaczenie, wartość.
2. Behawioralne
• polegają na rozwiązaniu problemu i redukcji stresu poprzez działanie,
• polegają na podejmowaniu różnego typu zajęć zastępczych, np. chora osoba rzuca się w wir pracy, by nie myśleć o chorobie,
• polegają na aktywności kompensacyjnej, czyli zaspokajaniu różnych własnych pragnień nie związanych z daną sytuacją np. aktywności towarzyskiej,
• polegają na zwróceniu się o pomoc do osób bliskich lub kompetentnych (prośby/domagania się opieki, wsparcia psychicznego, troski).
3. Emocjonalne:
• polegają na ekspresji emocji: złości i gniewu albo strachu,
• polegają na przyjęciu postawy fatalizmu i rezygnacji, na utracie nadziei,
• polegają na samoobwinianiu się lub samoobarczaniu winą.
MECHANIZM PORÓWNAŃ (Wills)
• zwracanie szczególnej uwagi na te osoby w
naszym otoczeniu, które ogólnie mają gorzej lub są gorsze,
• aktywne szkodzenie innym, poniżanie ich (szukanie kozłów ofiarnych).
Do stosowania tych mechanizmów przyznaje się
39% Polaków
Stres a….
• wypalenie zawodowe,
• syndrom permanentnego zmęczenia,
• pracoholizm,
• autohandicap,
• ?????
Wypalenie zawodowe – trzy odrębne symptomy
• Wyczerpanie emocjonalne
- utrata wiary we własne możliwości, dominacja negatywnych emocji, zaburzeniapsychosomatyczne: zmęczenie, bóle głowy, bezsenność.
