Wprowadzenie do prawa
karnego wykonawczego
Definicja prawa karnego wykonawczego
Odrębna gałąź prawa, obok prawa karnego materialnego i prawa karnego procesowego
Obejmuje normy prawne regulujące
wykonywanie orzeczeń wydanych w
postępowaniu karnym, w postępowaniu w
sprawach o przestępstwa skarbowe i
wykroczenia skarbowe, w postępowaniu w
sprawach o wykroczenia oraz kar
porządkowych i środków przymusu
skutkujących pozbawieniem wolności
Przedmiot prawa karnego wykonawczego
"Przedmiotem prawa karnego wykonawczego jest (...) bardzo delikatna materia, gdzie państwo demonstruje swoją siłę i stosuje drastyczne środki, a człowiek łatwo może paść jego ofiarą.”
Z. Hołda
Zadania prawa karnego wykonawczego
Zabezpieczenie prawidłowego wykonania kar i innych środków penalnych zgodnie z treścią orzeczenia sądu (formalnoprawny charakter)
Realizacja celów i funkcji kary oraz innych
środków penalnych (materialnoprawny
charakter)
Źródła prawa karnego wykonawczego
Konstytucja RP
ustawy
ratyfikowane umowy międzynarodowe (m.in.
Międzynarodowy Pakt Praw Obywatelskich i Politycznych z 19.12.1966 r.; Europejska Konwencja Praw Człowieka z 4.11.1950 r.; Konwencja z 10.12.1984 r. w sprawie zakazu stosowania tortur oraz innego okrutnego, nieludzkiego lub poniżającego traktowania albo karania)
rozporządzenia
Źródła prawa karnego wykonawczego
Ograniczenia w zakresie korzystania z konstytucyjnych wolności i praw mogą być ustanawiane tylko w ustawie i wtedy, gdy są konieczne w demokratycznym państwie dla jego bezpieczeństwa lub porządku publicznego bądź dla ochrony środowiska, zdrowia i moralności publicznej, albo wolności i praw innych osób. Ograniczenia te nie mogą naruszać istoty wolności i praw (art. 31 ust. 3 Konstytucji RP)
Skazany zachowuje prawa i wolności obywatelskie. Ich ograniczenie może wynikać jedynie z ustawy oraz z wydanego na jej podstawie prawomocnego orzeczenia (art. 4 § 2 k.k.w.)
Kodeks karny wykonawczy
Wykonywanie orzeczeń w postępowaniu karnym, w
postępowaniu w sprawach o przestępstwa
skarbowe i wykroczenia skarbowe i w
postępowaniu w sprawach o wykroczenia oraz kar
porządkowych i środków przymusu skutkujących
pozbawienie wolności odbywa się według
przepisów niniejszego kodeksu, chyba że
ustawa stanowi inaczej (art. 1 § 1 k.k.w.)
Prawo karne wykonawcze a kryminologia
Przydatność wyników badań etiologiczno- kryminalnych dla ustalania zakresu oddziaływań na sprawcę przestępstwa w trakcie wykonania kary
Badanie skuteczności wykonywania kar i innych środków penalnych, które stają się podstawą kierunków polityki kryminalnej
Badanie związku pomiędzy izolacją penitencjarną a stygmatyzacją społeczną i przestępczością powrotną
Badanie warunków wykonywania kary pozbawienia wolności i tymczasowego aresztowania pod kątem występowania czynników kryminogennych
Przygotowywanie prognozy kryminologiczno- społecznej skazanego
Podstawowe zasady prawa karnego wykonawczego
Zasada poszanowania godności ludzkiej skazanego
Zasada podmiotowego traktowania skazanego
Zasada praworządności
Zasada sprawiedliwości
Zasada współdziałania ze społeczeństwem
Zasada indywidualizacji
Zasada resocjalizacji
Zasada podporządkowania sądowi procesu wykonywania orzeczeń
Pojęcie skazanego
Osoba, wobec której zapadł i uprawomocnił się wyrok skazujący. Taki wyrok może być wydany za:
1.
Przestępstwo
2.
Przestępstwo skarbowe
3.
Wykroczenie skarbowe
4.
Wykroczenie
Osoba, wobec której wykonywane są środki
zabezpieczające lub zapobiegawcze
Prawa skazanego związane z obowiązkiem poddania się wykonaniu orzeczenia
Prawo do korzystania z przysługujących powszechnie praw i wolności
Prawo do traktowania z poszanowaniem ludzkiej godności
Wolność od tortur, nieludzkiego lub poniżającego traktowania i karania
Prawo do traktowania humanitarnego
Prawo do składania wniosków, skarg i próśb do organów wykonujących orzeczenie
Prawo do sądowej kontroli sposobu wykonywania orzeczenia
Prawo do informacji
Prawo do korzystania z pomocy przedstawiciela
Uczestnicy
postępowania
wykonawczego
Organy postępowania wykonawczego
Sąd I instancji lub inny sąd równorzędny
Sąd penitencjarny
Prezes sądu lub upoważniony sędzia
Sędzia penitencjarny
Dyrektor Generalny Służby Więziennej
Dyrektor okręgowy Służby Więziennej
Dyrektor zakładu karnego i aresztu śledczego
Komisja penitencjarna
Sądowy kurator zawodowy oraz kierownik kuratorskiej służby sądowej
Organy postępowania wykonawczego – c.d.
Sądowy albo administracyjny organ egzekucyjny
Naczelnik urzędu skarbowego
Odpowiedni terenowy organ administracji rządowej lub samorządu terytorialnego
Inny organ uprawniony przez ustawę do wykonywania orzeczeń
Skazany = strona postępowania wykonawczego przed sądem
Katalog praw przysługujących skazanemu jako stronie postępowania wykonawczego:
1) Prawa przysługujące każdej stronie:
a) Prawo do udziału w posiedzeniach sądu
b) Prawo do dostępu do akt sprawy
c) Prawo do składania wniosków procesowych
d) Prawo do składania oświadczeń procesowych
e) Prawo do zaskarżania decyzji procesowych
f) Prawo do informacji
Skazany = strona postępowania wykonawczego przed sądem
1)
Prawa przysługujące wyłącznie skazanemu:
a)
Prawo do obrony
b)
Prawo do korzystania z pomocy przedstawiciela
c)
Prawo do składania wyjaśnień
d)
Prawo do milczenia
Prokurator= strona postępowania wykonawczego przed sądem
Prawa przysługujące prokuratorowi jako stronie:
a) Prawo do udziału w posiedzeniach sądu
b) Prawo do dostępu do akt sprawy
c) Prawo do składania wniosków procesowych
d) Prawo do składania oświadczeń procesowych
e) Prawo do zaskarżania decyzji procesowych
f) Prawo do informacji
Prokurator Generalny może wnieść kasację od wydanego w postępowaniu wykonawczym prawomocnego orzeczenia sądu kończącego postępowanie
Obrońca skazanego
Obrońcą może być jedynie osoba uprawniona do obrony według przepisów o ustroju adwokatury lub ustawy o radcach prawnych
Może podejmować czynności procesowe, do jakich uprawniony jest skazany
Czynności obrońcy muszą być ukierunkowane na
korzyść skazanego
Przedstawiciel skazanego
Może działać wyłącznie w interesie skazanego
Osoba godna zaufania, która wyraża zgodę na podjęcie się zadań przedstawiciela skazanego
Ustanowiony przez skazanego na piśmie
Może składać w imieniu skazanego wnioski, skargi i prośby do właściwych organów oraz instytucji, stowarzyszeń,
fundacji, organizacji, kościołów i innych związków wyznaniowych
Może być dopuszczony do udziału w postępowaniu przed
sądem
Postępowanie
wykonawcze
Wszczęcie postępowania wykonawczego
Wykonalność orzeczenia:
1) Wyrok oraz postanowienie uzupełniające wyrok wykonalne są z chwilą uprawomocnienia
2) Inne postanowienia wydane w postępowaniu rozpoznawczym lub przygotowawczym w trybie k.p.k. stają się wykonalne z chwilą wydania, chyba że ustawa stanowi inaczej albo wykonanie postanowienia wstrzymane zostanie przez sąd
3) Postanowienie wydane w postępowaniu wykonawczym staje się wykonalne z chwilą wydania chyba że ustawa stanowi inaczej albo wykonanie postanowienia wstrzymane zostanie przez sąd
Wszczęcie postępowania wykonawczego
Warunek bezzwłoczności: wszczęcie postępowania ma nastąpić bez nieuzasadnionego opóźnienia, a zatem:
1) Czas ten nie może przekroczyć 14 dni od uprawomocnienia orzeczenia, a w razie gdyby było ono zaskarżone- od daty zwrotu akt sądowi I instancji
2) Postanowienia wydane w postępowaniu wykonawczym wykonalne z dniem wydania powinny być z tym dniem skierowane do wykonania
Przekroczenie ww. terminów nie powoduje skutków procesowych
Czynności związane z wszczęciem postępowania wykonawczego
Wydanie przez prezesa sądu lub upoważnionego sędziego zarządzenia o wykonaniu orzeczenia
Odpis lub wyciąg orzeczenia przesyłany jest innym organom właściwym do jego wykonania
Przesłanie do Krajowego Rejestru Karnego dokumentów dotyczących treści orzeczenia
Zawiadomienie organów właściwych w sprawach
powszechnego obowiązku obrony o prawomocnym
skazaniu osoby podlegającej obowiązkowi służby
wojskowej lub służby w formacjach obrony cywilnej
Czynności związane z wszczęciem postępowania wykonawczego
Zawiadomienie przełożonych osoby zatrudnionej w instytucji państwowej, samorządowej lub społecznej, ucznia, słuchacza szkoły lub żołnierza o ukończeniu postępowania toczącego się wobec niej z urzędu
W przypadku kierowania do wykonania orzeczenia o pozbawieniu wolności- zawiadomienie sądu opiekuńczego, jeżeli zachodzi potrzeba opieki nad dziećmi skazanego oraz, w razie potrzeby, organu właściwego do zapewnienia opieki nad osobą niedołężną lub chorą, którą opiekował się skazany i organu właściwego do przedsięwzięcia niezbędnych czynności do ochrony mienia lub mieszkania skazanego
Decyzje procesowe
Postanowienia – wydaje sąd
Zarządzenia- wydaje prezes sądu,
upoważniony sędzia lub sędzia
penitencjarny, nie wymaga odbycia
posiedzenia
Posiedzenie sądu
Sąd orzeka na posiedzeniu, w którym strony (skazany i prokurator) i obrońca skazanego mają prawo wziąć udział tylko wówczas gdy ustawa tak stanowi
Udział w posiedzeniu łączy się z prawem do składania wniosków procesowych i wypowiadania się w każdej kwestii podlegającej rozstrzygnięciu
Aby umożliwić udział w posiedzeniu osobom do tego uprawnionym konieczne jest ich zawiadomienie o terminie i celu posiedzenia
Zasadą jest jednak rozpoznawanie spraw pod nieobecność stron i bez konieczności powiadamiania ich o terminie posiedzenia
Zawieszenie postępowania
Jeżeli zachodzi długotrwała przeszkoda
uniemożliwiająca postępowanie wykonawcze, a w
szczególności jeżeli nie można ująć skazanego albo
nie można wykonać wobec niego orzeczenia z
powodu choroby psychicznej lub innej przewlekłej,
ciężkiej choroby, postępowanie zawiesza się w
całości lub w części na czas trwania
przeszkody (art. 15 § 2 k.k.w.)
Umorzenie postępowania
Przedawnienie wykonania kary
Śmierć skazanego
Inna przyczyna wyłączająca to postępowanie
(utrata cechy wykonalności, utrata cechy prawomocności, darowanie kary, depenalizacja całkowita, wydanie orzeczenia w tej samej sprawie, będące w toku, wszczęte wcześniej postępowanie w tej samej sprawie, wszczęcie postępowania incydentalnego na podstawie wniosku osoby nieuprawnionej przy braku podstaw do wszczęcia tego postępowania z urzędu)
Środki zaskarżenia decyzji wydanych w postępowaniu wykonawczym
Zwykłe środki zaskarżenia:
a) Zażalenie (niektóre postanowienia i niektóre zarządzenia)
b) Skarga (decyzje poszczególnych organów postępowania wykonawczego)
Nadzwyczajne środki zaskarżenia:
a) Kasacja (prawomocne orzeczenie sądu kończące postępowanie, nie przysługuje skazanemu)
b) Wznowienie postępowania (prawomocne postanowienie kończące postępowanie)
Wzruszenie postanowienia
ART. 24 k.k.w.
§ 1. Jeżeli ujawnią się nowe lub poprzednio nie znane okoliczności istotne dla rozstrzygnięcia, sąd może w każdym czasie zmienić lub uchylić poprzednie postanowienie.
§ 2. Niedopuszczalna jest zmiana lub uchylenie postanowienia, przewidzianego w § 1, na niekorzyść skazanego po upływie 6 miesięcy od dnia uprawomocnienia się postanowienia.
Dziękuję za uwagę
AGNIESZKA HŁUSZIJ
