System poradnictwa zawodowego w Polsce

System poradnictwa zawodowego w Polsce

Description of guidance system in Poland

Zeszyt Informacyjno-Metodyczny Doradcy Zawodowego nr 46

Ministerstwo Pracy i Polityki Spo³ecznej

Departament Rynku Pracy

System poradnictwa zawodowego w Polsce/Description of guidance system in Poland Zeszyty Informacyjno-Metodyczne Doradcy Zawodowego – zeszyt nr 46

Wydawca:

Ministerstwo Pracy i Polityki Spo³ecznej Departament Rynku Pracy

ul. Tamka 1 00-349 Warszawa

Opracowanie redakcyjne:

Paulina Bogdañska Fotosk³ad:

Agencja Pinek – Piotr Krojec Druk:

ZWP MPiPS Warszawa 2010

Copyright © by Ministerstwo Pracy i Polityki Spo³ecznej

Ta publikacja zosta³a zrealizowana przy wsparciu finansowym Komisji Europejskiej. Publikacja odzwierciedla jedynie stanowisko jej autora i Komisja Europejska oraz Agencja Wykonawcza ds. Audiowizualnych, Edukacji i Kultury nie ponosz¹ odpowiedzialnoœci za umieszczon¹ w niej zawartoœæ merytoryczn¹.

ISBN 978-83-?????-??-?

Spis treœci

Wprowadzenie 7

1 System poradnictwa zawodowego w Polsce 9

1.1 Krótka charakterystyka systemu poradnictwa 10 zawodowego w Polsce

1.2 Akty prawne reguluj¹ce poradnictwo zawodowe w Polsce 14 1.3 Krajowy system poradnictwa zawodowego 16

1.4 Kszta³cenie doradców zawodowych 27

1.5 Normy etyczne w pracy doradców zawodowych 35 1.6 Krajowe organizacje doradcze, stowarzyszenia 36

i centra informacji

2 Description of guidance system in Poland 39 2.1 Brief characteristics of the vocational guidance system 40

in Poland

2.2 Acts of law regulating vocational guidance in Poland 44 2.3 National system of vocational guidance 46 2.4 Training of vocational counsellors 57 2.5 Ethical standards for vocational counsellors 65 2.6 National guidance organisations, associations 66

and information centres

Przekazujemy Pañstwu kolejny, czterdziesty szósty zeszyt z serii Zeszytów informacyjno-metodycznych doradcy zawodowego przygotowany w polskiej i angielskiej wersji jêzykowej.

W publikacji zamieszczono informacje na temat systemu poradnictwa zawo- dowego w Polsce funkcjonuj¹cego w trzech resortach – pracy, edukacji i obrony narodowej oraz sektorze niepublicznym.

Znajd¹ tu Pañstwo szczegó³owe informacje na temat aktów prawnych regu- luj¹cych zagadnienia poradnictwa zawodowego w naszym kraju, instytucji

œwiadcz¹cych us³ugi poradnictwa zawodowego w trzech resortach i sekto- rze niepublicznym, systemu kszta³cenia doradców zawodowych wraz z da- nymi kontaktowymi wy¿szych uczelni oraz stowarzyszeñ zrzeszaj¹cych przed- stawicieli œrodowiska doradców zawodowych.

Wyra¿amy nadziejê, ¿e publikacja prezentuj¹ca aktualne informacje na te- mat systemu poradnictwa zawodowego w Polsce oka¿e siê przydatna za- równo dla doradców zawodowych, jak i innych pracowników publicznych s³u¿b zatrudnienia.

Departament Rynku Pracy

Wpr owadzenie

System poradnictwa zawodowego w Polsce

1

System poradnictwa zawodowego w Polsce |

1

1.1 Krótka charakterystyka

systemu poradnictwa zawodowego w Polsce

Poradnictwo zawodowe w Polsce realizo- wane jest w ramach instytucji usytuowa- nych w trzech resortach oraz w sektorze niepublicznym.

Nastêpuj¹ce resorty odpowiedzialne s¹ za realizacjê poradnictwa zawodowego:

resort edukacji – Ministerstwo Eduka- cji Narodowej – poradnictwo zawodo- we dla dzieci i m³odzie¿y ucz¹cej siê.

resort pracy – Ministerstwo Pracy i Po- lityki Spo³ecznej – poradnictwo zawo- dowe dla doros³ych oraz dla m³odzie-

¿y, w szczególnoœci m³odzie¿y zagro-

¿onej wykluczeniem spo³ecznym. Za ca³oœæ problematyki zwi¹zanej z po- radnictwem zawodowym i informacj¹ zawodow¹ odpowiada Departament Rynku Pracy.

resort obrony narodowej – Ministerstwo Obrony Narodowej – poradnictwo za- wodowe dla ¿o³nierzy zawodowych i by³ych ¿o³nierzy zawodowych. Pro- blematyka nadzoru i organizacji sys- temu rekonwersji kadr w resorcie obro- ny narodowej le¿y w gestii Departa- mentu Spraw Socjalnych.

W sektorze niepublicznym funkcjonuj¹

agencje poradnictwa zawodowego oraz

organizacje pozarz¹dowe i stowarzysze-

nia, które w swoich dzia³aniach umiesz-

czaj¹ poradnictwo zawodowe. W wielu

instytucjach edukacyjnych np.: Centrach

Kszta³cenia Ustawicznego oraz Zak³adach

Doskonalenia Zawodowego zatrudnieni s¹

doradcy zawodowi, którzy pomagaj¹ oso-

bom ucz¹cym siê w wyborze odpowied-

nich kursów i szkoleñ.

Resort edukacji

Ministerstwo Edukacji Narodowej

Za kszta³t systemu poradnictwa zawodo- wego w sektorze edukacji odpowiedzial- ne jest Ministerstwo Edukacji Narodowej, które zajmuje siê sprawami dotycz¹cymi doradztwa zawodowego i pomocy psy- chologiczno-pedagogicznej.

G³ównym zadaniem systemu oœwiaty w za- kresie poradnictwa zawodowego jest udzielanie uczniom profesjonalnej pomo- cy, która umo¿liwia dokonanie œwiadomego wyboru dalszego kierunku kszta³cenia i/lub zawodu, a tym samym zwiêksza traf- noœæ podejmowanych decyzji edukacyj- nych i zawodowych, a tak¿e zapewnianie uczniom dostêpu do informacji dotycz¹- cych kierunków i mo¿liwoœci kszta³cenia oraz rynku pracy.

Wszystkie akty prawne, które powsta³y od pocz¹tku okresu transformacji w Polsce i dotycz¹ problematyki oœwiaty, przeciw- dzia³ania bezrobociu, zatrudnienia oraz in- stytucji rynku pracy maj¹ zapisy dotycz¹- ce poradnictwa zawodowego.

Ustawa o systemie oœwiaty i przepisy wykonawcze do ustawy reguluj¹ sposób

œwiadczenia us³ug doradczych w szko-

³ach i placówkach oœwiatowych. Ustawa stanowi, i¿ system oœwiaty zapewnia w szczególnoœci przygotowanie uczniów do wyboru zawodu i kierunku kszta³ce- nia. Tygodniowy obowi¹zkowy wymiar go- dzin dydaktycznych doradców zawodo- wych prowadz¹cych zajêcia zwi¹zane z wyborem kierunku kszta³cenia i zawo-

du w celu wspomagania uczniów w po- dejmowaniu decyzji edukacyjnych i za- wodowych okreœla organ prowadz¹cy szko³ê (jednostka samorz¹du terytorialne- go). Szko³y maj¹ obowi¹zek tworzenia wewn¹trzszkolnych systemów doradztwa zawodowego w gimnazjach, liceach ogól- nokszta³c¹cych, technikach i zasadniczych szko³ach zawodowych. Zadania z zakre- su doradztwa i informacji zawodowej s¹ realizowane z wykorzystaniem aktywnych metod pracy.

Maj¹c na uwadze potrzebê zagwaranto- wania wysokiej jakoœci pracy doradców zawodowych, w rozporz¹dzeniu Ministra Edukacji Narodowej z dnia 12 marca 2009 r. w sprawie szczegó³owych kwalifi- kacji wymaganych od nauczycieli oraz okreœlenia szkó³ i wypadków, w których mo¿na zatrudniæ nauczycieli niemaj¹cych wy¿szego wykszta³cenia lub ukoñczone- go zak³adu kszta³cenia nauczycieli, okre-

œlono kwalifikacje, jakie s¹ wymagane od

nauczyciela-doradcy zawodowego. W za-

le¿noœci od typu szko³y lub placówki wy-

magane jest ukoñczenie studiów I-go stop-

nia (licencjackich) lub II-go stopnia (ma-

gisterskich) w zakresie doradztwa

zawodowego lub ukoñczenie studiów I-go

stopnia (licencjackich) lub II-go stopnia

(magisterskich) na dowolnym kierunku

i studiów podyplomowych w zakresie do-

radztwa zawodowego oraz posiadanie

przygotowania pedagogicznego.

System poradnictwa zawodowego w Polsce |

1 Resort pracy

Ministerstwo Pracy i Polityki Spo³ecznej

Us³ugi w zakresie poradnictwa zawodo- wego s¹ jedn¹ z czterech podstawowych us³ug rynku pracy realizowanych przez publiczne s³u¿by zatrudnienia. Us³ugi ryn- ku pracy s¹ realizowane zgodnie ze stan- dardami us³ug rynku pracy. Do zadañ ministra w³aœciwego do spraw pracy zwi¹- zanych z rozwojem us³ugi poradnictwa zawodowego i informacji zawodowej na- le¿y m.in. tworzenie, rekomendowanie i upowszechnianie narzêdzi, metod i za- sobów informacyjnych na potrzeby po- radnictwa zawodowego. Stworzenie sys- temu licencjonowania kadry doradców za- wodowych zatrudnionych w urzêdach pracy mia³o na celu doskonalenie œwiad- czonych przez nich us³ug w zakresie po- radnictwa zawodowego i informacji zawo- dowej. Resort pracy wspiera istniej¹ce w Polsce instytucje œwiadcz¹ce us³ugi w zakresie poradnictwa zawodowego po- przez udostêpnianie metod, narzêdzi i pu- blikacji w zakresie poradnictwa zawodo- wego oraz stymuluje powstawanie nowych jednostek m.in. poprzez udzielanie gran- tów finansowych. Wyrazem tych dzia³añ w sferze legislacji jest m.in. fakt, ¿e takie instytucje jak Ochotnicze Hufce Pracy, Akademickie Biura Karier oraz niepublicz- ne agencje poradnictwa zawodowego maj¹ swoje umocowanie prawne w usta- wie o promocji zatrudnienia i instytucjach rynku pracy.

Us³uga poradnictwa zawodowego i infor- macji zawodowej w ramach publicznych s³u¿b zatrudnienia realizowana jest w urzê- dach pracy – na poziomie powiatowym w powiatowych urzêdach pracy (341) a na poziomie wojewódzkim w Centrach Informacji i Planowania Kariery Zawodo- wej Wojewódzkich Urzêdów Pracy (51).

Ochotnicze Hufce Pracy to pañstwowa jednostka bud¿etowa, która wykonuje zadania pañstwa na rzecz m³odzie¿y po- wy¿ej 15 roku ¿ycia i bezrobotnych do 25 roku ¿ycia, m.in. w zakresie zatrudnie- nia oraz przeciwdzia³ania marginalizacji i wykluczeniu spo³ecznemu. W strukturze organizacyjnej OHP znajduj¹ siê jednost- ki prowadz¹ce us³ugi w zakresie porad- nictwa zawodowego: Mobilne Centra In- formacji Zawodowej (49), M³odzie¿owe Centra Kariery (99) i Kluby Pracy (106).

Ponadto, w strukturach OHP funkcjonuje Centralny Oœrodek Metodyczny Informa- cji Zawodowej, który prowadzi dzia³alnoœæ o charakterze metodyczno-wdro¿eniowym w zakresie poradnictwa zawodowego i in- formacji zawodowej.

Agencje poradnictwa zawodowego s¹ jed- nostkami, które w ramach dzia³alnoœci gospodarczej prowadz¹ us³ugi poradnic- twa zawodowego.

Akademickie Biura Karier (ok. 200) to jed-

nostki dzia³aj¹ce na rzecz aktywizacji za-

wodowej studentów i absolwentów, pro-

wadzone przez szko³y wy¿sze lub orga-

nizacje studenckie.

Resort obrony narodowej

Ministerstwo Obrony Narodowej

Istot¹ rekonwersji kadr Si³ Zbrojnych RP

jest zespó³ prawnie unormowanych przed-

siêwziêæ podejmowanych wobec ¿o³nie-

rzy zwalnianych i zwolnionych z zawodo-

wej s³u¿by wojskowej, maj¹cy na celu

przygotowanie ich do podjêcia zatrudnie-

nia lub do uruchomienia dzia³alnoœci go-

spodarczej na w³asny rachunek. System

rekonwersji kadr dzia³a w oparciu o wy-

specjalizowane instytucje zwane Oœrod-

kami Aktywizacji Zawodowej, które maj¹

siedziby w oœmiu miastach. W Warsza-

wie prowadzi dzia³alnoœæ Centralny Oœro-

dek Aktywizacji Zawodowej.

System poradnictwa zawodowego w Polsce |

1 Podstawowym aktem prawnym, z które- go wynika koniecznoœæ organizacji i wspie- rania poradnictwa zawodowego przez w³adze publiczne jest Konstytucja Rzecz- pospolitej Polskiej z dnia 2 kwietnia 1997 r.

(Dz. U. z 1997 r. Nr 78, poz. 483).

Poszczególne resorty wydaj¹ akty praw- ne reguluj¹ce us³ugi w zakresie porad- nictwa zawodowego w podleg³ych im in- stytucjach.

Akty prawne reguluj¹ce kwestie porad- nictwa zawodowego w resorcie edukacji:

Ustawa z dnia 7 wrzeœnia 1991 r. o sys- temie oœwiaty (jt. Dz.U. z 2004 r. Nr 256, poz. 2572 z póŸn. zm.),

Ustawa z dnia 26 stycznia 1982 r. Karta Nauczyciela (Dz.U. z 1997 r. Nr 56, poz. 357 z póŸn. zm.),

Rozporz¹dzenie Ministra Edukacji Na- rodowej z dnia 21 maja 2001 r. w spra- wie ramowych statutów publicznego przedszkola oraz publicznych szkó³ (Dz.U. z 2001 r. Nr 61, poz. 624), Rozporz¹dzenie Ministra Edukacji Na- rodowej i Sportu z dnia 7 stycznia 2003 r. w sprawie zasad udzielania i or- ganizacji pomocy psychologiczno-pe- dagogicznej w publicznych przedszko- lach, szko³ach i placówkach (Dz.U.

z 2003 r. Nr 11, poz. 114),

Rozporz¹dzenie Ministra Edukacji Na- rodowej i Sportu z dnia 11 grudnia 2002 r. w sprawie szczegó³owych za- sad dzia³ania publicznych poradni psy- chologiczno-pedagogicznych, w tym publicznych poradni specjalistycznych (Dz.U. z 2003 r. Nr 5, poz. 46), Rozporz¹dzenie Ministra Edukacji Na- rodowej z dnia 12 marca 2009 r.

w sprawie szczegó³owych kwalifikacji wymaganych od nauczycieli oraz okre-

œlenia szkó³ i wypadków, w których mo¿na zatrudniæ nauczycieli niemaj¹- cych wy¿szego wykszta³cenia lub ukoñ- czonego zak³adu kszta³cenia nauczy- cieli (Dz.U. z 2009 r. Nr 50, poz. 400).

Akty prawne reguluj¹ce kwestie porad- nictwa zawodowego w resorcie pracy oraz instytucjach rynku pracy:

Ustawa z dnia 20 kwietnia 2004 r.

o promocji zatrudnienia i instytucjach rynku pracy (jt. Dz.U. z 2008 r. Nr 69, poz. 415 z póŸn. zm.),

Rozporz¹dzenie Ministra Pracy i Poli- tyki Spo³ecznej z dnia 2 marca 2007 r.

w sprawie standardów us³ug rynku pra- cy (Dz.U. z 2007 r. Nr 47, poz. 314), Rozporz¹dzenie Ministra Pracy i Poli- tyki Spo³ecznej z dnia 2 marca 2007 r.

w sprawie szczegó³owych warunków prowadzenia przez publiczne s³u¿by zatrudnienia us³ug rynku pracy (Dz.U.

z 2007 r. Nr 47, poz. 315),

Rozporz¹dzenie Ministra Gospodarki i Pracy z dnia 20 paŸdziernika 2004 r.

w sprawie trybu nadawania licencji za- wodowych poœrednika pracy i doradcy zawodowego (Dz.U. z 2004 r. Nr 238, poz. 2393),

Rozporz¹dzenie Ministra Gospodarki i Pracy z dnia 30 grudnia 2004 r.

w sprawie szczegó³owych zadañ i or- ganizacji Ochotniczych Hufców Pracy (Dz.U. z 2005 r. Nr 6, poz. 41), Rozporz¹dzenie Ministra Pracy i Poli- tyki Spo³ecznej z dnia 14 paŸdzierni- ka 2008 r. w sprawie sta¿u adaptacyj- nego i testu umiejêtnoœci w toku po- stêpowania o uznanie kwalifikacji do

1.2 Akty prawne

reguluj¹ce poradnictwo zawodowe w Polsce

wykonywania zawodu poœrednika pra- cy i doradcy zawodowego (Dz.U.

z 2008 r. Nr 185, poz. 1148).

Akty prawne reguluj¹ce kwestie porad- nictwa zawodowego w resorcie obrony narodowej:

Ustawa z dnia 11 wrzeœnia 2003 r.

o s³u¿bie wojskowej ¿o³nierzy zawo- dowych (Dz.U. z 2003 r. Nr 179, poz.

1750 z póŸn. zm.),

Ustawa z dnia 21 listopada 1967 r.

o powszechnym obowi¹zku obrony Rzeczypospolitej (jt. Dz.U. z 2004 r.

Nr 241, poz. 2416 z póŸn. zm.), Ustawa z dnia 10 czerwca 2010 r.

o zmianie ustawy o œwiadczeniach od- szkodowawczych przys³uguj¹cych w razie wypadków i chorób pozosta- j¹cych w zwi¹zku ze s³u¿b¹ wojskow¹ oraz niektórych innych ustaw (Dz.U.

z 2010 r. Nr 113, poz. 745),

Rozporz¹dzenie Ministra Obrony Na- rodowej z dnia 30 kwietnia 2010 r.

w sprawie pomocy w zakresie doradz- twa zawodowego, przekwalifikowania zawodowego, poœrednictwa pracy i od- bywania praktyk zawodowych (Dz.U.

z 2010 r. Nr 87, poz. 566).

Akty prawne reguluj¹ce kwestie porad- nictwa zawodowego w agencjach porad- nictwa zawodowego:

Ustawa z dnia 20 kwietnia 2004 r.

o promocji zatrudnienia i instytucjach rynku pracy (jt. Dz.U. z 2008 r. Nr 69, poz. 415 z póŸn. zm.),

Rozporz¹dzenie Ministra Pracy i Poli-

tyki Spo³ecznej z dnia 26 stycznia

2009 r. w sprawie agencji zatrudnie-

nia (Dz.U. z 2009 r. Nr 17, poz. 91).

System poradnictwa zawodowego w Polsce |

1 Poradnictwo zawodowe w resorcie edukacji

Poradnie psychologiczno-pedagogicz- ne (560)

Realizowane dzia³ania doradcze Poradnie odpowiedzialne s¹ za udzie- lanie pomocy psychologiczno-pedago- gicznej uczniom, a tak¿e ich rodzicom i nauczycielom, w tym m.in. za œwiad- czenie us³ug z zakresu poradnictwa zawodowego kierowanych do dzieci, m³odzie¿y oraz rodziców. Do najwa¿- niejszych realizowanych przez porad- nie dzia³añ nale¿y:

– gromadzenie i udostêpnianie infor- macji edukacyjnej i zawodowej,

– diagnostyka w zakresie sprawno-

œci intelektualnej, uzdolnieñ, zain- teresowañ i preferencji zawodowych realizowana przy zastosowaniu ró¿- nego rodzaju narzêdzi pomiaru, testów papierowych i przyrz¹do- wych,

– wydawanie opinii do szkó³ ponad- gimnazjalnych dla kandydatów z problemami zdrowotnymi,

– wydawanie orzeczeñ o potrzebie kszta³cenia specjalnego dla uczniów niepe³nosprawnych ubie- gaj¹cych siê o przyjêcie do szkó³ ponadgimnazjalnych: ogólnodo- stêpnych, specjalnych i integracyj- nych,

– dzia³ania adresowane do grup uczniów na ró¿nych poziomach kszta³cenia, w tym prelekcje, zajê- cia warsztatowe, badania ankieto- we nt. wyboru szko³y i zawodu,

– dzia³ania adresowane do rodziców, w tym porady, konsultacje i prelek- cje.

Klienci/grupa docelowa

Dzieci i m³odzie¿ do ukoñczenia edu- kacji szkolnej oraz rodzice i nauczy- ciele.

Kontrola administracyjna/

odpowiedzialnoϾ

Poradnie psychologiczno-pedagogicz- ne s¹ placówkami oœwiatowymi dzia-

³aj¹cymi w ramach systemu oœwiaty.

Prowadzenie i finansowanie ich dzia-

³alnoœci jest obowi¹zkiem jednostek sa- morz¹du terytorialnego szczebla po- wiatowego. Nadzór pedagogiczny nad poradniami psychologiczno-pedago- gicznymi sprawuje Kurator Oœwiaty.

Inne informacje

Korzystanie z us³ug jest dobrowolne i nieodp³atne.

1.3 Krajowy system poradnictwa zawodowego

Doradcy zawodowi oraz nauczyciele planuj¹cy i realizuj¹cy zadania z za- kresu doradztwa edukacyjno-zawodo- wego w szkole lub placówce

Realizowane dzia³ania doradcze W szko³ach i placówkach oœwiatowych mog¹ byæ zatrudnieni doradcy zawo- dowi. Do zadañ doradców zawodo- wych oraz nauczycieli realizuj¹cych ich zadania nale¿y m.in.:

– systematyczne diagnozowanie za- potrzebowania uczniów na informa- cje edukacyjne i zawodowe oraz na pomoc w planowaniu kszta³ce- nia i kariery zawodowej,

– gromadzenie, aktualizacja i udo- stêpnianie informacji edukacyjnych i zawodowych w³aœciwych dla da- nego poziomu kszta³cenia,

– udzielanie indywidualnych konsul- tacji uczniom i rodzicom,

– prowadzenie zajêæ przygotowuj¹- cych uczniów do œwiadomego pla- nowania kariery i podjêcia roli za- wodowej,

– koordynowanie dzia³alnoœci informa- cyjno-doradczej prowadzonej przez szko³ê i placówkê,

– wspó³praca z innymi nauczyciela- mi w tworzeniu i zapewnianiu ci¹- g³oœci dzia³añ w zakresie doradz- twa zawodowego.

Klienci/grupa docelowa

Dzieci i m³odzie¿ do ukoñczenia edu- kacji szkolnej oraz rodzice i nauczy- ciele.

Kontrola administracyjna/

odpowiedzialnoϾ

Praca doradców zawodowych w szko-

³ach kontrolowana jest przez dyrekto-

ra placówki. Stan realizacji wewn¹trz-

szkolnego systemu poradnictwa zawo-

dowego podlega kontroli Kuratora

Oœwiaty.

System poradnictwa zawodowego w Polsce |

1 Poradnictwo w szko³ach gimnazjalnych i ponadgimnazjalnych

Realizowane dzia³ania doradcze

– Systematyczne diagnozowanie za- potrzebowania uczniów na informa- cje edukacyjne i zawodowe oraz na pomoc w planowaniu kszta³ce- nia i kariery zawodowej.

– Gromadzenie, aktualizacja i udo- stêpnianie informacji edukacyjnych i zawodowych w³aœciwych dla da- nego poziomu kszta³cenia.

– Wskazywanie osobom zainteresowa- nym (uczniom, rodzicom, nauczycie- lom) dodatkowych Ÿróde³ informacji na poziomie regionalnym, ogólnokra- jowym, europejskim i œwiatowym do- tycz¹cych: rynku pracy, trendów roz- wojowych w œwiecie zawodów i za- trudnienia, wykorzystania posiadanych uzdolnieñ przy wykonywaniu przy- sz³ych zadañ zawodowych, instytucji i organizacji wspieraj¹cych funkcjo- nowanie osób niepe³nosprawnych w ¿yciu codziennym i zawodowym, alternatywnych mo¿liwoœci kszta³ce- nia dla uczniów z problemami emo- cjonalnymi i uczniów niedostosowa- nych spo³ecznie oraz programów edu- kacyjnych Unii Europejskiej.

– Udzielanie porad indywidualnych uczniom i rodzicom.

– Prowadzenie grupowych zajêæ akty- wizuj¹cych, przygotowuj¹cych uczniów do œwiadomego planowania kariery i podjêcia roli zawodowej.

– Koordynowanie dzia³alnoœci infor- macyjno-doradczej prowadzonej przez szko³ê.

– Kierowanie do specjalistów: dorad- ców zawodowych w poradniach psychologiczno-pedagogicznych i urzêdach pracy, lekarzy, itp.

– Wspieranie rodziców i nauczycieli w dzia³aniach doradczych poprzez organizowanie spotkañ szkolenio- wo-informacyjnych, udostêpnianie informacji i materia³ów do pracy z uczniami, itp.

– Wspó³praca z Rad¹ Pedagogiczn¹ w zakresie tworzenia i zapewnienia ci¹g³oœci dzia³añ wewn¹trzszkolne- go systemu doradztwa zawodowe- go oraz realizacji dzia³añ z zakresu przygotowania uczniów do wyboru drogi zawodowej, zawartych w pro- gramie wychowawczym szko³y.

– Wspó³praca z instytucjami wspiera- j¹cymi wewn¹trzszkolny system do- radztwa: kuratoriami oœwiaty, Centra- mi Informacji i Planowania Kariery Za- wodowej Wojewódzkich Urzêdów Pracy, poradniami psychologiczno-pe- dagogicznymi, powiatowymi urzêda- mi pracy, przedstawicielami organi- zacji zrzeszaj¹cych pracodawców, itp.

Klienci/grupa docelowa

Dzieci i m³odzie¿ do ukoñczenia eduka- cji szkolnej oraz rodzice i nauczyciele.

Kontrola administracyjna/

odpowiedzialnoϾ

Praca doradców zawodowych w szko-

³ach kontrolowana jest przez dyrektora

placówki. Stan realizacji wewn¹trzszkol-

nego systemu poradnictwa zawodowe-

go podlega kontroli Kuratora Oœwiaty.

Szkolne Oœrodki Kariery

Realizowane dzia³ania doradcze W niektórych szko³ach dzia³aj¹ tzw.

Szkolne Oœrodki Kariery (SzOK).

Podejmowane s¹ w nich nastêpuj¹ce dzia³ania:

– Prowadzenie zajêæ zawodoznaw- czych.

– Informowanie o wymaganiach zdro- wotnych i przeciwwskazaniach zdrowotnych w konkretnych bran-

¿ach i na stanowiskach pracy.

– Grupowe diagnozowanie w³aœciwo-

œci wa¿nych w funkcjonowaniu za- wodowym.

– Informowanie o lokalnym i regional- nym rynku pracy.

– Udzielanie pomocy w przygotowa- niu dokumentów aplikacyjnych.

– Pogadanki i warsztaty z zakresu umiejêtnoœci interpersonalnych.

– Informowanie o uznawalnoœci wy- kszta³cenia w kraju i za granic¹.

Klienci/grupa docelowa

Dzieci i m³odzie¿ do ukoñczenia edu- kacji szkolnej oraz rodzice i nauczy- ciele.

Kontrola administracyjna/

odpowiedzialnoϾ

Praca doradców zawodowych w szko-

³ach kontrolowana jest przez dyrekto- ra placówki.

Inne informacje

Szkolne Oœrodki Kariery powstawa³y

g³ównie w latach 2003-2005 w ramach

grantów udzielanych przez Minister-

stwo Pracy i Polityki Spo³ecznej.

System poradnictwa zawodowego w Polsce |

1 Poradnictwo zawodowe w szko³ach wy-

¿szych – Akademickie Biura Karier (ok. 200)

Realizowane dzia³ania doradcze Do g³ównych zadañ akademickich biur karier nale¿y:

– prowadzenie doradztwa zawodowe- go (indywidualnego i grupowego),

– dostarczanie studentom i absolwen- tom informacji o rynku pracy i mo¿- liwoœciach podnoszenia kwalifika- cji zawodowych,

– zbieranie, klasyfikowanie i udostêp- nianie ofert pracy, sta¿y i praktyk zawodowych,

– prowadzenie baz danych studen- tów i absolwentów zainteresowa- nych znalezieniem pracy,

– pomoc pracodawcom w pozyski- waniu odpowiednich kandydatów na wolne miejsca pracy oraz sta¿e zawodowe,

– pomoc w aktywnym poszukiwaniu pracy.

Pomoc udzielana studentom i absol- wentom w aktywnym wejœciu na rynek pracy polega na:

– prowadzeniu rozmów doradczych,

– przygotowaniu do pisania CV i li- stu motywacyjnego oraz do rozmów kwalifikacyjnych,

– powiadamianiu o mo¿liwoœciach podnoszenia lub poszerzania kwa- lifikacji zawodowych,

– przedstawianiu perspektyw rozwo- ju zawodowego,

– informowaniu o dynamice zmian na lokalnym rynku pracy,

– zapoznawaniu z europejskimi stan- dardami rekrutacji.

Nawi¹zywanie i utrzymywanie kontak- tów z pracodawcami realizowane jest poprzez:

– gromadzenie informacji o firmach i przedsiêbiorstwach dzia³aj¹cych na terenie kraju,

– pozyskiwanie atrakcyjnych ofert pracy,

– przeprowadzanie naboru i prese- lekcji na zlecenie pracodawcy,

– aran¿owanie prezentacji firm w szko³ach wy¿szych,

– organizowanie targów pracy.

Klienci/grupa docelowa

Studenci i absolwenci szkó³ wy¿szych oraz pracodawcy poszukuj¹cy kandy- datów do pracy i na praktyki.

Kontrola administracyjna/

odpowiedzialnoϾ

Wiêkszoœæ Biur dzia³a jako autonomicz- ne jednostki szkó³ wy¿szych, powo³y- wane decyzj¹ Senatu uczelni i podle- g³e jej w³adzom.

Inne informacje

Biura nie s¹ instytucjami komercyjny-

mi, Ÿród³em ich finansowania s¹ g³ów-

nie fundusze uczelni.

Krajowy Oœrodek Wspierania Eduka- cji Zawodowej i Ustawicznej

Realizowane dzia³ania doradcze Problematyk¹ poradnictwa zajmuje siê Wydzia³ Poradnictwa Zawodowego, który realizuje w tym zakresie nastê- puj¹ce zadania:

– przygotowanie kadry dla rozwoju poradnictwa zawodowego w sys- temie edukacji,

– promowanie i wdra¿anie koncepcji szkolnego doradcy zawodowego,

– przygotowanie programów kszta³- cenia i dokszta³cania szkolnego do- radcy zawodowego,

– opracowanie i upowszechnianie materia³ów metodycznych dla do- radców zawodowych.

Klienci/grupa docelowa

Doradcy zawodowi w sektorze edu- kacji.

Kontrola administracyjna/

odpowiedzialnoϾ

Placówka podleg³a Ministerstwu Edu- kacji Narodowej.

Inne informacje

www.koweziu.edu.pl

System poradnictwa zawodowego w Polsce |

1 Poradnictwo zawodowe w resorcie pracy

Powiatowe Urzêdy Pracy (PUP) (341)

Realizowane dzia³ania doradcze Us³ugi poradnictwa zawodowego i in- formacji zawodowej realizowane przez Powiatowe Urzêdy Pracy to:

– udzielanie informacji o zawodach, rynku pracy oraz mo¿liwoœciach szkolenia i kszta³cenia,

– udzielanie porad z wykorzystaniem standaryzowanych metod u³atwia- j¹cych wybór zawodu, zmianê kwa- lifikacji, podjêcie lub zmianê zatrud- nienia, w tym badanie zaintereso- wañ i uzdolnieñ zawodowych,

– kierowanie na specjalistyczne ba- dania psychologiczne i lekarskie umo¿liwiaj¹ce wydawanie opinii o przydatnoœci zawodowej do pra- cy i zawodu lub kierunku szkole- nia,

– inicjowanie, organizowanie i prowa- dzenie grupowych porad zawodo- wych,

– pomoc pracodawcom w doborze kandydatów do pracy spoœród bez- robotnych i poszukuj¹cych pracy,

– pomoc pracodawcom we wspiera- niu ich rozwoju zawodowego oraz rozwoju zawodowego pracowników przez udzielanie porad zawodo- wych,

– udzielanie pomocy osobom zwal- nianym w ramach zwolnieñ moni- torowanych.

Klienci/grupa docelowa

– Osoby niezarejestrowane w powia- towym urzêdzie pracy.

– Osoby bezrobotne i poszukuj¹ce pracy.

– Pracodawcy i pracownicy.

Kontrola administracyjna/

odpowiedzialnoϾ

Wojewoda/Samorz¹d Powiatowy/Staro- sta Powiatu.

Inne informacje

www.psz.praca.gov.pl

Wojewódzkie Urzêdy Pracy (WUP) (16)

– w ramach Wojewódzkich Urzêdów Pracy dzia³aj¹ Centra Informacji i Pla- nowania Kariery Zawodowej (51)

Realizowane dzia³ania doradcze Centra Informacji i Planowania Karie- ry Zawodowej Wojewódzkich Urzêdów Pracy œwiadcz¹ nastêpuj¹ce us³ugi w zakresie poradnictwa zawodowego i informacji zawodowej:

– wspomagaj¹ powiatowe urzêdy pra- cy w prowadzeniu poradnictwa za- wodowego i informacji zawodowej poprzez œwiadczenie wyspecjalizo- wanych us³ug w zakresie planowa- nia kariery zawodowej, w tym z wy- korzystaniem systemów teleinforma- tycznych,

– prowadz¹ zajêcia aktywizacyjne,

– wspó³dzia³aj¹ z powiatowymi urzê- dami pracy w opracowywaniu i re- alizowaniu Indywidualnych Planów Dzia³ania,

– we wspó³pracy z powiatowymi urzê- dami pracy opracowuj¹ i aktuali- zuj¹ informacje zawodowe oraz inne zasoby informacji pomocne w ak- tywnym poszukiwaniu pracy i upo- wszechniaj¹ je na terenie woje- wództwa,

– udzielaj¹ informacji o us³ugach i za- kresie pomocy œwiadczonej przez urzêdy pracy w ramach poradnic- twa zawodowego i informacji za- wodowej oraz pomocy w aktywnym poszukiwaniu pracy,

– œwiadcz¹ poradnictwo zawodowe i informacjê zawodow¹ na rzecz pracodawców oraz wspomagaj¹

powiatowe urzêdy pracy w tym zakresie,

– w porozumieniu z ministrem w³a-

œciwym do spraw pracy opracowuj¹ i aktualizuj¹ informacje zawodowe oraz inne zasoby informacji o cha- rakterze ogólnokrajowym pomocne w aktywnym poszukiwaniu pracy.

Klienci/grupa docelowa

– Osoby bezrobotne i poszukuj¹ce pracy oraz osoby powy¿ej 18 roku

¿ycia niezarejestrowane w powia- towym urzêdzie pracy.

– Pracodawcy.

Kontrola administracyjna/

odpowiedzialnoϾ

Samorz¹d Wojewódzki/Marsza³ek Wo- jewództwa.

Inne informacje

www.psz.praca.gov.pl

System poradnictwa zawodowego w Polsce |

1 Ochotnicze Hufce Pracy (OHP) Jednostki zajmuj¹ce siê poradnictwem zawodowym to:

– Mobilne Centra Informacji Zawodo- wej (49),

– M³odzie¿owe Centra Kariery (99),

– Kluby pracy (106),

– Centralny Oœrodek Metodyczny In- formacji Zawodowej OHP.

Realizowane dzia³ania doradcze Us³ugi œwiadczone w jednostkach OHP to:

– udzielanie porad indywidualnych i grupowych,

– udzielanie informacji zawodowych,

– przygotowanie do wejœcia na rynek pracy oraz przygotowanie do sa- mozatrudnienia,

– organizowanie warsztatów nt. spo- sobów poszukiwania pracy,

– udzielanie porad indywidualnych,

– koordynacja i prowadzenie dzia³al- noœci o charakterze metodyczno- wdro¿eniowym w zakresie porad- nictwa zawodowego i informacji zawodowej.

Klienci/grupa docelowa

– M³odzie¿ w wieku 15-25 lat, absol- wenci szkó³ ponadgimnazjalych i wy¿szych uczelni, w szczególno-

œci m³odzie¿ zagro¿ona wyklucze- niem spo³ecznym.

– Doradcy zawodowi zatrudnieni w jednostkach OHP.

Kontrola administracyjna/

odpowiedzialnoϾ

Strukturami OHP kieruje Komendant G³ówny.

Nadzór nad OHP sprawuje Minister Pracy i Polityki Spo³ecznej.

Inne informacje

www.ohp.pl

Poradnictwo zawodowe w resorcie obrony narodowej

Centralny Oœrodek Aktywizacji Zawo- dowej oraz Oœrodki Aktywizacji Zawo- dowej (7): Bydgoszcz, Gdynia, Kraków, Lublin, Olsztyn, Szczecin i Wroc³aw

Realizowane dzia³ania doradcze W Oœrodkach Aktywizacji Zawodowej

œwiadczone s¹ nastêpuj¹ce us³ugi:

– udzielanie porad indywidualnych i grupowych,

– udzielanie informacji zawodowych,

– przekwalifikowanie,

– przygotowanie do wejœcia na cy- wilny rynek pracy,

– pomoc w znalezieniu zatrudnienia na cywilnym rynku pracy,

– prowadzenie zajêæ aktywizacyjnych,

– wspó³praca z instytucjami rynku pracy,

– wspó³praca z pracodawcami.

Klienci/grupa docelowa

– ¯o³nierze zawodowi przed zwolnie- niem z zawodowej s³u¿by wojsko- wej.

– Byli ¿o³nierze zawodowi.

– Ma³¿onek oraz dzieci pozostaj¹ce na utrzymaniu ¿o³nierza, który za- gin¹³ lub poniós³ œmieræ w zwi¹zku z wykonywaniem zadañ s³u¿bo- wych.

Kontrola administracyjna/

odpowiedzialnoϾ

Ministerstwo Obrony Narodowej.

Inne informacje

www.mon.gov.pl

System poradnictwa zawodowego w Polsce |

1 Sektor niepubliczny

Agencje poradnictwa zawodowego

Realizowane dzia³ania doradcze Do zadañ agencji w zakresie porad- nictwa zawodowego nale¿y:

– udzielanie pomocy w wyborze od- powiedniego zawodu i miejsca za- trudnienia,

– udzielanie informacji niezbêdnych do podejmowania decyzji zawodo- wych,

– organizowanie i prowadzenie gru- powych porad zawodowych oraz zajêæ aktywizuj¹cych w zakresie po- mocy w aktywnym poszukiwaniu pracy,

– udzielanie pracodawcom pomocy w doborze kandydatów do pracy, w szczególnoœci udzielanie infor- macji i doradztwo w tym zakresie.

Klienci/grupa docelowa Wszyscy zainteresowani.

Kontrola administracyjna/

odpowiedzialnoϾ

Pañstwowa Inspekcja Pracy – kontro- la kompleksowa, Marsza³ek wojewódz- twa – kontrola warunków prowadzenia dzia³alnoœci.

Inne informacje

Marsza³kowie województw prowadz¹

rejestry agencji poradnictwa zawodo-

wego.

Na potrzeby resortu edukacji:

Aby zostaæ szkolnym doradc¹ zawo- dowym wymagane jest ukoñczenie stu- diów magisterskich albo studiów wy-

¿szych zawodowych (licencjat) lub po- dyplomowych w zakresie doradztwa zawodowego oraz posiadanie przygo- towania pedagogicznego (rozporz¹- dzenie Ministra Edukacji Narodowej i Sportu z dnia 7 wrzeœnia 2004 r.

w sprawie standardów kszta³cenia nauczycieli oraz rozporz¹dzenie Mini- stra Edukacji Narodowej i Sportu z dnia 10 wrzeœnia 2002 r. w sprawie szcze- gó³owych kwalifikacji wymaganych od nauczycieli oraz okreœlenia szkó³ i wy- padków, w których mo¿na zatrudniæ nauczycieli niemaj¹cych wy¿szego wy- kszta³cenia lub ukoñczonego zak³adu kszta³cenia nauczycieli).

Na potrzeby resortu pracy:

W resorcie pracy funkcjonuje system licencjonowania doradców zawodo- wych. Szczegó³owe informacje zawarte s¹ w rozporz¹dzeniu Ministra Gospo- darki i Pracy z dnia 20 paŸdziernika 2004 r. w sprawie trybu nadawania li- cencji zawodowych poœrednika pracy i doradcy zawodowego (Dz.U. z 2004 r.

Nr 238, poz. 2393). Doradcy zawodo- wi w resorcie pracy posiadaj¹ wy¿sze wykszta³cenie.

Szko³y wy¿sze prowadz¹ce kierunek, na którym kszta³ceni s¹ przyszli do- radcy zawodowi, to zazwyczaj uczel- nie o ró¿nych profilach, ale programy kszta³cenia doradców najczêœciej re- alizowane s¹ na kierunkach pedago- gicznych lub psychologicznych. Istniej¹ nastêpuj¹ce formy kszta³cenia dorad- ców zawodowych na poziomie akade- mickim:

1.4 Kszta³cenie doradców zawodowych

System poradnictwa zawodowego w Polsce |

1 3-letnie licencjackie studia pedagogiczne (dzienne, zaoczne)

3-letnie licencjackie studia pedagogicz- ne (dzienne, zaoczne) w ramach specjal- noœci na studiach pedagogicznych licen- cjackich z mo¿liwoœci¹ kontynuacji nauki na uzupe³niaj¹cych studiach magisterskich w zakresie doradztwa zawodowego.

Wymagania wstêpne

Dla osób z now¹ matur¹ – konkurs

œwiadectw, pod uwagê brana jest licz- ba punktów uzyskanych podczas eg- zaminu maturalnego.

Dla osób ze star¹ matur¹ – egzamin wstêpny, którego warunki ustala uczel- nia.

G³ówne treœci

Studenci pedagogiki w ramach specjalno-

œci doradztwo zawodowe s¹ przygotowy- wani do pe³nienia funkcji doradcy zawodo- wego, do pomagania wszystkim grupom wiekowym lub zawodowym w podjêciu trafnej decyzji dotycz¹cej wyboru zawo- du oraz w osi¹gniêciu jak najlepszego po- ziomu dostosowania zawodowego. Absol- went posiada m.in. umiejêtnoœæ pos³ugi- wania siê warsztatem diagnostycznym i kierowania do specjalistycznych oœrod- ków szkoleniowych. Rozleg³a wiedza zdo- byta w ramach tej specjalnoœci pozwala na podjêcie zatrudnienia w poradniach psychologiczno-pedagogicznych, oœrod- kach pomocy spo³ecznej, firmach doradz- twa personalnego, a tak¿e szko³ach.

Okres trwania

3 lata.

Instytucje oferuj¹ce ten typ kszta³cenia wraz z danymi kontaktowymi

Akademia Pedagogiki Specjalnej im. M. Grzegorzewskiej

(specjalizacja w ramach studiów na kierunku pedagogika)

www.aps.edu.pl/index.php?md= 335#1 Akademia im. J. D³ugosza

w Czêstochowie

(specjalizacja w ramach studiów na kierunku pedagogika) www.wp.ajd.czest.pl Akademia Bydgoska im. Kazimierza Wielkiego w Bydgoszczy

(Wydzia³ Pedagogiki i Psychologii, specjalizacja w ramach studiów na kierunku pedagogika) www.ukw.edu.pl

Gdañska Wy¿sza Szko³a Humanistyczna

(Wydzia³ Pedagogiki) www.gwsh.gda.pl

Dolnoœl¹ska Szko³a Wy¿sza Edukacji TWP

we Wroc³awiu

www.ikunise.dsw.edu.pl

Wy¿sza Szko³a Nauk Spo³ecznych w Lublinie

(specjalizacja w ramach studiów na kierunku pedagogika) www.wsns.lublin.pl

Uniwersytet im. A. Mickiewicza w Poznaniu

(Wydzia³ Studiów Edukacyjnych) www.amu.edu.pl/index.php?linkid

=3521

System poradnictwa zawodowego w Polsce |

1 2-letnie magisterskie uzupe³niaj¹ce studia pedagogiczne

(dzienne, zaoczne)

Wymagania wstêpne

Warunek konieczny to posiadanie ty- tu³u licencjata; dodatkowo mo¿e zo- staæ przeprowadzony egzamin wstêp- ny, którego warunki ustala uczelnia.

Okres trwania 2 lata.

Instytucje oferuj¹ce ten typ kszta³cenia wraz z danymi kontaktowymi

Akademia Pedagogiki Specjalnej im. M. Grzegorzewskiej

(specjalizacja w ramach studiów na kierunku pedagogika)

www.aps.edu.pl/index.php?md= 335#1 Akademia im. J. D³ugosza

w Czêstochowie

(specjalizacja w ramach studiów na kierunku pedagogika) www.wp.ajd.czest.pl Akademia Bydgoska im. Kazimierza Wielkiego w Bydgoszczy

(Wydzia³ Pedagogiki i Psychologii, specjalizacja w ramach studiów na kierunku pedagogika) www.ukw.edu.pl

Uniwersytet im. A. Mickiewicza w Poznaniu

(Wydzia³ Studiów Edukacyjnych)

www.amu.edu.pl/index.php?linkid=3521

Magisterskie jednolite studia psychologiczne, specjalnoϾ:

psychologia doradztwa zawodowego

(dzienne, wieczorowe)

Wymagania wstêpne

Dla osób z now¹ matur¹ – konkurs

œwiadectw, pod uwagê brana jest licz- ba punktów uzyskanych podczas eg- zaminu maturalnego.

Dla osób ze star¹ matur¹ – egzamin wstêpny, którego warunki ustala uczel- nia.

G³ówne treœci

Plan studiów obejmuje dziesiêæ semestrów jednolitych studiów magisterskich. Mini- malna liczba punktów potrzebna do zali- czenia studiów wynosi 300 punktów ECTS.

Okres trwania 5 lat.

Instytucje oferuj¹ce ten typ kszta³cenia wraz z danymi kontaktowymi

Uniwersytet £ódzki

(specjalizacja w ramach studiów

na kierunku psychologia)

www.psych.uni.lodz.pl

System poradnictwa zawodowego w Polsce |

1 Studia podyplomowe z zakresu doradztwa zawodowego dla osób z wykszta³ceniem wy¿szym nie psychologicznym

Wymagania wstêpne

Posiadanie dyplomu ukoñczenia stu- diów wy¿szych.

G³ówne treœci

Studia trwaj¹ trzy semestry. G³ówne przed- mioty realizowane w toku studiów to:

Psychologia pracy Analiza rynku pracy

Rynek pracy w Unii Europejskiej Podstawy prawa pracy

Orientacja i poradnictwo zawodowe w urzêdach pracy

Orientacja i poradnictwo zawodowe w systemie oœwiaty

Socjologiczne aspekty poradnictwa zawodowego

Metody i formy walki z bezrobociem Poradnictwo zawodowe dla osób nie- pe³nosprawnych

Ewaluacja pracy doradcy zawodowe- go

Diagnoza psychologiczna w poradnic- twie zawodowym

Etyczne aspekty poradnictwa zawodo- wego

Poradnictwo zawodowe w Unii Euro- pejskiej

Komunikacja interpersonalna w porad- nictwie zawodowym

Przygotowanie do rekrutacji i selekcji pracowników

Informatyczna baza danych doradcy zawodowego

Seminarium dyplomowe

Okres trwania 1,5 roku.

Instytucje oferuj¹ce ten typ kszta³cenia wraz z danymi kontaktowymi

Uniwersytet Warszawski (Wydzia³ Psychologii;

Doradztwo i Planowanie Karier Osób Niepe³nosprawnych) www.podyplomowe.psychologia.pl Wy¿sza Szko³a Nauk Spo³ecznych w Lublinie

www.wsns.lublin.pl Szko³a G³ówna Handlowa w Warszawie

(Katedra Rozwoju Kapita³u Ludzkiego) www.sgh.com.pl

Akademia Pedagogiczna im. Komisji Edukacji Narodowej w Krakowie

(Wydzia³ Pedagogiczny:

Katedra Historii Oœwiaty i Wychowania) www.ap.krakow.pl

Uniwersytet £ódzki

(Wydzia³ Nauk o Wychowaniu) www.psych.uni.lodz.pl

Akademia im. J. D³ugosza w Czêstochowie

www.wp.ajd.czest.pl

Dolnoœl¹ska Szko³a Wy¿sza Edukacji TWP we Wroc³awiu www.ikunise.dsw.edu.pl Wy¿sza Szko³a Pedagogiczna TWP w Warszawie

(Wydzia³ Zamiejscowy w Lublinie) www.wsptwp.eu

Spo³eczna Wy¿sza Szko³a

Przedsiêbiorczoœci i Zarz¹dzania SOP w £odzi

www.rekrutacja.swspiz.pl

Wy¿sza Szko³a Humanistyczna w Lesznie www.wsh-leszno.pl

Wy¿sza Szko³a Humanistyczno- -Ekonomiczna w £odzi

www.ckp.wshe.lodz.pl/index. php?dz=3 Pañstwowa Wy¿sza Szko³a

Wschodnioeuropejska w Przemyœlu www.pwsw.pl

Wy¿sza Szko³a Administracji w Bielsku-Bia³ej

www.wsa.bielsko.pl

Wy¿sza Szko³a Humanistyczno- -Ekonomiczna

we W³oc³awku

www.wshe.pl/nauka/studia-podyplomowe Szko³a Wy¿sza im. Paw³a W³odkowica w P³ocku

www.wlodkowic.pl

Wy¿sza Szko³a Zarz¹dzania Personelem w Warszawie

www.wszp.edu.pl

Uniwersytet im. A. Mickiewicza w Poznaniu

(Instytut Psychologii, Wydzia³ Nauk Spo³ecznych)

www.amu.edu.pl/index.php?linkid=1144 Uniwersytet im. A. Mickiewicza w Poznaniu

(Wydzia³ Studiów Edukacyjnych) www.wse.amu.edu.pl

Wy¿sza Szko³a Nauk Humanistycznych i Dziennikarstwa w Poznaniu

www.wsnhid.pl/content/view/479/369 Politechnika Œl¹ska w Gliwicach (Katedra Stosowanych Nauk Spo³ecznych,

Wydzia³ Organizacji i Zarz¹dzania) www.roz2.polsl.pl

Œl¹ska Wy¿sza Szko³a Zarz¹dzania im. gen. Jerzego Ziêtka

w Katowicach

www.swsz.katowice.pl Uniwersytet Ekonomiczny w Krakowie

www.nowa.uek.krakow.pl/pl/uczelnia/

uniwersytet.html

Krakowska Szko³a Biznesu

www.spiz.ae.krakow.pl/index.php?a

=pages&id=27

Górnoœl¹ska Wy¿sza Szko³a Handlowa im. Wojciecha Korfantego

(Wydzia³ Zarz¹dzania)

www.gwsh.pl/studia_podyplomowe.

php?id=1

System poradnictwa zawodowego w Polsce |

1 Wy¿sza Szko³a Biznesu w Gorzowie Wlkp.

www.wsb.gorzow.pl Politechnika Poznañska

(Wydzia³ Informatyki i Zarz¹dzania) www.put.poznan.pl

Politechnika Krakowska im. Tadeusza Koœciuszki

(Centrum Pedagogiki i Psychologii) www.cpip.pk.edu.pl

Uniwersytet Warmiñsko-Mazurski w Olsztynie

(Wydzia³ Nauk Spo³ecznych i Sztuki) www.uwm.edu.pl

Wy¿sza Szko³a Mened¿erska w Warszawie

www.kaweczynska.pl Uniwersytet Zielonogórski (Wydzia³ Mechaniczny) www.wm.uz.zgora.pl

Gdañska Wy¿sza Szko³a Humanistyczna (Wydzia³ Pedagogiki)

www.gwsh.gda.pl

Wy¿sza Szko³a Administracji Publicznej w Bia³ymstoku www.wsap.edu.pl

Wy¿sza Szko³a

Humanistyczno-Ekonomiczna w £odzi

Centrum Kszta³cenia Podyplomowego www.ckp.wshe.lodz.pl

Wy¿sza Szko³a Zarz¹dzania „Edukacja”

we Wroc³awiu

www.edukacja.wroc.pl Uniwersytet Opolski www.sdz2.uni.opole.pl Uniwersytet Wroc³awski

Centrum Edukacji Nauczycielskiej www.cen.uni.wroc.pl

Wy¿sza Szko³a Spo³eczno-Ekonomiczna w Gdañsku

Centrum Kszta³cenia Zawodowego i Podyplomowego

www.wsse.edu.pl Elbl¹ska Uczelnia

Humanistyczno-Ekonomiczna www.euh-e.edu.pl

Wy¿sza Szko³a Biznesu w D¹browie Górniczej www.wsb.edu.pl Szko³a Zarz¹dzania Uniwersytetu Œl¹skiego w Chorzowie

www.sz.us.edu.pl

Olsztyñska Wy¿sza Szko³a www.owsiiz.edu.pl

Wy¿sza Szko³a

Ekonomiczno-Humanistyczna www.wsehsk.home.pl

Pañstwowa Wy¿sza Szko³a Zawodowa

www.pwsz.bialapodlaska.pl

W Polsce nie obowi¹zuje jeden kanon norm etycznych uregulowany aktem praw- nym. Zarz¹d G³ówny Stowarzyszenia Do- radców Szkolnych i Zawodowych RP w dniu 10 czerwca 2005 r. przyj¹³ normy etyczne zatwierdzone przez Zgromadze- nie Generalne IAEVG. Zagadnienia etyki w dzia³aniach doradcy zawodowego s¹ szeroko dyskutowane zarówno przez prak- tyków, jak i teoretyków; jednak nie zosta³ jeszcze opracowany kodeks postêpowa- nia etycznego doradcy zawodowego.

1.5 Normy etyczne

w pracy doradców zawodowych

System poradnictwa zawodowego w Polsce |

1 Stowarzyszenie Doradców Szkolnych i Zawodowych RP

Opis

Stowarzyszenie Doradców Szkolnych i Za- wodowych RP jest organizacj¹ spo³ecz- n¹ o charakterze pozarz¹dowym. Swoj¹ dzia³alnoœæ merytoryczn¹ rozpoczê³o w 1991 r. Za³o¿ycielami Stowarzyszenia byli psycholodzy i pedagodzy zatrudnie- ni w poradniach psychologiczno-pedago- gicznych oraz w urzêdach pracy.

Stowarzyszenie jako organizacja non-profit zajmuj¹ca siê problematyk¹ orientacji i po- radnictwa zawodowego pragnie aktywnie uczestniczyæ w nurcie przemian, kszta³- tuj¹c i oddzia³ywuj¹c na rozwój zasobów ludzkich.

Cz³onkami Stowarzyszenia s¹ specjaliœci zajmuj¹cy siê tematyk¹ poradnictwa za- wodowego z ró¿nych instytucji i resortów (doradcy zawodowi, doradcy szkolni, do- radcy pracy, psycholodzy, pedagodzy, socjolodzy oraz nauczyciele akademiccy).

Krótki opis dzia³alnoœci

Integracja osób zajmuj¹cych siê po- radnictwem zawodowym i edukacyjnym realizowanym w ró¿nych resortach.

Podejmowanie dzia³añ na rzecz pro- pagagowania i doskonalenia systemu orientacji i poradnictwa zawodowego oraz skutecznej polityki zatrudnienia.

1.6 Krajowe organizacje doradcze, stowarzyszenia i centra informacji

Wymiana doœwiadczeñ pomiêdzy spe- cjalistami zajmuj¹cymi siê problema- tyk¹ poradnictwa zawodowego w Pol- sce i w innych krajach.

Inicjowanie i podejmowanie dzia³alno-

œci na rzecz osób niepe³nosprawnych oraz nale¿¹cych do grup dyskrymino- wanych i wykluczonych spo³ecznie.

Dzia³ania na rzecz promocji zatrudnie- nia, aktywizacji i mobilnoœci zawodo- wej oraz dzia³alnoœci wspomagaj¹cej rozwój gospodarczy, w tym rozwój przedsiêbiorczoœci.

Dzia³ania na rzecz wykorzystania no- woczesnych technologii teleinforma- tycznych w aktywizacji zawodowej i spo³ecznej, w obszarze edukacji i za- trudnienia.

Dzia³ania na rzecz integracji doradców z pañstw europejskich oraz rozwijanie kontaktów i wspó³pracy miêdzynaro- dowej.

Dane kontaktowe Pl. Dworcowy 3a lok. X 82-300 Elbl¹g

tel. (48 55) 233 77 88

fax (48 55) 233 77 88

www.sdsiz.pl

Narodowe Forum Doradztwa Kariery

Opis

Narodowe Forum Doradztwa Kariery jest stowarzyszeniem zrzeszaj¹cym doradców zawodowych, osoby zwi¹zane z porad- nictwem oraz instytucje rynku pracy i inne organizacje, zajmuj¹ce siê doradztwem kariery w Polsce.

Krótki opis dzia³alnoœci

Inspirowanie rozwoju poradnictwa za- wodowego na przestrzeni ¿ycia.

Wspieranie dzia³añ s³u¿¹cych integracji poradnictwa zawodowego oraz tworze- nie klimatu dla rozwoju niepubliczne- go i transnacjonalnego poradnictwa za- wodowego.

Identyfikacja potrzeb i narodowych priorytetów w zakresie poradnictwa za- wodowego.

Prezentowanie stanowisk doradców zawodowych dotycz¹cych istotnych kwestii poradnictwa zawodowego.

Promowanie wysokiej jakoœci us³ug poradnictwa zawodowego.

Wymiana doœwiadczeñ i integracja kadry zajmuj¹cej siê problematyk¹ po- radnictwa zawodowego.

Rozszerzanie wspó³pracy polskich doradców zawodowych z doradcami zawodowymi z innych krajów Unii Eu- ropejskiej.

Dane kontaktowe

ul. Karmelicka 32

31-128 Kraków

tel. (48 12) 633 08 53

fax (48 12) 633 09 21

www.doradztwokariery.pl

2

Description of guidance system in Poland

2

Description of guidance system in Poland |

2 Vocational guidance in Poland is carried out within institutions of three ministries as well as in the non-public sector.

The following ministries are responsible for vocational guidance:

domain of education – Ministry of Na- tional Education – vocational guidance for children and studying youth.

domain of labour – Ministry of Labour and Social Policy – vocational guid- ance for adults and for youth, in par- ticular for youth at risk of social exclu- sion. Department of Labour Market is responsible for all matters related to vocational guidance and information.

domain of national defence – Ministry of National Defence – vocational guid- ance for professional soldiers and former professional soldiers. The So- cial Affairs Department is responsible for matters relating to supervision and organisation of personnel reconversion in the Ministry of National Defence.

In the non-public sector there are voca- tional guidance agencies and non-gov- ernmental organisations and associations which include vocational guidance in their action programmes. Many educational institutions, such as the Lifelong Learn- ing Centres and Vocational Education Centres employ vocational counsellors who help students to select the appropri- ate training course.

2.1 Brief characteristics of the vocational guidance

system in Poland

Domain of education

Ministry of National Education

Ministry of National Education is respon- sible for vocational guidance system in the educational sector, dealing with mat- ters relating to vocational guidance and psychological and pedagogical assis- tance.

The main task of the education system with regard to vocational guidance is to provide students with professional assis- tance which enables them to choose fur- ther course of education and/or vocation in a well-considered manner, and thus increases accuracy of educational and vocational decisions, as well as to pro- vide students with access to information about educational trends and opportuni- ties and about the labour market.

All acts of law drawn up since the begin- ning of transformation in Poland govern- ing matters related to education, coun- teracting unemployment, employment and labour market institutions, include provi- sions relating to vocational guidance.

The Act on school education and execu- tive regulations to that Act regulate the method of providing guidance at schools and educational institutions. The Act stip- ulates that the education system ensures in particular preparation of students to choose future vocation and course of education. Weekly mandatory number of teaching hours for vocational counsellors conducting activities relating to selection of course of education and vocation in

order to support students in making edu- cation- and profession-related decisions is specified by the school’s governing body (local self-government unit). Schools are obliged to create intraschool voca- tional guidance systems at lower second- ary schools (gimnazja), general second- ary schools (licea ogólnokszta³c¹ce), tech- nical secondary schools (technika) and basic vocational schools (zasadnicze szko³y zawodowe). The tasks pertaining to vocational guidance and information are implemented with the use of active work methods.

To ensure high quality of vocational coun-

sellors’ services, the necessary qualifica-

tions of a teacher-vocational counsellor

have been specified in the Ordinance of

the Minister of National Education of 12

March 2009 on the detailed requirements

concerning teacher qualifications and on

the definition of schools and cases when

teacher with no higher education degrees

or teaching qualifications can be em-

ployed. Depending on the school or in-

stitution type, first (B.A.) or second (M.A.)

degree studies in vocational counselling

or first (B.A.) or second (M.A.) degree

studies of any kind and postgraduate stud-

ies in vocational counselling, and having

pedagogic preparation are required.

Description of guidance system in Poland |

2 Domain of labour Ministry of Labour and Social Policy

Vocational guidance services are one of the four basic labour market services pro- vided by public employment services.

Labour market services are provided in accordance with standards of labour market services. The tasks of the minister competent for labour that pertain to de- velopment of vocational guidance and information services include e.g. creation, recommendation and dissemination of information tools, methods and resourc- es with regard to vocational guidance. The system of licenses for vocational coun- sellors employed in labour offices was created in order to improve their services relating to vocational guidance and infor- mation. The Ministry of Labour supports the institutions providing vocational guid- ance services in Poland through supply- ing methods, tools and publications re- lating to vocational guidance, and trig- gers creation of new units e.g. through financial grants. These measures are re- flected in legislation e.g. by the fact that the legal basis for operations of such in- stitutions as the Voluntary Labour Corps, Academic Career Services and non-pub- lic vocational guidance agencies is pro- vided for in the Act on employment pro- motion and labour market institutions.

Vocational guidance and information ser- vices under public employment services are provided in labour offices: at the pov- iat level, in poviat labour offices (341), and at the voivodeship level, in Informa- tion and Career Planning Centres at the Voivodeship Labour Offices (51).

The Voluntary Labour Corps are a state budget unit performing state tasks for youth over 15 years of age and for the unemployed up to 25 years of age, e.g.

with regard to employment and combat- ing marginalisation and social exclusion.

The organisational structure of the VLC comprises units providing vocational guid- ance services: Mobile Vocational Informa- tion Centres (49), Youth Career Centres (99) and Job Clubs (106). Moreover, VLC structures include National Methodologi- cal Centre of Careers Information, which carries out methodological and implemen- tation activity relating to vocational guid- ance and information.

Vocational guidance agencies are units providing vocational guidance services in the form of business activity.

Academic Career Services (approximately

200) are units supporting professional

activation of students and graduates,

managed by universities or student or-

ganisations.

Domain of national defence Ministry of National Defence

The core of reconversion of the Polish

Armed Forces is a set of legally standar-

dised projects addressed at soldiers be-

ing discharged and already discharged

from professional military service, aimed

at their preparation for taking up jobs or

to launch their own business activity. Per-

sonnel reconversion system functions on

the basis of specialised institutions, so-

called Professional Activation Centres,

seated in eight cities. In Warsaw, it is the

task of the National Professional Activa-

tion Centre.

Description of guidance system in Poland |

2 The main act of law governing organisa- tion and support of vocational guidance by public authorities is the Constitution of the Republic of Poland of 2 April 1997 (Dz.U. of 1997 No. 78, item 483).

Respective ministries issue acts of law regulating vocational guidance services in their subordinated institutions.

Acts of law regulating matters relating to vocational guidance in the domain of education:

the Act of 7 September 1991 on school education (cons. Dz.U. of 2004 No.

256, item 2572 as amended),

the Act of 26 January 1982 – Teach- ers’ Charter (Dz.U. of 1997 No. 56, item 357 as amended),

the Ordinance of the Minister of Na- tional Education of 21 May 2001 on framework statutes of public kinder- gartens and public schools (Dz.U. of 2001 No. 61, item 624),

the Ordinance of the Minister of Na- tional Education and Sport of 7 Janu- ary 2003 on the rules of providing and organising psychological and peda- gogical assistance in public kindergar- tens, schools and institutions (Dz.U.

of 2003 No. 11, item 114),

the Ordinance of the Minister of Na- tional Education and Sport of 11 De- cember 2002 on detailed rules of op- eration of psychological and pedagog- ical counselling centres, including public specialist counselling centres (Dz.U. of 2003 No. 5, item 46), the Ordinance of the Minister of Na- tional Education of 12 March 2009 on the detailed requirements concerning

teacher qualifications and on the def- inition of schools and cases when teacher with no higher education de- grees or teaching qualifications can be employed (Dz.U. of 2009 No. 50, item 400).

Acts of law regulating matters relating to vocational guidance in the domain of la- bour and labour market institutions:

the Act of20 April 2004 on employ- ment promotion and labour market in- stitutions (cons. Dz.U. of 2008 No. 69, item 415 as amended),

the Ordinance of the Minister of La- bour and Social Policy of 2 March 2007 on standards of labour market servic- es (Dz.U. of 2007 No. 47, item 314), the Ordinance of the Minister of La- bour and Social Policy of 2 March 2007 on detailed conditions for providing la- bour market services by public employ- ment services (Dz.U. of 2007 No. 47, item 315),

the Ordinance of the Minister of Econ- omy and Labour of 20 October 2004 on procedure for granting profession- al licenses of employment agent and vocational counsellor (Dz.U. of 2004 No. 238, item 2393),

the Ordinance of the Minister of Econ- omy and Labour of 30 December 2004 on detailed tasks and organisation of the Voluntary Labour Corps (Dz.U.

of 2005 No. 6, item 41),

the Ordinance of the Minister of La- bour and Social Policy of 14 October 2008 on adaptation period and apti- tude test in the course of proceed- ings aimed at recognition of qualifica- tions for performing the profession of

2.2 Acts of law regulating vocational guidance

in Poland

employment agent and vocational counsellor (Dz.U. of 2008 No. 185, item 1148).

Acts of law regulating matters relating to vocational guidance in the domain of na- tional defence:

the Act of 11 September 2003 on mil- itary service for professional soldiers (Dz.U. of 2003 No. 179, item 1750 as amended),

the Act of 21 November 1967 on the common obligation to defend the Re- public of Poland (cons. Dz.U. of 2004 No. 241, item 2416 as amended), the Act of 10 June 2010 amending the Act on proceeds due in the case of accidents and diseases relating to military service, and certain other acts of law (Dz.U. of 2010 No. 113, item 745),

the Ordinance of the Minister of Na- tional Defence of 30 April 2010 on as- sistance relating to vocational coun- selling, vocational retraining, employ- ment agency and work practices (Dz.U.

of 2010 No. 87, item 566).

Acts of law regulating matters relating to vocational guidance in vocational guid- ance agencies:

the Act of 20 April 2004 on employ- ment promotion and labour market in- stitutions (cons. Dz.U. of 2008 No. 69, item 415 as amended),

the Ordinance of the Minister of La- bour and Social Policy of 26 January 2009 on employment agencies (Dz.U.

of 2009 No. 17, item 91).

Description of guidance system in Poland |

2 Vocational guidance

in the domain of education

Psychological and pedagogical coun- selling centres (560)

Counselling activities

Counselling centres provide psycho- logical and pedagogical assistance to students, as well as to their parents and teachers, including e.g. vocation- al guidance addressed to children, youth and parents. The main activities carried out by the centres include:

– gathering and providing access to educational and vocational informa- tion,

– diagnosing intellectual capacity, skills, vocational interests and pref- erences with the use of various measurement tools, paper and in- strumental tests,

– issuing opinions for upper second- ary schools in the case of candi- dates with health problems,

– issuing opinions on the need for special education of disabled stu- dents applying to general, special and integrated upper secondary schools,

– activities addressed to groups of students at different levels of edu- cation, including lectures, work- shops, surveys regarding selection of school and vocation,

– activities addressed to parents, in- cluding counselling, consultations and lectures.

Clients/target group

Children and youth until completion of school education, as well as parents and teachers.

Administrative control/liability

Psychological and pedagogical coun- selling centres are educational institu- tions operating under the system of education. Running and financing of their operations is the obligation of local self-government units at the poviat lev- el. Psychological and pedagogical counselling centres are supervised by the Educational Superintendent.

Other information

Services are provided free of charge on a facultative basis.

2.3 National system of vocational guidance

Vocational counsellors and teachers planning and implementing tasks re- lating to educational and vocational counselling at schools or institutions

Counselling activities

Schools and educational institutions may employ vocational counsellors. The tasks of vocational counsellors and teachers performing their tasks include e.g.:

– systematic diagnosing of the stu- dents’ need for educational and vo- cational information, as well as for assistance in planning further ed- ucation and career,

– gathering, updating and providing access to educational and voca- tional information relevant for re- spective levels of education,

– providing students and parents with individual consultations,

– conducting activities that prepare students for planning career and taking up vocation in a well-con- sidered manner,

– coordination of information and counselling activity carried out by the school or institution,

– cooperation with other teachers in creating and ensuring continuity of actions regarding vocational coun- selling.

Clients/target group

Children and youth until completion of school education, as well as parents and teachers.

Administrative control/liability

Vocational counsellors working at schools are controlled by school head- masters.

The Educational Superintendent con-

trols progress of implementation of the

intraschool vocational guidance sys-

tem.

Description of guidance system in Poland |

2 Guidance at lower and upper second- ary schools

Counselling activities

– Systematic diagnosing of the stu- dents’ need for educational and vo- cational information, as well as for assistance in planning further ed- ucation and career,

– gathering, updating and providing access to educational and voca- tional information relevant for re- spective levels of education,

– providing stakeholders (students, parents, teachers) with additional sources of information at the region- al, national, European and global level, concerning the labour mar- ket, development trends in profes- sions and employment, use of skills in future vocational tasks, institu- tions and organisations supporting disabled persons in their everyday and professional life, alternative educational opportunities for stu- dents with emotional disturbance and for socially maladjusted stu- dents, and European Union edu- cational programmes,

– providing students and parents with individual consultations,

– conducting group activities that prepare students for planning ca- reer and taking up vocation in a well-considered manner,

– coordination of information and counselling activity carried out by the school,

– referring them to specialists: voca- tional counsellors at psychological

and pedagogical counselling cen- tres and labour offices, doctors etc.,

– supporting parents and teachers in counselling activities through organ- isation of training and information meetings, providing information and materials for work with students etc.,

– cooperation with the teaching staff in creating and ensuring continuity of actions regarding the intraschool vocational counselling system and implementation of tasks that pre- pare students to choose their ca- reer path, provided for in the school’s curriculum,

– cooperation with institutions sup- porting the intraschool vocational counselling system: educational su- perintendent s’ offices, Information and Career Planning Centres at the Voivodeship Labour Offices, psy- chological and pedagogical coun- selling centres, poviat labour offic- es, representatives of employers’

organisations etc.

Clients/target group

Children and youth until completion of school education, as well as parents and teachers.

Administrative control/liability

Vocational counsellors working at schools are controlled by school headmasters.

The Educational Superintendent controls

progress of implementation of the intra-

school vocational guidance system.

School Career Centres (Szkolne Oœrod- ki Kariery)

Counselling activities

Certain schools offer the so-called School Career Centres (Szkolne Oœrodki Kariery, SzOK).

They implement the following tasks:

– conducting courses on vocational qualifications,

– informing on health requirements and contraindications in specific in- dustries and at specific positions,

– group diagnosing of important skills in professional life,

– providing information about the lo- cal and regional labour market,

– providing assistance in preparation of application documents,

– lectures and workshops on inter- personal skills,

– informing on recognition of educa- tion in Poland and abroad.

Clients/target group

Children and youth until completion of school education, as well as parents and teachers.

Administrative control/liability

Vocational counsellors working at schools are controlled by school head- masters.

Other information

School Career Centres have been cre-

ated mostly in years 2003-2005 under

grants provided by the Ministry of La-

bour and Social Policy.