Andrzej Wiśniewski
"Odpowiedzialność
odszkodowawcza. Funkcje, rodzaje,
granice", W. Warkałło, Warszawa
1862 : [recenzja]
Palestra 6/12(60), 83-84
Nr 12 (60) Przegląd, w ydaw nictw prawniczych 83
Ź) P rz y te jż e ocenie c h a r a k te ru sp ra w y są d je s t zw iązan y g ra n ic a m i p o d an e j przez pow oda p o d sta w y fa k ty c z n e j pow ództw a.
3) O c h a ra k te rz e sp ra w y d e c y d u je s ta n fak ty c zn y rzeczy w isty , a n ie fik c y jn y ; sta n fa k ty c z n y sp raw y , o p a rty n a sam y ch tw ie rd z e n ia c h pozw u, d ec y d u je ty lk o w ów czas, gdy n ie b u d zą one żad n y ch w ątp liw o ści co do ich zgodności ze sta n e m istn ie ją c y m o b iektyw nie.
4) D la oceny c h a r a k te ru sp ra w y d ec y d u ją ce znaczenie m a c a ło k sz ta łt m a te r ia łu procesow ego, a w ięc ró w n ież m a te ria ł d o starczo n y p rze z pozw anego lu b z e b ran y z urzędu.
5) D opuszczalność drogi sądow ej m oże dotyczyć całego p o w ó d ztw a lu b jego części.
6) D opuszczalność d ro g i sądow ej sensu stricto ogranicza się do ty c h zagadnień
p re ju d y c ja ln y c h w procesie, k tó ry c h ro zstrzy g n ięcie m oże n a s tą p ić bezpośrednio w se n te n c ji orzeczenia.
7) K w estia dopuszczalności drogi sądow ej sensu stricto co do sam ych zarzu tó w
pozw anego p o w sta je ty lk o w ów czas, gdy p rz y b io rą o n e p o sta ć p ow ództw a w z a jem nego; w ty c h w y p a d k a c h p o w sta je je d y n ie pro b lem dopuszczalności sa m o d ziel n e j oceny p rze z są d ty c h za rz u tó w albo zw iązan ia są d u o ceną in n y c h organów .
D alsze ro zdziały dotyczą c h a r a k te ru dopuszczalności d rogi sądow ej ja k o p r z e sła n k i procesow ej oraz dopuszczalności d ro g i sądow ej w sp ra w a c h cy w iln y ch w poszczególnych try b a c h p o stęp o w an ia.
W reszcie końcow e ro zdziały k sią ż k i pośw ięcone są c h a ra k te ry s ty c e sporów k o m p e ten c y jn y ch , zag ad n ien io m sądów szczególnych i o rg an ó w o rze k ają cy c h w s p r a w a c h cyw ilnych, ró żn y m in n y m k w estio m szczególnym (np. sporom lo k alo w y m , ro ln y m , n a c jo n a liz a c y jn y m itp.), w reszcie uw agom de lege ferenda.
VI, W a r k a 11 o: Odpowiedzialność odszkodowawcza. F unkcje, rodzaje, granice. In sty tu t N auk P raw nych Polskiej A kadem ii Nauk. PWN. W arszawa 1862, s. 236.
P ra c a sta n o w i stu d iu m z z a k re su p ra w a odszkodow aw czego. Z a p ra w o odszkodo w aw cze a u to r u w aż a ca ło k sz ta łt p rzepisów cy w iln o p ra w n y ch re g u lu ją c y c h s to su n k i odszkodow aw cze. S ą to sto su n k i ty p u zobow iązaniow ego, w k tó ry c h w ie rz y cielem je s t poszkodow any, a d łu ż n ik ie m osoba obow iązan a do św iadczenia odszko dow aw czego. D łużnikiem m oże być albo sp ra w c a szkody, albo in n a osoba. Ś w ia d czenie d łu ż n ik a polega n a p rzy w ró c en iu m a ją tk u poszkodow anego do s ta n u p o p rzedniego (n ap raw ie n ie szkody w n a tu rz e ) albo n a z a p ła ce n iu ty tu łe m odszko d o w an ia ok reślo n ej k w o ty p ie n ięż n ej, za p ew n ia ją cej c a łk o w ite lu b częściowe w y ró w n a n ie szkody dozn an ej p rze z poszkodow anego (w ynagrodzenie lu b p o k ry cie szkody).
O dpow iedzialność odszkodow aw czą uw aż a a u to r za w p e w n y m sensie fu n k c jo n a ln ie w y o d rę b n io n ą in s ty tu c ję o b lig a cy jn o p ra w n ą , k tó ra m oże, a n a w e t p o w in n a stan o w ić p rze d m io t oddzielnych b ad ań . J e j za k res p o jęciow y je s t w ęższy od ogól nego p ojęcia odpow iedzialności cyw ilnej.
N ie m ieszczą się w ięc w odpow iedzialności odszkodow aw czej ta k ie san k cje, ja k np. sa n k c ja niew ażności czynności p ra w n e j czy p ra w o o d stą p ie n ia od um ow y zo b ow iązaniow ej. J e s t ona n a to m ia st szersza od odpow iedzialności k o n tra k to w e j i d elik to w ej. O b ejm u je bow iem — obok odpow iedzialności sp raw cz ej — ró w n ie ż
A n d r z e j W i ś n i e w s k i N r 12 (60)
odpow iedzialność g w a ra n c y jn ą (np. ubezpieczeniow ą), tj. o bow iązek p o k ry cia szkody przez osobę n ie b ęd ą cą sp ra w c ą szkody.
O dpow iedzialność odszkodow aw cza n ie je s t w sta n ie w y ró w n a ć szkody po leg a ją c e j n a zniszczeniu istn iejące g o d o b ra m a teria ln eg o . K ażdy bow iem uszczerb ek sta n o w i z p u n k tu w idzenia sp o łeczeń stw a s tr a tę d efin ity w n ą , n ie o d w ra c a ln ą . O d p o w ied zialn o ść odszkodow aw cza zap ew n ia w ięc w y ró w n a n ie (n ap raw ie n ie) szkody je d y n ie z p u n k tu w idzenia in te re su osoby poszkodow anej, a n ie społeczeństw a. P om im o to znaczenie społeczne i gospodarcze te j odpow iedzialności je s t b ardzo duże, a to ze w zględu na fu n k c je społeczno-gospodarcze p rzez n ią sp e łn ia n e. J e s t o na bow iem nie ty lk o czynnikiem k o m p e n sac ji, lecz ta k ż e czynnikiem p re w e n c ji i re p re s ji w z a k resie zw alczan ia szko d n ictw a. W k r a ja c h so c jalisty c zn y c h p rzy p a d a p o n ad to o dpow iedzialności odszkodow aw czej za d an ie śro d k a o chrony w łasn o ści socjalistycznej.
O dpow iedzialność odszkodow aw cza m a je d n a k ograniczony za k res d ziałan ia. Z a p e w n ia ona odszkodow anie ty lk o w raz ie istn ie n ia o k reślo n y ch w a ru n k ó w w y m a g an y c h przez n o rm ę odszkodow aw czą. O sto p n iu pew ności u zy sk an ia odszkodo w a n ia i o jego pełności d ec y d u je zespół elem e n tó w fak ty c z n y c h i n o rm a ty w n y c h dotyczących okoliczności, w k tó ry c h szkoda p o w stała. T a w łaśn ie w ażn a p ro b le m a ty k a ro d z a jó w i reżym ów , p rze słan e k , o graniczeń i g ran ic odpow iedzialności od szkodow aw czej je s t p rze d m io te m ro zw aż ań a u to ra .
K sią żk a m a c h a r a k te r rac zej p ro b lem o w o -sy ste m a ty za cy jn y niż k ry ty c z n o -p o le - m iczny i w sk a z u je n a p o trze b ę zre w id o w a n ia tra d y c y jn y c h poglądów n a zadania, s y ste m a ty z a c ję i g ran ic e odpow iedzialności odszkodow aw czej.
K odeks postępowania karnego. Przepisy wprowadzające oraz w ażniejsze przepisy szczególne. W yd. X I. W yd. Prawn. W arszawa 1S62, s. 344.
W yd an ie X I zbioru p rzep isó w z z a k resu p o stę p o w an ia k a rn e g o , za k tu a liz o w a n e • w e d łu g s ta n u p raw n eg o n a d zień 1 m a rc a 1962 r., za w iera te k s t k o d ek su p o stę p o w an ia k a rn e g o z u w zg lęd n ien iem w szy stk ich d otychczasow ych now elizacji, w ty m ró w n ież o sta tn ie j now eli z 27 lis to p a d a 1961 r.
D o zw y k le zam ieszczanych p rze p isó w szczególnych d odano w obecnym w y d an iu now o w y d a n e u sta w y o sp ra w a c h z o sk a rż en ia p ry w a tn e g o i o ła w n ik a c h lu d o w y ch w są d ac h pow szechnych o raz je d n o lity te k s t u sta w y o w a ru n k o w y m p rz e d te rm in o w y m zw olnieniu osób o d b y w ają cy c h k a rę p o zb aw ien ia w olności w ra z z o sta tn io w y d an y m i dw om a ro zp o rząd zen iam i M in istra S p ra w ied liw o śc i: w s p r a w ie sposobu w y k o n an ia orzeczeń (o k tó ry c h m ow a w a r t 62 k.k.) o raz w sp raw ie n a d z o ru n a d osobam i w a ru n k o w o zw olnionym i i u d ziela n ia p o ręczeń za te osoby.
P ro jekt kodeksu cywilnego oraz przepisów wprow adzających kodeks cyw ilny. K om isja K odyfikacyjna p rzy M inistrze Sprawiedliwości. W yd. Prawn. Warszawa
1962, s. 222.
O becnie o p u b lik o w a n y te k s t p r o je k tu k o d ek su cyw ilnego zo stał u ch w alo n y przez k o le g iu m M in iste rstw a S p ra w ied liw o śc i w lip cu 1962 r. T e k s t te n , u sta lo n y w w y n ik u d y sk u sji p u b lic zn e j, ja k a odb y ła się n a d p ro je k te m ogłoszonym w 1960 r., z a w ie ra ta k ż e p o p ra w k i zgłoszone do p r o je k tu w to k u u zgodnień m ię d zy reso rto w ych.
