R O C Z N IK I G L E B O Z N A W C Z E , T . X V D O D . W A R S Z A W A 1965
JAN GLIŃSKI, RYSZARD TURSKI
ZALEŻNOŚĆ MIĘDZY ZAWARTOŚCIĄ MIEDZI A SKŁADEM
FRAKCJONARNYM KWASÓW HUMINOWYCH W GLEBACH
Katedra G leboznaw stw a WSR Lublin. Kierownik: prof. dr B. Dobrzański
Prace nad zagadnieniem wiązania miedzi przez substancję organiczną
dotyczą głównie gleb w ytw orzonych z torfów. Nieliczne natom iast są
publikacje poświęcone wiązaniu miedzi przez związki próchniczne gleb
m ineralnych.
Główny udział w wiązaniu miedzi w glebie przypisuje się kwasom
hum inowym [5, 6]. H a n s k a j a , D r o z d o w a , J e m i l i a n o w a [1,
4] znajdują we frakcji kwasów hum inowych torfów 47—57% ogólnej ilości
miedzi w glebie. Można więc sądzić, że kw asy hum inowe decydują o gospo
darce miedzią w glebie i że od nich zależy w znacznym stopniu możliwość
zaopatrzenia roślin w ten m ikroskładnik.
Niniejszy kom unikat przedstaw ia w yniki w stępnych badań nad zna
lezieniem zależności pomiędzy ilością i jakością kwasów hum inowych
a zawartością miedzi w podstawowych glebach Wyżyny Lubelskiej. Do
analizy wzięto 4 próbki z poziomu A p czarnoziemów zdegradowanych
oraz 2 próbki z poziomu А г upraw ianych gleb bielicowych, w ytw orzonych
z lessów głębokich.
W próbkach glebowych oznaczono ogólną zawartość miedzi oraz miedź
rozpuszczalną w 0,ln HC1 metodą spektralnej analizy em isyjnej [2, 3].
Stosując metodę Tiurina w yodrębniono z badanych gleb 3 następujące
frakcje kwasów huminowych:
1)
kwasy huminowe wolne lub luźno związane z niekrzem ianowym i
form am i Fe, Al. F rakcję tę uzyskano przez strącenie jej 0,ln H2S 0 4
z wyciągu związków próchnicznych w 0,ln NaOH, w yekstrahow anych
z gleby nie zdekalcytowanej;
312 J- G L IŃ S K I, R. T U R S K I
2) kwasy huminowe związane z Ca, które uzyskano z różnicy między
frakcją 1 a frakcją otrzym aną w analogiczny sposób, lecz z gleby zdekal-
cytowanej;
3) kwasy hum inowe silnie związane głównie z krzem ianow ym i form a-
mami R20 3. F rakcję tę uzyskano z gleby przy przem iennym traktow aniu
jej H2S 0 4 i NaOH po wcześniejszym w yodrębnieniu z niej frakcji 1 i 2.
Wyniki analiz przedstawiono w tab. 1.
Skład frakcjonerny kwasów huminowych craz zawartość miedzi w glebach wytworzonych z lessu F ractional composition of humic acids and coper content in s o ils from loess
Typ gleby Soil type Nr próbki Sample Nr. С organiczny Organic С ag/100 g gleby s o il Frakcje kwasów huminowych humic acid frac tio n s
Suma kwasów huminowych mg / 100 g gleby Sum of humic acids
mg/100 g s o il Zawartość miedzi w mg/kg s.m. Copper content mg/kg dry m atter 1 2 3 ogółemto ta l wyekstra- nowanej 0 ,ln HC1 e x tra c t. frakcje 1+2+3 frac tio n s frakcje 2+3 frac tio n s Czarnoziem zdegradowany Degraded chernozem 1 1801 ?9* 25,3** 214 54,8 78 19,9 391 292 52,6 6,1 2 1540 77 19,5 221 56,1 96 24,4 394 317 27,0 4,5 3 1351 74 16,8 278 63,2 88 20,0 440 366 12,3 3,9 4 1652 89 14,8 372 62,0 139 23,2 600 511 18,2 3,7 Gleba b ie li- cowa wytwo rzona z lessu Podsols from loess 5 610 50 28,9 79 35,7 44 35,4 173 123 6,7 2,8 6 1027 24,156 50,4117 5925,5 232 176 10,6 1,3
* Zawartość kwasów huminowych danej fra k c ji w mg Content of respective humic acid fra c tio n in mg
** Procent danej fra k c ji kwasów hutiinowych w stosunku do ogólnej zawartości kwasów huminowych Per cent of respective fra c tio n in to ta l humic acid content
Na podstawie badanego m ateriału nie udało się stwierdzić w yraźniej
szych zależności pomiędzy ilością i składem frakcjonarnym kwasów h u
minowych, jak i ogólną zawartością С organicznego a ogólną zawartością
miedzi. Podobnie nie można zauważyć zależności pomiędzy zawartością
miedzi w yekstrahow anej z gleby ОДn HC1 a ogólną zawartością С orga
nicznego i ogólną zawartością kwasów huminowych.
W yraźną zależność stwierdzono natom iast między zawartością miedzi
oznaczonej w wyciągu 0 ,ln HC1 a niektórym i frakcjam i kwasów hum i
nowych. Ilość w spom nianej wyżej form y miedzi, uznaw anej przez nie
których autorów za przysw ajalną dla roślin, m aleje w m iarę w zrostu
sum y 2 i 3 frakcji i kwasów huminowych. Pozwala to wnioskować o w ią
zaniu miedzi przede wszystkim przez bardziej stabilne form y kwasów h u
minowych.
Z A W A R T O Ś Ć M IE D Z I A S K Ł A D F R A K C J O N A R N Y K W . H U M IN . 313
Przedstaw ioną prawidłowość można stwierdzić w poszczególnych ty
pach gleb. W w ypadku rozpatryw ania jedynie oderwanych danych o za
w artości kwasów hum inowych niezależnie od typu gleby prawidłowość
ta nie w ystępuje.
Niniejszy kom unikat stanow i w stępną publikację prowadzonych na
szerszą skalę badań.
LITERATURA
[1] D r o z d o w a T. W. , J e m i l i a n o w a M. P.: W nutrikom pleksnyje sojedie- nienija m iedi s gum inow ym i kompleksam i. Dokł. AN SSSR, t. 131, nr 3, 1960. [2] G l i ń s k i J.: Oznaczanie pierw iastków śladow ych w ekstraktach glebow ych
spektrograficzną metodą dodatków. Roczn. Glebozn. (w druku).
[3] G l i ń s k i J., G r a j p e l A.: A rapid spectrographic m ethod for determination of total trace elem ents content (Cu, Co, Ni) in m ineral soils. Roczn. Glebozn., dodatek do t. XIV, W arszawa 1964.
[4] H a n s k a j a S. M.; Drozdowa T. W.: Znaczenije prirodnych organiczeskich sojedinienji w koncentrirow anji i m igracji m ikroelem entów. Izd. Ak. Nauk Lot. SSR, Riga 1959.
[5] P o s p i s z i ł F.: Elektroforez gum usow ych w ieszczestw i ich kom pleksow s miedju. Poczwowiedien., 12, 1962.
[6] S c h l i c h t i n g E.: Kupferbindung und Fixerung durch Huminsäuren. Z. Pfl. Ernähr. Düng., t. 69 (114), 1955. я. гл и н ь ск и , P. ТУРСКИ ЗАВИСИМОСТЬ МЕЖДУ СОДЕРЖАНИЕМ МЕДИ И ФРАКЦИОНАРНЫМ СОСТАВОМ ГУМИНОВЫХ КИСЛОТ В ПОЧВАХ К а ф е д р а П оч воведен ия П озн ань ской С ел ь ск охозя й ств ен н ой А кадем ии
Р е з ю м е
Представлены результаты предварительных исследований по выяснению за висимости м еж ду количеством и качеством гуминовых кислот а содержанием меди в черноземах и подзолистых почвах, образовавш ихся на территории Люб линской Возвышенности. В почвенных образцах определяли валовое содерж ание меди и медь раство римую в ОД н НС1 по методу спектральной эмиссии. Применяя метод Тюрина выделили из исследуемых почв 3 фракции гуминовых кислот: 1) свободные гуминовые кислоты, 2) гуминовые кислоты связанные с Са и 3) гуминовые кислоты сильно связанные с R20 3. Установлена чёткая зависимость м еж ду содержанием меди растворимой в 0,1 н НС1 а суммой 2) и 3) фракции гуминовых кислот. Количество этой меди уменьшается с ростом суммы 2) и 3) фракции гуминовых кислот. Позволяет это полагать, что медь входит в связь преж де всего с более стабильными формами гуминовых кислот. Эта закономерность проявляется в отдельных типах почв, но отсутствует в случае сравнивания с собой данных из разных типов почв.314 J. G L IŃ S K I, R. T U R S K I
J. G L IŃ SK I, R. T U R SK I
CORRELATION BETWEEN COPPER CONTENT AND COMPOSITION OF HUMIC ACID FRACTIONS IN SOILS
D ep a rtm e n t of S o il S c ie n c e , C o lleg e of A g ricu ltu re, L u b lin
S u m m a r y
Authors present the results of prelim inary investigations w hose object w as to find correlations betw een the amount and quality of humic acids and the copper content in cherm ozem s and podsols from loesses of the Lublin Upland region.
Total contents of copper and 0.1 n HC1 — soluble copper in the soil sam ples w as determined by spectrum em ission analysis. U sing Tiurin’s m ethod, 3 humic acid fractions w ere singled out:
1) free humic acids,
2) humic acids bound w ith Ca,
3) hum ic acids strongly bound w ith R20 3.
A distinct correlation was observed betw een the content of 0.1 n HC1 — soluble copper and the sum of fractions 2 and 3 of the humic acids. The copper amount dim inishes w ith increase of the sum of fractions 2 and 3. This seem s to justify the assum ption that the copper is bound, prim arily w ith the more stable of the humic acids. This regularity occurs in the particular soil types, but w as not observed in com paring data from different soil types.
