KRYSTYNA KISIELEWSKA (Warszawa)
Zakład Paraz,ytologii PAN
O ZJAWISKACH OBUMIERANIA LARW DREPANIDOTAENIA LANC EO LAT A (BLOCH) W NIEKTÓRYCH ŻYWICIELACH
POŚREDNICH
[90]
W toku obserwacji nad populacjami larw Drepanidotaenia lanceolata (B 1 och), autorka zauważyła zjawisko obumierania larw w jamie ciała
niektórych gatunków żywicieli pośrednich tego tasiemca. W literaturze
dotyczącej larw tasiemców opisane jest zjawisko obumierania procerkoi- dów Ligula colymbi Ze de ,r w żywicielu pośrednim Cyclops gracilis
Li 11 ie b (Dubin i n a, 1950). Interpretacja tego zjawiska przez Du- b i n i n ę (obumieranie dojrzałych procerkoidów na .skutek niedostania
się do następnego żywiciela we właściwym czasie) nie da się w pełni za-
stosować do obumierania larw Drepanidotaenia lanceolata (B 1 o c h).
Obserwacji dokonano zimą 1955-56 r. oraz wiosną i jesienią 1955 r.
Stosowano metodę indywidalnej hodowli żywicieli pośrednich (Mich aj-
ł o w, 1953, Kisi e 1 ew ska, 1955), co pozwoliło na wyróżnianie po- szczególnych larw w każdej populacji i śledzenie ich losów.
Spośród 15 badanych gatunków żywicieli pośrednich - Copepoda, trzy z rodziny Diaptomidae nie zarażały się w ogóle, z pozostałych zaś gatun- ków z rodziny Cyclopidae, zaobserwowano zjawisko obumierania larw u następujących: Cyclops strenuus strenuus Fischer, C. vicinus U 1 j., C. furcifer C I a us, Eucyclops serrulatus s. str. Fis c h er, E. macru- roides (Li 11 ie b), E. macrurus G. O. B ars, Macrocyclops viridis J u- r i n e i M. albidus {J u r i n e).
W jamie ciała niewielkiej liczby okazów Macrocyclops fuscus (J u r i- n e), Mesocyclops leuckarti (CI a us), Eucyclops speratus (Li 11 ie b), i Diacyclops bicuspidatus (C 1 a us) obumierania larw nie obserwowano.
Autorka obserwowała obumieranie larw w różnych etapach ich roz- woju, wysuwa też przypuszczenie, że zjawiska te w każdym przypadku
mają nieco inne podłoże i wymagają osobnej interpretacji.
Najczęściej obserwowano obumieranie larw w postaci kulistej, bądź postaci z obwódką (Kisi e 1 ew ska, 1955). Rzadziej obumierały larwy w okresie poprzedzającym wpuklenie wykształconego już skoleksa oraz normalnie uformowanych cerlmcyst. Przy tym obumieranie larw na okre-
ślonym etapie rozwoju związane było z gatunkiem żywiciela.
Zaobserwowano także cztery przypadki nienormalnego rozwoju larw.
222 K. KISIELEWSKA
Analiza przyczyn obumierania larw doprowadziła do następujących
wniosków: a) zasięg tego zjawiska i proc-ent obumierających larw nie są bez.pośrednio i wyłącznie związane z liczebnością populacji, b) obumieranie larw nie ,zależy też od indywidualnych właściwości larw, ponieważ w po-
wyższym przypadku występowałoby równomiernie u wszystkich żywicieli
bez wyjątku, nie miałoby też miejsca stwierdzone zjawisko obumierania
całych populacji, c) obumieranie larw zależy od gatunku żywiciela, jego pki i wieku, oraz pory roku w jakiej powstał układ „żywiciel - pasożyt".
Zjawisko to jest przy tym związane z niższą ekstensywnością i intensyw-
nością inwazji.
Obumieranie larw w jamie ciała danego gatunku żywiciela (np. Cyclops strennus strennus Fis c h er) j-esienią, przy jednoczesnym braku tego zjawiska na wiosnę, świadczy o wielki,ej plastyczności układów „żyw,
ciel - pasożyt" i ich zależności od środowiska drugiego rzędu.
Obumieranie larw w jamie ciała niektórych żywicieli można tłumaczyć
jako wyraz pewnej reakcji obronnej żywiciela, przy czym reakcja ta jest silniejsza przy dużych liczebnościach populacji (największa liczba przy- padków obumierania całych poipulacji).
BbIMMPAHT1E JIWIMHOK DREPANIDOTAENIA LANCEOLATA (BLOCH) Y HEKOTOPbIX IIPOME)KYTO"t.J:HbIX X03HEB
Pe3IOMe
3aMe'łeHO Bb!Ml1pam1e Jll1'ł11HOK D. lanceolata y 8 B11AOB npoMe:lKyTO'iHb!X xo- 3HeB (Copecodal. JiwrnHK11 Bb!Ml1Pa!OT B pa3Hb!X CTaA11HX pa3B11TJ,ur: B wapoo6pa3- HOM CTaA1111, B CTaA1111 C KaMMOM AO l1HBar11Ha~1111 CKOJleKca 11 B CT3A1111 ~epKO~l1CTb!, YcTaHOBJleHO 'iTO Bb!MJ1paH11e Jll1'i11HOK npo11CXOAl1T y X03HeB, xapaKTep113yIO- ll.\11XC.fl He3Ha'łJ1TeJlbHOM 3KCTeHCl1BHOCTblO 11 11HTeHC11BHOCTblO 3apa:lKeHJ1H 11 3a- Bl1Cl1T OT B11Aa X03.fll1Ha, ero IIOJJa, B03pacTa 11 OT BpeMeH11 rO,i\a. HaAB11raeTC.fl Bbl- B(),i:(, 'iTO OTBeTCTBeHHOCTb 3a BbJM11paa11e Jll1'il1HOK HeCeT opraH113M X03.fll1Ha.
ON THE PHENOMENA OF THE WITHERING OF DREPANIDOTAENIA LANCEOLAT A (BLOCH) LARVAE IN SOME INTERMEDIA TE HOSTS
Summary
The withering of D. lanceolata larvae in eight .species of intermediate hosts (Copepoda) was observed. The larvae wither in various development stages: in the spherical form, in the cystic form, before the scolex turns in.side out, in the form of a cercocyst. It was found that the withering of the larvae occurs in hosts of a low extensity and intensity of invasion and de.pends on the speoies, sex and age of the host and the season of the yea,r. It may be ooncluded that the withering of larvae is due to the organism of the host.
