O stosunkach wewnątrzpopulacyjnych u larw Drepanidotaenia lanceolata (Bloch) w niektórych żywicielach pośrednich

KRYSTYNA KISIELEWSKA (Warszawa)

Zakład Parazytologii PAN

[89]

O STOSUNKACH WEWNĄTRZPOPULACYJNYCH U LARW DREPANIDOT AENIA LANCEOLAT A (BLOCH) W NIEKTÓRYCH

ŻYWICIELACH POŚREDNICH

Znane są dwie prace dotyczące ,stosunków wewnąkz;populacyjnych wśród tasiemców: postaci dorosłych Diphyllobothrium Iatum (L) (Pa-

włowski i G n ie z di ł o w, 1950), oraz procerkoidów Triaenophorus Lucii (M ii 11.) (Mich aj ł o w, 1953). Autorka podjęła badania na lar- wach Drepanidotaenia lanceolata {B 1 o c h) w żywicielach pośrednich.

Obserwacje prowadwne były przez zimę 1954, 55 :i 56 r., oraz wiosną

i jesienią 1955 r. Stosowano metodę hodowli indywidualnej żywicieli po-

średnich (Mich aj ł o w, 1953, Ki ,si e 1 ew ska, 1955). Wykazano, że

te same gatunki Copepoda mogą zachowy~ać się różnie jako żywiciele

larw D. lanceolata, w zależności od płci, wieku ,oraz pory roku, w której powstaje układ „żywiciel - .pasożyt". Stwierdzono też, że ekstensywność

i intensywność inwazji są skorelowane z warun:kami ,rozwoju w jamie

ciała danego żywiciela.

Cyclops streńuus strenuus Fischer jest żywicielem charakteryzu-

jącym się przez cały ,rok dużą ekstensywnością i 'intensywnością inwazji, która jednak spada u kopepoditów tego gatunku jesienią. U Cyclops stre-- nuus strenuus Fis c h er zarażonych wiosną, rozwój populacji larw D. lanceolata miał następujący przebieg: a) populacje liczące nie więcej niż 7-10 larw (populacje niepr.zegęszczone) rozwijały się w tempie rów- nomiernym. Wszystkie osobniki tych populacji osiągały postać cerkocysty (w temperaturze ;pokojowej) między 9-11 dniem od chwili inwazji, b) lar- wy w populacjach Uczących więcej niż 7-10 larw (populacje przegęsz­

czone) rozwijały się w tempie nierównomiernym. Wyróżniono trzy grupy larw: pierwszą, rozwijającą się w tempie normalnym, drugą, opóźnioną

o kilka dni i trzecią, występującą w populacjach liczących powyżej

14 larw - znacznie opóźnioną lub zahamowaną. U Cyclops strenuus stre- nuus Fischer zarażonych na jesieni: a) liczba ukształtowanych cerko- syst wynosi przeciętnie 2, rzadziej 3-4 larwy, przy intensywności zara-

żenia wahającej się w granicach od 1 do 13 larw, b) występuje duży pro- cent zahamowanych w rozwoju larw, c) czę.ść la,rw obumiera, przy czym proces ten może dotyczyć bądź całych populacji, bądź poszczególnych larw w danej populacji.

Analiza wpływu liczebności populacji na występowanie zjawiska zaha- mowania i obumierania larw wykazała, że nie jest ono bezpośrednio zależne od liczebności populacji.

Wiadomości Parazytolog,i<:zne nr 5 - Supplementum

!O K. KISIELEWSKA

---- - -····----. - --

Przeprowadzono tymczasowy podział żywicieli pośrednich larw D. lan- eolata na głównych (Cyclops strenuus strenuus Fischer - wiosna)

ubocznych [Cyclops strenuus strenuus F is.c h e,r - jesienne kopepo- ity, Macrocyclops viridis J u r i n e - samice w zimie, Eucyclops serru- itus s. str. Fischer - samice wiosną, Eucyclops macruroides (Li 1- i ,e b) - samice w 1zimie]. Żywiciele główni charakteryzują się dużą kstensywnością (około 1000/o) i intensywnością inwazji, oraz korzystnymi rarunkami rozwoju w ich jamie dała. Zakłócenia w rozwoju populacji

tych żywideli wyrażają się jedynie w nierównomierności tempa rozwoju

1 warunkach przegęszczenia. Obumierania larw nie obserwuje się tu wca-

~- Żywiciele uboczni odznaczają się małą ekstensywnością i intensywno-

~ią inwazji, jednocześnie zaś warunki roz.wojowe w jamie ciała są nieko-

~ystne, jakkolwiek nie wykluczają całlmwicie możliwości rozwoju.

Ze względu na występowanie zjawiska obumierania larw w jamie ciała

ywicieli ubocznych, autorka wyróżniła pojęcie początkowej (inicjalnej)

1tensywności inwazji {liczba larw, które wtargnęły do jamy ciała w chwili 1wazji), oraz końcowej (te,rminalnej) intensywności inwazji (liczba larw

r populacji po obumarciu pewnej ich części).

Auto,rka stwierdza, że zakłócenia

w

d następujących czynników: a) gatunku żywiciela, jego płci i wieku, oraz ory roku, b) lokalizacji larw w jamie ciała, c) indywidualnych właści- 1ości larw. Zdaniem autorki nie można w tych przypadkach mówić o kon- urencji wewnątrzgatunkowej z wynikiem letalnym.

O B3AJ.1MOOTHOIIIEHJ.1JIX BffYTPJ.1 TIOIIYJIJII.l;J1f1 JIW:IMHOK DREPANIDOT AENIA LANCEOLAT A (BLOCH) Y HEKOTOPhlX

TIPOMEJKYTO~HhIX X03JIEB

Pe3ł0Me

IIp11MeHHH MeTOA 11HAl1B11AYaJJbHOt't Ky JlhTYPbl npoMe,KyTO'-IHblX X03Hei3 .1111'-111- )K D. lanceo!ata, npoaHaJJl1311pOBaHbI 6bIJll1 B3al1MOOTHOllleHl1H B nonyJJHLI;11HX 3Tl1X 1'łl1HOK y 4 B11AOB Copepoda. YcTaHOBJJeHO, 'ł_TO Te,Ke caMbie B11AbI BeAYT ce6H,

Ka'-leCTBe npoMe,KyTO'-IHbIX X03HeB 3T11X Jll1'ł11HOK, pa3HO, 3aBJ1Cl1MO OT HX TeJJa, l3pacTa M BpeMeHtt fOAa, Y TttTIJ;['-IHbIX X03HeB HaXOAHTCH He3aryIJ.1eHHbie 11 HOp- lJlbHO pa3B11BałOlI.ll;[eCH nonyJll,Ql111, KaK 11 nonyJJHI.\1111 CJI11lllKOM 3ary1I.1eHHbre Bbillle 7 - 10 Jll1'-111HOK), c 11mpepem~11poBaHHblM TeMTIOM pa3B11Tl1H HeKOTOpb!X ,ynn Jll1'-111HOK. Y HeTttTil1'-IHb!X X03HeB B3al1MOOTHOllleHMH BHyTptt nonyJJHf.11111 tpyweHbl BCJJe,ljCTBJ;[e B03,ljettCTBMH opraHM3Ma X03fll;[Ha. Ha6JJłOAaeTCH B AaHHOM (y'-!ae HBJ1eH11e BbIMJ;[paHJ1H Jll1'-111HOK He3aBl1CJ1MO OT 'fl;[CJJeHHOCTl1 rrorryJJHLI;J1!;[.

ON RELATIONS INSIDE THE POPULATION OF DREPANIDOTAENIA LANCEOLATA (BLOCH) LARVAE IN SOME INTERMEDIATE HOSTS

Summary

The method of the Jndividual culture of the intermediate hosts of D. ianC'eola,ta xvae was appl-ied and the relations inside the po:pulatiOlll óf these larvae in four ::>pepoda species analyzed. It was observed that the same species behaved in

O STOSUNKACH WEWNĄTRZPOPULACYJNYCH 221

a different way as intermediate hosts of these larvae

w