Janusz Lehmann
Przegląd zagranicznych czasopism
konserwatorskich
Ochrona Zabytków 21/2 (81), 74-76
Piśmiennictwo
PRZEGLĄD ZAGRANICZNYCH CZASOPISM KONSERWATORSKICH*
BU LLETIN DU LA BO RA TO IR E DU M USEE DU LOUVRE. Wyd, R ev u e d u L ouvre. P ary ż. U kazuje się ra z w roku.
Rocznik 9(1964), stro n 55, ilu stra cje.
H. A d h é m a r , L ’E nseigne de C ersaint par A n to in e
W atteau. A p erçu s n o u v e a u x („Szyld G e rsa in ta ” m a
low any przez A. W atteau. Now e aspekty), s. 6—17, 8 il. W latach 1900—1914 u kazyw ały się k o n tro w e r sy jn e a rty k u ły n a te m a t a u to rstw a szy ld u skilepu G e rsa in ta „A u g ran d M o n a rq u e” m alow anego przez A. W atteau ок. r. 1720. O d ок. r. 1760 szyld te n po w iększony i podzielony n a 2 części z n a jd u je się w zam ku C h a rlo tte n b u rg w B erlinie. M. H ours w r o k u 1951 p rze p ro w ad z iła b a d a n ia radio g raficzn e, flu o - rescencji w pozafiolecie i w podczerw ieni. S tw ierd ziła że p ie rw o tn y fo rm a t pasow ał do w y m iaró w sk le p i ków n a P o n t N otre Dame, zburzonych w 1786 r., gdzie m ieścił się m agazyn G ersain ta, i gdzie m ieszkał W a tte au w la tac h d w udziestych XVffllJ w. N astęp n ie obraz został pow iększony w długości o ok. 50 cm, a w szerokości znacznie w ięcej, sp rze d an y i po k il k a k ro tn e j zm ianie w łaściciela, zn a la zł się — podzie lony n a 2 częśoi — w zam ku C h a rlo tte n b u rg .
G. В a r n a u d , E tudes sur d e u x ta b le a u x d u T itie n
in titu lé s „ Tarquin et L u crè ce” (S tudium d w u obrazów
T y cjan a „T ark w in iu sz i L u k re c ja ”), s. 18—23, 5 il. i M. H o u r s , N ote tech n iq u e (Przypis dot. techniki), s. 24—30, 5 il. A u to rk i z a jm u ją się k w e stią a u ten ty c z ności dw óch obrazów T y cjan a o ty m sam ym tem acie, z k tó ry c h jeden zn a jd u je się w M uzeum w B ordeaux, a drugi w F itz W illiam M useum w C am bridge. O braz w B ordeaux, m im o .historii znanej od 1683 r., fig u row ał w k a talo g u z 1910 r. ja k o ..przypisyw any T y - cjanow i”, a w u w adze .p rz y p isa n ie w ątp liw e” . B a d an ia radiograficzne p rzep ro w ad zo n e przez M. H ours pozw oliły stw ierdzić, że w tra k c ie licznych k o n se r w acji, k tó ry m był poddany obraz, zniekształcono d e ta le i k o loryt, a n a w e t kom pozycję obrazu, k tó ra p ie rw o tn ie by ła bardzo podobna d o kom pozycji ob raz u T y cjan a o ty m sam ym ty tu le w F itz W illiam M useum . W niosek — o b raz p raw d o p o d o b n ie został w tra k c ie k olejnych k o n se rw ac ji ta k zniekształcony, że tru d n o obecnie d opatrzyć się a u to rstw a T ycjana. S. В é g u i n, À propos de q u elq u es p ein tu re s a ttr i
buées à Paris B ordon au M usée du L o u vre (A propos
k ilk u m alow ideł przy p isy w an y ch P a ris B ordonow i w M uzeum L uw ru), s. 31—46, 14 il. A naliza .radio graficzna w raz z ro zw ażan iam i historycznym i i a r ty stycznym i pozw oliła n a ro zstrzygnięcie k w estii a u to r stw a trz e c h p o rtre tó w (Jero m e O roffta, k o b ie ty oraz
m ężczyzny z dzieckiem ) m alo w an y ch przez P a ris B or- dona i z n a jd u ją cy c h się w M uzeum L u w ru . Podczas b ad a ń n a p o rtre cie Je ro m e C ro ffta o d k ry to datę (1540) i sy g n a tu rę .
A. J o u a n , N otes sur les radiographies de d e u x
ta b le a u x a p p a rte n a n t a u x M usées de P au et de R o u en
(Uwagi n a te m a t rad io g ram ó w dw óch obrazów n a le żących do M uzeów w P a u i Rouen), s. 47—53, 6 il. A u to rk a p o d a je w y n ik i a n a liz y rad io g rafic zn e j o b r a zu J . R obustiego, zw anego T in to re tto — P o rtr e t m ło dego se n a to ra w eneckiego — należącego do M uzeum w P a u , gdzie zgadza się z przy p isan iem au to rstw a , oraz obrazu D. V elasqueza — M ężczyzna przy g lo b u sie — należącego do M uzeum w R ouen. O braz V elas q ueza był poprzednio p rzy p isy w an y R iberze. A u to rk a o p ie ra ją c się n a b ad a n ia ch radiograficznych sk ła n ia się k u p rz y p isa n iu a u to rstw a V elasquezow i.
P ublications e t exp o sitio n s du L aboratoire (P u b lik a
cje i w y sta w y L ab o rato riu m ), s. 54—65. P rzeg ląd p u b lik a c ji i w y sta w L a b o ra to riu m M uzeum L u w ru za la ta 1957—1964.
R ocznik 10 (1965), stro n 72, ilu stra c je .
S. D e l b u r g o , L e ch e f reliquaire de S a in te F o rtu -
nade. E tu d e spectro g ra p h iq u e (R elikw iarz n a głow ę
św. F o rtu n a d y . B a d an ie spektrograficzne), s. 6— 13, 4 il. + 3 sp e k tro g ra m y . P rzep ro w ad zo n e przez a u to r k ę b a d a n ie sp e k tro g ra fic zn e w ykazało jednolitość s to p u w e w szy stk ich częściach re lik w ia rz a (zbadano 8 prób). S top je s t b rą z e m o zaw arto ści 8—10% Sn, ok. 15% Z n i 2—3% Pb. We w stępie do a rty k u łu J . D u pont, in sp e k to r g en e raln y zabytków , w yraża p rz y puszczenie, że b a d a n y re lik w ia rz je st kop ią zaginio nego praw d o p o d o b n ie w czasie rew o lu cji oryginału, pochodzącego z X V w. i p rzy p isy w an eg o V entejolow i z Tulle.
J. В a t i с 1 e, La genèse d’u n e p ein tu re (Geneza ob razu), s. 15— 34, 21 il. W o p a rc iu o re n tg e n o g ra m y o b raz u J u a n C a rre n o de M ira n d a — F u n d a c ja Z a k o n u T ry n ita rz y , w y k o n an e p rze z L ab o rato riu m M u zeum L u w ru , an alogie .ikonograficzne, dw ie ro z p ra w y n a te m a t m a la rstw a iz I poł. X V II w. d an a liz ę sty listy c zn ą a u to rk a om aw ia m iejsce d zieła w epoce, jego genezę, te c h n ik ę i m a n ie rę w odniesieniu do dzieł m a la rs tw a w łoskiego i hiszpańskiego X V II w. J. M. P e t i t, T ra ite m e n t d es ta b le tte s b abyloniennes (K onserw acja tab liczek babilońskich), s. 35—38, 7 il. Opis k o n se rw ac ji ta b lic ze k b ab ilo ń sk ich p o k ry ty c h
* S tały p rzeg ląd zagran iczn y ch czasopism k o n se r- zam ieszczono w z. 3 (62) ro c z n ik a X V I (1963 „O chro-w a to rsk ic h o b ejm u je 11 chro-w y d achro-w n ic tchro-w , k tó ry c n zestachro-w ny Z a b y tk ó w ”, s. 69.
pism em klinow ym . T abliczki z gliny, suszone n a sło ń cu, często po siad ające n a pow ierzchni so ln e w y k w i ty k ry stalicz n e p o d d an o : I e — S uszeniu w stęp n em u przez 24 godz. w tem p. 150°C. 2° — W ypaleniu, n a p o czątk u 5 godz. w tem p. 400°C., n a stę p n ie podno szono te m p e ra tu rę w te m p ie 50°C n a godzinę, aż do o siągnięcia 900O|C. T e m p e ra tu rę 900°C utrzy m y w an o przez 2 godziny. S tu d ze n ie p rze p ro w ad z an o pow oli przez n a s tę p n e 24 godziny do tem p. 60°C. 3° — M o czeniu w w odzie w odociągow ej od k ilk u godzin do tygodnia i w ięcej, zależnie od zaw artości w ęg lan u w apnia. Z akończenie k ąp ie li zależne było od w y n ik u p ró b y azotanow ej. 4° — S zczotkow aniu i susze n iu w su szarce w tem p. ok. 105°C. 5° — N apyleniu na p ow ierzchnię ro z tw o ru zw iązku celulozy w ace tonie.
M. H o u r s , M acrophotographies d'après quelques
oeu v re s de G auguin exp o sées au M usée de Papéari (Tahiti) (M akrofotografie z k ilk u dziel G au g u in a w y
sta w io n e w M uzeum w P ap ea ri), s. 39—55, 9 il. + 3 m ik ro fo to g rafie. P re z e n ta c ja n ie k tó ry c h z s e rii m a - k ro fo to g ra fii p rzy g o to w a n y ch p rze z L a b o ra to riu m M u
zeum L u w ru d la m uzeum pośw ięconego życiu i tw ó r czości G a u g u in a w P a p é a ri. M akro fo to g rafie w y k o n a n o z 6 dzieł G a u g u in a zn ajd u ją cy c h się w L uw rze. W ybór d z ie ł i fra g m e n tó w uchw yconych n a m a k ro - fo to g ra fiac h pozw ala p rześledzić rozw ój te ch n ik i m a la rsk ie j G auguina. D la 2 p a n n e a u x oznaczono m ik ro foto g raficzn ie ro d za j d re w n a (Sequoia gigantea). A. J o u a n , A propos de q u elq u es radiographies e f f e c
tu é es e n 1964. (Na te m a t k ilk u rad io g ram ó w w y k o
nan y c h w 1964), s. 57—71, 15 il. L a b o ra to riu m M u zeum L u w ru zbadało ra d io g rafic zn ie w 1964 ponad 200 obrazów . Je d n a część rad io g ram ó w służy celom k o n se rw ato rsk im , d ru g a zn alazła zastosow anie w ro zw ią zy w an iu prob lem ó w id e n ty fik ac ji, ch rono logii, a try b u c ji i kom pozycji. P rzed m io tem p u b lik a c ji są ra d io g ra m y 5 obrazów , uzupełnione fo tografiam i, a w je d n y m p rz y p a d k u dodatkow o fo to g ra fią w pod czerw ieni, pozw alające prześledzić zm iany kom po zycji w p ro w ad zo n e przez au to ró w w tra k c ie m alo w ania.
R ocznik 11 (1966), stro n 46, ilu stra cje.
S. D e l b u r g o , L ’étu d e en L aboratoire d ’une s ta
tu e d éc o u ve rte à A gde (B adanie w L ab o rato riu m po
sągu o d krytego w Agde), s: 6—12, 14 il. A ntyczny po są g m łodzieńca, b rąz, w ys. 1,35, o d k ry to i w ydobyto z n u r tu rz e k i H é ra u lt, n a w ysokości m ia sta Agde. P osąg w y k az u je rozległe u b y tk i w y nikłe z p rzekoro- dow an ia m etalu. W w y n ik u przep ro w ad zo n y ch w L a b o ra to riu m L u w ru b a d a ń sp e k tro g ra fic zn y c h , a n a li tycznych, m etalo g raficzn y ch i m ikroskopow ych u s ta lono sk ła d b rą z u (Cu — ok. 66°/o, P b — ok. 22%, Sn — ok. 8°/o), je g o budow ę m e talo g ra ficzn ą (niejed norodność i obecność globulek ołow iu w stały m ro z tw orze C u -S n i S n-P b) i k o ro zję m iędzykrystaliczną.
H. D e m o u l i n - B e r n a r d i S. D e l b u r g o , P e r
sonage coréen assis apparten a n t au M usée G u im et — C om pte ren d u d’étude au L aboratoire (F igura sie d zą
cego K o re ań c zy k a z M uzeum G uim et —S p raw o zd a nie z b ad a n ia la boratoryjnego), s. 13—16, 6 il. B a d an ia la b o ra to ry jn e fig u rk i (wys. 22 cm) obejm ow ały ren tg e n o g ra fię, analizę sp e k tra ln ą i chem iczną oraz lum iniscencję w ultrafio lecie. U stalono, że fig u ra zo sta ła w y k o n an a z b rą z u zaw ierającego '15% Sn, 5% Pb, ślady Zn, A s i Fe, a n a stęp n ie .pokryta zap raw ą i p olichrom ią. Z a p ra w a s k ła d a się z opiłków drew na, glinki i żyw icy. P od siedzeniem fig u rk i o d k ry to scho w ek, k tó ry za w ierał 3 m onety, cienki k rą ż e k szklany 0 0 2,5 om stłuczony n a 3 k a w a łk i i p ro sto k ątn y k aw a łek je d w a b iu fo rm a tu 26X10 cm, ow inięty n a b ry łc e p iry tu złotonośnego, obw iązany n itk ą n a k s z ta łt kokonu. N a je d w a b iu stw ierdzono istn ien ie je d n o stro n n eg o nap isu . Celem uczyteln ien ia n a p isu w yko nan o fo to g ra fię w u ltrafiolecie.
A. J o u a n, N otes sur quelques radiographies (U w a gi o k ilk u rad io g ram ach ), s. 17—29, 9 dl. R adiogram y obrazów : 1. T héodore G éricault, Scène du D eluge (Scena z potopu), 2. T h éo d u le R ibot, N atu re m o rte a u x oeufs s u r le p la t (M a rtw a n a tu r a z ja ja m i n a półm isku); 3) P ie rre M ignard, L a V ierge à la g rap p e (M adonna z gronem ); 4. E d g ar Degas, Degas et V a- lern es (Degas i V alernes) — b ad an y ch w L a b o ra to riu m L u w ru , uzupełnione fo to g rafiam i i om ów ione p rz e d sta w ia ją zm iany kom pozycji w prow adzone przez au to ró w w czasie m alow ania.
S. D e l b u r g o , N ote tech n iq u e sur la re stauration
de dessins de C a rp ea u x (Nota techniczna o k o n se rw a
cji ry su n k ó w C arpeaux), s. 31—33, 4 iL A u to rk a po d a je sposób u czy teln ien ia w yblakłych ry su n k ó w za w a rty c h w 2 alb u m ac h C arp eau x , p rzy użyciu gazo wego siarkow odoru. R y su n k i w y k o n an e były ołów k ie m o m in ie cynow ej z dom ieszką ołow iu. W skutek u tle n ie n ia m etaH czno czarna k re sk a ry su n k ó w zbiela ła. Pod w pływ em sia rk o w o d o ru b iała k re sk a n ie w i docznych ry su n k ó w z b ru n a tn ia ła i ry su n k i sta ły się \ znow u czytelne.
M. H o u r s , Le Laboratoire du M usée du L o u vre —
N otice histo riq u e des origines à 1967 (L aboratorium
M uzeum L u w ru — N o tatk a h isto ry czn a od początków do 1967), s. 35—45, 25 il. O m ów ienie h isto rii o rg an i zacji i działalności L ab o ra to riu m M uzeum L u w ru . A rty k u ł w zm ia n k u je ta k że p rac e badaw cze z dzie dziny k o n se rw a c ji zabytków prow adzone przez M u zeum L u w ru p rzed in a u g u ra c ją L ab o rato riu m , k tó r a imiała m iejsce 14.X.1931 r. S tan o w i on m a te ria ł ź ró d łow y dla zainteresow anych h isto rią m uzealnictw a 1 k o n se rw ac ji zabytków . O m aw ia szeroko w ażniejsze p rac e la b o ra to riu m , w y sta w y i a k c je o ra z pod aje n az w isk a in ic ja to ró w utw orzenia lab o rato riu m , jego organizatorów , d y rek to ró w , praco w n ik ó w i w sp ó łp ra cowników.
Ja n u sz L e h m a n n
*
B U LLETIN DE L ’IN S T IT U T ROYAL DU P A T R I M OINE A R TISTIQ U E. Wyd. In s titu t R oyal du P a tr i m oine A rtistiq u e . B ru k se la . U k az u je się ra z w roku. Tom V III (1965), 144 stro n y , ilu stra c je .
Tom V III B iu le ty n u In s ty tu tu w B ru k se li pośw ięcono pam ięci, zm arłego 11 czerw ca 1965 r., d y re k to ra i tw ó rcy I n s ty tu tu , p rof. dr. P a u la C o rem an sa, O b ej m u je :
J. L a v a l l e y e , B iographie (B iografia), s. 9—19,
2 il.
A. V a n S e h e n d e 1, R. V a n E i s l a n d e , L. M a s s c h e l e i n - K l e i n e r , R. V a n d e W a l - 1 e, I n M em oriam . D iscours prononcés a u x fu n é ra il
les le 17 ju in 1965 (P rzem ów ienia n a pogrzebie 17
czerw ca 1965), s. 20—26, 1 il.
L. M a s s a r t , G. H. R i v i è r e , R. R o c k , H. J. P l e n d e r l e i t h , S. L o r e n t z , G. B a z i n , H.
P a u w e l s , N. V e r o n e e - V e r h a e g e n , R. W i t t e r m a η, E. P a η о f s к y, A. i P. P h i 1 i p p o t, C. i S. K e c k , H. D a i f u к u, W spom nienia p rz y jaciół, koleęów , w spółpracow ników , uczniów i p r a cow ników , s. 27—80, 9 il.
B ibliographie de Paul C orem ans (B ibliografia P au la
C orem ansa), s. 82— 124. O bejm uje 176 pozycji książek i arty k u łó w , około 10 recenzji około 100 ab stra k tó w i 48 czasopism , z k tó ry m i w spółpracow ał. U zupełnio n a indeksem analitycznym .
+ P a u l C o r e m a n s , L a fo rm a tio n des resta u ra
teurs (K ształcenie konserw atorów ), s. 125—144. A r
ty k u ł je st o sta tn im przed śm iercią opracow aniem C o rem ansa. Był p rzygotow yw any jako r e f e ra t na V II k o n feren c ję ICOM w Now ym Jo rk u , k tó ra odbyła się w e w rz eśn iu 1965 r. M iał stanow ić p rzedm iot d yskusji nad zagadnieniem k sz tałcen ia konserw atorów , n a k tó ry c h spoczyw a odpow iedzialność za sta n zachow ania spuścizny k u ltu r a ln e j ludzkości, uznanie te j odpow ie dzialności przez p rzew arto ścio w an ie fu n k cji k o n se r w atora.
Ja n u sz L e h m a n n
N ak ła d 1150 egz. + 23. O bjętość ark u sz y w yd. 11, d ru k . 9,5. P a p ie r ilu s tr. III kl. 100 g. 61X 86,O ddano do składu 1 k w ie tn ia 1968 r. D ru k ukończono w lipcu 1968 r.
