Najstarsze skamieniałości dolnego kambru Gór Świętokrzyskich

Naistarsze skamieniałości dolnego . kambru Gór ŚWiętokrzyskich

uwAGIr WSTĘEWE

Zagadnienie ornaw.ialn.e w niJnie~j pracy qotyczy !11Ja~ch utwo- rów do1nakambryjSkic'h., opisanych· w Uieralburze jłIko kambr subholmio-

wy luJb też dkreś4mych niekiedy jako ,,!kambr niemy".

. Scisłe OJrr.eśle.riie !kambru surbholroiowego 'WfPTOwadzR w zasadzie J.Samsonowicz (l~) dla.wschodniej części Gór Swiętokr.zyskiclh - an- tyklinorium ktlimontoMiriego. W.zro;alOikował aD. o występow8llliu w :tym og1ni.wie Coleolo1des iSp., Hyolithes sp. jJ 'TamienionogÓW' ..-:. LinguJ.ella sp.

Tylko pierwsza f<Xl".Dla (małedona w Jasieniu) 'ZOStała ~lustrowana :z pod-

kreśleniem, że je8t p.ajstaTSZą skamieniała§c'ią dol!ndkambryjSką Gór Swię­

toikrzySkich (J. Samscmpwilcz, U1960, l1!~~). Już 'W 'latac'h. dwudziestych J. Sarilso!lllowicz przyjmował trójdziemool: kamIbru dolnego we wBc'bod-' niej części Gór ~więtok:rzyskich.

· z

naj:niższego ogniwa cytował on V ()l- borthella sp. (cI. V. ten.uis) i LinguleUa sp. O !pierwszej !ormie bralk:

wzmianek w późniejszych publiikacjach tego autora.

OdpowiedJn:ikiem 1kam,1b:ru subholmiowego jest, ^{być może,} op'iSallly Illp.

przez J. Cza.:mockie.gO ~1!927} poziom I dolnego Ikambru.w środkowej części

Gór SwięltakrzySld.ch na południe od. Oc'i.esęk. Zmaleziona. w nilll. fauna (Torellella laeviga:ta, Hyolithus 2ibelutkensis, Volborthella cf. tenuis, bIłi­

żej nieoznacza1!ne szcząilki H olm.ia) nie 2lOStała nigdy opisana bądź ziliu- 9hrowana. Cytowany rodzaj Holmia sugeruje· wprawdzie problema'tycz-

ność lParale!lizacji poziomu [ 'z poziomem subho1miowym., lecz niemnllej . J. Czarnooki wyralŹIlie podkreślał, że poziom l '[eży kilkadziesiąt metróW

poniżej wa'l'Stw hołmioWyoh .

. '. ·Z uwag, a sZ'CzegóWe map J. Sams<mowiCza (1916O,tOO2) wynika, że

przychylał się 'on do wyróżnienia lkambru SU!bholmiowego lllB. południe od

Ociesęk, a ponadto w wąskim :pasie od. Er6lewic do lK.qprzywtn.icy, w re- jOnie Wysoeżekoraz nadJszarze "wyspy kOtu.szowskiej" ('fig. ą

oPisane wyżej poglądy od'ZW'l'lerc'iedllOne są t81kże. w p;racy R. IMidhma- ka i S. O1'!łowskiego (lg:63I). AutfJorzy.ci dzielą !kambr sulllho1miowy wschod- niej części Gór Swiębdkrzy~ lIla dwa ~d:wa na podstawie wcześniej- X'Wartamlk Geołogl.CZII1Y. t. Ił, nr l, 1970 :r.

10 Halina Zakowa, Ludmiła Jailelska

.,5

^ę

IIml_2~30'

Fig. 1. Mapa występowania . kambru w Górach Swiębokl'Zy&kich wg S. Orłowskiego

Occurrence sketC'h 4)ar Cambl'ian .in' the Swiętokrzyakie Moun:tains, ac~rdlrig tQ S. Orłowsld.

l - kambr doa·ny (w dbaun:e tzw. "wyspy IIWtuszowBkdeJ" łączn1-e z utwo.r.am1, które U/WBŻa się dotąd .za prekambr); .2 -"-\kambr ilrodJroWy; 03 -·lk8JIltbr R6rny; " - otwór W!-ertm.czy

1 - Lower Oambrd.eo .(Iln tbe a.rea ol the so.caII1ed. !Kotusz6w ,,4sl&Dd", togetber wtth tbe fOl'\lll8t1ons tboUiht, flot presetllt, to .be ar Il'l"e-cambnan &ge); Z - MIdIdle CIłDl.­

brd.an; 3 - UiPlPer C8mbrd&ID.; 4 - bare I!.c>le

szych opracowań R. Michnialka dotyczącycil petrografii i mdk·raRory na·F . starszych Skał świętokrzyskich. Wyżsre ogniwo autorzy ci określają jalko -waTs11Wy ba7JOwSkie (z IUwagą o braJkumakroskamieni.ałlOSci), a niższe jako . warstwy jąsieńSkie, z których cytują wyżej wspomniane hyolity. Mią:ż­

SZ1OŚĆ' poZiomu suibłhdlniiowego oceniają oni !lla. około 2100 ID. Dane te można znaleźć r6wlnież. w pracacih :iJnn.yc'h autorów (np. ·Cz. Zak, .19613, '19616;

O. Juskow.ialk, K. Lend:zion, W. RyJka, Cz. Zak, ·1963; K.. Lendzion, Cz.

ZaIk, 1968). '. . ' .

Zasygnalizowane w puhuikacji J. SainBonowacza z -1005 T. odkrycie pre- kamIbru w GóraCh SwiętdkrzyskiClh. (Kotuszów!) oraz nowe dane dotyczące

prekarnJbru 'W podlo.żu miocenu zapadliSka przedikaI'1Packiego uwypukliły

dostatecznie problem .granicy kambr - prekambr, Jtak ważny dla mIter..;.

p:rettacji regiOD:l.alnych :zjawisk goologicm.yc!h . .Dla rozwiązanda tego prdb- lemu należałó wyjaśnić.m.m. sugerowaną !przez J. Samsonowicza niezgod-

ność łektonicmą z lutką sedymentacyjną, a także ustosunlk:ować się do

przynaJ.eżności ikJambI"U su'bholmiowego do iPaleoroiku, dotychczas usta-

loną llUl podstawie dość problemałyc2lllych argumentów paleon-oologicz- nych. ZgIodJr:rle z inrtencją J. Samsonowicza miał Ifio wyjaśnić otwór wiertt- niczy 'zlokalizowany w Okolicy Bazowa., gdzie IPrawie poziomo zalegające

warstwy bazowskie stwarzały możl~ lP~ naj.lrlższych

am-

dów ·do:JJndtam.'bry-jsIlcic!h i u:zyskaIl1ia' ilrontalk:tu z prekambrem, stwl:erdzo- . nym w !Irliedaleko połOlŻonych od:śłan:i.ęciach i wierceniach .

. Otwór Bazów ID -1 wyk<>nano w latach ¹19.621---19&3 ^'W ra·mach prac Oddziaru Swiętdk'l'ZySkiego 1instytutu GeologiC2.'llego w JKielcach :na pod- stawie p r o j . opracOwanego przez Cz.Zaka. Otwór 'zakończono na głę- bokości 1002,70 m (fig. 2). .

Najstar6ze skamieniałości dolnego kaJt;Lhru Gór Swiętokrzyskich 11

. '

E:~?ffl2

eB3 mi. !t!Js m. ^&1

^~8' (JC!'." • IJ· • 11 .:ł:t

Fig. 2. tProfiJ litoJ..o.gi.oczny osadów przewiereony-ch w otwOl."Ze BaŻ6w lIG-l, zestaWio- ny wg danylC'h W. Kieżel i Cz. ŻSIka

a:.J.rthologiool ,profile QIf llhe deposJ.ts -pierced in lbore hole BaWw IG-l,presen-

tf;eti tlllCoording 'k> b data of W. iK.ie'Żlel and Cz. Zak

1 - plllBkawce-kwa.n:y'l>qw~ '2 - pl8l9lrowce drobnoz\.alrn!!ate d mWowoowe; S - ID,U-

low.ce. mlejscam!. plaZCQ&lle; " - m.UłOWlCe wapniste; 5 - łupki Masto_pi8BZIC~

ł mułowcowo.-ptaszczyste; 8 - hJpkd mubowoowo.Jlasłe i I.lesto-mułoWl(lOWe; 7 -

~ dlaste; --e - tyłka diabazowa; 9 ~ gJ:ębolrol!ić pobraIila próbek do -badaiI. m!ikl'O- fi<lol'yBtycZ'Ilych I(wszystkie iPOllyty,wne); lir ..,. tWyBtępoWlaln:1e ,oPZJllaczaw.ej i iIlIIe oznaczal- nej falllly; l1ll - wy.stępaw8!lle Uary; 12 - wyst~ie bll0ej meoznaczalnych SZC<ZIl1ns:6w O'l"ga;n,1cznych

J. - q~artzi1t8 sandstooes, '2 - fillle1Mlned end sUt Band$t<m.es; 3 - s.IlWbones, arena- oeous 8Ił places, " - calol1'reous sI11:stanes; 5 - clay-arenaQ80US and snt..al'Ell8CeD<l18 shales; 8 - SlUt-day and day-stllt BbaIles; 7 - elay. sbaloes. 8 - dlabaBe vedlnlet; li - cHą;rtIl ot samptes exa.mIned microtlOll'łS~Y (aIl:l posłtive); 10 - OCCUl'I'eDCe ol determinabIle end :l.nde1lermlnable ftaUGa; U - ooourrence ot det.ermLnabl.e _ and kIde- :t«mInable ftora, 1111 - OCCI\lrrence -of indetem:allnaMe mg8lll11c remalns

Wierceniem uzyskano za;burmne Ite/kftonicmie i sedymeIl!tacyjnie dość zróżIl'ioow8lIle utwory Iklastyc-zm.e, kitóre zbadała W. Ki€!Że1. lila podstawie 400 płytek cienkich, 10 anall'iz minerałów ciężkiCh, 11(1 mjęć rentgenowSkich

materiału ilastego, 7 peł!nychanaliz chemicznych i 00

anam

WBkaźnilko-­

wych oraz '5 analli;z planimetrycznych pia.Slrowc6w. Dominującym typem

12 Halina lZakowa, L1,ldiniła Jagielska

osadów dkazały się łuplki mułowcoWlO-ilaBte, llasto-mułowcowe i ilaste, barWy szarozielonej, ciemnej i·prawie czarnej, zzielonlkawytm.lu1b nadziej

· fioletowym odcieniem, o. teIkStur.z;e warstewlkowej. W profillu zatOOf.IO'walw

również występowanie węglanów (głównie ikalcyt, rzadZiej dolom:it), w formie Zyłek:, a :niekiedy ci.apkich ^wkładek lub ^gruzłów do ikiIku cenJty- metrów szerokOiŚCi.Stwiletrdzono też apofizę diabazową, sihlie SIta.rboria-

tyzowaną o grulbośc'i '1,:5 cm (m.oo.no IPrzewięksmna na fig. 2), iPTzeclnającą skośnje' łupki ilasto-murowoowe. We w!kładka<il mułowoowych lub mu- lowoowo-ilastych .zaobserwowano fosforyty. Miejscami występowały ~

kwarcowe i chlorytowe ora'z śladym1neralizacj] IJJ:iJryrtowej, a rzadziej blenda cynllrowa i gaO.ena .

. W 'ą!tworach \tych oCIikryto mikroflorę, !którą .ztbadru:a L. JaJg'ielska (1963, 1'9(5) ^omz w celach porÓWinawczych N. A. Wałkowa z Alkadem:i'i Nauk·

w' Moskwie. O wymkach badań

N:.

A. Wałkowej wzmianikowano Vf uwa-

· gach korespondencyjnych ora.z w pracy A. J. IRozanowa i W. W. Misar-

żeWSkiego ~1 '9616), a ostatnio. w opracowarou dotyczącym dolnej granicy kambru (tA. J. iRozaJnow i

m.,

^{1'916Q). Badania} L. Jagielsldej, acz1rolwiek

stwieroZ8'jące występowanie nrlIkrdflory o dość szerokim 'zasięgu strat y- grafi<;ZDym, zawazyły',z bralku innycll dowodów paleontdlogilcznycl1. na

· dotycilczasowych ^poglądadh

:o

^wiEku osadów przewierOOIlyeh w otworze

Bazów {np. Cz. Z8Jk, 11900, 1965,.1006; II(. Lendzion., Cz. Zak, 1968) .. Do- patrywaJlbO się nawett ^'W wy~lanyc:h. tu a;adach !kambru i eokambru pewiIlych rOżnic w· składzie minerałów ci.ęZkiclh, Obrazie geochemiCznYm, a nawet .]litologii

wamw.

^B~ omawianie w rtym miejscu dotycllcza- sowej stratygrafii wa-!'Sbw z wiercenia, !Bazów i ikansekwen.tniewysuw8r- nych mter.pretacji niektóryCh !Zjawisk geol~ych jest ~rzedmi.~

nre z iuwagi na przedstawiQIle niżej nowe ma1eriJały dokumentacyjne.

Badania pl1'ly!IlOlogiC7lDe przeprowadzone przez L. JagielSką w latach 1963 .i '1965 objęły ca~y profil otworu (fig, 2). Stwierdzono, że mikroflora

wys~je tu s~adycm'ie, a ila9ć dka'zów w prepamcie nie przelkracZ8, 30

(przeciętnie 10+15). . .

Lista

forinzestawiona w

tabeli

t1 niniejszego opracowania r:ÓŻlli Się jedn. od cytowaJIiej w wymienionych wyżej-pracach. Zmiana ta nastą­

pNa w wyniku .rewiJzjioznaczeń~ !przeprowadzonej ~ z najnowszynń osiągnięciami 'W dziedzinie Iktlasyfikacji systema-tycznej mikroflory star- szego paleozoiku i prelk:~mJbru. Pomijając w tym miejscu szczegół,ową analizę podstaw i Iró:źmic Iklasyifikacji dawnej i nowej należy zaznaczyć, że poetępow:i IPrac !badaw~h towarzyszyły zmiany .Ipoglądówna .genezę

najStarszych szczą'tk6w nrlIklroroślinn~h. L. Jagie1Ska UW'7.glęcLtrlając pra-

cę Ch. Downie, W.!R. 'Evitt iI W. A. S. Sarjeant ~19163) włączyła mikroflorę

z lBa:zowa do grupy Acritarcha, którą wymienieni autorzy wydzielili dla .

dkr-e'Ślenia ongamcznym miikroszczą'ilków, dbej'mujących przede wszystikim fitoplankton. Do ~py Arcitarcha wchodzą 'l'IÓWniieŻ wszys1ikie formy opisane. przez B. W. Ti:mafdejewa, kitóre ,w pracac!h \Wześniejszych zali-

czał on

w

duZej mierze do spor, a dopiero w najnowszej lldasy.fikac'ji (B.W. Timofiejew, 1966) przydzielił w większości do fitqplaDk:tonu~

Najstarsze s~eniałości dolnego kambru IQ-ór Swf.ętokrzyskich 13

Ta'bela 1

Zesławieme materiału OI'PDlomeco z najolUze.o' kambru dolne.o WIlercea.1a B_ów .10-1

Określenie syrltematyezne

I

^ność

SabelIlldfu!s ep.

a

-<

^lPeJa'gle1la sp. '1

Z ^bliżej nieozn8czalne szczątki Hyolitha 18

p iL1IlevHus sp. ' ₂

-<

Trapezo'Vitus sp. 1

I:. lHY'old'tbellus Sp. 41(+2')

ar.

Alulta. sp. rl .,

d. !f.nd4ana ~. 3

rueoznaczailine szczątki ~uny a

~

[Am},inarites

er .

.am!qjlissJ.mus Ełch. 2

<:l. Lmninarites sp. ił.'l

.Forma 11 &

, !Forma. 2 ' b..

.Nieozn,aczame ~ makIroorgarUcme

I

⁴⁹

IProtospba.eridJ:um papyraiCe1.llln r.lIim. ,+

tP.rotospbaeriddum den-sum 1I"Jm. ,+

Protospbaerki.iUm flexoosum TJm.. 1+

Protosphaer.l.dtum rf.gidll'lum Tim. '+

iProtIOBp'baer1dium acis Tim.

,+

-<

iProto&phaeridium tarulosum Tiin. ,+

lJ;l iProotosphaeridi'l.1ID. 1ubefr-culldferum Tim. 1+

o PralxlsphaeridillID, pateWozme TtID. :+

~ iPJ:.otospbaerldil\lDl sp. 1+

-<

Kiid1neUa ihyperhGreJca Tim. ,+

fol Sti'Cboophaerl~um ,~wn 1'im.

,+

F-I BtJ:ctosiphaerddillID ltortuIosum Tim. :+

p:; iLeiOSlPbaerfK:Ua sp. 1+

o Trachysphaerldium attenuatum T1m. ,+

~ 'Drachysphaeridi'1.ml sp.

+

Nl.1Icel1oapbaecldium sp. ,+

Alr,~ sim(plex Naum. ,+

Sym~haeridium sp; 1+

Syn.sphaerid'ium (lOIlettiUnatum '.mm.

+ '

1-48 - H<l4ć !Okazów, A - łdilkadz:i.esiąt okazów, A ~ ponad 100 okazów.

+ - ogólne omaczenie występowania

Drobiazgowe prZelbadanie rdzenia rumożli.wiło wyd-abyciemaik;r()8ZCząt­

k6:w organicmych ^(tą b: l),ikJt"órych Ikolełkcja oznacmna ^nT 08-87 znajduje

się :w zbiorach arehiwallllyclh OddZiału I!nstytutu GeoJ.()giczn~g() w Kiel-

~cdl., '

14 Halina 2akowa, Ludmiła Jagielska

FlAIUINA

m.ADY PII!lLZANIlIA !R<laAKÓW IRząd Sa.beUfdita· S () k .o 1 .o v 1965

!Rodzina. SabeUiditidae S {) k o l o 'V l.965 Rodzai Sabettid:ites y a n 1. s c h e ^'V s ^{'k y} 1926

Sabellidites Sp.

(Tabl.. I. tlg •. 1IH2)

li( a t e r 1 a ł: 3 ł1adY .rMm.ej W!leJaro8ca. (odd1skl). w· tym jeden ·!!1leoo. 9pl.ry.tl'Zowany. Okazy pachoc!zą z głębokokii 885,00+9I1l.3O m 1 13'14,OO+OAl8O.00 Dl. .

W Y in 1 a r y w mm:

DIoc<*! SArOk<*!

1i,5 a..o

8,0 4,0

·17,0 2,5

ZalicZO!lle tu· formy mają różne ksz:tałty - pr.asty i .nieco łulkowaro wygięty. Zachowały się na lBiCh albo gę·sto ustawiane m'larszaZki po- przeczne (2 40 3 na·1 mm dfu.gościi),·o prostym przebilegU z zarysami· jatk- gdyby !PQdłu2n,ych linii (tabl. I, fig. iii), allbo słabo wyrażane zmarszczki poprzeczn,e z wyraźniejszymi liniami podłużnymi o nieregUllamym usta- wieniu lub te-ż !tylko słabo zaznaczone zmarszc2ki poprzeczne, prawdopo-

dołmie

rueoo

przemi.eszcrone (ttalbl. I, fig. '2) •. Nieregu1amość zmarszczEk na ,tych ostatnich Okazach jest 'związana IPrawdqpodd:m.ie z deformacją.

okazów ~iecenie).

Opisane ślady pełzaJnJia odpowiadają rodzajOwi Sabellidites(Traite de Paleonttologie 1002; W. S. Ktandijewski i in., 1'968). Przypominają one nieco S~ cambriensis, ~6ry wymieniany jest talk 'z doLnego kambru, Ijak i górnego prekambru ZSR!R (I!lp. W. S. [{mnd:i!jew~ i in., 1968, str. 2'l.

tab!. 3, !.fig. 1~,. lBrak l"UIl'ek i frngme.ntarycznOOćzachowania· okazu

u.niemożliwia jednak W-iższe porównania:· ' ^I .Rodzaj Sabellidites występuje w doh)ym kambrze Z·SRR (platforma rosyjSka i sy.beryjSka) oraz :AJn.gliL Podobne !formy cytowane są oStatnio

l'ÓWlniież oz górnego prekam.ibru ZSRR. .(Stratygralfija SSSR, 1963).

G~A ATchaeogastT~da mcertae sedis iRod7iIJDa PekJDł.eUidae K n i g 'h t 11166

R.odrLaj PelagieUa M a t tt·h e w 18

pelagiellafql.

(Tabl. n, ^{tłl. 6)}

M a t e ~ ~ a ł: fragment nleoo zgniecionej"- oAI:6dok1; okaz pochodzi z ,łęl:lolw§cl. 1301,1.0+

1304,1l.O in.

W Y m Ja T Y w mm: wy8Ołrołć *'"ętu oiIroŁo 3,0, szerok~ ~a około ~,ł.

Okaz rep.reżentuje tylko f'ragmeni *ętu, widocmy od strony grzbie- towej,Z rtego w1Jg!l.ędu nie da się scharakteryzować ibudowy morfologicz- nej muszli,

a: ^poa8ne

^{wYmia·ry ~otyczą ,ty1lko} opisywanego 8ZCZł1.lbku. Wi-

Najstarsze skamieniałości dolnelo kambru Gór Sw1ętokrzyskich 15 doczne cechy skJrętu 'WSka·zują· na jego wyraźne rozszerzenie w ki~

ujścia. Na dkaZie za:~cza się prawdqxlddbnie zarys paSka sinusOwego.

. lUrzeźlbienie jest słabo. zachQwane. Składa się z . bardzo cienkich,· po- przecznych .pl"ą7jk6w, .~etych łukowato w <Eolicy domniemanego pas-

ka sinusowego. . . . .

'. Stan zachowania dkazu

me

ikwai:ifiJlruję·go do szczeg.ółowych oznaczeń .. · :Rrzy:pom!ina on egzemp1a'l"ze opisane Ijako PekJgieUa ~. z poziomu ;Para- doo:ides pinus profilu' Jrwgoszów - Usarz6w w Góradh S'więtdklrzySk:ich (S. Orłow*::i., 1964, str. 62, ·taJbl. 5, fig. 0-19). Wydaje się, Ze jest on też

!lliieOO podobny do genotypu rodzajuPeUigieUa, znalezionego w dojnym /kambrze Amerylki P6łnocnej - ·P. atlam.toides (Osnowy !palle<mltołogii,

1960, fig. 44a--l».

. Rodzaj PelagiellalZmLIly jest z Ikambru AmerykiP6łnoon'ej, Europy . z piętra a.tdabańskiego Azji (Straty'g.rafija SSISR, 1966; A .. J. Rozanow,

W. W. MmariewSkti., '1'96i6; A. J. Ro2JBllOW i in.; 1969) j Ausj;ralli. .

Bliżej nieoznaczalne SZC'ząltk'i (TaL Il, ftg. 3a--ł1.łIl-łI. II&-ł;. '1; Clabl.

n. ..

^{f.Ig. 28r-ł1)}

]I.{ a t eT 1 a ł: IIB 'fregmeałarycznych odcJ8k:6w 11 odi.eWtAw poW'.lerlzchnlowęi częACi mWlZlL, 1 szczątek sllnd.e ~ectoneJ .1 ~łBS2lClmDBj CŚl'6dkt oraz 11 cz~ 1i!Pk~- 1 8P~a 08r6dk;a fi: .tr~e.ntem odd8ku mUSZli. Okazy pochodzą z lIlaBtąpujących gł~: ~.DD+

245,.0.0 m, 8111,10 m; 831lJl1l m, .• ,.0.0+63'1.&.0 m, -.eo om; fISII,80 m; m,'1D+'1'IIII,'1O m; lalB,5D+l'223,lD m;

1.am!10+13Oł,10. m 1 ~80-+-4IHi". lin. .

Wymiary w mm:. .

2'malemone S?A:'zątki reprezenrtują mocno 'ZiI11ecione '.il spł.as2lOZOllle frag- menty muS21l.i, o;>rzewa,żnie o prostych Ibdkach (dkazy krótsze), 'a Ibarozo. rzadko zwężające się iDleco stoZkowato (.główtnd.e okazy diu7'sze), pozba- wione wierzcholików i ujść; me mo'Żlna wyd«ma.ć parujm'ów k.ąta rozpi~

tc:Bci (apikalnego). Wydaje się, że wi~ należy do form ibardzo w~

Ik.ich i sfarumlkowo małych, aczkolwiek fragmen:taryC2lJla§Ć i 'zły stan zacho- wanila nie !pozwala w zasadzie !lla :wysuw&nie jak'ic:hlk:olwi.elk sugestii od-

nośnie do ,Właściwego IksZtaJtu muszli. Wiele okazów posiada ślady bru,zdy

media~j,. żarysy dw6dh. b1"U7JCl pcxlłu7nych l'Ulb mrysy !bliżej niezdefini0- wanej rzeźby podłuZnej. Powierzchn!ia dkazów jeSt bądź gładka, bądź

te-t

pcjm'ytta. sęsto UBtawiany'mi !PI'ą7Jkami poprzecznymjl o IPr~ tlUJb lekko faJ:istym !przebiegu (talbl. I, fig. 38). (Na dwóch. dka·zach zachowały się dwa silnie łulkiowato wy,gięte pr~, u8ta.wiane w odlI.egłaści około lmm od siebie (tabl. I, fig. 4a),lkt6re przypom:iInają rze2fuę strony IbrzUszneJ niekt6- rycib. Il'OdzajÓW' hyo1itów(IIlIP. Dor80Zinevitus, Trape2lOVitm - Osnowy pa- leontorogii, 1956; Z. Sp.inar, 1'965).·

Należy zwr6clć uwagę, że' okazy lO !Zarysowanym ikształciJe stozKoiwym 'z widoczną bruzdą mediaaną oraz rze'źbą ~zeczną przypominają hyolity i!l.ustrowaneprzez J; Samsoo.owicza (19612, str. 24, tabl. '6, fig. ~) z po- zi.omu holmioweg.o Gieraszow1c i protolenusowego"K~ńca z Gór Swię­

tdtrzyfkidh. iA.utoT ten oznaczył je jako Hyolitheg sp. nie podając idh opisu.

16 ^Halina :Zakowa,Ludmiła Jagielska

Okaz !przedstawio.ny na tabl. I, .fig. 7 jest barozointeresujący 'ze

względu lIla niJeco odmienn.ą budowę' musiJli. MuszJ1a jest' :bardzo wąSka

i posiada, jalk: się Wydaje, przegrody o zaoktrąglOllych bokach ('l na 6 mm

,długości muszli); S?,erdk.ooć przegród Ijest prawdOpodobnie jedn.alkówa na

całym :zachowanym ha'groencie. Wytej opisane sZczątki hvoHtów !nie na..,

da'ją Się do bliższego, systematycznego oznaczenia. '

!Rząd Hudl.łthida S y /S S {) i e v

wm

Rodzina Sulcarvitidae S y oS S () i e v 1967

!RJOdza!j Linevitua i$ys:.SlOiev 1957,

Linevitu8 sp.

(Tabl. ił:, fJg. 8ao..-.,lJ)

] I a t ell' ! a ł: iJ: oir6dk:.a piaszczysta I l ojr6db llMta. Qkaą pochodzą z głębo1l:oścl.~

233,80 +2119,00 m 1 '10301,11D+1I04,aD ID. ' W;ym1s1'Y "fi mm:

7,6

m,a

S~ ma\myDWDa

5,"

2,0

OkaZy'

me

są .Ei>~aszczane, ma'ją !kształt !PTostego sWżka o 'Zllliennej

sze-

rok<lŚCi i !kącie rozpiętości. Wierzchołek. jest da§(: wyraźnie 'zaznaczony.

Przekrój !POpr.mczny farmy mniejszej ma w przy!bliżeri.iu' kształt d<JŚć sżer:dkiej el'ipBy, formy drugiej natomiast jest okrągłaWy. Powier.rehnia

ośrócleik jest ,gładka. Na podstawie wyróimioo.ycll cech okazy te można zalicżyć do rodzaju Linevitus~. Ą. Sysojew, '1002, str. 22; ąsnowy pa-

leonltołogii, '1958).

LinevitU8 sp. ma ibardzo' szerdki 'zasięg stratygraficzny, 'gdyż znany jest od doJnego !kambru do Ikacdbonu włączrui.e oraz szerokie rozprzestrze- nienie geqglI'aficzne (7BRR, Ozechosłowacja, ,Niemcy, Szwecja, Anglia, Kanada, US:A., . Nowa Funlandia, Korea, MeIksyIk, Boliwia, Indie).

Rodzaj Trape2lOVitus S y s s {) i e v \1958

7'rapezovitus sp.

(Tabl. 'lI, 1f.Ig, l)

M a ot e T.1 a ł: 1 uszlrodzony d spłaszc:mn.y odc1s1k 1lDUSZIl1 II: ,negatywem. Okllll: tpochod,z1 z głę­

bolrośc.l. 6CI6,2O+638.'9II) m.

wymiar'y w mm:

Dbogojć 25

B4t ^apiblny

około 20⁰{T)

Okaz ma !kształt !prostego

stOOka,

jest dość szerdk:i. ,'Pon!i.eważ wierzcho';'

łek jest uszkodzony, pomiaru kąta ro2irlętości ddlronan.o iw oparciu (> usta- wienie boIków mus1B.i. Na !powierzchni mUS7ili. 'zaznaczają się 'bardzo gęsto

ustawione llilnie poprzeczne (około 7 na '1 mm długości muszHI) onieregu;..

lamej wyraZista9ci oraz zarysy jalldby pociłużnyCh żelbere!k lub zmarszczek. ' Zad'bsetrwowane cechy odpowiadają ogólnej cha:ratklterystyce rodzaju Trapezot?itust!,W. tA. Sysojew, 1962, str. 33; Osnowy paleantlJołogii, 1968;

Z. Spinar, 19¹6'5). '

Najstarsze skamieniałości dolnego kambru Gór .Sw1t:tokrzysklch 17 'Rodzaj ZDany jest dotąd ,tylko Z 2'l9RiR (Jakucja). Według iW. A."Syso- j-ewa i~Ii962) występuje w osadach lPfętra, ahiańSkiego dolnego !kambru:

A. J. Rozanow li in. (1969) w pię11r.zle rtym wyrMm!iają dwa ogndtWa: niższe

tomockiei ~ aidabańSki.e. Rodzaj Trapezovitw ma cechować ogIlliwo.

wyższe ..

Rząd H1fOlitheWda S y s s o j e v 1957 D:\Od7Jina HyoIUtheUidae W lS.ł c o H 1B118

Rodzaj HyoUtheUus IB HUn gs 18'112 Hyolithelilus sp.

(TałIl. :m., fig. Il&-b, II, f)

. lMa·t e I' 1 a ł: f od.cl8kł 1 odliewy pawll.erzcbal!łoWej czllk.l IIIIWIZll lPNewał.nie II: . zarysem WlłerlllCllołka, BPbaBzczone 1 2lg1llłeC'io.ne maz 2 przl"kryw.kt, w Itym jedna lliUkodzon.a, a !iD""a kompletna, lecz .ąpłaszczon&.. Okazy pochodzą z· głębakolicl: 628,80+fJ3O,10 m, 41311,00+83'1',150 m

t 'LIlf,50+"1II23,.1O m. .

. 'Wymiary w mm:

DIaa~ ^{Szeroko8ć Kąt} Srednica

maIsąaWDa apIkaIJI7 PDYkr7wek

~o loo2' ^{około 6°}

10.0 11,0 ok'l;Ko 1°

lZ,0 «l,a omlo 5°

:117,0 a,2 0.11:01.0 'l0,

'

~5

.,0

Muszla prosta i !bardzo wąska. Kąt rozpiętości waha się od 5 do 7°.

Na . jednym Okazie widoczna jest bruzda medialna, [acz IIlrzetbienie nie

zachowało się. Pozostałe okazy cechują bardm gęSto ustawiooe liIn.ie

~zeczne (kiillka!naście na l mm długości m'U.S7lli) oraz niekiedy pOdłużne.

zgrubienia, ~wod.owane prawdopodObnie 'zgnieceniem muszl]o Znalezio- ne przykrywki. (opereulum) są !l"óim.ie 'zachowane. !Mniejsza jest ,us:zllro- . d'ZOIla, ma !kształt iIrlskiego stożka z wier2lCho1lkiem pabożon.ym eksceIlltrycz- nie. Wydaje się, że zachowały Się lIla niej s.łabezarysy łinu przyo."<Stu,

Druga przylkrywlka - większa -'ma przekrój prawie dkrągły, 'z tym że

w 11/3 ob'wodu ma kształt ~łaszczanego Ilroła,. co może !być wynikiem de- formacji okazu. Okaz jest wya'aźnie spłas7Crony, a zaznaczany ślad wierz- cholka jest jalk!by wciśnięty do weW!Ilą1xrz. iBliSlro !brzegów przyikrywlki za-

IZnaczają się lin!ie przyr.ostu (Ikilka) naśladuiące swym przebiegilerri. Ikształt

przykrywki.

Podane cechy iragmentów muszli są szczegó1nie charakberystyczne dla rodzaju Hyolithellus ~. lA. Sysojew, 1'962. str. 53; Osnowy paJ.eontołogii~

1958; Z. Sipi!Ilar, '1966), Ijednalk: !bez mo2lliwości oznaczenia gatunków. Opi- sane przy!k:rywlkd. najprawdqpodołmiej Inależą do ifiego Todzaju.

Rodzaj HyolitheUus znany jest z !kambru dOJnego i śrocJkowego ZSRR (szczególnie· liczny w ogniwie tomookim), Anglii, KS!llBdy, Grenlandii, SpitZbergen,u. !Nowej FunJandu, iBornholmu i z przedziału kambr środ­

kowy - ordowlIk Stanów Zjednoczonych !AmeTy1ld 1Pómocmej.

ORIUSTAOEA.

!Bqd A.,.c~ Sy.'!lves:ter - Ba:·adley '11llJ1

!Rodzina Beyrichornf.doe U l r i c Ih· et fi e s s il e r Um.

'8oicnajAłI* MaUhew 1800

18 Halina Zakowa, Ludmiła JagielsIal

cif. Alu.tu sp.

(!TlIbIl. l!t, 1fJg. --.b)

.14 a t e r ¹ a 1:' 11 ek«Upka usZkodzona w c z . "~ed ¹ .J. odll_ skQl1'UPlkl. ·uszko- dzODej w ~ ~ 1 SnJbtełowed. ~Y pochodZIł z gł~kCłc1: 10l1ł,80+1OIO,OO }Il

lloeu,OO~,20 ID. .

Wyml1at'y w mm:

D .... oI6 w'~~

2,4 . 11,0

"O 1,0

SilroruJpIld mają !kształt m.eregulamie ·owallny. Brzeg 'Zawiasowy dość

~ i prawie prosty lIla· zachowanym odcmu, !PIl'ZY czym Ibak cz~i ,tyl- nej dochodzi do niego pod !kątem rozwartym. Naroże kątta tylnogrzbieto- wego jest· ikaJnciaste. Kąt przedJnli.ogr21bietowy 'rówm.eż Ikmcllasty i praIW-

dqpodobnie!prOrSty; Okazy są r6wnolmiemie :wypuiIde 'Z dobrze -w.iidocmą bru'Zdą Ibrzemą i dość regulaTnie 'zaOkrąglone vi części brzusznej. Powierz-;

ch!nia skorupek IPrawdopoddłmie -gładka. Widoczne cechy dk:arow zbliżają

je najba·z;dziej do rodzaju Aolu,ta (r:I'reatiSe on :I1D.'Vertebrate Paleontology,

1961-, str. ,1'02,

fig.

38, 4a-lb); . '

ROdzaj Alu.ta jest kosmopolityczny i wysttJruje w do1nym i środlko­

wyro !kambrze Kanady i Ameryłki :Półnoonej. Wymienia. Się go ltaikZe z Gór

Swiętokrzyskich -'z poziomu prortolenusowego dolnego kambru Kamień­

ca (J. Sa:msonowicz, 11966, 1960, 1-002, str. 212, ,tabl. 7,

fig.

^3-4).

Rodzina 171dia.'lIidae U ił 'l' i c h et B a s sI

e

r aJII3I1 'Rpdzaj Ilt'I1dia.na 'M aU he w 1902

d. Indiana sp.

(I'l'aD:Il. ilI, fig. 1Ia-c)

IM a t e r .I. a ł: 3 \IIIZkJoodzane 1 lIlfleco zgo1ec1ooe .odIewy r6l:lDe2 1WieIokoicJ, skorupek. Ok_y . pochodr.łą I: głębolrotici: eiI5,w+l6ll-,8O ~ 88ł,OO+*III,11l m ol UlD,IIO+lW3,iO m.

iWym4ary w mm:

Dłu&OIić W7MkaU

0,8 0,06

&,0 4,0.

8,0(1) II,8(T)

ISą to okazy o dużej I"07lpiętości wymiarów. Skorupka jest regullamie

wydłużana, fasoJJkowa1ia', najbarrdziej wypUkła w części śrocMrowej. Okaz .na:jbaTd1mej' wypuIkły jest IPrawdopoddbnie wtórnie 7llliekształoony. Po-

wierzclmia .skorupka IDB.jwię!kszego Okazu jest wya-aJŹnie drobnqplliIliktowa- na. Na po.zos1;ałyclh dkaJzach. cecha. ta albo jest mewid<lCZIla, aUlO też

wddoc.zna IW ba1'dzo słabydh za.rysacl:t. . Opisa!ne cechy .SU!gerują, 'Że okazy te należałoby :za~iczyć do rodzaju Indiana (np. Treatise 00 J.nverleJbrate Pa:1eontology, 1001, str. 100, fig. 3'9,

3~-c). US1Jk!Odzeme części bocznych i Błaho zachowana część grzbietowa,

zwłaszcza !bralk brzegu zawiasowego um.lemOŻliwiają dokładną !klasyfikację

,gatunkową. ' .

. Rodzaj 11Zidiana wymienia się z dolnego lkam!bru Europy, Kanady i USA. Wydaje ^Się bardzo prawdopodobne, że występ;ujeon też wśród

Najstarsze skamieniałolici dolnego kambru Gór Swi~tokrzysldch 19 okazów .oZIUlCWllych przez J. ·Sa·IJl8CmOW:icoza ~l982 ..

stt.

23, ·tabl. 7; :fig.

6---'1'3) jako CancnOBtraca div. g~. et. sp., 8.ecz nie qpisa!nych. 2'm.aleziono .je w poziomie hoJmilo.Wym -Gieraszowic i proto:lenusowym Kamieńca

wschodniej ~ści Gór SwiętdkrzySk.idh. iDo dkazów -opisanych w mniej- szej pracy jek.o d. Indiana ęl. podobne są szczeg&nie eg~1arze, które

zilustrował J. Saomsan.owicz (fig. 6 i 'lii).

IBT lII2lEJ 'N!l!EOZNAOZAI.iN'E S'ZJOZĄ,'lKI F AlUNY?

(TabI. mo, ~. 1a....,l:)

li! a t e ~ i a ł: li odclB.k4 m-ale21one na gł«:lbOlto6oi: Q.L'I'H,OO+i1880.00 m i ilfł~+1ł5ł,lIO m.

W y m ł a 'l' y wanm: 6rednJca okolu 8 1 l.4. .

Okazy reprezen1lU'ją dwie pra'W1dopoidQbnie Il'Mme formy o zabarwieniu ciemnoszaTyIIl, pozbalwione jalkiIejlrolwie!k strulk!tury. Jeden przedstawia rodzaj częściowej obwódki Q silnie łukowa·tym.~ie, drugi IiatoOnnast ma !kształt rozWidlony, a poszczególne odgałęzienia nieco łuk.owato pod-

gięte wykształcone są iW !formie wąskich pasków .

. Wod.orosty stanowią najlicmiejszą grupę wtlrOd szczą'tików orgamcz- nych, ;znalezionych w dtworze Baz6w. Kilkanaście oz·

nl<:h

przydzielono do

Laminarites cf. anUqu.iS'simus i

· cr.

.l.4minarites. sp., uw~ych w śwflelljle

ostarfmich badań' paloobotan:icm.ycih. 'za przedStawicieli brtmal1lnic ~. Phae- . ophyta (B. W. Timofiejew, ,11969, '1l966; Paleopałlynołagija, 1966). Pozostałe Jm!zątki. wodorostów qxisa.no jako bJ.iiej nieoznaC'7JOD.e, a zilustrowano w miarę szczegółowo Ilru uwadze 'zamteresowanych. czytehllilk:6w. .

~A lRild2aj Lami'l'ltlrites S ot, e r n b e r g

Laminarites d. antiqui..9.9imus ID i C h W a :1 d '1964 eTabl. lliJlL, fig. aa-,b)

1969. Laminarites amtiqttłsrimw Eich.; TlmOf!1ejew B.' vi.: iDrewni~08 ~a PZllbaUIId.

P. ffo tab. 1. lf1g. a, k.

1986. LamłnarUe. GnUąułatmw' Ed.c:h.; T~ iW. B.: MJkrop&leo1!l~e!Iłooe 1ss1e- dowan1joe d:i-eWruch .wit. P;:IB. 1ab. [1;; tab. 2, flIS. la-b. . .

iM a t e;r ~ a ł: :& i:lIdIliElWy CI: odcfSkcN (w iłym 'leden ClEf)jc.I!OWO COrYtyr./JaWany). Okazy po-

OOOOzą z głębokości: 878,IID+6Qł,:10 m l lB.,40+-,!2łIfJ.90 m.

Wymiary w mm:

DIqo66 s-mk~

10+18 l,jJ+l,6

Okazy obrazują balrdzo małe, diChqtomicznie rozgałęzione szczątki wo- dorostu ^'W kształcie bardzo wąskiej tasiem'ki, .rozłożone pojedynczo na

płaszczyznach :warstw~ania. Cecha ta zblió opisane dk:azynajbardZl.ej do gatunlku antiqu.issim'UB !(wedłu.g B.

rwo

TimofiejewSl), lecz zbyt szczupły materiał d<llrumęntacyj'nynie pozwala na fc:h pewne OZIOaiCzeme.

Halina r2:akowa, lLudmiła Jagte1ska

B. W. Timofiejew' jako formę antiquisrimu.s opisał szcząrtki plechy' o !kształcie pladkOWlftym i rueregu:lamej strukturze "ziarnistej'" (oczko- wej ?), która mida obrazować sporangia (!B. W. Timofiejew, 1959, mb!. 1.

fig. 1, la-b). Należy zaznaczyć, że opiS tej- formy był nied<>statecmy i wielu autorów pod nazwą tą rozumiało także innego IkszWtupll€dty wo- ' dorost6w. Ostarfmio W. B. Timofiejew ~1966) przychyla się ,do : poglądu.

alby jako LaminariteB antiquiB8imuB ~c.zać jedynie brunatnice tasiem- kowate; dichotomicmrl.e rozgałęZi,one. Wodorosty o innym kształcie naj-

lą>iej byłdby w dbecnym stadium ,wiedzy oznaczać ogólnie jaJko 82X!:Zą'1lk:i

rOdzaju Laminarites z zastrzeżeniem, że wraz z postępem badań, może dkazać się, iż wśród IIlich wyst~ją także przedstawiciele nie tylko rÓŻ-

nych gatunków, ale i !innych rodzajów. '

Lammantes antiquis8imus występuje masowo w g6rnqpn!lkanlbryj*ich warstwach iam!inaryitOw}rch (górna część ,ilrompleksu ,wendSkiego), stwier-, dzonydh Wierceniami w Leningradzie i jego okolicy. Jak podaje E. M.

Andriejewa (1~; Paleopałynoł<Jgija, 196&) sporadycznie notowany ~ także z serii Ibałtyckiej - doln.y Ik:a,mbr.

d., Laminarites sp.

(TabL' IN, flIg. ~)

M a t e r j a ł: .u oc1lew6w d odclIIk6w, Okazy poobodzll z lI1lI8f;ępuJ/lClToo glębokoki: 505,00 ~ 118ł,1⁰+4l811,70 m, 1IIIIU,ilO+S1J.,30 m, :lI283,łO-;-D.I56.90 m; amaa,40+J.lI9ł,60 aD !I. 1_1I0-f-l1;5OO,~ m.

Wymdary w mm:

DłqojE , 6,O+J5,O

,zallfurono tu Okazy O formie tasiemkowatej, wąskie, przeważnie riieco

wygięte, rzadZiej prawie proste. Nie twqrzą one :nagromadzeń, spotykane

są pojeidynczo !Da płaS2JCZYZIladh wa'rstwowania Skały; Zabarwienie ich jest ciemnoszare ..

lFUIYL., CLAS., !FAM., GEN., ET SP,,11INtnEn'

Forma l

'(Ta!bl:. o:m, tlg. 6; tabl. !IV, fig. :lai-d; tabl. V. fig. :ta-d)

lo![ a t e c! 'a ł: ponad 1100 odclak:6w. czadziej OOlew6w .r6fme;l wiellrości. Okazy' pochodq z Dast~ąo3"Ch gł~: łfII9,«l+5H.łO m, 8'l8,10+884,.1O m. 'ruVIO-:-'1tis,20 m, 778,70+'l81,20 Dl, 9ao.T~+936,TO m, 9I1.'ro-;-M7,1!D m, 961,30+858,80 m., I185,OO..;.mt,30 m; 118,lIO..;-IltAII&,łO m; 1_,110+

126'7,90 1ll:, 1I89,OO+arA96,llG 'ID, 11814,40+:13111,20 m, lIID,IlO..;-.1B,60 m. ltI88,40+43IK,łO m; ldD,10+

lłm,.10 In, 1_,60+1481.60 m,U311.6II+dJłM,20 m d .lJIM,~O~20 m.'

Wymiary w mm:

Dlngo4o!

6,O+IiO.O

Okazy /przedstawiają z reguły fragmenty prostej plechy J(szcząrtki pod-

łużne), 'W rzadkich przypadkach· nieco łukowato wygięte. lPrrzewame są wyraźniJe !l'O'lJtarte, !barwy ciemnoszarej i :nie tworzą naogromadzeń. Dłuższe

dkazy cechuje zwykle większa, szerolrość, 00 może być jednak ZWiązane

tylko ze złym &tanem zaC!howania (fragmentaryczność okazów). W budo-

Najstarsze skamieniałości dolnego kambru Gór Swi~tokrzyskich 21 wie dks.'z6w iŻ8znacza· się występowame szeregu. nieco ~ych (owal- nych?) elementów, m.iej~ami odginających sięluib też .ustawionydl mn!i.ej

więcej równolegle do siebie. Elementy tte mają leklko za<Jkrą.glane końce

i aJ1lbo dochodzą w ~ zwarty do siebie, albo ,też występują w niewiel- ,kich odstępach i są !D.ieco !D.ięregu1amie ułażcme. lN'a lIliektórych dk:azac:h obseXwuje się bardziej okrągławy kształt jpOSZCzeg6lnych alem,ent6w, kt;6re leżąc' gęsto dbdk: siJebie sugerują występowanie struktury zlbliżo!D.ej do

. -~- ''']ull.. ";~-~~j" . .

,,~~owel ·u ,,_IlUi:J~ •

Fragmentarycżn.olść okazów i ich słaby stan zachow8lIlli.a. urtrudnia w oczywisty sposób bl1ższe zalk:wa:.lifikowanie taksonomicme. Należy ;ted- nak za'~Ć, że !D.i&t6re dk:azy wy1k.azują

mew

anałogfB do iklrasnoros- t6w (Rhodophytci) z rodziny Ępiphytacae I(IK.. B. Kome, 1961) oraz podobne

są do sinic - Cyanophyta ~. B. iKorde,. 11001; B. W. Titoofiejew, '1966~

tab!. 2, fig. 6; <>snowy paleontologii, '1'963, t. 14, fig. 2&-:-2I4J. .

Naszym 'zdaniem 1D.a1eży ca:mrowicie wykluczyć pOdobieństwo ich do . woool"OStów o placlk.owatej plesze, które opisał 'E. I. Eichwalld jailro Lami-

nantes an-tiquiS'SlimUS' oraz d.o L. antiquissimus w. sensie B. W. ^Timofie- jewa, ,jak ;równileż do okazów oznaczonych w niniejszym opracowaniu jako d. La7!tinarites sp.

F.orma 2'

(Tabl. E'I, fig. t)

:Mate~1ał: 3!3Ilkadzl.es1ąt lOd1ewów t odcJSk6w 1l'6łoneJ wle1.lro6cl,. Okazy poobodzą z naałę-.

. pując;ych głę!bolw6cl: e'll,lIO+S8o..tD m, . ldlilj80+ liDO,OO m, 1ID4O.90~ In, lJlB,SO..;.4il23,'10 m lI1J1lM,ŚO~m.

Wymlall'Y' w mm:

Okazy 1"ełPrezentują przewaŻllrle ,p~ fragmenty plechy, rzadZiej z [eIkika zalk:rzywio.ne luJb też o !kształcie IPlaclrowatym. Barwa okazów jeSt

ciemnosza~a. NIe zachowała się na !ll!i.cIh jalkalko:lwiek !budowa anatomiczna z wyjątkiem jednego dka.zu, na kt6rym wldocme są jakby podłur2me .lin:ile~

sugerujące tr.óżirloowanie si~ jplechy. .

mit7rnJ NlIIIDO!ZNAOZAL'NE SZlOZNI1KlI MlA!KB!OOR'G'AN'lDZNE

(TabL oIllI, :fI1g. 2a-c)

iM a t e ir lał: ł9 Od1:lsk:ów ;1 odlewów o małych wym1BrBch. 0IIt.az::v pocbodzą z noastępują­

cY'Ch głębokOŚCI!.: ft3,80+I2BII,OO. m, 61211,80+030,10 m, _,00+837,50' m, 6'l8,lO..;-689,70 ID,. 985,014- 971,30 m, 12812,50+l1M7.to m, n:aoo.\l.O+lIaOł,10 m, 1~~+lL319,20 lI\ 1B1H,4O+2:IM,4IO U!-l 11łOO,4O+

1405,40 in 1 !lJ&'I9,j1O +WłtII.zo om.

'Wymiary w mm:

Ultazy reprezentują lbezładnie ułożone, przewamie zgniecione, a nawet poikrus2Jone ifragmeDJty. Prawdopodobnie lWIięlks2XlŚĆ ich jEst roztarta, a lilie- . kt6re nieco sp:iry.tyzowane. Okazy mają r(;żne lkmJtałty ~ od podłużnych

i .owalnych do n'iIeco. Okrągławych czy' też ikoHstyclb. luJb też ba'I'doo lIlie-' regularilycll (kanciastych}, !rZadziej płlacIkOwatydl~ Zabarwienie ich jęst

22 Halina Zakowa, Lu!imiła Jagielska

'Ciemnoszare, nnejscami nawet· czarne. Okazy są na .ogół gładkie.· Jeden

z

nich posiada tyl!ko dwa :równQległe żeberka Q szerdrości około 0,'5 mm.

WiN1I1OSK1

Odkrycie fauny :w osadacl) wiercenia tBaz6w '10 11, aczkolwiek nielicz- nej, prymitywnej i słabo zadlowanej, pozwala roZstrzygnąć ostartecznię

.zagadnienie Wieku pr2le'WięroonyCh warstw. ^Dla a.r.gumentacji Sti"atygra- iicznej istotne jest wyst~W'aIIl-ie śJrimaika z rod.za'ju Pelagiella. byQ1it6w .

z rodzajów Linevitus, Trapezovitus i. Hyoilithellus oraz małżoraczków,

które wykazują 'zdecydowane poddbieństwa dQ rodzajów Alu.ta i Indiana.

Wszystkie te formy notowane są z paleozoiku, przy czym większość wy-

stępuje wyłącznie w !kambrze (Pelagiella. ~., Trapezovitus sp. i małżo-

raczki). - , .

Osady z wiercenia Baz6w IG 1 należałaby więc zaliczyć do kambru .z uwagi na występowame faUJDy wSkaźn.ilrowejdo głębdlrości 132>3,50 m

(~ ków hyQlitów .jeszcze df. Indiana iCtig. 2'), sp.) nieznanych 'Oraz wyśtępowanile aż :z osadów !prekambryjSkich. dQ

SP.

^otworu Materiał ^szcząt­

Ol"g8!p.icmy zna[eziony W. kambrze Bazowa wykazuje wyra·źne analogie do .niższych ooc'ilnków piętra atdańskiegQ, a m:i.anQwicie ogniwa to~ockiegQ

platformy sy!beryjakiej (A. J. Romlnow 1 :in., 1009; Strartigrafija SSSR, 1'96ij-), gdzie poza !bl:i:żej nieoznaczałnymi śladam1i życia, tiwpla:nlktonem i wooorostami występują także archeocjaty, 'gąbki, ramienionogi, ślimaki

i ^{hyolity. .}

Ponieważ 'Otwór Baz6w .usytuowanQ na warstwach IbarowSkiCh !l'epre- zentJU'jących wyższą część poziomu sil.ibhOOmiowegQ, przeprowadzone ba- dania potwierdziły jednocześnie ' słuszna§(: zaliczenia tego poziomu do· kambru. Należy jednak zWrócić uw~ lIla obecność fragmentu śJ:imalka

z !l'Odzaju Pelagiella, hyQI'i:ta z rodzaju Tmpezovitus oraz szc.ząrtkóW mał­

żOracZków najpraWldopodo'brii.lej z rodzajów Aluta i Indiana. Wymienione . formy notowane są 'z poziomu iholmiowego dolnego kambnu 100 z ogniwa

.atda.bańSk:iJegQ platf'o/my syberyjSkiej, lrlóre jest w zasadzie ekwiwalen- tem poziomu ha1miowego (A. J. Rozrunriw i dal., 1969). Należy jeszcze za-

znaczyć, że N. A. Wołkowa badając Acritarcha z dtworu Baz6w stwier-

dżiła w ndteIlttt6rych preparatach formy cha,ralkt;erystyczne. także dla. pozio- m-u hoIbniowego. Te falkty wSkazywałYlby na: możliwość występowarua

.. w obrębie kambru subhalmiowego taIk:że fragmentów porz:i.omu hol1lllio-

wego.· Ohodziroby tu jedInaIk:że Q ultwory me da:towane try1dbiiami i, jak

się wydaje, niemożlliwe do wydzielenia w obrębie przewiiere'Onej serii.

Zgodnie !Z powyżSzym przypuszcza się, że lIla badanym obszarze kambr subholmiowy !ZOStał wielokrotnie przefałdowany·z· !kambrem holmiowym.

'Interesującym zagadJniienliem· jest Ilrorelacja wniosków stratygraficznych z wynikamilbadań 'Palyn'Ologicznych 'Oraz analizą wartości stratygraficznej makrofiory, szczególrnie z i1'Odzaju Laminarites. Wydaje się, że w !przy- padku waTStw granicznych Ik:ambr - prekambrzarÓWlnJO zespoły mabo-, jak i miIkro:flory .są na tyle słabo zróżnicowane, że przesądzanie wieku osadów na . ich ~ lIlie jest dostatecznie pewne. .

Oplsany fitopladrto.nz 'Otworu Baz{)w sUgerował bowiem, że przynaj- mniej część warstw !nalEŻy umać za odpowiednik warstw·lamina.rytowych Iwmpleksu'wendsldlego, należącegQ 40 g6żnego prekambru. (L. J·a.gie1*a,