Kazimierz Grotowski, Jan
Mietelski, Jerzy Machalski [e al.]
Dyskusja po referacie Józefa
Masłowskiego i Adama
Strzałkowskiego "50 lat krakowskiej
radioastronomii"
Prace Komisji Historii Nauki Polskiej Akademii Umiejętności 7, 182-184
1 8 2 JÓZEF MASŁOWSKI, A D A M STRZAŁKOW SKI
D y s k u s ja p o re fe ra c ie Jó z e fa M a s ło w s k ie g o i A d a m a S trz a łk o w s k ie g o :
50 l a t k r a k o w s k i e j r a d i o a s t r o n o m i i
Kazimierz Grotowski:
K ilka słów chciałem p o w ie d z ie ć o p re h isto rii w y d a rz e ń , o k tó ry c h m ó w ił P rofesor S trzałk o w sk i. O leg C zy żew sk i ju ż jako stu d e n t był z a p a lo n y m ra d io a m a torem . M usim y sobie uśw iad o m ić, jakie to były czasy. Była m ow a o p o m o c y u d z ie lo nej z esp o ło w i ra d io a stro n o m ó w k ra k o w sk ic h p rz e z P rofesora N ie w o d n iczań sk ie g o . W ów czas zdobycie najdrobniejszej n a w e t części d o b u d o w a n y c h u k ła d ó w e le k tro n iczn y ch - n a w e t o p o rn ik a , n ie m ó w iąc ju ż o lam p ie radiow ej, czy blasze, z której b u d o w a n o chassis - było w ie lk im pro b lem em . P ro feso r N ie w o d n ic z a ń sk i p rz y w ió z ł z ta k zw a n y c h „ w y p ra w b erliń sk ich " p e w n ą ilość części ele k tro n iczn y ch . T rz y m a ł je w sw o im gabinecie, z a m k n ię te w szafach, i g d y czegoś się p o trz e b o w a ło , trz e b a się było u d a ć d o P rofesora, k tó ry n a jp ierw o p o w iad ał, z jak im to tr u d e m z d o b y w a ł te elem enty, i w k o ń cu w y d a w a ł p o trz e b n ą część.
A le b y ły jeszcze in n e ź ró d ła ta k ic h e le m e n tó w e le k tro n ic z n y c h i m e c h a n ic z nych. D ziś ju ż n ie w ie le o só b p a m ię ta , że w p o b liż u O św ię c im ia N ie m c y u r z ą d z ili c m e n ta rz y s k o z e strz e lo n y c h sa m o lo tó w ró ż n y c h p a ń s tw w ojujących. S p ię trz o n e o n e były d o w y so k o śc i k ilk u pięter. M o żn a ta m było zn aleźć n a w e t całe ra d io stacje p o k ła d o w e . D o staw ało się sp e c ja ln e p o z w o le n ie i w te d y m o ż n a b yło ta m wejść, b u sz o w a ć w ty c h w ra k a c h i sz a b ro w a ć z n ic h części, k tó ry c h p o te m u ż y w a liśm y d o b u d o w y a p a r a tu r y d o n a sz y c h prac.
Jan Mietelski:
W rozw oju krakow skiej rad io astro n o m ii były m o m en ty d ram aty czn e, ale w y d aje m i się, że n iesłu szn ie jako tak i m o m e n t d ra m a ty c z n y w sp o m n ia n y zo stał fakt, że je d en z kolegów n ie u z y sk a ł habilitacji. To, czego dokonał, m oże być i ta k p rz e d m io te m d u m y dla niego i d la O b serw ato riu m . N ato m iast m om entem n a p ra w d ę d ra m a ty c z nym , n ie u w y p u k lo n y m p rz e z Profesora M asłow skiego, był fakt, że jego w y ja z d za g ranicę w roku 1969 w isiał n a w łosku. G dyby u d ało się w ted y pew nej osobie s to rp e dow ać ten w y jazd , to d alsza działalność w K rakow ie w d zie d z in ie rad io a stro n o m ii nie m iałaby miejsca, a w k a ż d y m razie w y g ląd ałab y zu p ełn ie inaczej. P o z y ty w n y m ak centem jest to, że w szy stk o je d n a k się u d a ło m im o z a k u só w różnych osób.
Jerzy Machalski:
C h c ia łb y m ró w n ie ż , n a w ią z u ją c do tego, co m ó w ił K olega M ie te lsk i, p o d kreślić, ja k d u ż ą rolę w ro z w o ju k ra k o w sk ie j ra d io a s tro n o m ii o d e g ra ł w y ja z d P ro fe so ra 'M a sło w sk ie g o n a s ta ż z a g ra n ic zn y . Po ty m p io n ie rs k im o k resie, o k tó ry m m ó w ił P ro fe so r S trz a łk o w sk i, n a s ta ł czas, g d y w obec o g ro m n e g o p o s tę p u
5 0 la t k r a k o w sk ie j r a d io a s tr o n o m ii 1 8 3
te c h n ic z n e g o n a św iecie w tej d z ie d z in ie , n a sz e m o żliw o ści p r z e d s ta w ia ły się b a rd z o sk ro m n ie . Z a słu g ą K olegi M asło w sk ieg o było to, że w te d y zaczęliśm y d z ia ła ln o ś ć n a u k o w ą w d z ie d z in ie ra d io a s tro n o m ii n ie ty lk o w o p a rc iu o n a sze sk ro m n e lo k a ln e m o żliw o ści, ale w y k o rz y stu ją c w sp ó łp ra c ę z p rz o d u ją c y m i o ś ro d k a m i m ię d z y n a ro d o w y m i.
Jerzy Janik:
C h ciałem z a p y ta ć o e w e n tu a ln ą rolę ra d io a s tro n o m ii w z a g a d n ie n iu , k tó re w o s ta tn ic h la ta c h n u rtu je kosm ologów , a m ia n o w ic ie w sp ra w ie w y s tę p o w a n ia ciem n ej m ate rii, cz y ciem n e j e n e rg ii w e W szechśw iecie. M ateria, k tó rą m y zn am y , o b ejm u je z a le d w ie k ilk a p ro c e n t W szech św iata. C zy ta reszta, k tó ra n ie w ia d o m o c z y m jest, m o g łab y być b a d a n a m e to d a m i ra d io a stro n o m ii?
Józef Masłowski:
N iestety, b e z p o ś re d n io n ie d a się tego z a g a d n ie n ia b ad ać m e to d a m i ra d io a s tro n o m ic z n y m i, a ty lk o p o ś re d n io w n io sk o w ać o istn ie n iu takiej ciem nej m aterii.
Leszek Sokołowski:
N ic n ie s te ty n ie m o ż n a p o w ie d z ie ć o ciem nej m a te rii z o b se rw a c ji p ro m ie n io w a n ia ra d io w eg o , b o o d d z ia łu je o n a w y łą c z n ie p rz e z o d d z ia ły w a n ie g ra w i tacy jn e. W p e w n y c h h ip o te z a c h o n a tu r z e tej m a te rii p rz y p is u je jej się jeszcze o d d z ia ły w a n ie słabe, ale n ie e le k tro m a g n e ty c z n e . Z cie m n ą e n e rg ią jest jeszcze g o rzej, bo p rz y s p ie s z o n e ro z s z e rz a n ie się W sz e c h św ia ta w y m a g a ło b y u je m n e g o c iś n ie n ia w sp rz e c z n o śc i z m e c h a n ik ą sta ty sty c z n ą . Jest to z a te m n a o b e cn y m e ta p ie ty lk o p e w n a n a z w a d la w y ja śn ie n ia tego p rz y sp ie sz e n ia , a n ic n ie m o ż n a p o w ie d z ie ć o n a tu r z e teg o fen o m en u .
Roman Ciesielski:
Panow ie m ów iliście tylko o krakow skiej radioastronom ii. Byłoby interesujące, jak sp raw a ta w y g lą d a w Polsce. C zy są in n e o śro d k i rozwijające te b a d a n ia , jakie mają osiągnięcia i jak w yglądają one n a tle św iatow ego stan u tej dziedziny. W PAN re p re z en to w ała tę d zie d z in ę P rofesor W ilhelm ina Iw anow ska. Z w y g łaszan y ch p rzez nią referató w w y nikało, że te n a sz e b ad a n ia mają znaczen ie w skali św iatow ej.
Józef Masłowski:
D ru g im o ś ro d k ie m ra d io a s tro n o m ic z n y m w Polsce, i to o ś ro d k ie m b a rd z o s iln y m , jest o śro d e k to ru ń sk i. W o s ta tn ic h latac h p o ło ż o n o ta m d u ż y n a c isk n a
1 8 4 JÓZEF MASŁOW SKI, A D A M STRZAŁKOW SKI
rozw ój a p a ra tu ry . O b e c n ie d y sp o n u je te n o śro d e k b a rd z o d u ż y m , ja k n a p o lsk ie s to s u n k i, ra d io te le sk o p e m o śre d n ic y z w ie rc ia d ła 32 m , w łącz o n y m w m ię d z y n a ro d o w ą sieć in te rfe ro m e trii rad io w ej. N asi p ra c o w n ic y n a w ią z a li z ty m o ś r o d k iem ścisłą w sp ó łp ra c ę , p olegającą n a w y k o rz y s ta n iu teg o ra d io te le sk o p u d o o b serw acji p o la ry z a c ji p ro m ie n io w a n ia ra d io w e g o w naszej G a lak ty ce d la w y z n a c z a n ia p ó l m a g n e ty c z n y c h .
W n a s z y m n a to m ia s t O b s e rw a to riu m a p a r a tu r a słu ż y g łó w n ie d o celów d y d a k ty c z n y c h i p o m o c n ic z y c h o b serw acji, a w p ra c a c h n a u k o w y c h o p ie ra m y się n a o p ra c o w y w a n iu te o re ty c z n y m o b serw acji w y k o n y w a n y c h w d u ż y c h o ś ro d k a c h z a g ra n ic z n y c h .
Stefan W. Alexandrou>icz:
C h c ia łb y m w s p o m n ie ć o e p iz o d z ie , k tó ry się w ią ż e w jak iś sp o só b z p e w n y m i u w a g a m i w refera cie P ro fe so ra S trz a łk o w sk ie g o o ro z w a ż a n y c h d w ó c h lo k a lizacjach stacji zam iejsk iej O b s e rw a to riu m K rak o w sk ieg o : w Je rz m a n o w ic a c h lu b n a forcie S kała. Z o sta ł w y b ra n y fo rt Skała. C h ciałem zw ró cić u w ag ę, że stało się b a rd z o d o b rz e. O tó ż około 10 lat te m u w y d a rz y ła się w Je rz m a n o w ic ac h p e w n a k a ta stro fa , ro z m a ic ie in te r p re to w a n a - d o p a try w a n o się w niej u p a d k u m e te o ry tu czy n a w e t UFO. Był to, ja k się o k azało , p io ru n k u listy . Jego efekty, k tó re sa m w id z ia łe m , bo cz ę sto ta m b y w a łe m , były tra g ic z n e . U rz ą d z e n ia e le k try c z n e i e le k tro n ic z n e z o sta ły w d u ż y m p ro m ie n iu d o sz c z ę tn ie z n iszczo n e, a n a w e t in stalacje e le k try c z n e b y ły p o p a lo n e w śc ian ach . D obrze, że n ie było ta m w te d y tej a p a r a tu r y ra d io a stro n o m ic z n ej!
