ZESZYTY NAUKOWE POLITECHNIKI BLISKIEJ______________
Ser I b : TRANSPORT z . 6 Nr k o l , 906
Jacek MAĆKOWSKI
WPŁYW sp o s o b u e k s p l o a t a c j i na z u ż y c i e p a liw a PRZEZ POJAZDY sam ochodowe
S t r e s z c z e n i e . W p r a c y w s p o s ó b p o p u la r n y p r z e d s ta w io n o wpływ c z y n - n ik ó w z a le ż n y c h od k ie ro w c y na z u ż y c ie p a liw a p r z e z p o ja z d y sam ocho
dow e. P o d n i e s i e n i e k u l t u r y o b s ł u g i sam ochodu o r a z u m i e ję t n e je g o p r o w a d z e n ie p r z y c z y n i a j ą s i ę n ie t y l k o do z m n i e js z e n ia z u ż y c ia p a l i w a , a l e r ó w n ie ż z w ię k s z a j ą b e z p ie c z e ń s tw o r u c h u , p o ś r e d n io w p ły w a ją c rów n i e ż na o c h ro n ę ś r o d o w is k a . W a r t y k u l e u z a le ż n io n o z u ż y c ie p a li w a od p r e d y s p o z y c j i do p e ł n i e n i a r o l i k ie r o w c y , t e c h n i k i j a z d y , s t a n u t e c h n ic z n e g o o r a z w y p o sa ż e n ia dodatkow ego p o ja z d u . Zwrócono uw agę, t e n a jw ię k s z e o s z c z ę d n o ś c i można u z y s k a ć s t o s u j ą c w ła ś c iw ą t e c h n i k ę j a z d y . P o d k r e ś lo n o , że w ru c h u p o z a m ie js k im o z u ż y c iu p a liw a d e c y d u je m aksym alna p r ę d k o ś ć , a w ru c h u m ie js k im masa sam ochodu.
G wałtow ny ro z w ó j t e c h n i k i sam ochodow ej wymaga s t a ł e g o p o d n o s z e n ia k u l t u r y t e c h n i c z n e j je g o u ży tk o w n ik ó w . N ie można mówić o z m n i e js z e n iu z u ż y c ia p a li w a p r z e z sam ochód r o z p a t r u j ą c o d d z i e l n i e p o ja z d a o d d z i e l n i e k ie r o w c ę . Razem s ta n o w ią u k ła d d e c y d u ją c y o m o ż liw o ś c ia c h z m n ie j
s z e n i a z u ż y c ia p a l i w a , d l a t e g o c o r a z d o s k o n a ls z e t e c h n i c z n i e sam ocho
dy w >magają c o r a z w ię k sz y c h u m i e j ę t n o ś c i od i c h u ży tk o w n ik ó w .
1 . W3tęp
J a k p o k a z u je r y s u n e k 1 , z u ż y c ie e n e r g i i , j a k i e w y s tę p u je w s a m o c h o d z ie , j e s t w d e c y d u ją c e j m ie rz e u z a le ż n io n e od c z y n n ik ó w , n a j a k i e k ie r o w c a n i e ma wpływ u. J e d n a k s ą c z y n n ik i t a k i e , j a k s t y l j a z d y , s t a n t e c h n i c z n y c z y w y p o sa ż e n ie dodatkow e p o ja z d u , k t ó r e w p ły w a ją na z u ż y c i e p a l i w a , a s ą z a le ż n e od k ie r o w c y . A z a te m sy s te m e k s p l o a t a c j i J e s t n a jw a ż n ie js z y m s u b i e k tywnym c z y n n ik ie m , j a k i ma k ie ro w c a do d y s p o z y c j i w c e l u z m n i e js z a n ia z u ż y c i a p a l i w a , a l e z u ż y c i e p a liw a z a l e ż y r ó w n ie ż od je g o p r e d y s p o z y c ji do te g o zawodu. D la te g o d o b rz e j e s t z a s ta n o w ić ę , w j a k i e j g r u p i e k iero w có w z n a j dujem y s i ę .
K ierow ców , j a k i c h sp o ty k am y na n a s z y c h d r o g a c h , można p o d z i e l i ć na p i ę ć g ru p . Do p i e r w s z e j g ru p y z a lic z a m y k ie ro w c ó w , k tó ry m , s i ę b a rd z o s p i e s z y . P rz e z c a ł y c z a s J a z d y u tr z y m u ją b a rd z o w y so k ie o b r o t y s i l n i k a . W y p rzed zają w s z y s t k ic h , m ig a ją ś w i a t ł a m i , p r z e k r a c z a j ą b a rd z o z n a c z n i e w s z y s t k ie dozwo
lo n e p r ę d k o ś c i , h am u ją z p is k ie m o p o n , w y tw a rz a ją n a j w i ę c e j s p a l i n i m ają do p o k o n a n ia n a jw ię k s z y o p ó r p o w ie tr z a ( k t ó r y , j a k w iadom o, r o ś n i e z e w zro stem p r ę d k o ś c i ) . Z r e g u ł y s ą t o m ło d z i m ę ż c z y ź n i, k t ó r z y nied aw n o o tr z y m a l i
54 Jacek Maćkowski
praw o j a z d y . J e ż d ż ą t a k do p ie r w s z e g o w ypadku, k t ó r y ze w zg lęd u na b r a k d o ś w ia d c z e n ia i w y o b ra ź n i p r z y c h o d z i sto sunkow o w c z e ś n ie .
9*0
R ys. 1 . Z u ż y c ie e n e r g i i p r z e z sam ochód w r u c h u m ie js k im F ig . 1 . -Energy c o n su m p tio n f o r t h e c a r i n t h e c i t y t r a f f i c
P rz e c iw ie ń s tw e m t e j g ru p y s ą k ie r o w c y , k t ó r z y sto su n k o w o późno z d e c y d o w a li s i ę u z y s k a ć praw o j a z d y . Ci j e ż d ż ą p o w o li, s ą d z ą c ( z r e s z t ą b ł ę d n i e ) , ż e w t e n sp o só b n a jm n ie j z u ż y w a ją p o ja z d i p a li w o , a ja z d a i c h j e s t b e z p i e c z n a . Na s z c z ę ś c i e o b ie t e g ru p y s ą n a jm n ie j l i c z n e . N i e s t e t y w obu ty c h g ru p a c h z n a j d u j ą s i ę o s o b y , k tó ry m n ig d y n i e pow inno b y ć wydane praw o j a z d y .
Do t r z e c i e j g ru p y z a lic z a m y o so b y nerw ow e. Co p r z y s p i e s z a j ą b a rd z o szy b k o , o s i ą g a j ą chw ilow e d uże p r ę d k o ś c i , s ą d z ą , że zaw sze s ą p i e r w s i . W yprze
d z a j ą d l a samego w y p r z e d z e n ia , gdy z n a jd ą s i ę na p r z o d z i e , i ć h p rę d k o ś ć s p a d a . D ziw ią s i ę , j a k na n a s tę p n y c h ś w i a t ł a c h d o g a n i a j ą i c h " c i m a ru d e rz y ” a lb o j a k r.a p o s t o j u m i j a j ą i c h w i e l k i e sam ochody c ię ż a r o w e , J a d ą c e s t o s u n kowo w o ln o . W r z e c z y w i s t o ś c i i c h p r z e c i ę t n a p r ę d k o ś ć J e s t dużo n i ż s z a n iż p r z y p u s z c z a j ą , z a t o z u ż y c i e p a liw a dużo w ię k s z e . J e s t t o g r u p a , k t ó r a b e z w z g lę d n ie e g zek w u je sw o je p ie r w s z e ń s tw o na d r o g a c h . Oni w sz y stk o w ied zą
Wpływ sp o s o b u e k s p l o a t a c j i . 55
n a j l e p i e j i zaw sze m a ją r a c j ę . C z ę s to u ż y w a ją hamulców i n a j c z ę ś c i e j o n i w ła ś n ie p o k a z u ją , co s ą d z ą o in n y c h u ż y tk o w n ik a c h d r o g i .
C zw arta g ru p a t o k ie ro w c y w zo ro w i, c i c a ł y c z a s m y ś lą o tym , co r o b i ą . W g r u p i e t e j z n a j d u j ą s i ę k ie ro w c y ta k s ó w e k 1 k ie r o w c y zaw odow i. I c h s p o k o jn y s t y l ja z d y j e s t n a j b a r d z i e j e k o n o m iczn y , a p o z o r n i e w olny sp o s ó b j a z dy t a k samo szy b k o do c e l u p ro w a d z i j a k k ierow ców p o p r z e d n i c h .
R ó ż n ic e w s t y l u ja z d y k ierow ców c z w a r t e j i t r z e c i e j g ru p y p o k a z u je r y s . 2 . Mimo że o b a j do c e l u d o j e ż d ż a j ą w tym samym c z a s i e , t o je d n a k chw ilow e p r ę d k o ś c i , j a k i e o s i ą g a j ą , s ą b a rd z o r ó ż n e .
R ys. 2 . Wpływ c h a r a k t e r u k ie ro w c y na chw ilow e p r ę d k o ś c i sam ochodu:
1 - u k ie r o w c y g ru p y t r z e c i e j , 2 - u k ie ro w c y g ru p y c z w a r te j
F ig . 2 . An i n f l u e n c e o f a d r i v e r ’ s c h a r a c t e r on t h e i n s t a n t e n e o u s c a r v e l o c i t y
P i ą t a g r u p a t o k ie ro w c y a m a to rz y , k t ó r z y w z a l e ż n o ś c i od n a s t r o j u , w j a kim s i ę z n a j d u j ą , z b l i ż a j ą s i ę zachow aniem do j e d n e j z w ym ienionych w cześ
n i e j g r u p . W ysokie c e n y e k s p l o a t a c j i sam ochodu i re g la m e n to w a n ie benzyny pow oduje, że t a g ru p a kierow ców r o ś n i e n a j b a r d z i e j , z czasem p r z e k s z t a ł c a ją c s i ę we w zorow ych kiero w có w z g ru p y c z w a r t e j .
Z p u n k tu w id z e n ia z u ż y c ia p a liw a n a j b a r d z i e j p o rz ą d a n e b y ło b y , aby n a j l i c z n i e j s z a b y ł a g ru p a c z w a r ta . A g ru p ę t ę p o w ię k sz y ć można m ięd zy innym i p rz e z s y s te m a ty c z n e d o s t a r c z a n i e m a te r ia łó w in f o r m u ją c y c h o w pływ ie ró ż n y c h czynników na z u ż y c i e p a li w a .
56 J a cek Maćkowski
2 . S t y l J a z d y
A n a li2U iąc s t y l ja z d y n a le ż y u w z g l ę d n i ć c z y d o ty c z y on warunków m ie j
s k i c h c z y p o z a m i e js k ic h .
W r u c h u m ie js k im n a le ż y p r z e d e w s z y s tk im u w z g lę d n ić n a t ę ż e n i e r u c h u p o ja z d ó w . A zate m n a l e ż y szy b k o o s i ą g n ą ć p r ę d k o ś ć e k s p l o a t a c y j n ą i s t a r a ć s i ę j ą u trz y m a ć d o s to s o w u ją c s i ę do a k tu a l n y c h w arunków r u c h u . Z b y t w olne r o z p ę d z a n ie p o ja z d u może t a k samo w ię c e j z u ż y ć p a li w a j a k r o z p ę d z a n i e n a d m ie r
n e , a za te m z i n s t r u k c j i o b s ł u g i sam ochodu n a le ż y z o b a c z y ć , p r z y J a k i c h o - b r o t a c h s i l n i k n a je k o n o m ic z n ie j p r a c u j e i w t y c h o k o l i o a c h t r z e b a j e u t r z y mywać, s t a r a j ą c s i ę je c h a ć na j a k najw yższym b i e g u . J a k w id a ć z w y k re su 3 , im w yższy b i e g , tym n i ż s z e z u ż y c ie p a l i w a . Może s i ę z d a r z y ć , że p r z y t e j sam ej p r ę d k o ś c i z u ż y c ie p a liw a b ę d z ie S i ę r ó ż n i ł o o k i l k a l i t r ó w na 100 k i lo m etró w w z a l e ż n o ś c i od b ie g u , na k tó ry m k o p ty m iu j« « t ę j a2 d ę .
I 100 km
R y s. 3 . Z u ż y c ie p a li w a w l i t r a c h n a 100 km w f u n k c j i p r ę d k o ś c i sam o ch o d u n a p o s z c z e g ó ln y c h b ie g a c h z z a z n a c z e n ie m z a k re s ó w ek onom icznych
F ig . 3 . F u e l c o n s u m p tio n [ l/1 0 0 km] a s a f u n c t i o n o f c a r v e l o c i t y f o r e a c h g e a r w i th econom ic r a n g e a s s ig n m e n t
B ie g p ie r w s z y s ł u ż y w z a s a d z i e t y l k o do r u s z a n i a , po p r z e j e c h a n i u p a r u m e tró w ,n p . dwóch d łu g o ś c i sam ochodu, n a l e ż y w łą c z y ć b ie g d r u g i i sto su n k o w o szy b k o , ró w n o m ie rn ie p r z y s p i e s z a j ą c , w łą c z y ć b i e g t r z e c i po o s i ą g n i ę c i u p r z e -
Wpływ sp osob u e k s p l o a t a c j i . . . 57
w id z ia n e j d l a n ie g o m in im a ln e j p r ę d k o ś c i . P o s tę p u je m y t a k , gdy je d z ie m y z małym o b c ią ż e n ie m i p r z y nag rzan y m s i l n i k u , p r z y s i l n i k u zimnym ja z d a na p o s z c z e g ó ln y c h b ie g a c h m usi trw a ó o d p o w ie d n io d ł u ż e j , a l e o w y łą c z e n iu s s a n i a a lb o p r z y n a j m n i e j o częściow ym Je g o z m n ie js z e n iu n a l e ż y c a ł y c z a s p a m ię ta ć i w z a l e ż n o ś c i od z a c h o w a n ia s i ę sam ochodu c z y n n o ś c i t e wykonywać.
S z c z e g ó ln ie w ażne j e s t ( n i e t y l k o z e w z g lę d u na n a d m ie rn e z u ż y c ie p a li w a , a l e i p o j a z d u ) , ab y zim nego s i l n i k a n i e tr z y m a ć n a w y so k ic h o b r o t a c h . N a to m i a s t n a le ż y d ąży ć do j a k n a js z y b s z e g o n a g r z a n i a s i l n i k a , a zate m n a g rz e w a n ie s i l n i k a n a b ie g u Jałow ym m ija s i ę z c e le m , bo z n a c z n ie w y d łu ża c z a s n a g r z e w a n ia . C z ę s to w id a ć , j a k zim ą k ie r o w c y po u ru c h o m ie n iu s i l n i k a o d g a r n i a j ą ś n i e g , c z y s z c z ą o b lo d z o n e sz y b y i s p e c j a l n i e z w le k a ją z ro z p o c z ę c ie m J a z d y . J a k za te m n a le ż y ro z g rz e w a ć s i l n i k ? P rz y n i s k i c h te m p e r a t u r a c h o t o c z e n i a , J a k t y l k o s i l n i k z a c z y n a re a g o w a ć na p e d a ł g a z u , n a le ż y r o z p o c z ą ć J a z d ę , ab y do minimum s k r ó c i ć c z a s je g o n a g r z e w a n ia . N a to m ia s t d alsz y m o g r a n ic z e n ie m p r ę d k o ś c i na p o s z c z e g ó ln y c h b ie g a c h J e s t l i c z b a oktanow a i z w ią zany z n i ą p r o c e s s p a l a n i a . Ważne J e s t , aby n i e d o p u ś c ić do s p a l a n i a s t u k o w ego. Osobom n i e mającym d o ś w ia d c z e n ia , d u ż e u s ł u g i może oddać t u w akuo- m e t r , k t ó r y o b ie k ty w n ie p r z y sp a d k u p o d c i ś n i e n i a n a j l e p i e j w s k a ż e , k ie d y t r z e b a z m ie n ić b i e g na n i ż s z y , ab y w p o g o n i za z m n iejszo n y m zu ż y c ie m p a liw a n i e z n is z c z y ć s i l n i k a . Z m ia n ę 'b ie g ó w z n iż s z e g o na w yższy d o b rz e j e s t p o d p a t r z e ć u k ie r o w c y zaw odowego, k t ó r y n ig d y w t a k i c h w ypadkach n i e ro z p ę d z a n a d m ie r n ie s i l n i k a .
N a j k r ó t s z a d ro g a w c a le n i e j e s t zaw sze n a j s z y b s z a a p r z e d e w sz y stk im n o j - e k o n o m i c z n ie j s z a . D la te g o t r z e b a p r z e a n a liz o w a ć t r a s ę , J a k ą zw ykle p o k o n u je s i ę , może j a k i ś o b ja z d b ę d z ie b a r d z i e j e k o n o m ic z n y . P rz e s z k o d ą b ę d z ie t p r z y z w y c z a je n i e . I znowu w ta k im p rz y p a d k u można p o d p a tr z e ć t r a s ę , ja k ą wy
b i e r a k ie r o w c a ta k s ó w k i ,a l b o można w y k o rz y s ta ć s t o p e r do w y z n a c z e n ia czasów p r z e j a z d u r ó ż n y c h w y b ran y ch w a ria n tó w t r a s . A za te m r o z m y ś ln ie zap la n o w an a t r a s a i s p o k o jn a j a z d a w w ię k s z o ś c i przy p ad k ó w u m o ż liw ia o s i ą g n i ę c i e n a j k r ó t s z y c h czasów p r z e j a z d u , a t e s ą p rz e w a ż n ie n a j o s z c z ę d n i e j s z e .
N a le ż y zdaw ać s o b i e sp raw ę z t e g o , że w r u c h u m ie js k im na z u ż y c i e p a liw a p o z a t e c h n i k ą J a z d y w d e c y d u ją c y sp o s ó b wpływa masa sam ochodu. W l i t e r a t u r z e p rz y jm u je s i ę , że n aw et do 0 , 7 1 /1 0 0 km można z a o s z c z ę d z i ć z m n i e j s z a j ą c ma
sę o 100 k g . N a to m ia s t w r u c h u p o z a m ie js k im n a j ł a t w i e j można z m n ie js z y ć z u ż y c ie p a li w a p o p r z e z o g r a n i c z e n i e p r ę d k o ś c i m ak sy m aln ej i u tr z y m a n ie s t a ł e j p r ę d k o ś c i e k s p l o a t a c y j n e j .
J a k w y g ląd a z u ż y c ie p a liw a d l a r ó ż n y c h samochodów osobow ych na b ie g u b e z p o ś re d n im w f u n k c j i p r ę d k o ś c i ja z d y " n a j l e p i e j o b r a z u j e r y s . 4 . J a k w iadom o, w o g ó ln y c h o p o ra c n sam ochodu o p ó r p o w ie tr z a z a c z y n a dominować d o p ie r o po p r z e k r o c z e n iu 60 km /h i p ó ź n i e j g w a łto w n ie r o ś n i e , c z e g o o d z w ie r c ie d le n ie m s ą krzy w e z u ż y c ia p a l i w a . A zate m o g r a n i c z e n i e p r ę d k o ś c i m ak sy m aln ej ma d e c y d u ją c y wpływ n a z u ż y c i e p a li w a p o z a m ia s te m . Z m n ie js z a n ie t e j p r ę d k o ś c i p o w o d u je , ż e s i l n i k u tr z y m u je s i ę w k o rz y s tn y m z a k r e s i e p r ę d k o ś c i o b r o t o w e j, a p o tr z e b a ham ow ania w y s tę p u je r z a d z i e j , s t r a t h c z a s u J e s t m in im a ln a , a b e z p ie c z e ń s tw o j a z d y bez. p o ró w n a n ia w ię k s z e .
58 Jacek Maćkowski
I
100
40 60 80 100 120 k m / h
R ys. Wykresy z u ż y c ia p a li w a w f u n k c j i p r ę d k o ś c i J a z d y samochodem:
1 - S koda, 2 - P o ls k i F i a t 1 2 6 p , 3 - Z astaw a 1 1 0 0 p , U - W artb u rg 353w, 5 - P o l s k i F i a t 125p
F i g . 4 . G rap h s o f f u e l c o n s u m p tio n a s f u n c t i o n s o f c a r v e l o c i t y
W r u c h u p o z a m ie js k im , o i l e w a ru n k i n a t o p o z w a la j ą i b e z p ie c z e ń s tw o J e s t zach o w an e, n a l e ż y w y k o rz y s ta ć J a z d ę ro z p ę d e m . Na b ie g u Jałowym można t e ż d o je ż d ż a ć do z d a le k a w id o c z n y c h sk rzy żo w ań z s y g n a l i z a c j ą ś w i e t l n ą , » ab y u n ik n ą ć z a tr z y m a n ia s i ę i w łą c z e n ia n i s k i c h b ie g ó w . P rz y z a m k n ię ty c h b a r i e r a c h k o le jo w y c h i w s z ę d z ie ta m , g d z ie z a tr z y m a n ie tr w a g ł u t e j n i ż 1 m in u tę , k o r z y s t n i e j j e s t s i l n i k w y łą c z y ć . O c z y w iśc ie n i e można t u p odać je d n o z n a c z n e j r e g u ł y , bo w sz y stk o z a l e ż y od s y t u a c j i na d r o d z e , a t a ZA każdym, razem J e s t i n n a .
D łu g o tr w a ła j a z d a p o z a m ia ste m p o w o d u je , że k ie r o w c a wpada w s t a n " l e t a r g u " . D la te g o b a rd z o w ażne J e s t zd a w a n ie s o b i e sp raw y z s u b ie k ty w n o ś c i sw o ich zm ysłów .
Wpływ sp o s o b u e k s p l o a t a c j i . 59
A n a liz a p r a c y k ie r o w c y p o w o d u je, że n i e t y l k o z u ż y c i e p a liw a b ę d z ie m n ie js z e , a l e i j a z d a b ę d z i e m n ie j nerw ow a. N i e s t e t y wymaga t o c i ą g ł e g o K o n tro lo w a n ia sw ojego p o s tę p o w a n ia .
3 . S ta n te c h n i c z n y p o ja z d u
P raw id ło w y s t a n t e c h n i c z n y p o ja z d u j e s t d ru g im po s t y l u ja z d y c z y n n ik ie m mającym z a s a d n ic z y wpływ na z u ż y c ie p a l i w a . U s u n ię c ie we w łaściw ym c z a s i e drobnych n led o m ag ań n i e t y l k o z m n ie js z a z u ż y c ie p a l i w a , a l e z n a c z n ie w ydłu
ża p r z e b i e g i m ię d z y n a p ra w c z e . J e ż e l i c z ę śc io w o a o ż n a u s p r a w i e d liw ić n ied o m a
g a n ia p o d z e sp o łó w w ym agających od k ie r o w c y w ię k sz e g o p rz y g o to w a n ia t e c h n i c z nego, t o j a k można w y tłu m aczy ć z b y t n i s k i e c i ś n i e n i e w o g u m ie n iu . Wygląda na t o , że k o n t r o l a c i ś n i e n i a w o g u m ie n iu n i e j e s t u l u b i o n ą ro z ry w k ą k ie r o w ców, o czym ś w ia d c z ą k o ła samochodów je ż d ż ą c y c h po u l i c a c h . P r z y o k a z j i n a le ż y p rz y p o m n ie ć , ż e p o m iar c i ś n i e n i a p rz e p ro w a d z a s i ę p r z e d J a z d ą , a n i e na n a g rz a n y c h j a z d ą o p o n a c h , k ie d y c i ś n i e n i e w z r a s t a . P r z y k o n t r o l i c i ś n i e n ia n a l e ż y p a m ię ta ć o p ią ty m k o l e . S padek c i ś n i e n i a o 0 ,0 5 MPa pow oduje 5%
w zro st z u ż y c i a p a liw a i z n a c z n ie p r z y s p i e s z a z u ż y c ie o p o n . K o n tr o l ę n a l e t y p rzep ro w ad zać n i e r z a d z i e j n i ż r a z w m i e s i ą c u . R e g u la c ję zaw orów , u k ła d u zapłonow ego o r a z z a s i l a n i a s ą ró w n ie ż b a rd z o w ażn e, n a l e ż y J e p rz e p r o w a dzać p r z y o b e c n y c h p r z e b i e g a c h co n a jm n ie j r a z w r o k u , a n i e d o p ie r o w te d y , gdy z u ż y c ie p a li w a z a c z y n a n a d m ie rn ie w z r a s t a ć a lb o co g o r s z e s i l n i ą odma
wia p o s ł u s z e ń s t w a . P o d o b n ie n i e d o c e n ia s i ę .s ta n u te c h n i c z n e g o u k ła d u h a mulcowego, s p r a w d z a ją c w c z a s i e c o ro c z n y c h p rz e g lą d ó w co n a jw y ż e j s i ł ę h a mowania. Z p u n k tu w id z e n ia z m n i e js z e n ia z u ż y c i a p a li w a n a l e ż y s p r a w d z i ć , czy po z w o ln ie n iu p e d a łu ham ulca k o ła sw o b o d n ie k r ę c ą s i ę p r z y p o d n ie s io n y m sam ochodzie.
N a le ż y p a m i ę ta ć , ż e r e g u l a c j a sp raw n y ch elem en tó w w sam o c h o d z ie J e s t ł a t w i e j s z a , a z a te m t a ń s z a n i ż i c h e w e n tu a ln a n ap raw a c z y w 'o s t a t e c z n o ś c i wy
miana i z n a c z n ie w y d łu ża c z a s p r a c y danego p o ł ą c z e n i a . A naw et i t e n i e w i e l k ie n a k ła d y p o n i e s i o n e na o b s łu g ę zw ró cą s i ę ‘sto su n k o w o szy b k o w p o s t a c i z a o szczędzonego p a l i w a .
4 . W y posażenie d odatkow e
O s t a t n i ą g ru p ę czy n n ik ó w w p ły w a ją c y c h na z u ż y c ie p a li w a s ta n o w ią t e e l e menty d odatkow ego w y p o s a ż e n ia , k t ó r e z w ię k s z a ją o p ó r p o w i e t r z a . J a k i samo
chód m usi p o k o n a ć . C zasam i k ie r o w c y wożą na d ach u b a g a ż n i k , tłu m a c z ą w te d y , że p o r u s z a ją c s i ę z n ie w ie l k im i p r ę d k o ś c ia m i, n i e w i e l e z w ię k s z a s i ę z u ż y c ie p a l i w a . Może r z e c z y w i ś c i e w p r z e l i c z e n i u na 100 km n i e w y g lą d a t o d u ż o ,
* le J e ż e l i sam ochód r o ż e r o c z n i e p r z e j e c h a ć o k . 6 0 0 0 ...1 0 0 0 0 km, t o j e s t Ju ż z n a c z n a i l o ś ć n i e p o t r z e b n i e s t r a c o n e j b e n z y n y . N ie w sz y sc y t e ż w ie dzą, że o tw a r c i e o k n a , z a ł o ż e n i e o zd o b n y ch d e k l i n a k o ł a , a n t e n , d o d a tk o -
60 J a c e k M aćkowski
wych ś w i a t e ł c z y w lotów p o w ie tr z a z r e g u ł y z w ię k s z a z u ż y c ie p a l i w a . Rów nież p r z y w yborze l u s t e r e k b o cz n y c h i i c h z a k ła d a n iu n a l e ż y z a s ta n o w ić s i ę n ad i c h wpływem na z w ię k sz o n e o p o ry p o w i e t r z a , a n i e t y l k o k ie r o w a ć s i ę modą c z y e s t e t y k ą .
N a to m ia s t z u p e ł n i e n i e d o c e n ia n e j e s t k o r z y s t a n i e ze w skazań o b r o to m ie r z a i p o d c i ś n i e n i o m i e r z a , a w ła ś n i e t e dwa w s k a ź n ik i u ł a t w i a j ą p o c z ą tk o w e mu k ie r o w c y w ła ś c iw e d o b i e r a n i e ek onom icznego p o ł o ż e n i a p r z e p u s t n i c y . Nawet zawodowi k ie r o w c y c z ę s t o n i e z d a j ą s o b i e sp raw y z s u b ie k ty w n o ś c i sw o ic h zm ysłów , n i e mówiąc j u ż o ty m , że do s p a d k u p a ra m e tró w sw o jeg o sam ochodu p rz y z w y c z a ja m y s i ę i w y d a ją s i ę nam o n e n o rm a ln e . Tak s z e r o k o komentowana w śró d kiero w có w d ia g n o s ty k a o r g a n o le p ty c z n a j e s t t r u d n a do p r z e p r o w a d z e n ia , bo o b e c n ie produkow ane s i l n i k i p r a c u j ą c i c h o , a o d g ło s y p r a c y z a g ł u s z a j ą h a ł a s y o t o c z e n i a . Tak w ię c s to s o w a n ie obu ty c h w skaźników j e s t b a rd z o z a l e c a ne w każdym sa m o c h o d z ie . S p o ty k a n e n a to m ia s t w n ie k t ó r y c h sam ochodach z n a k i na s z y b k o ś c io m ie r z u w s k a z u ją m aksym alne p r ę d k o ś c i , j a k i e na danym b ie g u n ie mosrą być p r z e k r a c z a n e , a o o p ty m a ln y c h o b r o t a c h n i c n i e m ów ią.
5 . Z a k o ń c z e n ie
Podsum owując można p o w ie d z ie ć , że n i e u m i e j ę tn a J a z d a , z ł e u r u c h a m ia n ie s i l n i k a , n ie d o c e n i a n i e s t a n u t e c h n i c z n e g o może spowodować 100S z w ię k s z e n ie z u ż y c ia p a l i w a , tym t e ż n a l e ż y tłu m a c z y ć b a rd z o d uże r o z b i e ż n o ś c i w w y n i
k a c h z u ż y c i a p a liw a o s ią g a n y c h p r z e z n i e k t ó r y c h kiero w có w na p o ja z d a c h t e j sam ej m a r k i. J a k o o p ty m is ty c z n y s y g n a ł n a l e ż y p r z y j ą ć w iad o m o ść, ż e c o r a z w ię c e j k iero w có w p o d a je d o ść n i s k i e z u ż y c i e p a liw a w sw o jc h sam ochodach i choć n a l e ż y t u u w z g lę d n ić ce lo w e z a n i ż a n i e podaw anych w i e l k o ś c i , t o j e d n ak ś w ia d c z y o d o c e n ia n iu p ro b le m u . B ard zo p r z y c z y n i ł o s i ę do te g o r e g l a m entow anie b e n z y n y . O szczęd n a j a z d a t o w k ońcu z m n ie js z o n e z a n i e c z y s z c z e n i e ś r o d o w is k a i z w ię k s z o n e b e z p ie c z e ń s tw o na d r o g a c h . C hcąc z m n ie js z y ć z u ż y c i e p a liw a w swoim s a m o c h o d z ie , t o p r z e d e w s z y stk im n a le ż y w ie d z ie ć , g d z i e , j a k i k ie d y t o z u ż y c ie p o w s ta je i d o p ie r o p otem można w y c ią g n ą ć o d p o w ie d n ie w n io s k i . R ysunek 5 p o k a z u je podstaw ow e m ie js c a w s a m o c h o d z ie , k t ó r e mogą powodować n a d m ie rn e z u ż y c ie p a l i w a .
LITERATURA
[1] J a n u ł a J . , S z c z e c i ń s k i J . , S z c z e c i ń s k i S .: Popraw a e k o n o m ic z n o ś c i i dy
n a m ik i samochbdów o sobow ych. WKŁ, Warszawa 1981.
[2] J e ż e w s k i W.: D a le j i t a n i e j . WKŁ, Warszawa 1979.
[3] K w iatk o w sk i A .: T e c h n ik a p o p ra w n e j ja z d y sam ochodem . WKŁ, Warszawa 1 9 7 6 .
[4] Maćkowski J . : P o d c i ś n i e n i e ja k o w sk a ź n ik z u ż y c ia p a l i w a . M o to ry z a c ja n r 2 /1 9 8 2 .
Wpływ sp o s o b u e k s p l o a t a c j i . 61
R ys. 5 . Schem at s a n c h o d u z z a z n a c z e n ie m m i e js c m a ją c y c h wpływ na z u ż y c ie p a li w a :
1 - n i s k i e c i ś n i e n i e s p r ę ż a n i a , 2 - n ie s p ra w n e ś w ie c e z a p ło n o w e , 3 “ n i e w ła ś c iw a r e g u l a c j a l u z u zaw orow ego, 4 - u sz k o d z o n a cewka z ap ło n o w a l u b k on
d e n s a t o r , 5 - z a n ie c z y s z c z o n y f i l t r p o w ie t r z a , 6 - u s z k o d z o n y p rz e r y w a c z lu b r o z d z i e l a c z , 7 - ź l e w yregulow any l u b z u ż y ty g a ź n i k , 8 - ś l i z g a j ą c e s i ę s p r z ę g ł o , 9 - b l o k u j ą c e h a m u lc e , 10 - p r z e c h ło d z o n y s i l n i k (n p . u s z k o d z o n y ' t e r m o s t a t ) , 11 - n i s k i e c i ś n i e n i e w o g u m ie n iu , 12 - h o lo w a n ie p r z y c z e p y , 13 - dodatkow e o b c i ą ż e n i e , 14 - zabudow any b a g a ż n i k , 15 - o tw a r t e o k n o ,
16 - dodatkow e w y p o sa ż e n ie z e w n ę trz n e
F ig . 5 . C ar schem e w ith t h e a s s ig n m e n t o f p l a c e s w h ich h a v e g r e a t i n f l u e n c e on t h e f u e l c o n s u m p tio n s
[5} Maćkowski J . : Wpływ czynników t e c h n i c z n y c h na z u ż y c i e p a liw p ły n n y c h . M a t e r i a ł y S z k o le n io w e A u to m o b ilk lu b u Ś l ą s k i e g o , K a to w ic e 1081.
[6] S p o e r e r E . , Thiem e W.: D ie T e c h n ik s p a rsa m zu f a h r e n . F r a n k f u r t am Main 19 8 0 .
[7] S z c z e c i ń s k i S . : P o l s k i F i a t 126p m o d y f ik a c ja i u s p r a w n i e n ia . Wydawnictwo
"C z a so p ism a W ojskow e".
[8] G e tt i n g t h e b i g E ( f o r eco n o m y ). M otor week e n d in g , F e b ru a r y 1984.
R e c e n z e n t:
D oc. d r h a b . i n ż . S t a n i s ł a w J a r n u s z k i e w i c z
W płynęło do R e d a k c ji 7 .0 7 .1 9 8 6 r .
62 Jacek Maćkowski
BJM flHHE M E l'O M SKCIUiyATAUHH HA IIOTPEBJIEHHE TOIUIHBA ABTOMOEHJIbffiM TPAHCIIOPTOM
P e 3 10 m e
B p a fio ie ofinexociynHO npeaciaBjieH O BjiBHHHe i a K io p o s , 3aBHCHn;Hx o i b o a h -
T ejia, Ha noipeCaeHHe TonjiHBa aBTOMoCnjn>HHM ipaHcnopTOM. B c i a i b e odycjioB ae-
h o noTpe6aeHHe xonaHBa o i c h o p o b k h BoflHTejm, TexHKH e3flH, TexHHHecKoro c o -
CTOHHHil a TaKxe ao6aBOHHOrO OCHameHHH aBTOMoCHJIH. OOpaneHO BHHMaHHe n a 1 0 , h t o HaHdojiee Ha noipedjieH H e BjinneT TexHHKa e s g u , B 3aropoanoM gBHxeHUH p e - maK>mee 3HaHeHne HMeeT MaKCHMajibHaa CKopociB a b ropoacxoM - Macca aBioM o-
6
h j i h ,AN INFLUENCE OF THE EXPLOITION WAY ON THE FUEL CONSUMPTION BY CARS
S u m m a r y
T h is work p r e s e n t s t h e e f f e c t o f f a c t o r s d e p e n d e n t on t h e d r i v e r u p o n , t h e f u e l c o n su m p tio n o f t h e c a r . The- im provem ent o f t h e s e r v i c e c u l t u r e o f t h e c a r e and i t s l e a r n e d d r i v i n g c a u s e s d e c r e a s e o f f u e l c o n s u m p tio n a s w e ll a s i n c r e a s e o f s a f e t y o f t h e t r a f f i c and e n v iro n m e n t p r e v e n t i o n . The f u e l c o n su m p tio n i s fo u n d t o be r e l a t e d t o t h e d r i v e r p r e d i s p o s i t i o n , d r i v in g te c h n i q u e , t e c h n i c a l s t a t e and a d d i t i o n a l c a r e q u ip m e n t. A t t e n t i o n was p a i d t o t h e g r e a t economy due t o t h e p r o p e r way o f d r i v i n g . I n t h e s u b u r b a n t r a f f i c m axim al v e l o c i t y d e te r m in e t h e f u e l c o n s u m p tio n and i n t h e u r b a n t r a f f i o - t h e c a r m ass i s d e c i s i v e . V i o l e n t d e v e lo p m e n t o f t h e c a r t e c h n iq u e n e e d s a c o n s t a n t I n c r e a s e o f t e c h n i c a l c u l t u r e o f i t s u s e r s . S e p a r a t e d c o n s i d e r a t i o n o f t h e c a r and d r i v e r i s I m p o s s ib le i n t h e p ro b le m o f t h e d e c r e a s e o f f u e l c o n s u m p tio n . They b u i l d t h e s y s te m d e te r m i n in g t h e f u e l c o n s u m p tio n , tihus t h e m ere p e r f e c t c a r s n e e d t h e more e d u c a te d d r i v e r s .
