Instytut Bibliotekoznawstwa i Informacji Naukowej UJ
ROK KANONIZACJI ŚWIĘTEJ JADWIGI KRÓLOWEJ W ŚWIETLE POLSKICH PUBLIKACJI W 1997 ROKU
[...] rok 1997 przyniósł nam unikalną okazją bliższego zającia sią, skoncentrowania sią na osobie i kulcie Błogosławionej Królowej Jadwigi. Na rok ten przypada 600- lecie ufundowania przez Królową Jadwigą Wydziału Teologicznego, jak też rocznica odnowienia całej Akademii Krakowskiej. Jest to wreszcie rok w któiym po długich latach oczekiwania coraz bliższe staje sią spełnienie nadziei kanonizacji Jadwigi *.
W 1997rokupo wielu wiekach bezowocnych starań udało się doprowadzićdo do
niosłegowydarzenia,jakim była kanonizacja królowej Jadwigi. W związku z kanonizacją Andegawenki rok ten można śmiało nazwać rokiem św. Jadwigi, gdyż organizowano wtedy wystawy jej poświęcone, ukazało się kilka publikacji, został nakręcony lilm, wystawiono operę oraz wydano znaczki i karty pocztowe z jej podobizną.
WYSTAWY POŚWIĘCONE ŚW. JADWIDZE
W związku zezbliżającą się kanonizacją Wawelskiej Pani w 1997 roku (od maja doczerwca)zorganizowanotrzy wystawy jej poświęcone.Najważniejszą z nich przygo
towało Muzeum Archidiecezjalne w Krakowie z okazji 600-lecia Wydziału Teologicz nego Akademii Krakowskiej. Patronat nad tą wystawą objął metropolita krakowski kardynał Franciszek Macharski oraz rektorPapieskiej Akademii Teologicznej w Krako wie, ks. prof. Adam Kubiś. Autorami ekspozycji byli:ks. drJózef Andrzej Nowobilski, dyrektor muzeum,iWojciech Bałus,a plastycznie została ona opracowanaprzez Jana Kolanowskiego.
ł Inga Dziewońska-Leśniak, autorka pracy magisterskiej pt. Święta Jadwiga Królowa wprasie polskiej z 1997 roku pod kierunkiem prof, dr hab. M. Kocójowej, Instytut Bibliotekoznawstwa i Informacji
Naukowej Uniwersytetu Jagiellońskiego, Kraków1999.
1 Ks. J.A. Nowobilski, Wprowadzenie, [w:] Błogosławiona Jadwiga Królowa w oczekiwaniu na kano
nizację: katalog wystawy, pod red. ks. J.A.Nowobilskiego, Nakł. Muzeum Archidiecezjalnego, Kraków:
Wydaw. „Czuwajmy”, 1997, s. 11.
Rokkanonizacji świętej Jadwigi Królowejw świetle polskichpublikacjiw 1997 roku 147 Uroczystego otwarcia wystawy „Błogosławiona JadwigaKrólowaw oczekiwaniu na kanonizację” dokonał kard. Franciszek Macharski 20 maja 1997 roku ogodzinie 12 na XVI-wiecznym dziedzińcu Muzeum Archidiecezjalnego w Krakowie przy ul.
Kanoniczej 19-21. W związku z tą uroczystością zostaływydrukowane zaproszenia, wydano także katalogwystawy zawierający, opróczspisu eksponatów i ich zdjęć, 10 artykułów poświęconych osobie królowej Jadwigi2.
2Zaproszenie na otwarcie wystawy „Btogostawiona Jadwiga Królowa w oczekiwaniu na kanonizację", Muzeum Archidiecezjalne w Krakowie, Kraków 1997. [druk ulotny.]
3 HS, Papieskie wystawy, „Nowy Czas Krakowski” 1997, nr2, s. 5.
4 Ks. M. Jagosz, Kanonizacja Królowej Jadwigi, „Gazeta Niedzielna” 1997, nr 29, s. 1, 5.
s T. Janusz, Wystawa „Btogostawiona Jadwiga Królowa", „Inspiracje” 1997, nr3/4, s. 13.
6 Ks. M. Jagosz, Talentem i pracę oddali Jej hołd, „Nowy Dziennik” 1997, 7 lipca, s.7.
7 B. Mamoń, PrzyKanoniczej 19, „Tygodnik Powszechny” 1997, nr 23, s. 14.
8 (tj), Królowa Jadwiga przed kanonizację, „Źródło” 1997, nr 24, s. 22.
9 Ks. J.A. Nowobilski, Królowa w muzeum, „Gość Niedzielny. Krakowski Gość Niedzielny” 1997, nr20,s. 18; Wystawa pamiętek po Królowej Jadwidze,„Gość Niedzielny”1997, nr22, s.7;M. Ziółkowska, Siady Królowej Jadwigi, „Gość Niedzielny. Krakowski Gość Niedzielny” 1997, nr 23, s. 16.
10 HS, Papieskie wystawy, „NowyCzas Krakowski” 1997, nr 2, s. 5.
Wystawie „BłogosławionaJadwiga Królowaw oczekiwaniuna kanonizację” zo
stało poświęconych kilkanaście artykułów w prasie polskiej. O otwarciu ekspozy
cji oraz o zgromadzonych na niej eksponatach pisał „Nowy Czas Krakowski” 3,
„Gazeta Niedzielna”4 *, „Inspiracje” s, „Nowy Dziennik”6, „Tygodnik Powszechny”7,
„Źródło”8, a „Gość Niedzielny” poświęcił temu tematowi trzy artykuły9. Trafnie sens wystawyokreślony zostałw „Nowym Czasie Krakowskim”: „Ekspozycja nosząca tytuł «Błogosławiona Jadwiga Królowa - w oczekiwaniu na kanonizację»jest nie tylko prezentacją różnego rodzaju wizerunków przyszłej świętej, ale przede wszystkim próbą ogarnięcia całości materiałów ikonograficznych, związanychz osobą i kultem królowej”10.
W pięciu salach na parterze Muzeum Archidiecezjalnegowystawiono 118 eks ponatów związanych z postacią królowejJadwigi. Były to wizerunki Wawelskiej Pani uwiecznioneprzezartystów wpostaciobrazów, rzeźb, pieczęci, szkiców,medali oraz ilustracji książkowych. Zaprezentowanotakżeprośbyo beatyfikację (jedna z nich pod
pisanazostała przezkard. AdamaSapiehę z 1933 roku), a także przedmioty związane ześw. Jadwigą, takie jak: racjonał, skrzyneczka z kości słoniowej (mającapochodzić zwyprawyślubnej Andegawenki),kopie berta i jabłka królowej, berło Uniwersytetu Jagiellońskiego, projekty sarkofagów wykonaneprzez A. Madeyskiego. Powyższeeks ponaty zostały uporządkowane w następujące grupy:„Rzeczyśredniowieczne związane zJadwigą”, „Podobizny”, „OdnowienieUniwersytetu”, .Jadwiga przedkrucyfiksem”, .Jadwiga i Jagiełło”, .Jadwiga Królowa Polski” oraz „Dzieje kultu”.
Najcenniejszeprzedmioty to: pieczęćmajestatyczna królowej Jadwigiz 1386 roku pochodząca ze zbiorów dominikanów, wspominany już XIV-wieczny tryptyk z kości słoniowej ze scenami z Nowego Testamentu mający (według tradycji) należeć doJadwigi oraz (uznawany za najstarszy wizerunek Wawelskiej Pani) obrazz kościoła Świętego Krzyża z pierwszej połowy XVII wieku zatytułowany Jadwigaprzed krucyfiksem.
Wystawę można było zwiedzać od wtorku do niedzieli w godzinach od 10 do 15, aż do30 października 1997 roku.
Kolejną wystawę poświęconą osobie królowej JadwigizorganizowałaRadaDziel nicy VII m. Krakowa przy pomocy Zwierzynieckiego Koła Przyjaciół Sztuk Wszel
kich „z inicjatywy i pod duchowym przewodnictwem krakowskiej malarki Haliny Cieślińskiej-Brzeskiej” 11. Otwarta od25 maja1997 roku, aż do końca sierpniategoż roku ekspozycja została zatytułowana „WawelskaPani”i można ją byłooglądaćw Zwie
rzynieckim Salonie Artystycznym przy ul. Królowej Jadwigi 41. Wystawą „powstałą z podziwu dla osobowości Bł. Królowej Jadwigi”12 zadedykowano Ojcu Świętemu Janowi Pawłowi II.
11 K. Podniesińską, „Wawelskapani." W Zwierzynieckim Salonie Artystycznym, „Gość Niedzielny. Kra
kowski GośćNiedzielny" 1997, nr 31, s. 17.
12 H. Cieślińska-Brzeska, W oczekiwaniuna Jana Pawła II, „TygodnikSalwatorski” 1997, nr23, s. 2.
13 Rada Dzielnicy VII M. Krakowa, Zwierzynieckie Koto Przyjaciół Sztuk Wszelkich,Binve/s/at Pani.
Ojcu Świętemu JanowiPawłowi IIw hołdzie, Kraków 1997.
14 Ks. J. Bryla, SztuJca, artyści, wiara, [w:] Rada dzielnicy VII M. Krakowa, Zwierzynieckie Koło Przyjaciół Sztuk Wszelkich, Wawelska... s. [8].
15 Ks. M. Jagosz, Kanonizacja KrólowejJadwigi, „Gazeta Niedzielna” 1997, nr 29,s. 1.
Na wystawie zaprezentowano obrazy (namalowane przez: Stefana Berdaka, Ha
linąCieślińską-Brzeską, Izabelą Deleklą-Wicińską, Mariana Konarskiego, Józefą Łysy, Martą Olszowską-Kosieradzką, Zdzisława Pabisiaka, Katarzyną Podniesińską, Wandą Rajewską, Anną Sagan, Teresą Swieży-Klimecką, Zofią Wójcik). Ekspozycja obej mowała także drzeworyty (autorstwa Zofii Kopycińskiej-Wilczkowej), rzeźby (Zofii Baltarowicz-Dzielińskiej i Bronisława Chromego), witraże oraz grafiką. W związku z ekspozycją „Wawelska Pani” został wydany katalog wystawy 13 ufundowany przez Radą Dzielnicy. Zawieraon krótkiżyciorysśw. Jadwigi pióra Piotra Boronia, sześćwier szy poświęconych Wawelskiej Pani (KrystynaJezierska, Barbara Urbańska, Wiesław Krawczyński - dwa wiersze,Magdalena Paździora - również dwa), kilkasłównatemat związku królowej z Dzielnicą VII jej przewodniczącegoPawła Zatorskiego oraz artykuł ks. Jerzego Bryły pt. Sztuka, artyści i wiara l4. W katalogu znajdują sią reprodukcje 8 eksponatów (niektórychobrazów, rzeźby oraz kartonu witrażu)zaprezentowanych nawystawie.
W dniach od 2 do 13 czerwca 1997 roku otwarta była jeszcze jedna wystawa poświęconaAndegawence. Została ona zorganizowana w budynku Politechniki Kra
kowskiej przy ul. Kanoniczej 1 przezSamodzielny ZakładRysunku, Malarstwa i Rzeźby A-7 i nosiła tytuł „Oblicza ŚwiętejJadwigi Królowe). Impresje”. Zaprezentowanona niej „20prac opartych na znanych wyobrażeniach Świętej” l5, m.in.na obrazie Mar
celego Bacciarellego,Michała Stachowicza, Włodzimierza Tetmajera, Piotra Stachie- wicza, kilku płótnach Jana Matejki oraz na motywie pomnika Oskara Sosnowskiego , JadwigaiJagiełło”, znajdującego sięnaPlantach wKrakowie,czy rzeźbie Antoniego Madeyskiego z sarkofagukrólowej Jadwigi z katedryna Wawelu.
Wystawa otwarta była do 13 czerwca, ale jej uroczyste zakończenie odbyło się dwa dni wcześniej - 11 czerwca 1997 roku ogodz. 19.30zudziałem ks. prof. Wacława Świerzawskiego.
PUBLIKACJE
Ogłoszenie przez papieża Jana Pawła II królowej Jadwigi świętą spowodowało gwałtownywzrostpublikacjijej poświęconych.W1997 roku wprasie polskiej i polonijnej ukazało się wiele artykułów (autorka zebrała je i opracowaław postaci abstraktowej
Rokkanonizacji świętej Jadwigi Królowej w świetle polskich publikacji w 1997 roku 149 bazy danych do pracy magisterskiej), wznowiono książki dotyczące św. Jadwigi (4), a także ukazało się kilka nowych wydawnictw zwartych w języku polskim (5) oraz przetłumaczono na język angielski książkę o Wawelskiej Pani, a więc łącznie 10 książek. Wydano także katalogi wystaw (4) oraz druki okolicznościowe, różnorodne zarówno pod względem tematyki,jak i formy graficznejorazprzeznaczenia.
Autorce udało się zebrać 315 artykułówpoświęconych królowej Jadwidze,z czego 243 zamieszczone zostałyna łamachprasypolskiej, zaś pozostałe 72nałamachprasy polonijnej. Dlaporównaniana wykresie nr1 zaznaczono liczbęwydawnictw zwartych wydanych w tymsamychokresie, w roku kanonizacjikrólowej, tj. 1997.
Wykres 1. Liczba artykułów oraz książek poświęconych królowej Jadwidze w 1997 roku Zebrane artykuły pochodzą z kwerendy przeprowadzonej w Agencji Prasowo-In formacyjnej „Glob” Spółdzielnia Pracy1(’, ze zbiorów Archiwum św. Jadwigi wKrako wie 1617, pozostała część artykułów jest wynikiem poszukiwań autorki.
16 Agencja Prasowo-Informacyjna „Glob”Spółdzielnia Pracy (04-028 Warszawa, Al. Stanów Zjedno czonych 53) wykonujeodpłatnie kwerendy wycinkówprasowych z gazet i czasopism polskich (z wybranego przez użytkownikaprofilu tematycznego).
17 Archiwum Świętej Jadwigi Królowej mieścisię w budynku Instytutu Jana Pawła II w Krakowie, przy ul. Kanoniczej. Autorka składapodziękowaniadr Stanisławie Postawiezaudostępnienie artykułów z archiwum do pracy magisterskiej.
Największą liczbę artykułów na temat św. Jadwigi zamieścił „Gość Niedzielny”
w wydaniu podstawowym,a także wdodatku regionalnym, będącymintegralnączęścią czasopisma. Dodatek ten ukazuje się na terenie Archidiecezji Krakowskiej inosi tytuł
„Krakowski Gość Niedzielny”. Łącznie„Gość Niedzielny” (licząc wraz z artykułami z mutacji regionalnej) poświęciłosobie królowej Jadwigi 51 artykułów. Nie jest to zaskakujące, biorąc pod uwagę charakter czasopisma (religijne) oraz częstotliwość ukazywania się (tygodnik). Na„drugim miejscu” pod względem zamieszczonych ar tykułówośw.Jadwidzeznalazłsię dziennik regionalny dla Polski południowej o nazwie
„Dziennik Krakowski”, któregoredakcjamieścisięw Krakowie przy ul. Wielopole 1.
„Dziennik..naswychłamach zamieścił29 artykułówoWawelskiej Pani. Liczbę tę można tłumaczyćfaktem, iż tu właśnie, na krakowskichBłoniach odbyła się kanonizacja królowej, która w Krakowie spędziła częśćswojego życia,odnowiła tutejszą Akademię Krakowską, fundowała kościoły (zkrakowską bazyliką OjcówKarmelitówwiąże sięle
gendao św. Jadwidze), to tu, wedługDługosza w krużgankach klasztoru Franciszkanów, miała spotykać się z Wilhelmem (co zostało w trakcie procesu kanonizacyjnego uznane za nieprawdziwe), tu, w Krakowie, jest Wawel z Czarnym Krucyfiksem, do którego modląc się,Jadwigausłyszała Fac, quod vides i tu na wieki spoczęła.
„Niedziela” i „Źródło” - polskie tygodniki religijne poświęciły królowej Jadwidze po 16 artykułów, zaś„TygodnikPowszechny” -12. Pozostałetytuły prasowe zamieściły do 3 artykułów lub zaledwie krótkich notatekzawierających biogram Wawelskiej Pani wraz z krótką informacją o zbliżającej się kanonizacji.
Na 315 artykułów o św. Jadwidze w prasie polskiej i polonijnej z 1997 roku 38 zostało napisanych przez postulatora sprawy kanonizacyjnej -ks. Michała Jagosza.
20 artykułówto słowa papieża Jana Pawła II - homilia z mszyświętej kanonizacyjnej królowej Jadwigi bądź przemówienia, np. ze spotkania z ludźmi kultury i nauki w Krakowiew kolegiacie ŚwiętejAnny.
Wykres 2. Liczba artykułów o św. Jadwidze poszczególnych autorów
Rok kanonizacji świętej Jadwigi Królowejw świetle polskich publikacji w 1997 roku 151 DziennikarzJarosław P.Kazubowskipoświęcił Jadwidzena łamach„Nowego Cza su Krakowskiego” i „Krakowskiego Gościa Niedzielnego” 7 artykułów. Także 7 tekstów napisał ks. Bolesław Przybyszewski,z tego 6 to odcinkijego książki Święta Królowa Jadwiga: zdobna w cnoty 18,drukowane w litewskiej „Naszej Gazecie”, a opracowane przez Czesławę Paczkowską. Pozostali autorzy tekstów o św. Jadwidze zamieszczali przeciętnie po 3, 4 artykuły,najczęściej po 1.
18Ks. B. Przybyszewski, Święta JadwigaKrólowa: zdobna w cnoty, Kraków: Wyd. św. Stanisława BM, 1997.
Artykułyo św. Jadwidze, o jej życiu, dziełach można pogrupować w pewne działy tematyczne. Najwięcejtekstów poświęconychzostałoPapieskiejAkademii Teologicz nej, której św. Jadwiga jest patronką, pozostałym jej fundacjom (kościoły, szpitale), a także kościołom pod jej wezwaniem. Ta grupatematyczna została nazwana„patronat, fundacje” i zawiera80 artykułów. Następna grupa,licząca 68 tekstów, to artykuły na temat kanonizacji królowej Jadwigi.
Wykres 3. Tbmatyka artykułów o św. Jadwidze
63 artykułyo WawelskiejPani,które ukazały sięna łamachprasy polskiej ipolonijnej w 1997 roku, zawierały informacje biograficzne, natomiast na temat wydawnictw zwartych o św. Jadwidze napisano 56 recenzji. Pozostałe działy tematyczne nie są jużtaklicznie reprezentowane; przykładowo,na temat aktualności postaci w czasach
dzisiejszych napisano 25artykułów (podejmowane tu tematy: Jadwiga patronką Europy, symbolem pojednania, świętajakopolityk - porównanie do obecnych polityków, wzór świętości. Podkreśla się w artykułach, że
Jadwiga była i jest nadal w Europie [...] autentyczną reprezentantką humanizmu chrześcijańskiego, wzorem służby i miłości wzglądem Kościoła i własnego narodu. Jej dar przewidywania i roztropność polityczna, połączone z troską o przestrzeganie praw ludzkich, zabezpieczyły pokój i jedność wielonarodowościowego i wielowyznaniowego państwa polskiego 19.
19 Ks. M. Jagosz, Święta Jadwiga, KrólowaPolski, „Niedziela” 1997, nr23, s. 8, 10.
20 O ŚwiętejJadwidzeKrólowej Polski mówię,zebr, i oprać, ks.M. Jagosz. Rzym: Fundacja JanaPawła II. Ośrodek Dokumentacji Pontyfikatu; Kraków: Wyd. „Czuwajmy”, 1997, 400 s., [16] s. tabl. kolor.:
faks., fot., portr.; 24 cm. ISBN 83-86482-37-0.
21 Pozostałe 3 recenzje to: K. Bik,imieninowy prezent:księzka o świętej Jadwidze, „Gazeta Wyborcza” z dnia 7 listopada 1997, s. 8; P. Duźniak, W podzięceza kanonizację, „GośćNiedzielny” 1997, nr 48, s. 18;J. Mazurkowa, „Gaudę, MaterPolonia!, „Dziennik Polski” [London] 1997, nr41, s. 9.
22 Tamże.
23 O Świętej Jadwidze..., s. 8.
O wystawach powstały 22 artykuły, na temat cudu - 19, sztuka (malarstwo, medale, modele sarkofagu) - 18, znaczki, karty pocztowe, datowniki - 11, film, opera - 9, pozostałe tematy,których nie dało się przypisać do żadnychz tej grup- 18.
W 1997 roku ukazała się antologia teksów poświęconych królowej Jadwidze, opracowana przez postulatora sprawy kanonizacyjnej- ks.Michała Jagoszapt. o Świętej Jadwidze królowej Polski mówią...20, i była to publikacja najczęściej recenzowana w tym roku nałamachprasy(10 omówień). Przyczyniłsię także dotegosam autor. Na 10 artykułów o tej pozycji w gazetach i czasopismachpolskich i polonijnych 7 zostało napisanych przez samego ks. MichałaJagosza21.
Antologia o Świętej Jadwidze Królowej Polski mówią ukazała się dzięki stara
niom Ośrodka Dokumentacji Pontyfikatu JanaPawła IIi została zadedykowanaOjcu Świętemu w podzięce za kanonizację Wawelskiej Pani. Na okładce znajduje się re produkcja obrazu Jana Bruzdy Święta Jadwiga Królowa przed krucyfiksem z 1991 roku z krakowskiego klasztoru Sióstr Świętej Jadwigi Królowej Służebnic Chrystusa Obecnego. Omawiana publikacja zawiera zebrane przez ks.Jagosza na 400stronach
(...) wypowiedzi ludzi Kościoła i nauki, okolicznościowe kazania i przemówienia za
czerpnięte z dokumentów archiwalnych i bardzo obszernej bibliografii 22
poprzedzone słowem wstępnym autora przedstawiającym biogram królowej Jadwigi oraz krótką charakterystykętej książki.Autorpodkreśla, że
(...) zebrane [...] świadectwa ukazują czytelnikom wielkość Świętej Królowej i doko
nanych przez Nią dzieł o uniwersalnym znaczeniu. [...] W ich świetle święta Jadwiga jawi się jako autentyczny wzór humanizmu chrześcijańskiego, patronka jednoczącej się Europy. Jednocześnie wskazują one na wartości, które ukształtowały jej osobowość i bez których także i nasz kontynent nie może zachować swojej tożsamości23.
Najstarszym dokumentem przedrukowanym wksiążceo Świętej Jadwidze... jest list
Rok kanonizacji świętej Jadwigi Królowej w świetle polskich publikacjiw 1997roku 153 papieża Bonifacego IXz 29grudnia1393roku skierowany do królowejJadwigi, azaczy
nający się od słów: „Bonifacy biskup, sługa sług Bożych, najmilszej w Chrystusie Córce, sławnej królowej polskiej Jadwidze, pozdrowienie i apostolskie błogosławieństwo”24.
24 Tamże, s. 11.
25 Ks. B. Przybyszewski,Święta JadwigaKrólowa:zdobna w cnoty, Kraków: Wyd. św. Stanisława BM, 1997, 162, [30] s., tabl., faks., fot., 1 mapa, portr., rys.; 21 cm. ISBN 83-85903-55-0.
26 Ks. B. Przybyszewski, Błogosławiona Jadwiga Królowa: zdobna w cnoty, Kraków: Wyd.św. Stanisława BM, wyd. I: 1988, wyd. II: 1996.
27 Ks. B. Przybyszewski; |transl. from Pol. by Bruce MacQueen], Saint Jadwiga - Queen of Poland (1374-1399), Rome: Postulate for theCanonisationof Blessed Queen Jadwiga; London: Veritas Found.
Publ. Centre, 1997. XII, 116, [1] s., [30] s. tabl.; 21 cm. ISBN0-948202-69-6.
28 Ks. M. Jagosz, Angielska biografia ŚwiętejJadwigi KrólowejPolski, „Czas” 1997z 23 sierpnia,s. 11.
29 Ks. M. Jagosz, Angielska biografia Świętej Jadwigi Królowej, „Rycerz Niepokalanej” 1997, irr 1, s. 19-20;Angielska biografia ŚwiętejJadwigi KrólowejPolski·, Biografia Świętej Jadwigi, „Słowo” 1997, nr 37, s. 65-66;ŚwiętaJadwigaKrólowa, „Gazeta Niedzielna" 1997 z 1 czerwca, s. 5.
30 Ks. B. Przybyszewski, oprać. Cz. Paczkowska, Święta Jadwiga Królowa: zdobna w cnoty, „Nasza Gazeta”, nr 13, 14, 15, 16, 17, 18,s. 7.
31 Z życia Naszej Wspólnoty, „W Naszej Wspólnocie”styczeń 1997, s.7.
32 RFK, Nadała nowy wymiar dziejom narodu i Kościoła, „Gazeta Wyborcza. Gazeta w Krakowie” 1997, nr 130, s.8.
33 M. MachejekOCD, ŚwiętaJadwiga Królowa, Kraków: Wyd. św. Stanisława BM, 1997, 128, [16], s. tabl. kolor.,il., fot.; 21 cm. ISBN 83-85903-53-4.
Dodatkowymi zaletami tej publikacji są: obszerna biografia, indeks osób, nazw geograficznych orazwykaz archiwów,kościołów i kaplic podwezwaniem św. Jadwigi Królowej oraz liczne ilustracje.
Dużą poczytnością cieszyło się trzecie wydanie książki księdza Bolesława Przy
byszewskiego Święta Jadwiga Królowa: zdobna w cnoty25, której poprzednie dwa wydania ukazały się pt. Błogosławiona Jadwiga Królowa... 26 27 28Książkę opublikowało w 1997 roku Wydawnictwo św. Stanisława B.M. Archidiecezji Krakowskiej. Drugie wydanie tej publikacji zostało przetłumaczone przez dra Bruce Macqueena na język angielski i udostępnione angielskim czytelnikom pt. Saint Jadwiga - Queen of Po land21 . Zarówno polskie, jak i angielskie wydanie zostały wzbogacone ilustracjami orazfotografiami zebranymiw Archiwum bł. Jadwigi w Krakowie przez Postulację.
W książce ks. Bolesława Przybyszewskiego zostałaprzedstawionabiografia królo
wej Jadwigi.
W prezentowanej biografii, a zwłaszcza w drugiej jej części, Jadwiga jawi się jako kobieta o rozległych horyzontach, pełna bogactw natury i łaski, która idąc za głosem sumienia przyczyniła się do ewangelizacji ludów, kończąc epokę ich chrystianizacji
„ogniem i mieczem”. Stała się prekursorką ekumenicznego dialogu M.
Publikacji Święta Jadwiga Królowa: zdobna w cnoty i jej przekładowi na język angielski zostały poświęcone cztery artykuły29. Natomiast ukazująca się na Litwie
„Nasza Gazeta” przedrukowywała w odcinkach książkę Święta Jadwiga Królowa...
wwersji skróconej, opracowanej przez Czesławę Paczkowską30. Czasopismo „W Naszej Wspólnocie” (parafiaśw. Antoniego w Cikowicach)31 poświęciło kilka słówpublikacji ks. Przybyszewskiego i zamieściło jej okładkę, aby poinformować, że do wydania niniejszej książkiprzyczyniłasię osoba związana z tąparafią- dr Stanisława Postawa.
O ukazaniu się trzechkolejnych książek poświęconych osobie św.Jadwigi pisała
„Gazeta Wyborcza. Gazeta w Krakowie”32. Są to następującepublikacje: o. Michała Machejka OCD: Święta Jadwiga Królowa 33, prof. Jerzego Wyrozumskiego: Królowa
Jadwiga: między epoką piastowską i jagiellońską34 oraz s. Jadwigi Stabińskiej OSB:
Królowa Jadwiga 3S.
34 P. Sikora, Badania antropologiczne szczątków kostnych królowej PolskiJadwigi, [w:] J. Wyrozumski, KrólowaJadwiga: między epokąpiastowską ijagiellońską, Kraków: Towarzystwo Autorów i Wydawców Prac Naukowych „Universitas”, 1997, 152, [4] s.; 21 cm. ISBN83-7052-934-8.
35 J. StabińskaOSB, Wstęp, [w:] K. Wojtyła, Królowa Jadwiga, Kraków: „Znak”, 1997, wyd. 3 przejrz.
i popr. 183, [2] s.; 20 cm. ISBN83-7006-659-3. Poprzednie dwawydania - wyd. 1: 1969, wyd. 2: 1975.
36 Lista najczęściej sprzedawanych książek wydawnictw katolickich, „Gość Niedzielny” 1997, nr 32, s.26.
37 Wydawnictwo „Znak” proponuje, „GośćNiedzielny” 1997, nr23, s.XIII.
38 Wydawnictwo „Znak”poleca, „Krakowska Gazeta Domowa” 1997, nr 8, s. 4.
39 P. Szczaniecki OSB, Królowa Polski Święta Jadwiga [recenzja książki], Fundacja - Pomoc Kra
kowskiemu Hospicjum, Kraków 1997, [w:] AE, Książki do Twojej Biblioteki, „Źródło” 1997, nr 35, s. 29.
40 J. Urban, Umiłowana Pani Wawelska, Kraków: Wyd. św. Stanisława BM, 1997, 59, [2]s., [4] s. tabl.
kolor., fot., portr.,rys.; 15 cm. ISBN 83-85-903-54-2.
41 W krakowskichksięgarniach, „Gość Niedzielny. KrakowskiGośćNiedzielny” 1997, nr 25, s. 15.
42 Ks. Μ. Rolewski, Świątobliwa Królowa Polski Jadwiga, „Przegląd Katolicki” 1997, nr 8, 9, 10, 11, 12. Przedruk z: ks. Μ. Rolewski, Świątobliwa..., Panewnik: drukiem oo franciszkanów, 1934.
Książka napisana przez o. Michała Machejka, Święta Jadwiga Królowa, została wydana przez Wydawnictwo św. Stanisława w Krakowie i składa się z dwóch części.
Pierwsza przedstawia życie i dzieła królowej Jadwigi, w drugiej zaś omówiony został pośmiertny kult Wawelskiej Pani oraz ostatni, uwieńczony sukcesem proces kano nizacyjny. Publikacja zawiera kolorowe reprodukcje i fotografie związane z osobą królowej. Książka ta znalazła się na miejscu 10 w „Liście najczęściej sprzedawa nych książek wydawnictw katolickich” wydrukowanej przez tygodnik „Gość Nie dzielny” 36.
Druga z prezentowanych przez „Gazetę Wyborczą” książek - Królowa Jadwiga:
między epoką piastowską i jagiellońską składa się z czterech szkiców prof. Wyrozum- skiego poświęconych Wawelskiej Pani oraz tekstu Świadek epoki. Horyzont polityczny Jana z Czarnkowa. Trzyszkice (Europa Środkowowschodnia w czasach królowej Ja dwigi, o królewską spuściznęPiastów, Życie i dziełokrólowej Jadwigi)niebyływcześniej nigdzie publikowane.
Książka s. Jadwigi Stabińskiej KrólowaJadwiga zostaławydanaprzez wydawnictwo
„Znak”. Jest tojuż trzecie wydanie tejpublikacji, zmienionei poprawione, reklamo
wane przez „Znak” na łamach „Gościa Niedzielnego”37 oraz „Krakowskiej Gazety Domowej” 38.
Krakowskie „Źródło”wrubryce „Książki do Twojej Biblioteki” zamieściłozdjęcie okładki książki o. Pawła Szczanieckiego OSB pt. Królowa Polski Święta Jadwiga.
Publikacjęwydała Fundacja- Pomoc KrakowskiemuHospicjum 39.
PublikacjaJacka Urbana Umiłowana Pani Wawelska40 z Wydawnictwa św. Sta
nisława w Krakowie znalazła się na miejscu czwartym w liście najpopularniejszych książek wydawnictw katolickich (w dniach od 9 do 21 czerwca), wydrukowanej w „Gościu Niedzielnym”41.
Książki Świątobliwa Królowa Polski Jadwiga ks. Marcina Rolewskiego nie wzno wiono w 1997roku, alezostała ona przypomniana czytelnikom, gdyż „Przegląd Kato licki”przedrukowywał tę publikację w odcinkach.Każdemu „odcinkowi”towarzyszyła ilustracja -reprodukcja obrazuPiotra Stachiewicza Jadwiga, święta Królowa na polskim tronie 42.
Rokkanonizacji świętej Jadwigi Królowej w świetle polskich publikacji w 1997 roku 155 W 1997 roku ukazały się jeszcze dwie publikacje poświęcone św. Jadwidze, ale informacji oich wydaniu nie zamieszczono ani wprasie polskiej, ani polonijnej. Były to następujące książki: reprintpublikacji biskupa Władysława Bandurskiego Jadwiga.
Święta Królowa napolskim tronie41 wnakładzie tysiąca egzemplarzyz rycinamiwedług obrazów Piotra Stachiewicza oraz Królowa Jadwiga 4344 napisana przez Lucjana Rydla z posłowiem Józefa Szczypki (wydanie drugie).
43 Bp. W. Bandurski,Jadwiga: święta królowu na polskim tronie: opowieść dziejowa w trzech tomach, Komorów: Antyk - MarcinDybowski,1997, 283, [2] s.,[10]k. tabl. kolor., ił; 29 cm.ISBN83-86482-37-0.
Reprint, oryg.: Nakł. „Prawdy”, Kraków 1910.
44 L. Rydel; post.J. Szczypka, Królowa Jadwiga, Warszawa: Pax, 1997. Wyd. 2. 190, [2] s., [12]s. tabl., il.; 25 cm. ISBN83-211-0565-3. Wyd. 1: 1984.
45 „Universitas” 1997, nr 17. ISSN 1232-6631 (Czasopismo naukowe, kwartalnik wydawany w Krakowie od 1980 r. wnakładzie ok. 1500 egz., obecnie red. HannaKowalska).
46 B.G., .fiędzieszdla Polski złotą różą": wykładyo św. Jadwidze Królowej,„Gość Niedzielny.Krakowski Gość Niedzielny” 1997, nr 26, s. 16.
47 Tamże.
48 Drogi Królowej Jadwigi ks. Andrzej Baczyński, Tadeusz Szyma, Telewizja Polska S.A. Telewizja PolskaS.A., Warszawa 1997, 1 kaseta widco/60minut (TV; 547).
Warto jeszcze wspomnieć o numerze specjalnym czasopisma krakowskiego śro dowiska naukowego „Universitas”45 46, poświęconym osobie św. Jadwigi. Zawiera on teksty ośmiu wykładów
(...) wygłaszanych od października 1996 r. do maja 1997 r. w Katolickim Centrum Kul
tury przy kierowanej przez ks. prałata Jana Dziaska parafii pod ówczesnym wezwaniem Błogosławionej Jadwigi Królowej. Były [one] naukowym przygotowaniem do kanoni
zacji odnowicielki Akademii Krakowskiej przez Ojca Świętego 8 czerwca na Błoniach Krakowskich. Patronat nad tym przedsięwzięciem sprawowali: kard. Franciszek Machar
ski, rektor UJ prof. Aleksander Koj i prezes Polskiej Akademii Umiejętności prof.
Kazimierz Kowalski. Opieką naukową zajął się prof. Jerzy Wyrozumski, zaś sprawami organizacyjnymi - Helena Byrska z UJ i ks. Antoni Bednarz z KCK4r’.
Numer specjalny „Universitas” został zaprezentowany uroczyście w Bibliotece Jagiellońskiej z udziałem kard. Franciszka Macharskiego. O wydarzeniu tym wspo
mina „Gość Niedzielny. Krakowski Gość Niedzielny”47 Podczas prezentacji poka zano rękopiśmienną kopię kazania Stanisława zeSkarbmierza o królowej Jadwidze, wygłoszonego w 1430 roku, dwa lata pośmierci Wawelskiej Pani.
Przedstawione publikacje poświęcone królowej Jadwidze świadczą o tym, iż rok 1997przyniósłwznowienia wielu książekzwiązanychz Wawelską Panią, a także wydanie nowej pozycji. Poza tymodbyło siękilka okolicznościowych imprez oraz wydano kilka druków ulotnych,co świadczyopopularności osobyśw.Jadwigiw 1997 roku.
FILM I OPERA
Opróczwystaw ipublikacjizwiązanych ze św. Jadwigą w ubiegłym roku powstał film okrólowej,wykonanooperę z epilogiem oraz ukazały siękarty pocztowe iznaczkiz jej wizerunkiem.Zacznijmy odomówieniafilmudokumentalnego Andrzeja Baczyńskiego i Tadeusza Szymy pt. Drogi Królowej Jadwigi, zrealizowanego przez Telewizję Polską S.A.Oddział w Krakowie48.
Muzykę do filmu stworzył Krzysztof Suchodolski, zdjęcia są dziełem Mariana Bobrowskiego, konsultację naukową przeprowadzono z dr Stanisławą Postawą, prof.
Stanisławem Waltosiem i prof. Jerzym Wyrozumskim.
W trwającym godzinęfilmie wykorzystano materiały archiwalne Kurii Metropo
litalnejw Krakowie, fragmenty tekstów królowej Jadwigi, Henryka z Brzegu, Jana Długosza, Pawła Jasienicy oraz obrazy i rysunki, m.in. JanaMatejki i Piotra Stachie- wicza.
Film składa się z wypowiedzi na temat św. Jadwigi następujących osób: prof.
Stanisława Waltosia, o. dr Michała Machejka OCD, prof. Jerzego Wyrozumskiego, o. dr Pawła Szczanieckiego OSB oraz biskupa sandomierskiego ks. prof. Wacława Swierzawskiego. Wypowiedzi te sąprzeplataneinformacjamibiograficznymioWawel skiej Pani, zdjęciami miejsc z nią związanych oraz obrazów ją przedstawiających.
Film wyświetlono wTelewizji Polskiej8 czerwca 1997roku w programie pierwszym zamiast„Sportowej Niedzieli”. Zmiany tejdokonano w ostatniej chwili i nie została ona uwzględniona w programie telewizyjnym, przez co wielu telewidzów nie mogło zobaczyć programu o św. Jadwidze. Informację o projekcji filmu zamieścił„Gość Niedzielny”49:
49 E.K., DrogiKrólowej Jadwigi, „GośćNiedzielny. Gość Telewizyjny” 1997, nr 25, s. I.
50 Tamże.
51 Z. Lampart, Jadwiga w operze, „Dziennik Polski” 1997,nr 131, s. 4.
52 M. Skwarnicki,Zegnaj Krzyżu Wawelski, „Gość Niedzielny” 1997, nr 22, s.24.
53 (G), Modlitwa Królowej, „DziennikPolski” z 7 czerwca 1997, s. 4.
Często narzekamy na niespodziewane zmiany w programie telewizyjnym, ale ta dokonana w Jedynce w dniu kanonizacji Królowej Jadwigi nie budzi zastrzeżeń. Kiedy ks.
Koprowski kończąc kolejne wydanie „Studia wizyty Jana Pawła II”, zaprosiłdo obejrzenia filmu dokumentalnego poświęconego życiu Królowej Jadwigi, wielu telewidzów zostało z pewnością mile zaskoczonych. Stanowiło to znakomite dopełnienie i uzupełnienie tak bogatego w wydarzenia dnia papieskiej pielgrzymki, szczególnie dla tych wszystkich, którzy nie mogli uczestniczyć w nich osobiście50.
Kanonizację Królowej Jadwigi uczczonotakże operą. OperaKarola Kurpińskiego Jadwiga - Królowa Polska z librettem Juliana Ursyna Niemcewicza została wyko
nana wwersji koncertowej przez artystów Opery Krakowskiej pod batutą Tadeusza Kozłowskiego5 czerwca 1997 roku o godzinie19.30 w kościele Ojców Bernardynów.
Onajnowszymwykonaniu opery Jadwiga - Królowa Polska napisano:
Największym atutem koncertu była doborowa obsada solistów. Monika Swaworska (Jadwiga) stworzyła postać wyrazistą, imponując pełną skalą walorów wokalnych. Dobrze partnerował jej Janusz Dębowski (Wilhelm), wytrzymując niełatwą konkurencję z dwoma pozostałymi tenorami, doświadczonym Janem Zakrzewskim (Ziemowit) i bardzo młodym, zasługującym jednak na szczególne słowa uznania, Tomaszem Kukiem (Jan z Tenczyna) 51.
Epilog do opery Jadwiga Królowa Polski pt. Żegnaj Krzyżu Wawelski napisał Marek Skwarnicki. Tekst epilogu opublikował „Gość Niedzielny” 52. Muzykę do tej pieśni skomponował Jerzy Bauer, a została ona wykonanaprzez Bożenę Hausman na dziedzińcu Collegium Maius UJ jako prezent Stowarzyszenia „Sacro-Arl” dla Ojca Świętego. Podczas tej uroczystości, jak podaję „Dziennik Polski”, Jan Paweł II miał otrzymać płytę kompaktową z nagraniem epilogu53.
Rok kanonizacji świętej Jadwigi Królowej w świetle polskichpublikacjiw 1997 roku 157
KARTKI 1 ZNACZKI POCZTOWE
W 1997 roku Poczta Polska wydała dwie kartki pocztowe związane z osobą św. Jadwigi, jeden znaczek oraz w Krakowie stosowano trzy okolicznościowe da
towniki poświęcone królowej. Również na Węgrzech upamiętniono doniosły fakt kanonizacji Wawelskiej Pani,wydając 6 czerwca znaczek z jej podobizną.Informacje o tych pamiątkach poświęconych Andegawence zostałypodane wprasie, dodatkowo uzupełniono je krótkim przedstawieniem wydanych wcześniej znaczków lubkartz wi zerunkami Jadwigi.
Wydany 6 czerwca1997 roku znaczek o nominale 80 groszy upamiętnia obchody 600-leciaWydziału Teologicznego. Przedstawiona została na nim podobiznaJadwigi Andegaweńskiej, którapochodzi zeszkiców olejnych Jana Matejki z cyklu Dzieje cy
wilizacji w Polsce.Tenwizerunek królowej wybrał projektant emisji -Janusz Wysocki, a tekst okalający znaczek głosi: „Królowa Jadwigafundatorka Wydziału Teologicz nego” 54. Znaczek ten nie figurował w planie emisyjnym - wydano go na wniosek sekretarza generalnego Konferencji Episkopatu Polski biskupa Tadeusza Pieronka, obecnie rektora PATwKrakowie.Ten samwalorzostał umieszczony na koperciepierw
szego obiegu, którą dodatkowo ozdobiono jednym z trzech datowników z podobizną świętej i napisem: „600 rocznica Wydziału Teologicznego Uniwersytetu Jagiellońskiego 06.06.1997 Kraków I” orazilustracją przedstawiającąberło rektorskie zwane berłem królowej Jadwigi. Oboktego berła widnieje czerwony napis: „600 rocznicaWydziału TeologicznegoUniwersytetu Jagiellońskiego”.
54 Pani Wawelska, „GośćNiedzielny” 1997,nr 33, s. 29.
55 Napielgrzymim szlaku, „GośćNiedzielny” 1997, nr 25, s. 29.
56 Pani Wa welska. . .
57 (jot-jot) [J.J.Janicki],Glos Filatelistyczny, „GłosSłomnik” 1997, nr 52, s. 8.
5H Kraków 1997 [sic], „Gość Niedzielny” 1997,nr 35, s.29.
Opróczwspomnianego już datownika, wKrakowiestosowano jeszcze dwa stemple związanez postacią królowejJadwigi: „KanonizacjaBłogosławionejKrólowej Jadwigi” oraz „Wizyta wkościele Świętej Jadwigi”55.
Następnawydanaw 1997 rokukarta pocztowa związana z Wawelską Panią, została oparta naznaczku wydanym rok wcześniej:
(...) od 1986 r. ukazuje się [...] cykliczna emisja zatytułowana „Poczet królów i książąt polskich”, prezentująca słynną galerią naszych władców przygotowaną przez Jana Ma
tejką. w emisji z ubiegłego roku [1996] znalazł sią walor z portretem królowej Jadwigi.
Ponieważ te same walory, nieco okrojone, ukazują sią także na całostkach, mamy również wydaną w tym roku kartką z wydrukowanym wizerunkiem Wawelskiej Pani, w jej cząści ilustracyjnej umieszczono pieczęć Królowej z 1398 roku 56.
Znaczkowiwydanemu w 1996roku, a przedstawiającemu św. Jadwigę, w związku ze zwiększonym zainteresowaniem tą postacią w roku następnym (spowodowanym kanonizacją) został poświęcony artykuł w czasopiśmie sublokalnym „GłosSłomnik”57. Omówiliśmy już poprzednie znaczki pocztowe upamiętniające rządy i kanonizacją królowej Polski, bł. Jadwigi, a tymczasem dowiadujemy się o niespodziance, bo oto 6 czerwca ukazał się jeszcze jeden walor, za granicą. Gdzie? Oczywiście na Węgrzech, bo przecież z tego kraju pochodziła przyszła monarchini Polski, z kraju powiązanego z naszym licznymi więzami5,<.
Znaczekwęgierski zostałwydany w nakładzie 250 tys. egzemplarzy. Widnieje na nim wizerunekśw. Jadwigi - to reprodukcja obrazu Petera Prokopa.Autoremgraficznego opracowaniawaloru jestFerenc Svindt. Tekst wokół znaczka informujeo datachżycia królowej oraz o jej kanonizacji, podając również datą wyniesienia Andegawenki na ołtarze („Boldog Hedvig (1374—1399) SzenttcAvatasaKraków, 1997. Junius 8”).
Liczba przedstawionych imprez okolicznościowych, wydawnictw i publikacji, dzia łalność Poczty Polskiej narzeczkultu Andegawenki (znaczki,karty pocztowe, datow niki),wykonanie opery i epilogu oraznakręcenie filmuo Wawelskiej Paniw ubiegłym rokuświadczy o tym, że rok1997 można bez żadnego wahania nazwać rokiem królowej Jadwigi.
