L u d w ik W e w ió r s k i
O kondensacyi glyoksalu z alde^
hydem benzoesowym zapomocą am oniaku
W K rakow ie
N ak ład em A k a d e m ii U m iejętności
S k ład g łów ny w K sięg arn i S p ó łk i W yd aw n iczej P olskiej
N O W S Z E W Y D A W N I C T W A
A K A D E M I I U M I E J Ę T N O Ś C I
WYDZIAŁU MATEMATYCZNO-PRZYRODNICZEGO.
P a m i ę t n i k A k a d e m i i U m i e j ę t n o ś c i . W y d z i a i m a t e m a t y c z n o - p r z y r o d n i c z y . Tom XVIII. 4°. str. 243, z 27. tablicam i i licznemi rycinam i w tekście. Cena 5 zlr.
R o z p r a w y A k a d e m i i U m i e j ę t n o ś c i . W y d z i a ł m a t e m a t y c z n o - p r z y r o d n i czy , Serya II. tom X, ogólnego zbioru toin XXX, i896, w 8° dużej, str. 403, z 12 tablicam i i 22 rycinam i w tekście. Cena 6 zlr.
U. B a n d r o w s k i : O utlenieniu parafenilenodw uam inu, lex. 8° str. 13. Cena 20 ct.
— O świeceniu podczas krystalizacyi, lex. 8-o, str. 8. Cena 10 ct.
A. B e c k : O zm ianach ciśnienia krwi w żyłach, lex. 8°, str. 40, z 20 rycinam i w tekście. Cena 70 ct.
— Pom iary pobudliwości różnych miejsc nerw u za pomocą rozbrojeń konden
satora. lex. 8-0, str. 13. Cena 20 ct.
A. B e c k i N. C y b u l s k i : Dalsze badania zjaw isk elektrycznych w korze móz
gowej, lex. 8-0, str. 84, z tablicą i 17 rycinam i w tekście. Cena 1 złr.
L. B i r k e n m a j e r : Marcin Bylica z Olkusza oraz narzędzia astronom iczne, które zapisał U niwersytetowi Jagiellońskiem u w roku 1493, z 12 rycinam i w tekście lex. 8° str. 163. Cena 1 fl. 50 ct.
— W yznaczenie długości w ahadła sekundowego w Krakowie, oraz dwóch innych miejscowościach W. Księstwa Krakowskiego, lex. 8-o, str. 6 8. Cena 80 ct.
— O w pływ ie tem peratury n a 'ru c h zegarów, a zwłaszcza chronom etrów , .lex.
8-0, str. 36. Cena 50 ct.
C y b u l s k i i Z a n i e t o w s k i : Dalsze doświadczenia z kondensatoram i: Zależność pobudzenia nerw ów od energii rozbrojenia, lex. 8° str. 5. Cena 10 ct.
B. D ę b s k i : O budow ie i m echanizmie ruchów liści u m arantow atych. lex. 8-o, str.
109, z dw iem a tablicam i. Cena 1 złr. 25 ct.
J. D i c k s t e i n : O rozw iązaniu kongruencyi *» — a y " = 0 (mod M) lex. 8" str. 5 Cena 10 ct.
— Hoene W roński, jego życie i dzieła, lex. 8 o, str. 368. Z portretem W rońskiego i podobizną jego pisma. Cena 4 zlr.
— W iadomość o korespondencji Kochańskiego z Leibnicem, lex 8-o, str. 9.
Cena 10 ct.
B. E i c h l e r i M. R a c i b o r s k i : Nowe gatunki zielenic. 8° str. 11 z tablicą.
Cena 20 ct „ r .
B. E i c h l e r i R. G u t w i ń s k i : De . nofurifllfs • śpeciebus 1 algarum no varum , lex.
8° str. 17, z 2 tablicam i. Cena 40 ct.
T. E s t r e i c h e r : Zachowanie się chlorowcow odorów w nizkich tem peraturach, lex .
8-0, str. 6. Cena 10 ct.
— O ciśnieniach nasycenia tlenu, lex. 8-o, str. 18. Cena 25 ct.
E. G o d l e w s k i : O nitryfikacyi am oniaku i źródłach węgla podczas żyw ienia się fermentów nitryfikacyjny.ch, lex. 8-o, str. .53, z dw iem a rycinam i w tekście.
Cena 60 ct.
W. G o s i e w s k i : O przekształceniu najpraw dopodobniejszem ciała m ateryalnego.
lex. 8°, str. 13. Cena 20 ct.
J. G r z y b o w s k i : Otwornice czerwonych iłów z Wadowic, lex. 8-o, str. 48, z czte
rem a tablicam i. Cena 80 ct.
J. T a l ko - H r y n c e wi c z: Zarysy lecznictwa ludowego na Rusi południowej, lex
8° str. 461. Cena 3 złr.
E. J a n c z e w s k i : Cladosporium herbarum i jego najpóśpotitsze na zbożu tow a
rzysze, lex. 8°, str. 45 z 4 tablicami. Cena 1 złr,
— Zawilce. Część HI. lex. 8°, str. 20, z tablicą. Cena 40 ct. — Część IV. z dw ie
ma tablicam i, str, 26. Cena 50 ct.
L udw ik W ew ió rsk i
O kondensacyi glyoksalu z alde^
hydem benzoesowym zapomocą am oniaku
W Krakowie
N ak ład em A k ad em ii U m iejętności
S k ła d głów ny w K sięg arn i S p ółki W y daw niczej P olskiej
1 9 0 2.
Osobne odbicie z T. XXXIX. Kozpraw Wydz. matomatyczno-przyrodniczego Akademii Umiejętności w Krakowie.
ba 45911
i , M
K rak ó w 1902. — D r u k a r n ia U n iw ersy tetu Jag ie llo ń s k ie g o pod za rz ąd em Jó z e fa F ilip o w sk ie g o .
O kondensacyi glyoksalu z aldehydem benzoesowym zapomocą amoniaku.
Przez
L udw ika W e w ió r s k ie g o .
Wniesiono na posiedzeniu Wydz. matem.-przyrodn. d. 10 grudnia 1900 r.;
ref. czł. Radziszewski.
D ziałając am oniakiem na glyoksal otrzym ał D eb u s glyoksalinę.
(A nnal. Chem. P h arm . 107. 194). M achanizm tej reakcyi został nale
życie w yjaśniony przez prace prof. R adziszew skiego, który udow odnił, że pow staw anie glyoksaliny w tym p rzy p ad k u polega na częściowym rozkładzie g lyoksalu n a aldehyd m rów kow y. (B ebrend u. Schm itz A nn.
Chem. P harm . 277. B3h). R eak cy a przebiega więc p o d łu g wzoru:
CO H C H - N x
I + H C O H : 2 N H S = | | / CH + 3EUO.
CO H C H — N H /
K om binując w edług powyższej reak cy i rozm aite ald eh y d y z glyo- ksalem otrzym ujem y hom ologiczne glyoksaliny (R adziszew ski. Ber. d. d.
chem . Ges. 15. 2706. H eb er G lyoxalin und seine Chom ologe; 1 6 .7 4 7 . H eb er einige neue G lyoxaline). D ziałając więc am oniakiem na miesza
ninę aldehydu octowego i g ly o k s a lu , otrzym ano y. - m etyloglyoksalinę (Radz. Ber. d d. chem. Ges. 15. 2706), o d k ry tą przedtem przez W al- la c h a , zapomocą ogrzew ania n - m etyloglyoksaliny (Ber. d. d. chem.
Ges. 14. 427). O trzym ano dalej p.-etyloglyoksalinę (Radz. Ber. 16. 489) o d k ry tą również przez W allach a z odpow iedniego n - połączenia. (Ber.
16. 542).
4 L . W K W l Ó R S K t [309]
Przypuszczenie prof. R ad ziszew skiego, że analogiem g ly o k salu w szeregu aro m atycznym je s t benzil C6H 5 CO — CO C6H 5 i inne x - d w u k eto n y (B er. d. d. chem . Ges. 6. 491. lie b e r chem ische N a tu r des D esoksybensoins u n d v erw a n d te r K ö rp e r; 8. 756. U eb er D esoxyben- soin) uogólniło w yżej w spom niana reak cy ę i co do połączeń aro m aty cz
n ych. D aw niej poznaną lofinę zaliczono n a podstaw ie syntezy z benzilu i ald eh y d u benzoesow ego w poczet glyoksalin, a Ja p p . w ysnuw a dla nich w zory stru k tu ro w e. (Ber. d. d. chem. Ges. 15. 1410. C onstitution
des A m arin s des G lyoxalins und des Lophins).
Ż ad n ej je d n a k w zm ianki niem a o k o n d en sacy i glyoksalu z alde
hydam i aro m a ty c z n y m i, a w szczególności z aldehydem benzoesow ym , i o otrzym yw aniu w ten sposób odpow iednich glyoksalin. W praw dzie M aquenne (Compt. rend. 111. 7 4 0 — 743) otrzym ał p. - feniloglyoksalinę, je d n a k zapom ocą odm iennej r e a k e y i, a m ianow icie przez odszczepienie bezw odnika węglowego, z k w asu dw ukarbonow ego p.-feniloglyoksaliny, k tó ry przez kond en zacy ę kw asu dwu oksyw inow ego z aldehydem b en
zoesowym zapom ocą am oniaku o trzy m an y został.
Z a ra d ą prot. R adziszew skiego rozpocząłem pracę nad kondenza- c y ą gly o k salu z aldehydem benzoesowym zapom ocą am oniaku, co w ła
śnie stanow i te m a t niniejszej rozpraw y,
G l y o k s a l .
G lyoksal w stanie dostatecznie czystym otrzym yw ałem przez utle
nienie p a rald eh y d u zapom ocą kw asu azotowego. Metodę oczyszczania p odaną przez p. F o rc ra n d ’a (Bullet, de la soc. chim. 41. 242) zm ieni
łem w ten sposób, że do odparow anego nieczystego glyoksalu rozpusz
czonego w m ałej ilości wody, dodaw ałem n a zim no w ęglanu ołowiowego aż do zupełnego zobojętnienia; po przesączeniu i po ostrożnem strace
n iu m ałej ilości soli ołow iow ych zapom ocą rozcieńczonego k w asu s ia r kow ego, odparow ałem na łaźni wodnej do suchości. W ten sposób p r z y rządzony g lyoksal je s t m asą b e z b arw n ą, bezpostaciow a, n a zim no tw a rd ą , silnie p rzy leg ającą do ścian naczynia, n a gorąco ciągliw a, ro zp u szczaln ą łatw o w wodzie, alkoholu i eterze.
p. - F eiiilo g ly o k su lin a .
Pierw sze p ró b y , ja k ie w ykonyw ałem trz y m a ją c się sposobu, nie je d n o k ro tn ie u ży w an eg o , tj. w ysycając rozczyn alkoholow y glyoksalu
i aldehydu benzoesowego gazow ym am oniakiem nie doprow adziły do pożądanego rezultatu. R eak cy a przebiegała gw ałtow nie, ciecz ogrzew ając
[310] O K O N D EN SA C Y I G L Y O K S A L U 5
się silnie, ciem niała, a ja k o p ro d u k ty reak cy i znajdow ałem stale kydro- ben zam id , g ly k o zy n ę i g ly o k sa lin ę , oprócz obfitej ilości mazi barw y ciem no b ru n atn ej, z której nic wydzielić nie mogłem. T a k więc am o
niak d ziałał osobno na g lyoksal, d ając glyoksalinę i g ly k o zy n ę (A nnal.
Chem . P harm . 107. 194), osobno zaś na aldehyd benzoesow y, d ając hydrobenzam id.
Odm iennie je d n a k przebiega reak cy a, jeżeli wodny rozczyn glyo- ksalu i aldehydu benzoesowego nasycim y am oniakiem . Praw dopodobnie już znaczne rozcieńczenie w pływ a na przebieg reak cy i (300 gr. wody na 1 gr. aldehydu benzoesowego). Po k ilku godzinach ciecz żółknieje, w ydzielając kłaczkow aty osad hyd.robenzam idu, pow stały z powodu u ży cia n ad m iaru aldehydu benzoesowego. Po k ilk u dniach odparow ałem ciecz do połow y objętości. Podczas odparow yw ania h ydrobenzam id ro z
ło ż y ł się, aldehyd i am o n iak uszedł z param i w ody, a z cieczy prze
sączonej na gorąco w ydzieliło się ciało krystaliczne, k tó re k ilk ak ro tn ie przekrystalizow ane z bardzo rozcieńczonego alkoholu etylow ego o trzy
m ałem w stan ie czystym , w postaci lśniących, białych b laszek , tru d n o rozpuszczalnych w wodzie zim nej, łatw iej w gorącej, łatw o w benzolu, bardzo łatw o w alkoholu i eterze. Postępując w pow yższy sposób, o trzy
m yw ałem około 60°/0 teoretycznie obliczonej ilości.
A naliza elem entarna, a wreszcie sta ły p u n k t topliwości 148° C. zu pełnie zgodny z punktem topienia się u. - feniloglyoksaliny otrzym anej przez p. M aquenne (Compt. rend. I I I . 740) upew niły m ię, że m am do czynienia z połączeniem
C H - N
I I > C C6 h 6 OH — NEK
I. 0 3079 zasady w ysuszonej nad kw asem siarkow ym dały 0.8439 C 0 2 l . 0 0 4 3 5 H 20 .
II. O l 150 zasady d ały 21 cm 3 azotu w tem peraturze 23° C., pod ciśnieniem- barom etrycznem 735 m.
I , I I . o b lic z o n o %
C 74-75 — 75-
H 5-22 - 5-555
N — 19.88 19-444.
P ragnąc opisać n iek tó re pochodne p.-fenilogliyoksaliny m uszę prze- dew szystkiem n a d m ie n ić , że n azyw ając j e , trzym ałem się słow nictw a używ anego w większej części podręczników chem icznych, ja k R ichter, Roscoe i Schorlem m er, B eilstein i in n i, to je s t znaczyłem pochodne w edług:
6 L . W K W J Ó R S K I [311]
a) C H — N ,
II / C H a)
ß) C H — N H / n)
S o le v. - f e n ilo g ly o k s a lin y .
1) C hlorow odorek otrzym ałem przez rozpuszczenie zasady w k w a sie solnym . Po odparow aniu nad m iaru kw asu na łaźni w odnej, w ysu
szyłem chlorow odorek n ad w apnem palonem . Z bardzo stężonjm h roz- ezynów w odnych k ry stalizu je chlorow odorek w długich igłach bezbar
w nych nadzw yczajnie łatw o rozpuszczalnych w wodzie i w alkoholu.
Topi się w tem p. 6 7 '5 °/0— 6 8 ° C.
0 '4 5 3 8 soli d ały U'3589 ch lo rk u srebrow ego, co odpow iada 19 '5 5 °/0 Cl. O bliczyłem na w zór: C9 H s N 2 HC1 t9 '6 5 ° /0 Cl.
2) S iark an , otrzy m an y podobnie ja k chlorow odorek, k ry stalizu je się z bardzo stężonego rozczynu wodnego w igłach b ez b a rw n y c h , bez w ody k ry stalizacy jn ej. B ardzo łatw o je st rozpuszczalny w wodzie i al
koholu. Topi się w 1 8 6 '5 — i8 7 ° C .
0 5855 soli dały 0 '5 6 9 0 Ba S0.4, co odpow iada 4 0 '8 6 °/0 H 2 SO^;
obliczyłem n a w zór:
C9 H 8 N2 H 2 S 0 4 4 0 '4 9 % H 2 S 0 4 .
3) C hloroplatynian opada n aty ch m iast w postaci drobnych igiełek barw y jasn o ż ó łte j, gdy do wodnego rozczynu chlorow odorku dodam y ch lo rk u platynow ego. W wodzie zimnej je s t tru d n o rozpuszczalny, w go
rącej łatw o. Po przekrystalizow aniu z gorącej wody otrzym ałem go w pięknych igłach, b arw y pom arańczow ej, topiących się w 192° C.
I. 0 2 6 1 0 soli dały 0'0 7 2 8 platy n y I I . 0 .2155 „ „ 0.060! „ I 2 7 '8 6 6 °/0 p latyny
II. 27-89%
O bliczyłem na wzór: (C9 Hs N2 HC1).2 Pt Cl4 2 7 -9 3 % p laty n y .
Z a sa d y o k s a lin o w e .
Z asad y oksalinow e, tj. glyoksaliny podstaw ione w n przez alkyle otrzym yw ałem zapom ocą m etody podanej przez prof. Radziszew skiego (R adziszew ski i Schul Ber. d .d . ch. Ges. 1 7 .1 2 9 1 ; R ieger M onatshefte f. Chem. 9 .6 0 2 ). Przez ogrzew anie p. - feniloglyoksaliny z jodkiem lub brom kiem alkylow ym otrzym yw ałem ich połączenie, k tó re następnie
[312] O K O N D EN SA O Y I G L Y O K S A L U 7
ogrzew ane z potażem żrącym daw ało y - feniloglyoksalinę podstaw ioną w n odpow iednim alkylem .
Z jo d k iem m e ty lo w y m .
Z asadę rozpuściłem w ja k najm niejszej ilości alkoholu m etylowego, a po dodaniu małego nad m iaru jo d k u m etylowego ogrzew ałem na łaźni wodnej w kolbce opatrzonej chłodnicą przez 2— 3 godzin. Po odparo
w aniu nad m iaru jo d k u i a lk o h o lu , w ytraw iłem pozostałość, skład ającą się z ciała stałego i oleju, alkoholem etylow ym , w k tórym olej rozpuścił się nadzw yczajnie łatw o, ciało zaś stałe okazało się nierozpuszczalne.
To ostatnie scharakteryzow ałem jako jodow odorek p.-fenilo n-m etylo g łyoksaliny, pow stały w sk u tek za długiego ogrzew ania. Scharakteryzow ałem zaś na podstaw ie: 1) rozpuszczalności w w odzie, zupełnej zaś nieroz- puszczalności w alkoholu. 2) w ysokiego p u n k tu topliw ości— bo powyżej 310° C. 3) że z azotanem srebrow ym daje roztw ór w odny ilościowo jo dek srebrow y. 4) że z potażem żrącym wydziela na zim no wolna zasadę:
p - f e n ilo - n - m etyloglyoksalinę; 5) na podstaw ie ilościowego oznacze
nia jodu.
0 '4 0 4 5 soli w ysuszonej nad kwasem siarkow ym dały 0 3 2 9 A g J co odpow iada 4 3 '9 4 °/0 J.
Obliczyłem na wzór: Co H 7 (C H 3)N2 H J — 43-37°/0 .
Połączenie z jodkiem m etylow ym (olej) nie zestaliło się pomimo oziębiania do — 2 0 , oczyszczanie zaś przez destylacyę okazało się nie
możliwe z powodu łatw ego rozkładu ciała w w yższej tem peraturze.
p. - F e n ilo - n - m e ty lo g ly o k s a lim i.
D ziesięć gram ów połączenia z jo d k iem m etylow ym z 3 g ram am potażu żrącego rozpuszczonego w m ałej ilości w ody ogrzew ałem do 100°
przez 3 — 4 godzin. Po odparow aniu w ody, pozostałości w ytraw iłem m ieszanina alkoholu i eteru, z którego po odparow aniu otrzym ałem olej lekko żółto zabarw iony, na gorąco posiadający woń n a rk o ty c z n ą , p rz y jem n ą, na zimno bezw onny, który oziębiony do — 10°C. gęstnieje, je
d n a k nie zestala się. Z asady z powodu m ałej ilości w stanie czystym otrzym ać nie m ogłem
C h lo ro p la ty a n in y. - fe n ilo n - m e ty lo g ly o k s a lin y . (C9 H 7 (C H 3) N2 H O ), P t Cl.,
opada w postaci żółto pom arańczow ych igiełek nierozpuszczalnych w wo
dzie zim nej, tru d n o w gorącej. W tem p. 1 9 5 °C. topi się , ro zk ład ając się częściowo.
8 L. WKWIÖRSKI [313]
I. 0 2 4 4 3 soli d a ły 0 0653 Pt.
II. 0-2460 „ „ 0 0 6 6 0 „ I. 26-690/,, P t.
II. 26-829o/0 „ O bliczyłem na powyższy w zór: 26 -8 5 % Pt.
Z jo d k ie m etyloA vym .
D ziesięć gr. p. - fen iloglyoksaliny ogrzew ałem przez godzinę z n a d m iarem jo d k u etylow ego, poczem odparow ałem nadm iar jo d k u . O leisty p ro d u k t re a k c y i nie posiadał żadnej ten d en cy i do krystalizacyi, oczysz
czanie zaś zapom ocą destylacyi okazało się niemożliwe z powodu ła twego ro zk ład u połączenia w w yższej tem peraturze. O znaczyłem jo d w substancyi nieoezyszczonej m etodą K ek u le’go i otrzym ałem w artości przybliżone, a m ianow icie 38 9 % J zam iast 4 2 -3 % J.
(/.-Fenilo n - e ty lo g ly o k sa lin a .
Połączenie z jo d k iem etylow ym ogrzew ałem n a łaźni wodnej z w o
dnym rozczynem potażu żrącego przez k ilk a godzin. Po odparow aniu do suchości w ytraw iłem pozostałość m ieszaniną alkoholu i e te ru ; w y dzielony olej (po odparow aniu alkoholu i eteru) lek k o żółto zabarw iony przefrakcyonow ałem . G łów na część przechodzi w tem p eratu rze 3 0 0 — 305°C.
J e s t to ciecz bezbarw na, n a pow ierzchni utleniając się, szybko ciem nieje, woni n ark o ty czn ej nieprzyjem nej, k arbylam inow ej. T ru d n o rozpu
szcza się w wodzie, łatw o w alkoholu i w eterze. Ciężaru g a tu n k o wego 1’0522.
R .c. = 54-4975 obliczyłem 5 4 '7550.
C h lo ro p la ty n ia n p- - fe n ilo n - e t y lo g ly o k s a lin y (C9 H 7 ( a n s ) N2)2 2H C1. P t Cl4
otrzym ałem w igłach barw y pom arańczow o żółtej, tru d n o rozpuszczal
nych w wodzie zim nej, łatw o w gorącej. W tem p eratu rze 184° ciem nieje, a w 189° topi się.
0 '2 5 3 4 substancyi d a ły 0-0654 P t, co odpow iada 2 5 -8 % P t;
obliczyłem na wzór pow yższy: 2 5 '8 5 % Pt.
S. J e n ty s: St-udya nad rozkładem i przyswajalnością związków azotowych w do chodach zwierzęcych, lex. 8°, str. 113, z 9 rycinami. Cena 1 zlr. 25 ct.
— 0 wpływie tlenu na rozkład związków azotowych w odchodach zwierzęcych, lex. 8-0, str. 30. Cena 40 ct.
'H. K a d y i : Przyczynki do anatom ii porównawczej zw ierząt domowych (z tablicą jedną i 2 rycinam i) lex. 8° str. 22. Cena 50 ct.
S. K ę p i ń s k i : O fimkcyach Fucbsa dwu zmiennych zespolonych, lex. 8-o, str. 11.
Cena 20 ct.
K. K i e c k i : Badania doświadczalne nad spraw ą w ydzielania w jelicie cienkiem , lex. 8°. str. 55. Cena 60 ct.
K. K o s t a n e c k i : Badania nad zapłodnionemi jajkam i jeżowców, lex. 8-o, str. 44.
Z tablicą. Cena 60 ct.
M K o w a l e w s k i : Studya helm intologiczne, lex. 8-0, Częśó 1, z jedną tablicą, str. 19. Cena 30 ct. — Część II Przyczynek do histologicznej budowy skóry niektórych przywr, z jedną tablicą i jedną ryciną w tekście, str. 19. Cena 25 ct. — Część III. Bilharzia polonica sp. nov.. z jedną tablicą, str. 30. Cena 40 ct. — Część IV. Bilharzia polonica sp. nov. Sprostow ania i uzupełnienia.
Z jedną tablicą, str. 12. Cena 20 ct.
J. K o w a l s k i : 0 prawie zgodności term odynam icznej w zastosow aniu do roztw o
rów potrójnych, lex. 8°, str. 5. Cena 10 ct.
W. K r e t k o w s k i : O pewnej tożsamości, lex. 8° str. 4. Cena 10 ct.
F. K r e u t z : O przyczynie błękitnego zabarw ienia soli kuchennej, lex. 8" str. 13.
Cena 25 ct.
L. M a r c h l e w s k i : Synteza cukru trzcinowego, lex. 8-o, str. 6. Cena 10 ct.
A. M a r s : O złośliwym gruczolaku macicy (Adenoma destruens uteri) (z jedną tablicą) lex. 8° str. 15. Cena 50 ct.
A. M a r s i J. N o w a k : O budowie i rozw oju łożyska ludzkiego, lex. 8-o, str. 49.
Z trzema tablicam i. Cena 80 ct.
F. M e r t e n s : Przyczynek do rachunku całkowego, lex. 8°, str. 14. Cena 20 ct.
— O zadaniu Malfattego, lex. 8°, str. 26. Cena 35 ct.
W. N a t a n s o n : Studya nad teoryą roztworów, lex. 8° str. 38. Cena 50 ct.
— O znaczeniu kinetycznem funkcyi dysypacyjnej, lex. 8°, str. 10. Cena 20 ct.
— O praw ach zjawisk nieodw racalnych, lex. 8-o, str. 28. Cena 50 ct.
R o zp ra w y W y d zia łu m a tem a ty czn o -p rzy ro d n iczeg o A k a d em ii U m iejętności S erya III, Tom 1, D zia ł A.
Treść zeszytu 1.
S t. T o ł ł o c z k o : Studya dośw iadczalne nad kryoskopijnem i w łasnościam i nieorga
nicznych rozczynników (z 2-m a rycinam i) (str. 1—39). — L. B r u n e r : Studya dynam iczne nad brom owaniem ciał arom atycznych (str. 4 0 —95). — M. P.
R u d z k i : O w ieku ziemi (str. 96).
Treść zeszytu II.
M. P. R u d z k i : O wieku ziemi (c. d , str. 97—133). — L. B i r k e n m a j e r : Marco B eneventano. Kopernik, W apow ski, a najstarsza karta geograficzna Polski (z 2-m a ry c .'i jedną mapą) (str. 134—222). — W ł. N a t a n s o n : O praw ach tarcia wewnętrznego (str. 223—240).
Treść zeszytu III.
S. Z a r e m b a : O tak zwanych funkeyach zasadniczych w teoryi rów nań fizyki m ate
m atycznej (str. 241—275). — S t. K ę p i ń s k i : O całkach rozw iązań rów nań różniczkowych, z sobą sprzężonych, rzędu 2-go, posiadających trzy punkty osobliwe (ciąg dalszy) (str. 276—288). — J. S i e m i r a d z k i : O wieku w a
pieni skalistych w paśm ie krakow sko-w ieluńskiem (str. 289—296). — L. M a r c h l e w s k i i J. S o s n o w s k i : Synteza nowego układu czteropierścieniowego.
■■ - Kumarofenazyn i pochodne (str. 297—305). — W ł. N a t a n s o n : O podwój- ' neiji załam aniu św iatła w cieczach odkształcanych (str. 306—316). — M.
Ne *hc ki i J. Z a l e s k i : O produktach odtlenienia heminy zapomocą jodowo- doru i jodku fosfonu oraz o budow ie hem iny i jej pochodnych (str. 317 — 320) (c. d. w zeszycie IV),
Treść zeszytu IV.
M. N e n c k i i J. Z a l e s k i : O produktach odtlenienia hem iny zapom ocąjodow odoru i jodku fosfonu oraz o budow ie hem iny i jej pochodnych (dokończenie str.
321—332). — L. M a r c h l e w s k i i M. N e n c k i : Przem iana filocyaniny w he- m opyrrol i urobilinę str. 333—336).
Treść zeszytu V.
L. M a r c h l e w s k i i J. S o s n o w s k i : O kum arofenazynach Część II. (str. 337—344)' J. S o s n o w s k i : Badania nad oporem nerwów. L Mierzenie oporu metodą elektrom etryczną (z 1 ryc.) (str. 345—349). — S t. Z a r e m b a : O teoryi ró w n an ia Laplacea i o m etodach N eum anna i R obina (str. 350—405). — K. S z u l c : G rady w Galicyi (z m apą Galicyi i tablicą graficzną) (str 4 06—424). — S t. N i e- m e n t o w s k i : O pochodnych bifenylu (str. 4 25—446). — W I. N a t a n s o n : 0 praw ach zjaw isk dyfuzyjnych (str. 447—448).
Treść zeszytu VI.
WI. N a t a n s o n : (Dokończenie, str. 449—461). — E. B a n d r o w s k i ' i A. P r o k o - p e c z k b : O działaniu chlorow odoru na dw ufenyloparazofenylen (str 462—
472). — K. O l s z e w s k i : Oznaczenie tem peratury inw ersyi zjaw iska Jo u le ’a 1 Kelvina w wodorze (str. 473—478). — L. B r u n e r : O dyssocyacyi wodzianu i alkoholanu chloralu w roztw orach (str. 479—489). — S. Z a r e m b a : Przy
czynek do teoryi pewnego rów nania fizyki m atem atycznej (str. 490—504). — J. R a j e w s k i : O funkcyach hypergeom etrycznych rzędu wyższego i ich przekształceniach (str. 505—552).
R o z p r a w y W y d zia łu m atem atyczn o-p rzyrod n iczego A k ad em ii U m iejętn ości.
S ery a III. Tom 2, D z ia ł A . Treść zeszytu I.
S. M a r c h l e w s k i : Ze studyów nad chlorofilem (1 tabl.) (str. 1—6). — M. S t r z e l e c k a : Przyczynek do znajomości homologów desoksybenzoiny (str. 7 —10). — A. K o r c z y ń s k i : O działaniu brom u na durol, pięciom etylobenzol i sześcio- m etylobenzol (str. 11—21). — A. W i t k o w s k i : Spostrzeżenia nad elektry
cznością atm osferyczną w Zakopanem (3 ryc.) (str. 22—27). — W ł. N a t a n s o n : O rozchodzeniu się m ałych ruchów w płynach lepkich (str. 28—32).
Treść zeszytu I I :
W ł. N a t a n s o n : O rozchodzeniu się m ałych ruchów w płynach lepkich (str. 33 — 44). — S. K ę p i ń s k i : O całkach rozw iązań rów nań różniczkowych, rzędu drugiego, z sobą sprzężonych (str. 4 5 —47).
Treść zeszytu III.
S. K ę p i ń s k i : O całkach rozw iązań rów nań różniczkowych, rzędu drugiego, z sobą sprzężonych (dok.) (str. 49—69). — W ł. N a t a n s o n : O przew odnictwie cieplnem poruszającego się gazu (str. 70—77). — L. B r u n e r : O m echanizmie katalitycznego działania jo d u na brom ow anie (Studya dynam iczne nad bro
m ow aniem ciał arom atycznych. Cz. HI) (str. 78—98). — T. G o d l e w s k i ; 0 ci
śnieniu osm otycznem niektórych roztw orów , obliczonem na podstaw ie sił ele
ktrom otorycznych ogniw koncentracyjnych (2 tabl.) (str. 99—112).
R ozpraw y W ydziału m a t.-p rz y ro d . w y ch o d zą od r. 1901 w dw óch d ziałach : A. (nauki m a te m aty czn o -fizy czn e), B. (nauki biologiczne).
Każdy dział będzie wychodzić w zeszytach, obejm ujących o ile m ożności cały m atery ał posiedzenia miesięcznego W ydziału (których jest 10 do roku), w całych arkuszach druku z ciągłą paginacyą. Z końcem roku dołączona zostanie do ostatniego zeszytu każdego działu karta tytułow a i spis prac w tomie zaw artych. Bez względu na m ożliw ą ilość m ateryału, zaw artego w tomie, ilość rycin lub tablic, cena tom u z działu A. w ynosić będzie tylko 8 kor., a z działu B. 10 kor. rocznie — w Królestwie Polskiem dział A. 3 rs., a dział B 4 rs rocznie.
S k ła d głów ny; na G alicy ę : — K się g a rn ia S półki w ydaw niczej w K rak o w ie;
n a K rólestw o P o ls k ie : K się g a rn ia G e b e th n e ra i W o lffa w W a rs z a w ie .
