Dział Sztuki Ludowej

Janina Skotnicka

Dział Sztuki Ludowej

Rocznik Muzeum Narodowego w Kielcach 21, 100-101

2003

100 Nabytki Muzeum Narodowego w Kielcach w latach 1998-2002

strukcja sosna, okleina: orzech, mahoń, lustro; 163 x 107 x 28 cm; n r inw. MNKi/R/2825; dar 2001

12. L ustro kryształowe prostokątne w ram ie z dekoracją kartuszowo-m uszlo- wo-roślinną, Polska, 2, poł. XIX w.; drewno, lustro, relief gipsowy z formy, złocenie; 219 x 118.5 x 7.5 cm; n r inw. MNKi/R/2839; d ar 2002

A n n a K w aśnik-G liw ińska

DZIAŁ HISTORII

W latach 1998-2002 nabytki działu (od 2002 r. zbiory num izm atyczne i m ili­ tariów włączono do Działu Historii) zapisano w 338 pozycjach inwentarzowych.

N a szczególną uwagę zasługuje kolekcja ofiarowana kieleckiemu m uzeum przez Irenę Ney-Bigo z Los Angeles, obejmująca: archiwalia, ikonografie, fale- rystykę, m ilitaria, m alarstw o i grafikę. Ponad 200 eksponatów ilustruje m.in. dzieje międzywojennych Kielc, w tym wydarzenia związane z kieleckimi jed no st­ kami wojskowymi, 4 Pułkiem Piechoty Legionów i 2 Pułkiem A rtylerii Lekkiej Leg., wchodzącymi w skład 2. Dywizji Piechoty Legionów. W zbiorze spotykam y szable polskie okresu międzywojennego, w tym szable wz. 34, tzw. ludwikówki, pochodzące z H uty Ludwików, zespół kilkudziesięciu pamiątkowych odznak p u ł­ kowych, wśród których wyróżnić należy odznaki 4 P ułk u PLeg. z lat I wojny światowej i II Rzeczypospolitej.

Zbiory m ilitariów wzbogacono o półzbroję niem iecką z XVI/XVII w. i m usz­ kiet kołowy niemiecki ok. 1600 r. (Suhl).

Swego rodzaju kręniką, stanowiącą symboliczny zapis wydarzeń na szlakach Harcerskiego Rajdu Świętokrzyskiego, jest kolekcja odznak ofiarowanych przez hm. Tadeusza Paradowskiego z Kielc, wraz z jego osobistymi archiwaliami z okre­ su 20-lecia międzywojennego i Polski Ludowej. D okum entacja dziejów Kielc wzbogaciła się również o archiwalia miejscowych rzemieślników z lat 1918-1939, a szczególnie pracowni meblarskiej Wincentego Wojdana. Najcenniejszy naby­ tek stanow ią jednak dokum enty i num izm aty odnalezione podczas prac rem on- towo-rozbiórkowych pom nika św. Tekli w Kielcach, m.in. świadectwo przenie­ sienia pom nika z 1836 r. n a nowe miejsce oraz skarb m onet polskich, au striac­ kich i pruskich z XVIII i XIX w. Eksponaty te, podobnie jak w latach minionych, były gromadzone z myślą o projektowanym M uzeum H istorii Kielc.

J a n Główka

DZIAŁ SZTUKI LUDOWEJ

ROK 1998

Zakupiono dwie prace ceramiczne WŁADYSŁAWA BERUSA z Mroczkowa, które zostały wyróżnione I nagrodą regulam inową n a XXV Konkursie Współ­ czesnej Sztuki Religijnej, ogłoszonym przez Katolickie Stowarzyszenie Civitas C hristiana w Kielcach. Obie rzeźby w glinie, doskonałe pod względem technicz­ nym, pokryte są barw nym i ciepłym w tonacji szkliwem, które dodatkowo pod­ kreśla formę i poetykę tem atu.

Nabytki Muzeum Narodowego w Kielcach w latach 1998-2002 101

1. Ucieczka do Egiptu (wys. 15 cm; MNKÍ//E/5442) to wielofigurowa kompozy­ cja o bardzo uproszczonym modelunku przedstawiająca M atkę Boską na osioł­ ku, tulącą do piersi Dzieciątko, z przesadnie wyolbrzymionymi dłońmi. Sto­ jący obok św. Jó zef podtrzym uje n a piersiach zarzucony na plecy tębołek, z którego w ystają narzędzia ciesielskie: m łotek i siekiera. Na w prost Świętej Rodziny, po prawej stronie wspólnej podstawy, scenę tę zamyka okazała po­ stać Anioła; jego rozłożyste skrzydła równoważą całą kompozycję.

2. Pan Jezus z krzyżem (wys. 19 cm; MNKi/E/5443) jest rzeźbiarskim opraco­ waniem w izerunku postaci pochylonej pod ciężarem niesionego brzem ienia. Ekspresja tego przedstaw ienia zaw arta jest zarówno w plastycznej, oszczęd­ nej formie całej kompozycji, jak i w umęczonym obliczu Chrystusa.

ROK 2002 r

Bogatą kolekcję obrazów MARIANNY W IŚNIOS z Ratajów k. Wąchocka wzbogaciła praca zakupiona do zbiorów ze względu na jej niezwykłe walory artystyczne.

3. Obraz z cyklu Ukrzyżowanie (100 x 70; MNKi/E/5444) jest malowidłem du­ żego form atu pochodzącym z dojrzałego okresu twórczości artystki, tj. z 1980 r. N a pierwszym planie (centralnie) postać C hrystusa na krzyżu, z bezwład­ nie pochyloną głową, w spartą na lewym ram ieniu. Na głowie, otoczonej koli­ stym nim bem w kolorze pomarańczowym - korona cierniowa. Profil tw arzy C hrystusa w yraźnie podkreślony konturem . Nagie ciało osłonięte je st fan ta ­ zyjnie upiętym błękitno-białym perisonium (w formie fartuszka z dekoracyj­ nie potraktow anym i trokam i). Na ciele Zbawiciela ślady biczowania: na tw a­ rzy sm użka krwi, na wychudzonej klatce piersiowej - rozległa rana, a na przybitych do krzyża dłoniach i stopach - krew. Tło malowidła zakompono­ w ane je st strefowo i potraktow ane m alarsko; górą rozległa przestrzeń nieba m a barw ę atram entow ą, ze skłębionymi obłokami. Wśród obłoków okrąg zło­ cistego zachodzącego słońca. W centralnej części malowidła pomarańczowa linia horyzontu z kępam i traw iastej roślinności. Nieco niżej kam ienista prze­ strzeń z b run atn y m i nieregularnym i pagórami. Dolna strefa tła jest um ow­ na i zróżnicowana kolorystycznie: zielonaw o-szaro-brunatna. A rtystka n a­ m alowała n a tym tle, u stóp krzyża, cztery postacie: M atkę Bożą, k tó ra p ra ­ wą, uniesioną ku górze ręką, wskazuje na Ukrzyżowanego Syna. Po stronie przeciwnej - św. Józef, obejmujący ręką drzewce krzyża. Z tyłu, pomniejszo­ ne sylwetki M arii M agdaleny i św. Franciszka w brązowym habicie. Rysunek postaci niepełny, w ujęciu do kolan. Tw arze wszystkich postaci urodziwe, rozświetlone o łagodnych i subtelnych rysach, zgodnie z potocznym wyobra­ żeniem ideału urody świętych.

Ja n in a Skotnicka

DZIAŁ PRZYRODY

ROK 2000

1. Przekrój czaszki gada morskiego w w apniu górnojurajskim z Morawicy, nr inw. M NKi/P/162/1-2; okaz zakupiony od G rzegorza Niedźwiedzkiego ze Strzyżewic, a sfinansow any przez cementownię „Nowiny”.