AdamSIKurR0EWSKI
' Obserwacje geologiczne w strefie tektonicznej Kletno
Olbsza·r sItrefy 'teikJtonic'M,e j naSUJIlięcia Kletna w;yIStępwj,e IW zacihiOldniej
c'zęści metamolI'f.ikJu Ląrl!ka i Sniemi.ka.Ozęść ta l:?1buJdlQlWla'll8J jest gq;ówn,ie ze skał ikIryStalromycih:, l'eprezenltowanyoh plI'Zez łtupkd ły!Szczy!koweilPrura
gnejsy, mi:gmaJtyty igraJIlJitagnejsy. !Była ona p:rzOOmiotem 'liicZ'llYch badań
geologicznyclh. orazrroót poszuikiwawczyoh z 'Uwagi
lIla
wYstępujące 'tu<JIkruszbOlwall1Jłe lP'olimelbaiiC!~Jne. Poza· Klemem olkrus~ZOQIWanie :mlialIle jlest z mych !pObliSkich miej'soow.ooci (:BoIle\SławolWa, JaIIlowej Góry i Ma'rcin- Kowa), .głÓW!nie 'z liJtera'tu'ry ndemiedk.iej.
Strefę :tektanJ.C2lIlią: Klema
poma.no
do!ldadlniej w orejoD.i.e n-irozynnej kópaLni l{;l-etn.o, ll1JaJtomiaat IbM'd:zo mało o IIliiej !Wiemy IW aci'OOUil1lknl jejpołiwdJnd.owo-wscllOldtn1iej rozciągłości. 'Dmęki roboltom gbmicro-wietr'tni- Clzym, wytkananym rw IPorudniJOwo-.wscihocłWej części omoarwianejsflreiy, uzySkamo wd.€Ile danych 1(ldlQ/tyohozalS lllie:llIlia:IlyC'h 'W literaturze geologie'm,ej) () jej buldowie oi rtmvaI'lzysząeycth skaładh. N'ajwam.iejsze lWyntiIki \P'OdlZJiem- nych prac ikarrtoglrn.tfiiC'm.ych (ifig. 11)~ !kJt6re ~ do inlter.pretacji geo-
logic2JIlej stre:fly Kletnal, przedStawiano IW lIlJniejszym opraoowalIlli.u. Wystę
pujące iSkJały poddano badaniom pei1n'qgrra:fficm,ym i :geoc!hemicmym. 'Qplisy pewograficme !plłyrtelk cienlkich wyllronaJi: ~ H. Satd!lciew.roz i mgr lP. Ki-
jewSki.
'Przy opraoowa'IliiJu posłturżano się alklbu:adną 1iItera:tu:rą gooIogio2Jną: H.
Teisseyre ~l'95'7a, b), H. Teisseyu-e, K. SmUJlilloowSk.i, J. Qberc C1'957) , lK.
Slmu:l.iIkJaWSki 1~1915i7. 1900), J .. Obarc 1~1%7, 1~), L. Kasza (1958, 19614),
R. Kra,joewski (119160).. '
In'teresujątcy llltaS OIbszall' rwystęp!Uje w porudlniOlWo-WScIhodniej części
Ziemi KŁodzJ1ciej, lPorowll1:Y' jest oIkoło 'W ikm 00 SSW ,od ISitrania· Slą)9lti~o ()l"az oIkoło '116 ikJm na IPoblldlnie od LądlkaZdrojru. iNa:jlb~mi osied[aroi: są:
Kletno i Kamienica. IOharraiklterystycmą cec!hą l1'ze2lby omawianego terenJU
są spłaszcZOlIle i ilropwlaste igl'2Jbiety g6rSlcie oraz częStogłębdko wcięte
doldll1Jy o stromych '7lboczaoh. Główną IkJuilminaC'ję Itych 'gÓl' strunowi szczyt
Kwa'rtlJlniJk Geoiogiczny, t. 'lJ4, nr 3, asro r.
Obserwacje geologiczne w strefie tektonicznej Kletno 441
Snieżnilka I(H!2!5m n.p.m.), od /którego !ku pólnlOCyodJbiega grzJbiet ze szc:zytalmi S~ 1~11116'7 m In.~.m.) i WyńSk;o (9111 m iD .• p.m.). W poiburlnio- wej c:zęści (MłyńSka występuje Ikqpulraste w.zmdesioołe POl1"$a, ktore od.
.szcJzy!tu iM~ oddzielone j1est 1W)7ITaŹlną dlOld:ną strumy!ka" :będąoego IPra- wym dqp~ywem [KJleśniicy. [Badane wyJl"OibiSkazldkaU:z.owane są' rw morIfo- logiomym ()ibnJiJżeniu oddzielającym SZCiZyt g'óry StrOlIlla od wzg6r:za lPo-
rę'ba .
. Obszar odJwad!rhiany jeSt p;I'lzez [K[,eślndcę i Kamienicę, !które popn:z;ez
Morawę i Białą Lądeclką stanowią ipTawy dopłyrw (Nysy Kłod:zJk:i,ej.'
Pod rw~ędem !geOlogIDmym IOma,wiany obszar ~jduje :się w połtud
nliowo-wscllodniej części metaLmolrtf·iIk!u Lądlka - Sme.żn.ilka. Regi(l!Il:, ten ma Omzitałlt nieforemnego rwielobolku i grranrl:czy teik!tonio2lDlie od porudntia z rowem Gónnej NySYJ, ód wSclhodu znalSlUlllięc.iem Iram~. Od lPół
nOClueglOzac!hodru olgT.an,iCl2Ja. igIO :itn1lruzja .adod!2'Jko-ziI:otostooka" a od piOllud- nia - ruiSkdk buszyńSk':i. (jpIrzelbiJeig,ający po stronie czeSkiej). Z,budowany jest· z prekam'bryjlSk:ich skał metamortficznych, rozwiniętych w amtfiJboli- towej facji m:ilDeralnej. W Sk!łaJd tycil ostaltnicih rwchodzą: Łupki łyl9zc~,,;,
lrowe, IPara!gIliejiSIY, migma:ty!ty li Jgl'lB.nito!gJnejsy. Komplełks Jten jest swe
zr.óŻ!niJCowany IPel1IDQgrrafiomie,zaJWiera S2Jeregwrtr,ą)C·eń i Itakich w\k.łIadek
jaik: ~wail'Cyty, m.aJIimiury, am!f,iIbolity, ,erlanyJ, ;gIr.aJnuUty, ,etldog.iJty. Wymie- n:ione odmiany SkaJlIle rwedrug lbadań H.Teisse)'lre'a OJ9517a), K. Smuli- kows1cieglQ
0
1957, 119i5l8'), J. OIberea 1~19J57, H~5'8) wohodzą rwSkład j-ednejIPóŹIlokamlllryjSkiej Serii Sllipraikr:u:stalLnej. Zda!rhiemK. Smulillrowskiego se- ma stoońSka, 19I1·ejsy g'ierał1towwe oraz granitognej,sy śuieżnickie są gene- tycz!rhie ze sdbą 'zespdlooe pqpI'IZęz SkompLilkorwany łańouch itransfurmacji metasomaiycznycll. uwiJdaczrn.iaijąc,ych się IW pI"Oeesadh tfeld1spat,Y'zacjL
Felcą>a
'
t,YIzacjata
odlbyrwała Się rw il:dllikJu etapaclh, 'z kltórych dwie ,gŁÓWinęfazy są poWfSzeci}mie ~tyikaiIlle . .
. Faza pier'lWSZa clhall"aklteryzuje się powstalrliiem lkiwaśnych plagiOlkla'zów, d!ruga natomiast ~ późm.,iejsm - pojaJWieniem się milk:rokliiIl.u,. !k!tÓIy
w.zra~ał ko~ IP'18ig:1ollda'z6w. Tam gdzie f-eMspaiyzacja !była słalba, 'za-
-chowała się setria ,s1IroIlSka. Sima feldl$at,Y'zacja miIkroIklinorwa dostall'Czyla m1gmaltytt6w i gTaIIliltognejsów. !Prze~awiIOEmia paJl'laser.ii ogamniięte \Pl'Oce- sami pegma'tytyzacji mikJroklinowej przelkształic!iły się w gruboziarniste gn,ejsy !typu śll1Jieożn:ietkiego, :po21barwione carhlwwicie śladów iclh osadorwego poohiOdJOOIliia. A za/tern ,wecH!ulg lK. SmwlikowSkiego Jgnejsy gieraJłtoWSkie
i śniieim'iclkie lIlie l1óżmią się gm:etycJ2!Il.ie,lPOtIlieważ j-edJne i drugie są pro- duktem me1tasomaltyoZln,ej 19I'aniJtyzacji sta'rych paiTaser.ii. Oba typy gnej- sów są tego. samego wi,ekJu, Ireprezenturją jed,Y'nie l'ÓŻine ,odmia!DJY rteks1lu- ralne, oharaMeryzująrce się mnyim spo'sdbem tfcl!.!t)'lzacji miJkJrolkImo- wej.
O(bszar lbadań 0100 jmuje' !fr~gmetrut metamorfillru ,reprezenltorwan,ego w ·główlIl,ej mierze ipl'izez 19I1,ejlsy śnie2md.ckie w ujęciu K. SIlnulilkowSlciego 0915181), lktt6re stalllorwią zasadnwre tiło dla rw~ąpółwyst~jących rw postaci warstw łulb soczewek ~arcytów, łupków gralfitowych, 'łtupików łyszczy
~orwyoh, arrilibolitów, ma:rmlUIl1Ow [erlalIltów. WyrobiSka :gór.lniClze i wie:r'tn;i-
CZ€ w pirzewalŻają'Cej rwiększości wylkonam.e :2lOstały IW Ignejsaclh śn:iemicikiclh,
które są !tłem dla wkładek '/bądź cienJkic!h pl1Zeławioeń !glIliejsów gierałltow
Skich, łuJplków łyszczylkowycih, Iklwa,rcy'tów ,i SkJał wa[pliJelmo-kr.zemiano- wych. Poza skałami wymiooionJYlrni rwystępują ,r.ÓWIn,ież lalnjpro:filry.
.442 . Adam Skurzewski
Obserwacje geologicz.ne w strefie tektonicznej Kletno 443
GtNEJ1SY SCNrnIDZN1110K:oIIE
Gnejsy śnieżm.iok.ie wylkSZtałcone są !dość Il"ÓŻinOrodini.e. Spotylka·· się WŚTódll1ic!h otińldall1y Igrubooc:.z1kowe, SQlclzewilrowo--warsteWlkowe i
iWarsrew-
kotWe. Barwa
im
Vi zależnoŚlci IbdzalwaJrtości Ib'i.otyttu i Ibańwy 'SkJaletn.i jestwiśniotWOC'z·erwona, 'l16.wwa i ciem:PI()szara. Gnejsy Składają się 'z kiwarou, milkroikli!l1Ju tworzącego oc21ka, plagidk:lazu ~kle ubogiego w anartytt
or~ . łysZ'ezylków, atkcesoryczmie spotyka Się w:i!zyrt i hemart;yt. ł;yszczylki ulkładają się za:zmyozaj w lWySli:zJgane !plastry i iJ?'Odlłume pasma opływa,jące
oc2lka Skailenidwe. flub skalemJ.owo-lklWallUOlWe. W Ignejsach 'ZaIZOO.oza się
poiWISzec.h!nie lamitnaicja', iSWre!gówe 'doibJr,ze widoczna !przy dużej zawar-
tości biotyt1lu, który meildedy rw :partiaclh pnzy1powiel'l.ZChni6wydh tbywa schlor.ytyrowany i nadaje ~ale. odcień ciemnOlZielona,wy. W począ'tilrowej
i !końcowej częśoisZJtomi :p.rzeważają ,różowe :gnejsy wa~stmvlk<JlWO-OClilro..
we zasdbne w bioty1t. GrulbOOć warSterwetk wynosi ZiWyiklekhlika mi'li- me1;r:ów" a pojarwiające się 'W\Śroo nich ISOCzewiki doohodzą niekiedy do 1,5 cmgrulbości. Ora,Iloice 'soC'zewe!k ~są diOŚĆ rregulame i r-cJW1IlJOległe do sie- bie, ale oibserrworwa([1o lToÓwm€IŻ warratewlki faliście potwylg1narne.
wsw mnpm
Fig. 2. Przekrój geologiczny przez wyrobisko (sztolnię)
Geo1ogoical cros's .sectron ·through a mine working (drift)
1 - gnejsy ŚIl1eZ:nic!kle; 2 - gnejsy gllert*t0W6ro1e; '3 - J.aanprof1ry; 4 - łJIl!P'k!i łyszczy.
kowe; 5 - lkwarcy1ty; 6 - Skały wapienno-iknem1anowe; 7 - breIkCJa ltekto11llJceina;
8 - "gJma tektWld.cz·na"; 9 - hałda; 10 - ch1JanJikl; ;111 - l!11llIlIl'e1"y otworów w1er,tni-
~~h .
l - Snd~ glIlel5ses; 2 - G1erałt6w g-nelsse6; 3 - lamprqphy.res; 4 - lnica scb·ls'ts;
5 - quarwites; 6 - calcm-eOIUB-i!i[icate r«::ks; 7 - tectonic brecci.a; 8 - "tectonłc tUl";
li - waste lWaste-heaa>; 10 - gang1W08YS; [Jl - nllllllllbers O<f bore holes
Badania mikrlOskqpowe lWy1ka~ły następujący Sklład :mill1,€!ra!lny: !kwarc, mi!kroklin, albit, vrtolkla'z, biotyt, iklinozoizylt, al!lamt li. apatyt.
Kwarc drdOnoziarniSty o intensywnie fa1łiStym wygaszaniu światła
tlwoJ.'lzy prrew8!Ż1n,ie róWtnoległe., podłume smu100 l'Ulb soczewki złożone nde!kiedy IZ moza'ilki l'6.żm,ej wiel!kościzialJ.'lIl. BY'ć może, odpowiada on la- minacji Ikwa;l'IOOIWej rw ~pi,el'lWloltnym martetri.ale .
. Milktrdklin, piI"zęważiIlie Ibez (prą:żJk.ów bliźniaczych, ohalI'alkteryruje się
plamiStym wyJg'asz:aarlem świaltła. 'I1wonzy ksenQblastycme ziarna,gęsto
~---~---
Fig, 1. SZ!kic geologiczny strefy tektonicznej ~letna
Geological sketch of tec'OOnic zone of IKletno
1 - gne(jsy śnleżnl1Cikle; 2 -4lreklcda tektonioona; 3 - ,,,glina tektoniea:na";
4. - wy.rOlb:1eka g6r~; 5 - lIlumery wcdonek; 6 - narowy otworów , w1ertmC!ł:yoch;. 7 - pmQdki (czoła) lWyrol:ilśk g6mtczyJC1il; 8 - procmie
wyrobiSk gÓ1'llllOC'Zych '
11 - Sn.ie'Żlll!lJk: g1ne1&ses; 2 - teictondc breccia; 3 - •.• tecton1c ttlil"; 4 - rolne wolllrlngs; 5 - nume1ber9 ol lnclslons; 6' - n.amesot boIre holes;
7 - headiLngls ~'Ilmlltne 'WOl"kinp; 8 - pNl!fd[es ot m1ne wOlrkilnJgs Kwartalnik Geodogl.czny - :'I
444 Adam Skurzewski
poprzerastane lktwaTcem. W. szczelinadh ł'ujpliwOOci często występuje
serycyt. , ,
Ai'birt na ogół jest lbamoo :rrzaldllti, adrdbne jsgo Ik!ryształy mają rupaUlto- moriiczne zrur:ysy. W ódJró:żJnieniu od m~w jest świeży i czysty, robi
wrażenie najimłodsrego minerał1u lW skalle. .
BiotYlt stanowi '7lIni.eil!Ily pod względem jJlaśdiowym Składmk mine- ,
ram,y. '
MuSkowtiJt lbwor.zy maoomim.erame lamiJny,w dUżym stoipnitu po'lm-yIte pigmenltem fWltónnie wy1dzielonego hematytu. PoWi9ta1je on częściowo kosz- tem biolty1bu, irl&y JZaChowaa się j$ZICze w :formie szczą;tlkowej.
Klinoroizyt lwystępuje w il"zadlldch~zomOll"fic:myohzial'!Ilach !i: najczęś
ciej dmpre!?JIllUje m.uiJkdwl!t.
Gnej:sy śnieżnilClkie wy\9tęptllj'ą jpo Obu atI'lOIladh strefytelkttonic'2lD.ej d: Od-
:maczają się jedln.akowymi ceohami.
GlNWSY GllEatM:I'OWSKJllE
Gnejsy giera:łtowSkie 1iw<mzą Ikillka pod!rzędJnycll wlldadek IW obrębie
gnejsów śni.eŻlI1iiiCikJich. Na:jgrrul'kjsm z niiCh !WystępiUj,e 'w śoodlkowej c:zęści
profiJJU opisywanego wylOOb~a i od stIro:ny' WSW lkonJtak1luje re SkalalIlli.
wrupiemio-lkrzemianowymi (f,~g. 2~. W typowym wylk8ztałc,eniu. gnejsy Ite
są SkalamiŚrednd.o-i 'dLrdbnozi.alnnis~ymi,Iba.,:rmy jasnoszarej. 'Mega'skopowo
można wyró:żm.ić: !kwarc, ,skalenie, łyszczylkii 'z przewagą '1Ji.atytU i nielki:edy alkcelSorye:mie IgralIlialt. Klwa.lIt! il<OŚci.owo fPl"'reW~a nad skaleniami!, 'jecIDalk nigdy nie tworzy SkJupieńSOczew!kdwyclh, lelctZ występuje IW cienlkiohwrur- ,stewlkach i o.aminmch. ~len,ie ma'ją barwę jaśniejszą m:i!ż w ,gnejsaCh,
śnie.żmi'Clkich, a ntekiiedy jrusnOSZ8ll'ą, Ikltóra 'lljptCjdaibnia je do kwaJOOU. Ba- dania miIkrosIkqpolwe 'wykazały d.den!tycmy skład 19r1ejsóW gi.e:oo.~ich
jalk: gnejsy śnie2m.iokie. Gnejsy Igierałtowskie dhaJralkteryrują się· wyraź
niej'szym Iwarstew!lrow.amielm. Wylkamją OIIle :re!gulamą odd:zieIDość pły
tową łuJb 2Jbliżoną do !kostkowej. \Wietrzejąc iPlfIZYIbierająlkolor żOłJto-ezaJry.
LUIP!KII L YSZCZY\KJOW1E
Łuplki łyszc:zyfk'owe twoI'1Zą Wltrącen1a. .w Obrębie jglllejs6w i Skał wa- pieI1lIlo-1k1rzemiooJOwych. Ichmią2Jszości są ,nJiewiełkie i wahają się od ikillku oon:tymel1IDolwycih smug do '1,2 m iWlkładek. Te ootal1m;i,e występUJją iW .gnej- sachgieraRItowSkich IW pobli!żu żyły lamprofiru IOTaiZ na ilronltakcie sikał wa- pi.e.ntn.o-Jklrzemiam~c!h r(!:filg. 2,)~ Łupik;i \ł~zytkowe tworzą Ska,ły barwy c:1eIXllrllOSzarej lJUJb szarej, o wytramej laminacji .i(tflOliarcjiJ), :wyikarujące lOOj-
częściej oodzielttmść liLśbiastą. Są one' 'ZWyIkle sfeJidSpatyrowarne. Zasadni- czym minerałem rwidoo:mym megaSkopoIWo są: muSkowit, ibiotyt, ~waJrc
oraz Sk<ail.en:ie. Badania m:iik!:OOslropowe wjlkazał)'1, że !lllfunerałam po~
towa'rzyszą g,ranalt, chlmyt i 'turmalin. Stosunelk illO\Ściowy lbioty1tu i mus- . IrowiJtu ,ulega l2lllacmytm /Wahaniom. W
rupk:aoo '
:tych przewa!Ża ~k1ehidtyrt nad mlUskOiW1tem, lecz '5pdtykano tw!kładlki, bąidJź IWtrąceniai, w iktó- rycli urd1ział ,Obu milIliara},ów· ,jeSt jedm.aikOlWy.· iPlaigi.olklazy są w łujpikadh mmerałalll1i wtómymi i , ;poWszedhnie wyStępują we, !WSzystkich Wltrące
mach .
Najt:zęściej ~a:noaUJriJt, Tizadziej milkrdk:lin.Tworzą ane Sku- pienia, !które nielkiedy dSiąga'ją ,wie!aro§ć 1+ł31Illim. Granice łupków i skał ,Ob.<lerwacjegeal-ogiczne w strefie tektonkz.nej. Kletno 445
oItaczających są .zwyfkle ostl'\e, a ich uparly:~godJne !są ze Skałami, w których
twanzą il'óimej lWielkości lWtrącenialuJb IW'zajelllJl1ie przerosty, jalk tflo ma miejsce na Ikon:tad«:ie iZe skałami wapienno-lkTzemialllOWymi i kwatCytem.
Etlooy
ooamem
L. Kaszy ~1964) IW qpisywanytm terend.e rozJpmesbrze- monesą nierbwnomiem.ie. !Występują w serii Ibup1rowo-paragn,ejsowej i Slrujpiają się IW okolicy lKIletnaJ, Janowej G(my oraz doLiny Kaanienircy.W profilJu wytl'ldbiska e11lany. twor.zą jedną Wkładik:ę I() sumaryomej miąż-
. szości ;8 m. Genetycznie i strulk:tuiraUm.ie wiążą się one ż wapieniami łm'ys
ta'Licmymi, ~yri IW Ślrodkawej części wlldadlki 'Z"alWierają enJk1awę mm-mu- rców dkoło2,5 m I!?JIUbą. ErlalIly mają s1muIkIturę drobno- i średJni.okrrysta
lwmą ·z Itendencją 1d00 'teks1rutry płaslroldel'UlIlikowej. Są lto Skały twarde i !kruohe, a silne lzaa.rtgaZowalllie teklt<:micme ąlowod.owało, że PIl'ZY ude- irzeniu t1'OZparlają się '1118 rue.regu[arne,. a9tr0k:rarwędziste bloczki. Mają za- bal'lWienie od jasno- do lbr.udnozie1olnawego. Odcienie te uzależn:iOne są 00.
·zawartości mmera~ów Zielanycll I(ejpdlddt, piroksen). Nielk:tóre palI'Itie nakra- piane są drobnymJi 'zia'rnami zielonelglo amifilbo1u IlIUb bidtyttu. Fxagmenlty biiOty.rowe cha'rak\terystyt!me są dla strelf przyikontakitowych rz; łlu!PIlmmi
łyszczydrowymi. .
Bada'll[a mmoSkQpOiwe lPozwolliły !UStalić następujący Skllad mineralny:
skalerue (m~ 'Ol1tdklalZ, a'l!bjjt); grupę. epidotu I(~idot, zoizyt, ik1i:n.o- zoizyt), ka:llCylt, idiopsyd i ~,laJr,'łyszozyanl(lb'idtylt, muSkow:ilt, serycyt).
Za'walI1tość skaleni. jest nliej-ednallmwa i 'wjmuj'e 10+160% objętości
~ały. Wśroo ndch ilościO\Vl() przeważa 8llIbIt lub miJklrdklin, a IW mniejszych
ilościach Sp<rtytka się ortoklalZ. Skalenie występują w oharak!terze minera-
łów erlanotwól'Cizydh, d.ając lllIielkiedy podstalWOWe tło skaline. Plalgioldazy jako smmze !Z ltej grupy przewamie wylka'ZJujlą stru!ktury Ires2'Jt1kowe, u1e-
gają metasomatozie lIla korzyść milkJrok1i1nlu. Milk!rdklWn., a niekiedy m.ikIro- perty t ImillrnokHnowy wyst~lUją w postaci dużych, częSto świeżycll ~am Q zarysach Iksenomor:ficmyoh porfirdblastów rozrastającyc!h się na pla- gidldazach.
Epidot I1JwOlrzy Wl$ó1n:i.e iZ zoizy!tem idiomorfio2Jl1e ll:il.asty Q pokroju sbu:Pkowym, grupująoe 'się ozęl'ito .wśród pJa;giOlk:la:zJów.
Di~ wydaje się Ibyć jednym ;z lIllł!jstarszydh mill1erałów, gdyż prze-·
iMStają go il1ajozęSciej Iblasty młłodszyoh SkładlIlillków (epild.ot, plagidldazy).
Granat występuje r.zaJdlko i(~kano w jednej prObce), :twOlrzy porfi- roblasty, !I1iere@llarmiie 1r00Mnlels2lczone, IW mozadlkowejmame Slka'1end:OłWo
-lkwarcowo-e:piddtowej.
[K;a'lcytt wytstępuje IW dw:ócIh od.'mianach jalko !pierwotny, wcl10tLzący
w skład wapieni maIZ jako wtórny ik.rySltaHzujący !Z lro2Jtworów IW srozeli- nMh spękań i IW :fo.r!mie lZi:aJm,.w :zaJ1ldkaahdlnnycll mmerałów.
Kware ItWQT.'tzy a.gregaty ;złożone IZ fragmenItów o .r6żm.ej orienJtacji .qp- tycwej., charakteryzuje lSię ialiStym i mozailkowym ściemnianiem światła;
Wy!peIDi.a zatolki. .oraz S2JCZeliny w Skaleniach i gcr-a'lla'tach. 'I1wo.rzyir.ównd.eż
nieregu'larne ziarna w żyłkacil mi!kroklinowo-pl~idklazowych.
Z łyszczY'ków lIlajczęściej BtP'OtylkanoO biotyt wlks7Jtałcie postrzępionych
lepidobla'Stó'w, trÓŻ1ndkierUJIlikowoO il'ozmiesrozxmych ,w skale. Więlks7Je jegoO Skupienia występują w oIdmianacih !przylkontaiktowyc\h .z ru.pkami łyszczy-
446 Adam Skurzewski
koOwymi.. W partiacih. tych ,gromadzi się również mUJSlkQWit. Po~oOlicie
~ępoującymłóa:yt najczęściej jest procilllktem pr.zedbrairenJa hiotytu, a !rzadziej Skaleni.
iPowy'Ż'SZY Skład mil!leralm.y wSkaruje, ;że opiSywane Skały moim.a ufV\Ąla
zaś za ,erlanyepidotowo-diopsy'dowe, silnie' sieldspa'tyzowane.
MIABlMiU1RX,
Marmury w profilu wyrdbiska wystęipująw dwóch miejscach; jOO!Il.O
wśrród opisanych erlan,ów, adrugje
w strefie
ti:lktlJ<mi<!mej. Enklawama!r- murów wer lanach ma około 2',5' m grulbości" staJnowi 'c:z;ęść pie:rwotnyoosłabo pl'zedbraOOrLyohwapierii ~a:liClZIlyclI'.'~ą one śreldJni.QikrystalliJc:zne, grrulbołąwdcowe, !barwy'bfuiłejz' O<ici'enie'!Il sza.l'ym. Obserwacje' mikrosko- powe wyka.'Z'ały,że mają Oai~śreidlnJ.oiJ:iamlStą s1mutktu.rę, 'tekStuirę gnmo-
b[astyczną, nielkiedy ' dyna:iniJC'Z'llie zniekształcone Ziarna 'kalc)1'tu zanie- czyszczohe' są drObnymi śfifupieniami ciemnych miIk. lmleziB.rna' ikalcytu poprzetykan.e są ibiastami piTokSenlJW, grąmatów,luib,eproo1tu. Większe 'il~
śc:i wymlienicmych 'lpiinerlił.ow z udziałem Skaleni i ikwarcuzmiendają 'wa- pienie na drdbnoOziai'inisty utwór, w 1ld6rym 'znika warstwowanie,
a
pojawiasię silne strzaskanie. iProcęs ten powoduje, .że mrurmu.ry tracą swój pim-- wotny chal'akter, prZedhodzą stopnioOwo w etlany, a granica mięldzy .nimi
jest słaho wroolCzna. '
ENE ' WSW
, t/;/-"Iii(;?f{
o • o a .,/jfJ(;~~) Y~
-!.+/><KL_~ o~
~ .~~~~~~~
q 2,m~1 ~2~1~~~6~~8
Fig. 3. Profil gęologiczny IV przez strefę tektoniczn!l «wcinka nr Hl) Geological C!'oss secti'Olll V through tect{)nic ~one (incision No !{»
1 - gnejey śnież;D.LC'kie; 2 - gnejsy śn.ieri;nolJCUt.ie zw.l.etr,z,a];e; ,3 - b,r'ekcd-a gnejsowa z "VI'kła.d'kami "gliny t'ekton1mnej"; 4 - ,,g'llna tetk'ODimm.a" C2larna; 5 - "g'1ina te!kto.
nLcZlna" jasna; 6 - 'bre!k.cja tek't>oInJiclzn'a !krwa~a, = a ; 7 - "g.lt1n,a teik'rol1kzna"
brunatna; 8 - 'Wla,pień krystaJ.i=y aPotrwak)
i - Snieżruln!: 'gnelsses; 2 - weathered SlIlieżndik gnelsses; 3 -gneJssose brec,c1lli wlth tectonlJlc tiU tl.ntercaa.a·bi.ons; 4 - blaCIk: tecot{)ll~ ti1!l: 5 - lJlght 'tecton.1c tUl: 6 - quartz teotonl.c breccia grey 1'11 colour; '1 - brown tectonlc tUl; 8 - crystalllne Ilmestone
(~ce-pushed ,bloek) . .
MaImU,ry WsUrwe :1;eIkJton,ic.mej Występll'ją W fornnie "pOl'IWaików"
Q lWieJJkości od ikiJJkru cenltymetr,ów do oIkoło 0,7 m średnicy. Obserwowa!IlO ie we wcil!lłkac!h (!fig. 1) nil' '6., III() i ·1'2 .• ,PorwatkJi" te 1IlJieregularnle lOO2ltIliesz-
Obserwacje geologiczne wstrefi-e tektonicznej Kletno 44'7
02'iOI1e :są W ,glilIiie telk!tanic~ej1, miejscami IW Ibllekeji 'g!ne!sjowej. Naj-
więtksze slrutPiema :iJCih zaoibLsarwowaam iwe wcdnt;e !ll&I' '10 I(fig. 1). Poza Okru- chami i DÓŻ'lle.j wiellk~'i porwaikami występuje (w spą'gu tej wcinki) wa-
pień w j€dno1itej masie, na [przestrzeni. '1,8 m, !Zajmując całą szerokość
wcin·ki. (d:ig. 31). Oharakteru tego marmuru nie ustalono, być może, tworzy on Jeden o1wzymi ~wak Jrulb ll1aiUlra1ne wystąp1ell1ie iWyciSll1ięte z głębszych
pBJrtii !bUrej pow'iarZlC'łmi. Ma ()Il1 !białą Ibalwę :z odcieniem róWwawym, lamilllowany jest czamymi SrruulgalII1i łyszczyków (lbiJOtytt, cihlooyt) ocalZ jest grubolrrystalic'ZlIlY. W ocl!różiIloianiu. od roaI'lmll'l"iów wystęjpująlcycll w 'erla- nach zawiera m.aczuie mmejSz"e 'iłości mill1eralłówerlandtw.ÓTCzych. WszySt- kie poriWalki dhaJl"alkteTY~Ulją Się :zadkTągl()lJl,yJn tks1Jtaiłtem,a 1Ili€!które ~ nich
wręlcz dobrym oiłJtoczell1iem, wyrlhrż,oną fotriną eliptyo.mą i lflIOl'YSOWa'Ilymi powieTzchllliami. Jedynie ,diutże !porwaki Izadhowały swe !pierwotne zall"ysy i słalbo zadkJrąglOll1e iklrawędzie. POlW.a!k.'i mall"lllllU'ru, lrllieregulaIlllie roz- mieszcrone w strelfie, są p!I'lZ'ewaŻ"nie ;grulboIkJrystallic.me, bamwy białej ~ wy-
ra,~ymi laminamI szarymi i(lbil()tytOlwymi) i zielookarwymi smugami. Wy- glądem poidloibllle !Są do I1I1IalmUlrÓW .stwj;er:dz.olllyoh IW otwoll"ach wiartni- cZyclh, Ildióre dakailiirowall1.e Ibyły w sąsiedztwie !badanej strefy. UzySkail1Y
rozeńz OIVworow wSkazywał, że itfkJwią one w gll1ejsach. 'SIkiład mineralny porwalków podobny jest do Składu malJ."muru dbseTwowanego W sztoLni, przy c'zynn alllallotgiJclD,e jalk Wiy'Stąpienie 'we :WlCin'C-e il1U" '10 :zawiera małą
ilośćm.iJnerał.ów erlallllOltwóoczych.
lK/WiAlRCWY J) SIKiAlL Y ŻYlJQWiE
Kwarcyty są Skałami dl'lObn>OklrystaliJcmymi: ibarrwy szar()ibiałej () wy- ramej lamilllacjli i płytowej adld.'zieilJn<JŚCi. Składają się z kwarcu, Skaleni i pom.zęldin;i:e ły'sZCJzy!k'ów.W plro:ffi:lu cwyrobiSka tworzą ldiwde wlkładlki
o lIIlią:żsrości 0,15 i 0,9
m.
Ptrzy 121btiżatoJru. się Iktwa'rcytu. do. ikorutaikt;u .IZ gnej- sem dbsEn'WlU'je się IW'.7Jrost illOŚciowy Skalenńa: i Łysrezylków do teg<> stqpn/ia,że kwarcyt stqpndowo \Pf1"2Jechodzi w g1ne'js ikJwaroowy. .
,skały żyłowe z ,grupy lampro~iru tworzą jedno wystąpienie w gnejsach
giera"łtowslP.c!h. Od sbrolly EN1E llampro.flk ik()ll1taik1lujez cieniką wa!l"Stwą łupku iy>szczy!kowęgo izaa>ada ZlgodJnie z 1lIpooem gtrlejsu !lru NNiE. Nat<r miast od WS,W kontalk!tu.je ibezpośrednioz gnejsem i zapada ku WSW, a więlc lP'r2JeciiWll1de lIili: cała seria :g!nlejisdw8;, przy czym kąt upadu pocwiarzclm\i. !lampraf:iJru j€St dość sbromy i !Wynosi 00° (tmg. 21). Upady ta- kie powodują, że skała !ku górze wyIlclinoWlU'je się i
me
wychodzi na po-w:iel'~iłmię. W OOległośai <lIkoŁQ200 m lIla E od s:zJto)lIli :lanlJprofix uika!zuje
się napol\WeNJC!ha::td. w fO!l"mie żyQ:y szerolk:<JŚCi W ID i arugości 600 m. Prze-
bięg żyły ma ikiemml€lk NlW-SlE. O(pisywany lamprotfir obselrwowany w profilu wyrdbi.Ska jest drobnokll"yStallicmy Wwy ja:snoróż.owej, a miej- scami 'szarropotplelaJtej o niwe,gularnlej otddzie'1Il1oooi !kos'tkowej i słaibo wi- docmej tekstu1r:re lkierunlkowej. Główtnymi milnerałaimi są: !piroksen i iP1a-
~okla:zy. DiQSyd ~je IW formie wydhWanydh sbu!pków o słalbyc!h 'barwaclh pleoc'hroicZll1ych. Często ziarna jego są !p(l'Strzępione i skorodo-
wane. Jasne 'tło zmcme j-est IZ p[agioikla2Jów siJ1nie Izwleltnzałych i częściowo
pozacieranych lkantJutrac!h ~a,rn. poza tym stwi€l'doooo :Jń.1CmJe dJuiże ziarna kwarcu, Ill'OSZące ślady korozji. .Akcesoryc.mie wYstępuje €fP'idot. LaffiJPl'IOfix
pr2JelCięty j-est lkiiJJkoma żyłami białego !kwarcu, z Ikttórego naj:grubsza osiąga
448 Adam Skurzewski
,.
wie]l{oBć 0,.3 m. fPr2l€lbieg żył Ikwa.roowych ma Qgiómy Ikierutn€lk 2910° Z; upa- dem Skierowanym Ilru ISSiW pod kątem 67°. Poza .występuJącymi żyij:ami Skała jest częściowo2JW1etl'izafła i sine $ę/klana.
Zyły kwarcowe :r:ÓŻtIlie'j wiell!lrości IwyStępu:ją iW całyttn protfil'll ~yrołńSka i nie są i1Jwiązan'ez jalkilmikolwiek typem Skał. iNie 'twarząjalk:iegoś :regu- lamago systemJU\, leCiZ'bezład!nie ro2'llniies2JClZ<me są iW c~ej serid skalnej.
Z formy ich wyBltępowatnia można IwnioSk<m-ać, :ż,e należą do ki:lIk!ugene- Tacji i za;bil:iźniają pielwotne spęikania. IWdęllml!e iIc!h InaoglOmadzenl.i:e OIbse.r- wowall1lO w IProfilJU ~biSka na tOldcinllru 1,'517'--111611, 'ln, Srednia ich grubość
wyoosi 10+210 om, a malksyma1ll1ie siąfgają "0,5 m. Ogómy ich bieg utrzy- muje :si,ę w gT!aniaOO 300,0 !Z lUlpadern Skierowanylm !mu iSlSW. Kwa'I'C ,two-
rzący 'żyłry ma 'zwyllcle Ibamw'ę jalSn.dbiałą. !Morfologia, zi!łil"'n wska,zuje, że dopłyIW maltetria,łu rw C'zaisie ilm"ystali:zacji nie !był tr:ÓW1nIomiemy, gldyż nie- które 'Z obserwowanych lŻył Iza1wl€ll"ają jedną luib dwie lSIIliUgi w1śniowobru
na1tnego hema\tY'1lu Q :grulbolŚCi docihooząciej dQ l cm. Proza 'żyłami !llieZlgoo.:..
nymi do 'biegu Skał występują lr.óW!rrleż 'Żyły !kwarcowe Q !biegu 7gOICIDytn z !powierzchniami tfoliacji, jednak iW gvosuniku do piel1WSzyoh są one spo- rady02IDe. W więikszości żylł o ,:;mac2lll!ej 'gliUlbości ikwall"lC Jest simie ,spęikany
do '21bre!kcjowania JW1łąCi21nie.
HlJlDawtA 'T'EKITONirCZNA
Brudany !r€lgi.on pod 'względem. ,teiki1Jo:niC'ZII1ymlzalic!Za lSię do j,eidnosilki
SnteŻ!llilka, stanowięoej 'elelme!I1!t tekiton']cZlI1y rwy1ŻSZegó rzęd/U I(L. Ka'sza, m64). Sikały wchodzące w skład tej jednostlk:i reprezentują gnejJSy, ~tóre pr,zeważają nad lrujplkami 'i paragtnejsami. W oIbrę:bie j€ldlD10Stiki, Snii.emilka wymieni<my aUlVorwyklrziella' sytnlldiitnę Kamienicy, atntyRd:iinę BdlesławQlwa
i sytnlk1litnę Plllstlosm - Sielk:iemzy. 'I1eren prac g,ómi~ /położony j,est w 'zac!hod:nim ,Skrzydle Isynkl1my Kamienicy, (która stooowi róWIDież za-
chodndą c!ZęiŚĆ joonoS1Jlci SrUeżnilka.
S y lIl: Ik 1 i n a K a m i ,e n i c y '21bukiOlwana 'jest z ~ejsów ora'z wystę
pwjących pomiędzy nimi :2lgodtniezad:ałtd.lOWanycih ~ów łyszc'zykowych
i paragnejsów. ISerie lSIm:hne !Oa!leżące do 'tej sytklillly lzan'lllrzaj'ą się w klie ...
ruIku pómocnym iPtOid leżące nad nimi hlipki łyszczylkQlWe i parrugtrrejsy synlklinorium IStl'onia. Os synkliny ma. !kierunek około 3·50,0 i nachylona jest ku pć1fnocy. Łiupki łyszC'zyikowe i paragnejsywystęPUiją w:fQrmie dwóch paSm na Skrzydłach sy.nlkłilIly. W jądrze jej pojawiają się gnejsy serii Sltrońskiej, tworząc szczyt góry IMłyńsko. WyrobiSka górnic'ze p.ro- wad:rone były 'w tychJi:e ,g!llejsach.
:P.r:lJez połuJdiniQwy ,Odcinek synlk1iJn.y Kamien'ilCy przebiega linia dyslo- kacyjna o <JIgó1nym ilderulIliklu N1W-BE. W2rlłtuJż Itetj linii ltliastąpiło prze- mieszJozeiIJJie :mas ska[n,ych IZ NIE Ikru SW. !Powierzchnia tnasUJllięc'i!a na od- dnku wyikonp.nycih iPTac rwyika,zuje IW C!zęści iP'6łnoooej lkierunelk olkoło 3155°, w części IPObudnitOwej T3i5° I(fig. 11) z lllIPadem 70,0 skiwowanym na NE. Bieg warstw wylkaz'uje kierunelk al110--<3I21Q0, Iką!t upaldu zawarty jest między
610 a 70°, 51POIradyc~ie osiąlga wall"tość 78° i 9kd.erowaniJ Ijest l'1ównieIŻ ku NE. W mi.arę :21bliiżan.ia się Ido omawiaiJJej lS1Jrefy Skały wylkazują peWll1e od- chylenia 00 ogóllIlJelgo !kierunku, dopasowując się do biegu Unii intersek- cyjnej nasumęcia. Z uJWagi na 1r.ÓŻ'llą lS:lJerolkość ,,iWiy"choonii", nasUtnięcie lto na:lJwane oostał~ IPl"zez igeolOlgów 1ka!:r'1ru:jącycih w \ter,enie IS t r e fą . t ,e k- tOitic'zn ą K'letna.
Obserwacje geo'logiczne w strefie tektonicznej Kletno 4419
Wi?idIl!u!Ż Sbretfy (tej. sel'lie Skame uległy silnej, dyn,amlicl2lnej metamorfo- zie. Sikały ZilIlienione dynamiczm.ie Il"elprezetnltują 2l~.ół 'skataJkla'rowanyc'h gnejsów, łru~ów Qys1JC'zytkowych, lkIwarcytów, wapieni i apliltów różnią
cych się jedynlie stopni€lm 2ldetfOlI'lmOiW'ama oraz pl'IZeobrażeniami spOiWodo- wanymi !procesami wietrzeniowymi, jalkie tu 'zachodziły w !peiW\Il~m ,el1;apd:e fJozwoj:u tej strefy. R,.óŻlny ,s1loipień deifo:mnacji po2JWala' twyd2'lielić wśr.ód
zmieniJonych skal hrelkcję telktoniczną, Ikalta!klazy i mylonity. NajpospOlit-
szą Odm'ianą są bre!kcje oraz mylolllity i ,zaleŻ!llie dd odcinlków .strefy prze-
waża jeden luib drugi ,rodzaj IUJtwoOr.Qw. Brelkcje stanoOwią rodzaj ska~ ltalk intensylW!llie s'trzaskany, 'że C'zęściowoO za'ta,rte jest .już 'zgnejsowanie. Br,ekIC- ja składa się ;z okruchów gtnejisu, Ikwarcu i d:nny<fu ;rodzajów :skał Q roOzmia- rach od ki.lIku doO lkillkunas1ru. eenJtyme1Jrów. !Niekiedy dbserworwalllo @l'!llbo- okruchdwy 'druzgot ISkmy lO wjteJlkdści IkIiJ{kudziesięciu ceI1!tyme'trów.
Kataklazyty iW miaręz1brilimia się do powier2JC'łmi ślizgów 'tektonicznych
pirzet:hodzą w myłloni'ty. Na pOWienzclhniaoh dyslQkacyj~ych oosel'lWUje się
zwydde warstewlkę gliny. Mią'ższość gHny uza,leżniona' jest od szer<yk05ci strefytelktoniemej i w zwią'ziku z ;tym waiha się od ki:ukudziesięciu eenty- metrów doO dkołoO '6 m. ,Przy czym cyfry powyższe trak'tować należy jalko oriein'tacyjne, 'bowiem 'zasięg gliny ;zmienny ,jest w rozciągłości pozioOmej, jak i pionowej. iW ogólności można stwierdzić, ż'ekażdej powerrełmi tekto- nicznej ~ślizgoOwej) towarzyszą, rozwinięte proporcjonalnie doO amplitudy
pr~emieszczeń, utwory wykazujące stopnioOwy W2Jl'Ost przeról:lki ,telktanicz- nej, których osta'tecznym rezultatem jest glina 'tektoniczna ~,glina myloni-
tyczna). .
Budowa sZJCzegółowa sbrefy KJetna naodciniku przebadalIlym wyrolbis- karni ,gól'll1liozymi IPl"zedJSltawia się nastętpująco. W ;p:ółIIl.oooej części 'I'OZipo- znanej wcinlkalmi 11111' (l i 5 \(tfig. l,) /Występuje iWY'łącZ1Il>ie gnulbookruoho'wa brekcja tkwarcowa. 'WielIkość mełkJtórytlh dlm"Uclhów l(drru2lgotu) dochlodzi do '0,2 m. Kwao:'c ma !barwę !b'iałą, a lIla 1k0000talkcie 'z gnej'sem skrzydła na-
sulIliętego jego powierZJChniie m~j,ą zalbarrwienie bl'lUnaltnoszare. 'Szeroikość
strefy we !WCince IIlIl' 5 wytnJOSi ,2' m, a we wcmee 'I1!r 'l średnio '5 m. W c,zęści środkowej odcinlka l(prdfil sztolltni, ipooząlvekcihodlIl:ilka nr '1, wciIn/ka nlr 3 i wcilIllka nil' 6'- rfilg. 1) przewaJŻa :glina telkltonrema nad drolbnookruclhową
brelkc ją ~aIJ.'ICIOW1O'"1gn,ejSo:wą. MiąlŻJSZOŚć Ibrelkc ji l!lIa ' ipIl'.zecięcilu strefy
sZJtolinią wynolsi 4 Im, a /W prdfilu chodmka iIlo:"l jedynie '2 m; ku porudlnio- wi Ibreikcja :wylkI:itn.own.rje się, ~~ iW,e wcince 'I1!r 6 Jej me OIbsel'W'OWano.
Występujący ~a/l"C ma Ibrurwę !SZarą, a oIkTuc'hy gJnejsu lPodhodząz 'Od- miany drolbnoWJal'lStewlkowej. Glill1:a w'y!p,ełIIlJiająlCa lila tym oocinlku 'sfJr:etfę
jest zróżn:iJcowaLlla i odzwierciedla pieI'fWiotm.y materia!, IZ lkJtórego powstała.
Różnice Ite :wwddac:zm.iają się iW lbarwie, stopniu zabuJrzenia tekitonicmego ('zaia,Mowana i '2Jroitowa!l1a IW'zgllęd€\lllZJmiennyOO tPX.zeSbrzeillll1ie kOOlrdynat strukturalnych), składzie mineralnym, stopniu przeolbra'żenia ·slkał pier- wottnych ora'z zawartości Okruchów kwall'clU. Brurwa Igliny jest od 'białawej
pnzez żółtą,żÓ}bobruna tną, 'bimmatną, ibrrulJlaitno-zielonawą, ihrruna1lmosZ'ail"ą
doO ezaI'lIllej ~ąc'ZIIlIie. MląiżsZJOŚć i iI'Ozprr'>zes1Jrzenienie poszc'zegól!nyoh odmian jest nie!l"e@1~a'me i lba'1'ldJw ,zmi!enne. Często obseIIWiUje się :zmięcia, wy- prasowanie, p1l"ze!fałdo.wanie i "z1lws'kanie" gliny oOra'z brellreji występującej
w glinie. SJtylllteiktolrlicZ1I1y ma'teriału wypełniającego sfJr:efę ([la tym .odein:"
ku ilustrują lCl2loła l(pl"ZJOdlki) c!hodnilka nIl' il~ IPrzTedstawione na fiJg.5 (I~IIIJ:).
4.50 Adam SkurzewSlki
Najbardziej chaa-alklteryStyome i najczęściej występujące są trzyodmiaD.Jy gliny telktoni'CZII1~j: biała o rbżll1.yOh oddeniach, czal'lIla luib Ibruna1m:a.
, iBiała zalWierazw;yikle SlllIUjgi -gliny oZMm.-ejIrulb szarej. !Miąi2lswść białej gUny jest !IlJa ogół nie'w1eUika. a we wcince nil" '6 W"y'll0lSl:i. 0.,,8-:-;1,2 m. Podo\b- nie 'iglin"a cZ8.lma 'zawiera, !różniej wiellkoślci 'Wkładlki i wamtewfki gliny bia- łej, a ,uielk:i:eldy Obie OIdIDiany wyst~ją w 'j-etdlnalk{)jwycih ilościach, tworząc w:zajemne płr1zerooty. Jej miąższość 'joeslt dośćtl'lUJdna do o\kireśJ:enia w całej roreiągłości strefy.
rw.
nielldó.rych miejscacih Iwaha się od Ikiliku cenrtymetro- wych warstewelk do'ikiillką lPJ>etró'w, np. rwe IWsiplomnialIliej wcince nr 6 wy- nosi ś,red!Ilio 1;5 m.Olina IbllUlIla\tna nie zalWieira na qgół lWarrSte\we\k jasnyClh1ulbsza:rych, tworzyzwylk1e ga:ulbszewtkł8idlki i wyka-zuje macmie rw'i.ękJs2Je r02'.!Pil"2Jesta:ze- nienie niż o\dmiany lbiała i ozalrna. iPooa !tym j,est s!;aibiej izabUil"zona teik- tonio:zmie, a ru€lktóre jej partie mają cechy sł,aibo pr.zeobraŻtOnyclh dyna- micznie .gJl1Jejsów lWatmelWlkOfWY'ch. Glina IbliUlI1a1ma występuje zwyik1e !po WSW stronie nasuJIl.ii.ęcda i iplI"zylega do *z,Ydla-'16ŻąCe\go, .natomiast .glina
biała i czarna 'Występują /za'wSlze poENE stt<mie i Ikonltakltwją 'ze Skrzyd- lem na:suruętyru. l(lwis2Jącyrm)~ ISą one pirzewa'Ż'I1ie IWymięte, ,a niekied~ na- wet "zrotowane " , mają IlilC'zne1ustra 'telktomom,e, a iPowiwzcih.nie ślwgów są :po:r:ysowa!IlJe. S?Jerok()ść IS1lr,elfy 'W opisywanym ()I(łcinlku jest dość macz- na i wynosi oIkoło 110 m w p:ro<filu S2!1lobni.
WSW ENE
~e:
\ '''-..
'~~\~'\
~~ ~'e- -=- ~
.~." '" ""- ~
.
-
.'-
-
.~ ---."\ \ ---- .q~~~~
Fig. 4. Profil geołogiczt'Y VI! przez strefę tektoniczną (wcinka nr 1!2) 'Geologie,al,cross section W throu'gh tectolnic zone(incision No 112)
.:l -gnejsy śnieźroclk.l.e; 2 - .gneJsy śnietilnJ.ocIkIie ZlWletrza.l:e; 3 - breokcda gnejS'OiWa z ;wikładlka.mi gliny; 5 - "glina tek'tooll'lczna" jlasna; 6 - "gWIona telk:tOiIlliCfZna" czar'nB.;
7 - Ibrekoj.a tekJtonicrzma kwarcowa; 8 - "glina 1lektondlc2llllS" bruna!1;,n,a
1 - Snie:!irnk gneisseB; 2 - weathered SinJ.eżnlik g:naliSSes; :l - gnelssOISe breccla Witth qlUar,tz fra:grments; 4 - gneląsase brec,cla IWLth tiU ·.ilnterc,ru'a1ll!olllS; 5 - JJlght .!te.etonie t1il:l, 6 - lbIlaCk tectonLc Iblilll; 7 - quartz teclOllllic bl'·ecc1a; 8 ~ broOW.n tedonIc till
iP,ołJuJd!lliorwy oOd.cin,e\k strefy rsltylełm budowy 'tek!1Joruemej upodalbnia się do lodcinka środ!lrow'e\go; 'WYlpe1!nd.ają go te same utwory. Obserwowano nie- mal wszys1ikie OidnnialIly 'gliny sc!haraikJterywwane wY:Żlej (rw odcinku. SIrod-' ikowym), Pl'IZ,Y czym Igli!Ilia. na iQlgół ipr2JewaIŻa nad: Ibrelkcją. ISt.rafa rnasuiThi.ęcia
na ,tymodcimlklu osirąl.e:a najwiękSzą szetr'Okość, Iktoca we wCIDce rnr 12 do-
Obserwacje geo'logiczne w strefie tektonicznej Kletno
chodzi do 1,3 1Ill. ;Należy dodać, ż'e Qltwory są itu 'ha'l\d7liej Izahwrwne 'mi;:
W odcinku środlk~ym.. LBretkc1ja Ik,walOClOiWa i ll{lwareowo-.gnejsolWa wymie- szana jest z 'I"ÓŻlIlY'mi ordm:ialIlami gIliny 'tektonicznej, a lIlielkiedy wylStępuje
w mej w formie !pojedynczych, izol'o:wan~ soC'zewe!k l{IfiJg. 4).
W tym odlCi.nllru nfl:sulnięcia oiooffi1Wowalllo naijwiększą iltOŚĆ,,,porwalków'"
wapienia' Ikrystalicznego, Ibezładm.ie ~o:z1miesrewnych 'W !powStałym, mate- riale. S:zclZeg.61lIllie dUlży !pIOI'IWaIk dbiseI'IWqw.alIlo (We iwcince nr W {opilSany przy cih1alI"aiktei:ryStyce lWapi~i, :tlkwiący w dr.ołmej Ibrekcji lkiwareowe'j. Je- go pog:ożenie w oblr~bie tejIŻe hrelklcji whl.ocme j-est lIla profilu wdlnlki nr 1'0 podanym na tijg. 3. S'tyl 'budoIWY oma'WlialIlejgo odc:liJ:lka oraz ll100zaj wystę
pujących utworów ilustrują prolfile nr V i VI i(lfig. 1) wyrobisk poszcze~
@#xtjtJ, t'llm7Jz [g[J3
~/@J4E'05Yh
~6' ? 0',25 U5mIE'ig. '5 lFig. 6
Fig. 5. I !PTzodek Ichodnika nr l 1. headilrug orf the gangway 1
1 - "glina Itektoniczna" czarna; 2 - "glina tektonic-zna" bruna1ma; 3 - "glina tekto- nic,zna" jasna; 4 - "glina tektOlIliczna" ż6łto-szara; 5 - "glina tektoniczna" zie- lonawa z brekcją kwarcową; 6 - brekcj,a kwaroow,a
J. - b1ack rtectonlc tUl; 2 - brown tectonic till; 3 - light teconictill; 4 - yeliow-
~grey tectonic ,till; 5 - greenish tectonic till wjJth quartz 'breccia; 6 - quartz breccia 'Fig. 6. II piI'zodek clhodnika lIliI" il
. II. headi;ng .of the gaD!g;w:ay 1
1 - "glina tektonicma" czarna; 2 - "glina tektoniczna" jasna; 3 - przewarstwienie' gliny jasnej i czarnej
1 - ,b'J:alClk: tectO!ll1c 'til1; 2 - light ttelctolllic tiU; :3 - alternating and bla!ck
,goÓlI!1yc'h wcilIle!k l(lfig. 3 i 4}. Alnalogieznie j aIk iW· :oddiDJkJu środkowym gl!iJna
bdała i C'zama za11ega1ją !Plo stronie skll"zydła 1Ila1su.lI1iętego. Gilil!1:a .cza1rnJaza- wiera palkiety słalbo zaburzonycih dynamicznie i(słaJbo pr:lJetartych) łupków
gratfrtowycho w'iellkości dochoo~c'ej Ido jednego metbra. A!naliZJUjąc IWlZa- jemne przewars1JwielIlie !POszc,:oególnycih odmian gliny oraz współwystę
p:ująoe rw nich ipoTJWalki
mplkru
loIdnom się (Wrarżlenie, i'żme
zaWSZe glinawystępująca IW strefie· te!ktonieznej . naSUlIlięcia Kletna !pOWIStała z dyna- micm,ej meltamodozy. i si:lIIlej pmel"ćiliki :teIktonic:mej., ale Irbw:nież dzię!kli..
procesom wi€ltrozenia chemiClZIl€igo z ipdtmzaSkan.yc!h j;edyn:liie i WY;1'lusronych
452 Adam Skurzewsld
z pi€IDWQtne,go ~e'll1iaSkał otaczających. I talk ICzall'llla ,glina powstała
z 11u.plkÓW ~rafi.tOiwych sil'llie sfelldSpa'ty:rowanyoh, !gIdyż 'tikwiące ,w mej białe Iplp.anlki 'tworzą Sk;UJpienia, lkaoliciturwy1Jwor.z.cmegiQ z soczewek ska- leni pmez procesy Ikaoldn'i.zacji. !Natomiast !biała ipQWstała z ,gnejsu skale- , niowego, w odbr.ęlbie Iktooejczarn,ei ~.ól1Jk:i.e rwarstełw!ki Imogłytby odpowia- dać smugom łYS2JCzy!kbw 1{.zw'łas2JC'za Ibiotyitowi) w pierwOltnej skale. Wrur- stewki i 'lamilny rw !fl'OIW8lkadh ~etach) lOI'alZ IW gli!nie przelbi€łgają
w id€tJ1ltyomym lkierun/lru i mają jedJna!kowy !kąt Illaohylenda, zgodn,y ZW'y- kile z nachyleniem powier2'JCllmi nasunięcia ,gnejsu. 'RóŻ1nica: mięidzy głiiną
a 'zwietrzałymi pakietami ~ gu-afi'towych 'l1Iwildaoma się w lró1m.ym stopniu zaan,gażowania 'telktoniczm.ego. Laminy i warstewlki. w glinie są wy\fałdowane, a sama masa gliny jest silnie Wyprasowana i wymięta, na-
tomiast 'laminy 'W porwalkach nlesą IWltórnd:e pOTOzryrwane, a najwy1Żęj sła:bo sfałdowany jest [pOI'IWaIk. WSpólnąceoh'ą dla omalWianego materiaru
jest jedlnallrowy stopień tZW1ieilr,wn,ia i plasty1cm<B:i oraz rÓWlnomieme wy-
stępowanie J.ruster teil.rtontiCl2lI1yOO. '
[NE WSW
IZJJ, W112
~Jl
@14
D , Q15 • Ohm I
Fig. 7. m ipTZodek chodnika nr ił
IIlII:heading of the gangway,:l
11 - .. _na :teikrtldnll.CZIIIa" ,cilit\nia ; 2 - "giliilna
1f;~" Ibruna1:nia !Z drobną ,br>eikiCją 'lłJwar
'cową; ~,- prtlleWarstwtlen!e gltny jasnej i azar-
nej; 4 - ..,glaina tekton:lictm.a" ~asna
1 - bladk 'tectdnll.c tl1!ll; 2 - brown ~ic Uli witb f.1ne quarltiz bIreool.a; :I - altel'l!latlng tlght and ,bliaCk: tiJlls; 4 - liight lieotontc tl;l~
Mli.ędzy ,wcilnfkąnr li() f n.r 6 (tilg. ;1~ wyiStępuje ibroekcja lkwaTcowa ipl"zy- legająca do SkIDzyd~a nasucięrego (EmE strona op~alIlągo odcinka). Jak
wyika:zały oItJwOtry' lWiel'fIlniICz'e rwylkonan,e iW ohodJn;illm ll1lI' 11, Ibrekcja: Ik!u (pół
nocy wytkJWnO!WlUje się., gtdyIŻ we :wcirnce 'IliI' 8 ma jesmze 2,15 mlll'liążlS2JOŚCi
(fig. l
l,
a ':VI odległdŚICi <10 m Od niej Ibrellreji jtW: lIlie sbwierdoono. Podobnie we wciJnc,e nT m lIlie oIbse~ano lbrelkcji Ikwa,rcowej, gdyż 'występuje tuj,e.dyme dkJoIło '1 m m'iąJi!sWŚICi wkładlka ibretk.lC'jli ,gne jlsowej. N!rtomiast
w cllodInillru Il1Il")L I(;abdk IWcmi nir lO) wyStępuje brekcja kwareO'Wa złożona z białego :k!wareu, pOOoibna do obseI'WoWan~ we /Wcince lIlir 8. Brelkcję tę
stw:ierd!:rono xówtnieZ IW oItwo!l'lze wiertniczym lllIr 10. .
Wyldaje się, ,że (Występuje /tu dysldkac'ja o Qgólnym lk!ierulIlku 70°, wy-
pełniona 'breikcją Ik!waa.-oową. ICzy idyslolkaoja 1a pr.zec'ina głÓWIląstreifę na-
sunięcia K:letm.a i przedłuża się po jej &siW stronie l1Jrudno jest odJpowie- dzieć, gldY'ż nie rwyllroOOIIlO ,tu rwylrdbisk glĆ~rlIliJc!zyoh. W otworze WJierflni- czym m' 1'1 nie stwierdzono brelkcji.
Przek:lsta:wiony obraz Stre!fy tekton.ic2mej uzySkano na jpOidStawie rdbót gónnd.czych, 1Wy1k0000ooych ~l'ÓW lWierltndc:zydh OIraz otworów ,g6rnic.zydh.
Obserwacje geologiczne w strelfie tektonicznej Kletno 46.3 Poza sllr,efą lIlasunięcia walrste.wki glliny Itakl1Jonic2lI1'ej O I~i od 1 cm do około '310 dm oIbserwoiwano IVÓWIn:ież' na powiel'l2JC!h!ni ślizJgów tektonicz- iIlylCh, występujących :Iii.cmi.e IW gnejsach. Glilny
te
c'harakter)11zują Się białą ll\łb SZB.lrą Ibąrwą, niewie1lką 'zawiWtością ziarn lkIwarou i dUJżą ilością łruseczelk serycyfu. 'Zrama Ikiwall'CiU ~upiaj,ą !Się IW 'z€'WlIlę1inznej Ipartii "waiI'Ste- w€lk gliny występującej IW' gnejsadh, mtomiast śrqdelk warJ.'lStewiki pozo- staje wolny. Talkie ll"OZllli€'S2lCzenie ziaTD. Ikwarou wSkazuje, źe Ślrodkowa
\ ~ lWa~steW1ki gliny powstała najWCIześn.iej IW mome:ncie, gdy maS1ląlpiło odkłucie ,i plIWesUlnięcie się dlW1U c:zęŚICi ~y !WzJgl'ę!d!em siebie, ał,e oIbie powie.rrohJnie silinie Ijeszaze ido siebie IPl'ZYlegały i lInarteriał skalny !IlIl€gł "
caalkowit€imJu roztatrciJu. W' następnym. etapie, !kiedy ju!ż oIbie partie Skały rozln,l'mi9:y,się, aae !J?II'~anie iclhodlbyw,ało się, w dalszym ciJągu, powStał matelr'iał grulbszy, pmzylega,jący do 2lWalt',tej tnIaISY skały. Po ,ZJWi€ltrzeniu Skalenie IPrnoobtra:ziły się w ikaoli!rrlłt, a Ikwa:rc !(>02lOStał w !pa9taci drobnyCh ak.rlwhów. 'Glimę' tę obserwowano IW TOOnyOO miejscach, a IW odiległOiŚCi
2,8'0 m od strefy !WYstęjpoWa~a IWa"l'ISte.wlka', IkltÓI1ej mią2ls2lOŚĆ wyn.osiH:a 1:5 clm.
BADAlNfA!
GIEOOHEMrczNE
'RóWllloc~e z kloarumenrtiOlwan'iem wyrobiSk wy1lron'a"no badania geo- chemic~e, iPQbdera'jącplJ."QbIki co '2'0 lIn IW "jedinoOO!dnycih igIliejiSaJdh !przy stqpllliiowym 2JIIlIlliiejszaniu !tej o()Idległości do l m w lStlreifie tektonioznej.
Qpir&owalIliem dbjęto całość rwytI'OIbisk.. lPIróbki. były !PQdldane półiilościo
wym a"nald.ZlOlm speikltralJnyttn na ~trogtrafie typu Q-241(jprodU'lroja Zciss- ..,J'ena). Podiwy,żs7JOllliB. za,w'atr'tOść takich iPie;rwi~ jak: Plb, Zm, Mg, V, Ni, Cr,Sr, Mn, Be i Sb IW Skał.adh ponad tło geooh€!IIrlJcalne dlm"eSlała zaan- gażowarue danego obszaru rw prooesy hyd!rdterttna1ne .
.A!nal'i:za wyniikbw badań g,eoCihem:iClZlllycll wska'2lUj,e lIla :i;s1miE!lnlLe dw&h oddllllków o nieco większej .zawarftości pier.wiai9tikbw tniżwynań !ldarIk rwa-:- gowy .gnejsów. Odcinek pierwszy o!bejmuje· strefę tektoniczną, a ~ występujący rw gIrlejsach '2JW'iązalllY jest z lamjplrofiilrem. . .
. Strefa telktonicma ;wytka2iuje iWJZrost i ;wyraźną aJUJreolę ,I'01jpll"OSZema pierwiastlkdw poIlim~libmych,. glówm.e: lRb, Zrn, Ag, mających zasadniore znaczenie rl[a wyllmnya"nyc!h prac. Wysokie są tu l"ÓW:ńież zawartości Be i Ba.
sr,eldll1ie 'zawarlości iP'Oszczegó1Jny'Cih (piel'łWiaJsllkJów są n:a.stępu'jąice: PIb - 0,01027% , Zm - o.,021080/1f, lAg - 0,'005!O/~, Be -O,.OOH7~/o, !Ba - 0.,0310%.
. Należy zamnaozyć. że o'bSzaJr !ten mimo IZaIwyronej zawa!l'ttOOci wymie- nionyclh pi€tnwias1!k6w ~amcza się do niewie1lkiejgo ddcinlka rw OIbrębie.
strefy, :a pr,8łlki potlwyźswnyclh wal:t'1tości są dość lThielli:!'ZIlle. PodIwyżSrone zawartości wylkazuje .głina ,tektoniczna, nawm:iast 'brekcja zawiera bar- dzomiikome, mieSroząre się IWgT8Illreach Itzędu Wylk;ry.waiLnościmetod.y an:alizy Spe!kJtlralnej. Poibrame maC2lIle ilości pOObek wytkazały,
iZ
ruecałaglina rwylk:,a~je jedJn:a!kową 'mwyOODą kon~eIIlltrację, ale tylko !Pewną jej c'zęlŚć. Często próbiki JPOIbrane dboik siebie wykazywały IVÓŻlne ~artości.
Odd!nelk. rw gttlejsaoh. clhax~eryruje się wzrostem 1pi<erwialStików: Ba, V; Ni,
au,
Aig" 'Zn i 1Bb. Największe 'w2irosty 'zaIWartości ·wylka:zujeOu - od O,OQiOl~/o IW gnej'sach Ido 0,01510/0 w :lamjpro!fi!I'ze.i rwalPieniacih ora'z Zri i Baodpowiednio 0.,00% li. 0;1%. .
Wi~ć występujących piet'lWiastlków 'repremmłtuje tlazę !hydroter- malną o te~eratuTl2'".e w 19Iranica.dh. 400-;...;100° C. J,edyinie -Ni oraz Cu mqgą
