Aleksander Ujejski
Zastępcy czy likwidatorzy?
Palestra 12/3(123), 84-87
A l e k s a n d e r U j e j s k i N r 3 (123)
p o w ie d z ia ln o ść karną. P o g lą d ó w zd a je się b y ć p rzeja w em p r zecen ia n ia u ty lita r n ej fu n k c ji p ra w a k a rn eg o w p ra k ty ce ży c ia sp o łeczn eg o . O w a n ie c h ę ć do e k sp e r y m e n to w a n ia jest b o w ie m n ie ty le p ro b lem em n a tu ry p ra w n ej, ile p ew n y m fe n o m en em p sy ch o -sp o łeczn y m .
„A sek u ra n ck a p o sta w a d y rek to ró w — p isz e W. P a w e ł k o 8 — w ie lu p r z e d się b io r stw n ie je s t b y n a jm n iej (...) n a stę p stw e m groźb y o d p o w ied zia ln o ści karn ej za n ieu d a n e p r z e d się w z ię c ie go sp o d a rcze (...). P o sta w a ta k a w y n ik a p rzed e w s z y s t k im z braku jed n o lity ch , u sta lo n y ch n o rm a ty w n ie, k r y te r ió w o cen y w y n ik u d zia ła ln o śc i p rzed sięb io rstw a , k t ó r e b y w y r a ź n i e p r e f e r o w a ł y , za p om ocą o d p o w ied n ieg o sy ste m u bod źców , p o czy n a n ia m ie szczą ce s ię w g ran icach r y zy k a d op u szczaln ego, a zm ierza ją ce do w p ro w a d zen ia p o s t ę p u t e c h n i c z n o - - e k o n o m i c z n e g o (...). K sz ta łto w a n iu się p o sta w y a sek u ra n ck iej sp rzy ja n i e - e g z e k w o w a n i e o d p o w ied zia ln o ści za sk u tk i braku d ecy zji co n a jm n iej w t a k im za k resie, ja k za sk u tk i p o d jęty ch i z r e a lizo w a n y ch d e c y z ji” (p od k reślen ia m o je — M.B.).
S k o n sta to w a n e p rzez W. P a w e łk ę fa k ty n ie dają, o c z y w iśc ie , p o d sta w y do e w e n tu a ln e g o w n io sk u , że p ra w n e u reg u lo w a n ie p ro b lem a ty k i r y zy k a d op u szczaln ego je s t k w e stią m ało isto tn ą . C hodzi „ ty lk o ” o to, żeb y u ty lita r n ą fu n k c ję p rzep isu p ra w n eg o w ogóle, a p rzep isu d o ty czą ceg o rozw ażon ej p ro b lem a ty k i w sz c z e g ó l n o ści w id z ie ć i o cen ia ć w e w ła ś c iw y m w y m ia rze. J e st to, ja k sądzę, w a ru n ek m i n i m a l i s t y c z n y p rzy a d e k w a t n y m u sy tu o w a n iu n orm y p ra w a k a r n eg o w zesp o le ś r o d k ó w i n s t r u m e n t a l n y c h in n eg o rzędu, m a ją cy ch na c elu m o d elo w a n ie r z e c z y w isto śc i zg o d n ie z p o trzeb a m i p r a k t y k i s p o ł e c z n e j .
R H O S Z Ę
O
CtOS
1 .
ALEKSANDER UJEJSKI
Zastępcy czy likwidatorzy?
1. U sta w a z dnia 19.XII.1963 r. o u stroju a d w o k a tu ry (Dz. U. N r 57, poz. 309) oraz p rzep isy w y k o n a w c z e do tej u sta w y w y d a n e u r e g u lo w a ły — w sposób zd a w a ć b y s ię m ogło n ie b u d zący w ą tp liw o ś c i — s y tu a c ję m a te r ia ln ą te g o czło n k a z esp o łu a d w o k a ck ieg o , który ze w z g lę d u na sw ą chorobę n ie m oże brać u d ziału w p racach zespołu. S to so w n ie b o w ie m do p rzep isu art. 21 u. o u.a. k iero w n ik z esp o łu w y zn a cza z urzędu za stęp cę d la teg o ad w o k a ta , k tó ry cza so w o n ie m oże p ro w a d zić sp raw . W y zn a czen ie teg o za stęp cy lub za stęp có w (u staw a b o w iem m ó w i o w y z n a c z e n iu z a stęp cy do p ro w a d zen ia danej sp ra w y ) n a stęp u je w fo rm ie p i sem n ej.
A rt. 76 ust. 1 p k t 3 u. o u.a. g w a ra n tu je czło n k o w i zesp o łu p raw o do p ełn eg o u c z e stn ic z e n ia w dochodach w ra z z in n y m i czło n k a m i zesp o łu p rzez ok res choroby n ie p rzek ra cza ją cy 3 m iesięc y .
N r 3 (123) Z a s t ę p c y c z y l i k w i d a t o r z y ?
W yk o n a n iem p rzep isu art. 21 ust. 2 u. o u.a. co do sp osob u u c zestn iczen ia c zło n k ó w zesp o łu w dochodach zesp o łu zajm u ją s ię i n orm u ją tę k w e stię p rzep isy § 34 i 35 w zw ią zk u z § 37 rozp orząd zen ia M in istra S p r a w ie d liw o ś c i z dnia 28.XII.1963 r. (Dz. U . z 1964 r. N r 1, poz. 4). P rzep isy te za p ew n ia ją czło n k o w i zesp o łu w o k resie ch orob y w y n a g r o d z e n ie n a leżn e p o zo sta ły m człon k om .zesp o łu , n ie p o zb a w io n y m p ra w a do u d ziału w dochodach z esp o łu n a m o cy § 36 rozp o rzą d zen ia o zesp ołach ad w o k a ck ich .
U p r a w n ie n ie to w y g a sa , ja k ju ż zaznaczono, z u p ły w em 3 m iesięc y .
N a w ią z a n ie m do p rzep isu § 34 rozp orząd zen ia o zesp o ła ch są p o sta n o w ie n ia § 41 reg u la m in u o d zia ła n iu zesp o łó w ad w o k a ck ich , u ch w a lo n eg o przez N a czeln ą R adę A d w o k a ck ą w dniu 26.VI.1965 r. i z a tw ierd zo n eg o d ecy zją M in istra S p ra w ie d liw o ś c i (patrz w k ła d k a do nru 7— 8/65 „ P a le str y ”).
S to so w n ie do ty ch p o sta n o w ień w y zn a czo n y p rzez k ie r o w n ik a zesp ołu z a stęp ca n ie otrzy m u je — w o k resie ch o ro b y z a stęp o w a n eg o człon k a zesp ołu , ja k i w o k r e sie jego urlopu — w d rodze ro zliczeń żad n ego w y n a g ro d zen ia za w y k o n y w a n e czy n n o ści su b sty tu ta , ta k ja k otrzy m a łb y je n o rm a ln ie w in n y ch w y p a d k ach (§ 39 cy to w a n eg o regu lam in u ).
O b ow iązek b ezp ła tn eg o z a stę p stw a trw a p rzez ok res 3 m ie się c y , ja k to w y ra źn ie w y n ik a z § 41 reg u la m in u o d ziałan iu zesp o łó w a d w o k a ck ich .
L ogiczn ą k o n se k w e n c ją p o w o ła n y ch p rzep isó w p o w in n a być, ja k s ię w y d a je , zasad a, że w o k resie 3 -m iesięczn ej n ieo b ecn o ści sp o w o d o w a n ej chorobą czło n ek zesp ołu d z ia ła ją c y p rzez w y z n a czo n eg o za stęp cę k o rzy sta z p ra w a p r z y d z ie la n ia m u sp ra w p rzez k ie r o w n ik a zesp ołu , i to zarów n o tzw . sp ra w z w yb oru , jak i p o zo sta ły ch sp ra w , sto so w n ie do za sa d y ró w n o m iern o ści ro zd zia łu sp ra w oraz lik w id a c ji d ysp rop orcji w y n a g ro d zeń (art. 20 u. o u.a. oraz § 24 i 25 r e g u la m i nu o d ziałan iu zesp o łó w ad w ok ack ich ).
M a to isto tn e zn a czen ie d la sy tu a c ji m a teria ln e j n ieo b ecn eg o w p ra cy człon k a zespołu. A d w o k a t b o w ie m n ie u czestn iczą cy w p ra cy zesp ołu z p ow od u choroby m a za g w a r a n to w a n e w o k resie 3 m ie się c y n ie ty lk o p ra w o do u d ziału w d och o dach w części rów n ej u sta lo n ej p rzez daną rad ę a d w o k a ck ą (§ 34 rozp orząd zen ia o zesp ołach ), a le ró w n ie ż p raw o do otrzy m a n ia od p o w ied n iej części n a d w y żk i dochodu — sto so w n ie do k w o ty , jaką w y p r a c o w a ł jeg o za stęp ca (§ 34 ust. 2, 3 i 4 rozp orząd zen ia o zesp o ła ch ad w ok ack ich ).
Im w ię c e j za tem sp ra w z o sta n ie p rzy d zielo n y ch do p ro w a d zen ia p rzez k ie r o w n ik a zesp o łu a d w o k a to w i n ieo b ecn em u w pracy, ty m w ię k sz y b ęd zie jego u d zia ł w n a d w y żce dochodu zesp ołu , p o zo sta łej po d ok on an iu p od ziału w r ó w n ych częściach .
N ie b ęd zie to zresztą je d y n a k o rzy ść z p rzestrzeg a n ia tej zasad y p rzez k ie ro w n ik a zesp ołu . O prócz b o w ie m w ła śc iw e g o u d ziału w n a d w y żce dochodu, c z ło n ek zesp ołu p rzez o d p o w ied n i ilo śc io w o p rzy d zia ł s p r a w w o k resie ch orob y m a za g w a ra n to w a n e ró w n ież to, że po p o w ro cie z choroby z a sta n ie w b ieg u od p o w ie d n ią liczb ę sp raw , co w d a lszy m ciągu b ęd zie rzu to w a ć w sposób b ezp ośred n i n a u d ział w dochodach zesp o łu ta k że w ty m ok resie.
T ak p rzed sta w ia się sp ra w a n a tle o b o w ią zu ją cy ch p rzep isó w . Z p ra k ty k i je d n ak w ia d o m o , że część k ie r o w n ik ó w zesp o łó w p rzep is § 34 w zw ią zk u z § 37 ro z p orząd zen ia o zesp o ła ch in te r p r e tu je w te n sposób, że — ich zd a n iem — § 37 t e g o ż rozp orząd zen ia g w a r a n tu je ch orem u czło n k o w i zesp o łu je d y n ie p raw o do u zy sk a n ia m in im u m u sta lo n eg o p rzez daną ra d ę a d w o k a ck ą (§ 34 rozp. o z e s połach). K o n sek w en cją sto so w a n ia ta k iej za sa d y je s t zu p ełn y lu b n ie m a l zu p ełn y
A l e k s a n d e r U j e j s k i N r 3 (1,23)
brak p rzyd ziału sp ra w lu b co n a jw y żej p rzyd ział sp r a w z w yb oru , co z kolei, ja k ju ż za zn a czy łem w y żej, rzu tu je n ie ty lk o na ob n iżen ie w y n a g r o d z e n ia danego czło n k a zesp ołu , a le cią ży ta k ż e p o tem ną obrotach teg o . czło n k a zesp ołu po po w r o c ie do p racy w zesp ole.
N ie sąd zę, b y u sta w o d a w ca , g w a ra n tu ją c isto tn e u p ra w n ien ia p rzy słu g u ją ce a d w o k a to w i w o k resie choroby, g o d ził się je d n o cześn ie n a to, żeb y p o ło żen ie jego b y ło go rsze od p o ło żen ia in n y ch człon k ów zesp ołu , i to zarów n o w o k resie choroby, ja k i po p o w ro cie do zdrow ia.
T ego rod zaju w a d liw a in terp reta cja p rzep isó w u. o u.a., jak to w y n ik a z roz m ó w p rzep row ad zon ych z czło n k a m i różn ych zesp o łó w , w c a le n ie n a leży do rzad k ości. N ie jest ona — co p raw d a — w y n ik ie m złej w o li k iero w n ik ó w zesp o łó w , a le re z u lta te m dość p o w ierzch o w n ej in terp reta cji p rzep isó w d o tyczących p r z y w ile jó w , ja k ie n a leżą się czło n k o w i zesp ołu w o k resie jeg o choroby.
W yd aje m i się, że rad y a d w o k a c k ie p o w in n y zw ró cić b aczną u w a g ę na to, by w y k ła d n ia norm p ra w n y ch ob o w ią zu ją cy ch w ty m za k r e sie b y ła jed n o lita oraz p ra w id ło w a . W ła ściw ą ok azją do teg o m ogą b y ć zd. m oim zarów no d y sk u sje n a zeb ran iach k ie r o w n ik ó w zesp o łó w , ja k i sz c zeg ó ło w a a n a liza sp ra w o zd a w czości m iesięc zn ej w z a k resie ob rotów o sią g a n y ch p rzez c zło n k ó w zesp ołów .
N ie m ożna b y b o w ie m uznać za u zasad n ion e w y ja ś n ie n ie k ie r o w n ik a zespołu, że czło n ek teg o zesp o łu n ie w y p r a c o w a ł 'obrotu, p otrzeb n ego do o sią g n ięcia m i n im u m u sta lo n eg o p rzez rad ę a d w ok ack ą, z p ow od u choroby, za k ła d a ją c, że *ve tr w a ła ona p rzeszło 3 m iesią ce . R zeczą b o w iem k ie r o w n ik a zesp ołu je s t dbanie o to, b y w ty m o k resie ob roty n ieo b ecn eg o w zesp o le a d w o k a ta zgod n e b yły z zasad ą ró w n o m iern o ści p o d zia łu dochodu w zespole.
2. O ile, m oim zd an iem , n ie p ow in n a bu d zić w ą tp liw o ś c i w y k ła d n ia p rzep i só w u. o u.a. w k w e s tii p r z y w ile jó w p rzy słu g u ją cy ch czło n k o w i zesp ołu w )kre- s ie jeg o 3 -m ie się c z n e j choroby, o ty le is tn ie ją w p ew n y m z a k resie tru d n ości co do o cen y sy tu a c ji w w y p a d k u , gd y choroba trw a dłużej niż 3 m iesią ce . J est w p ra w d zie n ie w ą tp liw e , że w ty m o k resie czło n ek zesp o łu n ie u czestn iczy już w dochodach zesp ołu (arg. z art. 76 ust. 1 pk t 3 u. o u.a.), jed n a k że n ie p rzesąd za to jeszcze k w e stii, czy w ty m cza sie is tn ie je n ad al o b o w ią zek po stro n ie k ie r o w n i ka zesp ołu p rzy d zia łu sp ra w d la teg o człon k a zespołu.
W yd aje m i się, że na to p y ta n ie n a leży od p o w ied zieć p o zy ty w n ie. Sam b o w i-\n fa k t, że po o k resie tr z y m iesięczn ej n iezd o ln o ści do p racy c z ło n k o w i zesp o łu nie p rzy słu g u je p raw o u c z e stn ic z e n ia w dochodach, ja k ró w n ież fa k t, że po ty m o k r e s ie za stęp ca chorego a d w o k a ta p o w in ie n otrzym ać w y n a g r o d z e n ie za za stęp stw o , n ie p rzesąd zają jeszcze o ty m , żeb y n ieo b ecn y czło n ek zesp ołu b ył o d su n ięty od p rzy d zia łu n ow ych spraw .
Jak to już w c z e śn ie j n a d m ien iłem , in ten cją u sta w o d a w c y b yło ta k ie u n orm o w a n ie sy tu a c ji a d w o k a ta n ieo b ecn eg o w zesp o le na sk u tek choroby, k tóre b y n ie ty lk o u m o żliw iło m u p r z e tr w a n ie ok resu ch orob ow ego, a le i za p ew n iło ta k ż e ła tw y sta rt po o k r e sie ch orob ow ym . P rzep is art. 76 ust. 1 pk t 3 u. o u.a. p o w o łu je s ię w drodze a n a lo g ii na p rzep isy d oty czą ce p ra co w n ik ó w u m y sło w y ch ; w m y śl tej a n a lo g ii ta k że n ie m ożn a się zgodzić z ty m , żeb y po od b ytej ch orob ie człon ek zesp o łu rozp oczyn ał sw ą p racę od początku.
F ra co w n ik w r a c a ją c y do p racy po ch orob ie m a z a g w a ra n to w a n e ta k ie sam e w a ru n k i p racy oraz w y n a g ro d zen ia , ja k in n i p ra co w n icy . Z d an iem m oim sy tu a cja czło n k a zesp ołu n ie p o w in n a b yć pod ty m w z g lę d e m gorsza. Taką sy tu a c ję m o ie
№ 3 (123) Z a s t ę p c y c z y l i k w i d a t o r z y ?
je d n a k z a p ew n ić ty lk o trosk a o to, b y n a w e t przy n a jd łu żej trw a ją cej chorobie ■członek zesp o łu n ie b y ł o d su n ięty od p rzyd ziału sp raw .
N ie sto i tem u na p rzeszk o d zie fa k t, że w y n a g r o d z e n ie za p ro w a d zen ie tych sp r a w b ęd zie p rzyp ad ać n ie ch orem u a d w o k a to w i, n a rzecz k tó reg o n a stą p ił p rzy d zia ł sp ra w y , ty lk o jeg o za stęp cy . P o sta n o w ie n ia b o w iem reg u la m in u d ziałan ia ze sp o łó w w y r a ź n ie g w a ra n tu ją za stęp cy w y n a g ro d zen ie za czy n n o ści suDstytu-
c y jn e w w y p a d k u , g d y ok res choroby za stą p io n eg o czło n k a zesp ołu p rzed łu ża się ponad 3 m iesią ce . W y n a g ro d zen ie p rzyp ad n ie w ię c za stęp cy , a le za stą p io n y a d w o kat b ęd zie m ia ł g w a r a n c ję za ch o w a n ia o d p o w ied n ieg o p o rtfelu spraw . co u ła tw i m u o sią g n ię c ie n ie zb yt dużym w y s iłk ie m ta k iej p o zy cji w zesp o le, jak ą m iał przed chorobą.
W k ażd ym ra zie n ie m a żad n ego u za sa d n ien ia , żeb y n a w e t w c za sie n ajd łu żej tr w a ją c e j ch orob y człon k a zesp o łu k lie n c i p rzy ch o d zą cy do n ieg o z w yb oru zo s t a li p rzy d zielen i in n y m człon k om zespołu. T aka d y sk ry m in a cja chorego członka zesp ołu n ie m oże b y ć u zasad n ion a tym , że po p e w n y m o k resie n ie p rzy słu g u je m u p raw o do u czestn iczen ia w dochodach zespołu.
In aczej rozu m u jąc, trzeb a b y d ojść do w n io sk u , że za stęp cy , o k tórych m o w a w p rzep isie art. 21 u.o u.a., p e łn ią w is to c ie fu n k c ję lik w id a to r ó w sp raw , p r o w a d zon ych d otych czas p rzez za stą p io n eg o ad w ok ata. N ie m o g ę jed n a k zgod zić się z tak ą w y k ła d n ią , ty m b ardziej że n a tle u ch y lo n ej u sta w y o u stroju ad w ok atu ry z d nia 27.VI.1950 r. (jed n o lity te k st: D z. U. z 1959 r. N r 8, poz. 41) a d w o k a t n ie rnbgący w y k o n y w a ć cza so w o zaw od u u sta n a w ia ł sw eg o za stęp cę, k tórego d z ia ła l n o ść n ie b yła ogran iczon a żad n ym term in em (art. 66 i 67 ust. 2 u sta w y o u.a. z 27.VI.1950 r.).
In terp reta cja teg o p rzep isu n ie b u d ziła w p ra k ty ce w ą tp liw o ś c i i p rzez ca ły ■czas n ieo b ecn o ści z a stęp o w a n eg o ad w o k a ta z a stę p c a jeg o p rzy jm o w a ł d la tegoż
ad w o k a ta n o w e sp ra w y — zarów no z w yb oru , ja k i p ozostałe.
N ie sposób w ię c p rzy ją ć, żeby n a tle n o w e j u. o u.a., której za d a n iem b yło m . in. p o lep szen ie w a ru n k ó w b y to w y ch czło n k ó w zesp o łó w , w y zn a czo n y za stęp ca ty lk o w o k resie 3 m ie się c y o trz y m y w a ł dla za stą p io n eg o a d w o k a ta p rzy d zia ł n o w y ch spraw .
K orek tu ry w y m a g a ły b y je d y n ie p o sta n o w ien ia co do p rzek a zy w a n ia n a d w y żek n a rzecz C FSA , w ty m m ia n o w ic ie se n sie , żeb y w o k resie z a stę p stw a chorego czło n k a zesp ołu , w ra zie p rzed łu żen ia się choroby p on ad okres 3 m ie się c y , z a s tę p c a zw o ln io n y b y ł od p rzek a zy w a n ia n a d w y żk i. W p rzeciw n y m b o w ie m razie
zastęp ca, p rzy jm u ją c sp ra w y dla chorego czło n k a zesp o łu i o trzym u jąc za to w y n a g ro d zen ie p rzez za ra ch o w a n ie w p ły w ó w z ty c h sp ra w , w p ra k ty ce n ie m ó g łb y n iejed n o k ro tn ie p o d ejm o w a ć się p ro w a d zen ia w ła sn y c h spraw , g d y ż c a ło ś ć lu b zn aczn a część w p ły w ó w z ty ch sp ra w z o sta ła b y p rzek a za n a n a fu n d u sz C F SA .
Sądzę, że w y m ie n io n e za g a d n ien ia w a r te są p oru szen ia ich w d y sk u sji, jak o d o ty c z ą c e isto tn y ch z a g a d n ień b y to w y c h a d w o k a tu ry .
