Turystyka w województwie dolnośląskim w latach 2001-2003

(1)

URZĄD STATYSTYCZNY we WROCŁAWIU

INFORMACJE

I OPRACOWANIA STATYSTYCZNE

TURYSTYKA

W WOJEWÓDZTWIE DOLNOŚLĄSKIM W LATACH 2001 - 2003

Wrocław 2004

(2)

OBJAŚNIENIA ZNAKÓW UMOWNYCH

Kreska (-) - zjawisko nie wystąpiło.

Zero: (0) - zjawisko istniało w wielkości mniejszej od 0,5;

(0,0) - zjawisko istniało w wielkości mniejszej od 0,05.

Kropka (.) - zupełny brak informacji albo brak informacji wiarygodnych.

Znak x - wypełnienie pozycji jest niemożliwe lub niecelowe.

Znak # - oznacza, że dane nie mogą być opublikowane ze względu na konieczność zachowania tajemnicy statystycznej w rozumieniu ustawy o statystyce publicznej.

„W tym” - oznacza, że nie podaje się wszystkich składników sumy.

t

Przy publikowaniu danych US prosimy o podanie źródła

.

(3)

URZĄD STATYSTYCZNY we WROCŁAWIU

INFORMACJE

I OPRACOWANIA STATYSTYCZN E

TURYSTYKA

W WOJEWÓDZTWIE DOLNOŚLĄSKIM W LATACH 2001 - 2003

ISBN 83-88634-46-1

Wrocław 2004

(4)

ZESPÓŁ REDAKCYJNY

URZĘDU STATYSTYCZNEGO WE WROCŁAWIU

Przewodniczący

Elżbieta Małecka

R^edaktor ^główny Maria Czekaj

C^złonkowie

Sławomir Banaszak, Krystyna Kalichowicz, Danuta Komarowska, Wiesława Mazur, Marek Obrębalski, Halina Woźniak, Małgorzata Wysoczańska, Andrzej Żurakowski

S^ekretarz Halina Urbanek

R^edaktor ^techniczny Irena Makiej

O^pracowanie ^publikacji

Teresa Jurczyńska, Aneta Madajczak

Przetwarzanie danych

Anna Antczak, Ewa Wilczyńska

S^kład komputerowy i grafika

Monika Lichota, Anna Litewka, Wojciech Szpakowski

Druk: Urząd Statystyczny we Wrocławiu - Wydział Poligrafii, 59-220 Legnica, ul. Jaworzyńska 65

(5)

Szanowni Państwo

Przekazuję Państwu pierwsze opracowanie z zakresu turystyki w województwie dolnośląskim. Dolny Śląsk to region o szczególnym znaczeniu turystycznym i niezwykłych walorach przyrodniczych, wypoczynkowych oraz uzdrowiskowych.

Celem niniejszej publikacji jest charakterystyka bazy noclegowej i przedstawienie natężenia ruchu turystycznego, jak również podkreślenie atrakcyjności województwa.

Opracowanie składa się z uwag metodycznych, analitycznych oraz z części tabelarycznej. W uwagach metodycznych przedstawiono podstawowe pojęcia i definicje dotyczące turystyki. Uwagi analityczne zostały uzupełnione wykresami oraz mapami.

Część tabelaryczną poprzedza tablica przeglądowa prezentująca dane o obiektach turystycznych, miejscach noclegowych, korzystających z noclegów oraz udzielonych noclegach w latach 1995, 1998, 2000, 2001, 2002 i 2003. Publikację wzbogacono ponadto o wskaźniki intensywności ruchu turystycznego, stopień wykorzystania miejsc noclegowych, jak również placówki gastronomiczne. Przedstawiono dane o turystach zagranicznych według obywatelstwa, o PTTK oraz o szlakach turystycznych.

Zdecydowaną większość informacji zaprezentowano na tle Polski, a podstawowe dane przedstawiono w podziale na podregiony, powiaty i gminy. Uzupełnieniem jest prezentacja kwater agroturystycznych, urządzeń sportowo-rekreacyjnych i udogodnień dla osób niepełnosprawnych, a także przedstawienie wydatków poniesionych przez Polaków za granicą i cudzoziemców w Polsce.

Mam nadzieję, że opracowanie okaże się przydatne osobom i instytucjom zainteresowanym problematyką turystyki na Dolnym Śląsku.

KTORL /

Urzędu Statystycznego we Wrocławiu

Elżbieta Małecka

Wrocław, lipiec 2004 r.

(6)

SPIS TREŚCI

Strona PRZEDMOWA ... 3

UWAGI METODYCZNE ... 5 UWAGI ANALITYCZNE... 14 TABLICE

Turystyczne obiekty noclegowe w latach 1995 - 2003...

Turystyczne obiekty noclegowe zbiorowego zakwaterowania...

Turystyczne obiekty noclegowe zbiorowego zakwaterowania według podregio- nów, powiatów i gmin...

Intensywność ruchu turystycznego według podregionów, powiatów i gmin ...

Kwatery agroturystyczne i ich wykorzystanie...

Placówki gastronomiczne w turystycznych obiektach noclegowych zbiorowego zakwaterowania ...

Urządzenia sportowo-rekreacyjne w obiektach noclegowych turystyki...

Udogodnienia dla osób niepełnosprawnych w turystycznych obiektach noclego

wych zbiorowego zakwaterowania ...

Hotele i ich wykorzystanie według kategorii ... ...

Pokoje w hotelach, motelach i pensjonatach ...

Stopień wykorzystania pokoi w hotelach, motelach i pensjonatach według kwar

tałów ...

Turyści korzystający z turystycznych obiektów noclegowych zbiorowego zakwa

terowania według kwartałów...

Udzielone noclegi w turystycznych obiektach noclegowych zbiorowego zakwa

terowania według kwartałów ...

Turyści zagraniczni w obiektach noclegowych zbiorowego zakwaterowania

według obywatelstwa...

Polskie Towarzystwo Turystyczno-Krajoznawcze...

Szlaki turystyczne ...

Osobowy ruch graniczny na wybranych przejściach granicznych według kierun

ków ...

Wydatki poniesione za granicą przez Polaków zmotoryzowanych, pieszych

i powracających koleją ...

Wydatki poniesione w Polsce przez cudzoziemców zmotoryzowanych, pieszych i wyjeżdżających koleją...

Tabl. Str.

1 34

2 38

3 40

4 71

5 78

6 79

7 84

8 85

9 87

10 88

11 89

12 90

13 94

14 98

15 102

16 102

17 103

18 105

19 106

(7)

UWAGI METODYCZNE

PODSTA WO WE POJĘCIA1Z DZIEDZINY TIR YSTYKI

Turystyka - zgodnie z definicją Światowej Organizacji Turystyki - obejmuje czynności osób podróżujących w celach innych niż podjęcie pracy zarobkowej, tj. głównie w celach wypoczynkowych, służbowych, religijnych itp. i pozostających poza swoim codziennym środowiskiem nie dłużej niż 1 rok.

Uczestnikami turystyki są

odwiedzający.

Określenie to dotyczy każdej osoby podróżującej do miejsca znajdującego się poza jej zwykłym otoczeniem, na czas nie dłuższy niż 12 kolejnych miesięcy, jeśli podstawowym celem podróży nie jest podjęcie działalności zarobkowej wynagradzanej ze środków pochodzących z odwiedzanego miejsca.

Kategoria „odwiedzający” (krajowi i zagraniczni) dotyczy

turystów

(tzn. odwiedzających, którzy przynajmniej przez jedną noc korzystali z miejsc zbiorowego lub indywidualnego zakwaterowania w odwiedzanym miejscu) i

odwiedzających jednodniowych (beznoclegowych).

Zwykłe otoczenie

danej osoby obejmuje zarówno bezpośrednie otoczenie jej domu oraz miejsca pracy czy nauki, również inne miejsca regularnie odwiedzane. Ważne są tu dwa aspekty: częstotliwość i odległość. Miejsca regularnie odwiedzane przez daną osobę traktowane są jako część zwykłego otoczenia, pomimo że mogą one być położone w znacznej odległości od miejsca stałego zamieszkania danej osoby, stanowią także część jej zwykłego otoczenia, nawet jeśli w rzeczywistości są stosunkowo rzadko odwiedzane.

B

^aza ^noclegowa ^turystyki

Informacje o stanie i wykorzystaniu bazy noclegowej turystyki w Polsce pochodzą ze stałych badań Głównego Urzędu Statystycznego. Od 2000 r. obiekty świadczące usługi noclegowe dla turystów są zobowiązane do sporządzenia sprawozdań na formularzach oznaczonych symbolami KT-1 i KT-la. Jednostki sprawozdawcze podają: dokładną lokalizację, rodzaj obiektu, kategorię obiektu, liczbę pokoi, miejsc noclegowych, placówek gastronomicznych; do 2002 r. podawały również informacje o udogodnieniach dla niepełnosprawnych.

1 „Metodologia Unii Europejskiej w dziedzinie statystyki turystyki”, GUS, Departament Warunków Życia, Warszawa 1998.

(8)

6

W badaniu zastosowano następującą klasyfikację obiektów noclegowych turystyki badanych przez GUS:

Hotel

- obiekt hotelarski zlokalizowany głównie w zabudowie miejskiej, dysponujący co najmniej 10 pokojami, w tym większość miejsc w pokojach jedno- i dwuosobowych, świadczący szeroki zakres usług związanych z pobytem klientów. Każdy hotel musi świadczyć usługi gastronomiczne. W zależności od wyposażenia obiektu i zakresu świadczonych usług wyróżnia się pięć kategorii hoteli: najwyższa - 5 gwiazdek (*****), najniższa - 1 gwiazdka (*).

Motel

- obiekt hotelarski zlokalizowany przy trasach komunikacji drogowej, który poza usługami hotelarskimi przystosowany jest również do świadczenia usług motoryzacyjnych i dysponuje parkingiem. Motel musi posiadać co najmniej 10 pokoi, w tym większość miejsc w pokojach jedno- i dwuosobowych. Każdy motel musi świadczyć usługi gastronomiczne.

W zależności od wyposażenia obiektu i poziomu świadczonych usług rozróżnia się pięć kategorii moteli: najwyższa - 5 gwiazdek (*****), najniższa - 1 gwiazdka (*).

Pensjonat

- obiekt hotelarski, który świadczy usługi hotelarskie łącznie z całodziennym wyżywieniem i dysponuje co najmniej 7 pokojami. Musi świadczyć usługi gastronomiczne.

W zależności od wyposażenia obiektu i zakresu świadczonych usług rozróżnia się pięć kategorii pensjonatów: najwyższa - 5 gwiazdek (*****), najniższa - 1 gwiazdka (*).

Dom wycieczkowy

- obiekt położony na obszarze zabudowanym lub w pobliżu zabudowy, posiadający co najmniej 30 miejsc noclegowych, dostosowany do samoobsługi klientów oraz

świadczący minimalny zakres usług związanych z pobytem klientów. Każdy dom wycieczkowy musi posiadać przynajmniej jedną placówkę gastronomiczną. W zależności od wyposażenia obiektu i zakresu świadczonych usług domy wycieczkowe dzieli się na trzy kategorie:

najwyższa - kat. I, najniższa - kat. III.

Schronisko

- obiekt położony poza obszarem zabudowanym, przy szlakach turystycznych, świadczący minimalny zakres usług związanych z pobytem klientów. Schronisko posiada przynajmniej jedną placówkę gastronomiczną. Pojęcie "schronisko" nie obejmuje schronisk młodzieżowych.

(9)

7

Schronisko młodzieżowe

- obiekt przeznaczony do indywidualnej i grupowej turystyki młodzieżowej, dostosowany do samoobsługi klientów. Schronisko młodzieżowe jest placówką zlokalizowaną w samodzielnym budynku lub w wydzielonej części budynku. W zależności od

wyposażenia obiektu i zakresu świadczonych usług schroniska młodzieżowe dzieli się na trzy kategorie: najwyższa - kat. I, najniższa - kat. III.

Ośrodek wczasowy

- obiekt (lub zespół obiektów) noclegowy przeznaczony i przystosowany do świadczenia wyłącznie lub głównie usług związanych z wczasami.

Ośrodek kolonijny

- obiekt (lub zespół obiektów) noclegowy przeznaczony i przystosowany do świadczenia wyłącznie lub głównie usług związanych z koloniami.

Ośrodek szkoleniowo-wypoczynkowy

- obiekt (lub zespół obiektów) noclegowy przeznaczony i przystosowany trwale do przeprowadzania kursów, konferencji, szkoleń oraz zjazdów itp.

Może być także wykorzystany do świadczenia usług wczasowych.

Dom pracy twórczej

- obiekt, w którym są zapewnione właściwe warunki do wykonywania pracy twórczej i wypoczynku twórców, wykorzystywany również (głównie przez ich rodziny) jako ośrodek wczasowy. Obiekt ten musi posiadać stałe urządzenia grzewcze.

Domek turystyczny

- budynek niepodpiwniczony, posiadający nie więcej niż cztery pokoje, dostosowany do świadczenia usług typu hotelarskiego. Domki turystyczne mogą tworzyć zespoły ogólnodostępnych domków turystycznych oraz organizacyjnie wchodzić w skład

innych obiektów noclegowych.

Kemping

- teren zwykle zadrzewiony strzeżony, oświetlony, mający stałą obsługę recepcyjną i wyposażony w urządzenia (sanitarne, gastronomiczne, rekreacyjne) umożliwiające turystom nocleg w namiotach, mieszkalnych przyczepach samochodowych, a także przyrządzanie posiłków oraz parkowanie pojazdów samochodowych. W zależności od wyposażenia obiektu i zakresu świadczonych usług kempingi dzieli się na cztery kategorie: najwyższa - 4 gwiazdki (****), najniższa - 1 gwiazdka (*).

Pole biwakowe

- wydzielone miejsce w terenie zadrzewionym, nie strzeżone, oznakowane i ogrodzone prowizorycznie, umożliwiające turystom nocleg w namiotach. Na polu biwakowym znajdują się punkty poboru wody pitnej, podstawowe urządzenia sanitarne i tereny rekreacyjne.

(10)

8

Ośrodek wypoczynku sobotnio-niedzielnego i świątecznego

- zespół obiektów i urządzeń zlokalizowanych w niedużej odległości od aglomeracji miejskiej, w bezpośrednim sąsiedztwie terenów o walorach przyrodniczych korzystnych dla rekreacji, w strefach z zapewnioną komunikacją środkami przewozu publicznego. Ośrodek wyposażony jest zgodnie z potrzebami krótkotrwałego wypoczynku i rekreacji. Umożliwia obsłużenie jednocześnie znacznej liczby osób o różnych upodobaniach. Obiekty noclegowe wchodzące w skład ośrodka mogą być wykorzystywane na potrzeby wczasów.

Pokoje gościnne

- umeblowane pokoje w mieszkaniach osób fizycznych, wynajmowane do celów noclegowych turystyki, za opłatą określoną z góry, za pośrednictwem biur zakwaterowań

lub bezpośrednio turystom.

Kwatera agroturystyczna

- pokoje mieszkaniowe i budynki gospodarcze (po adaptacji) rolników wykorzystywane na noclegi dla turystów.

Zakład uzdrowiskowy

- zakład świadczący usługi w zakresie opieki zdrowotnej położony na terenie uzdrowiska i wykorzystujący przy udzielaniu świadczeń zdrowotnych naturalne zasoby

lecznicze uzdrowiska.

Pozostałe niesklasyfikowane (inne) obiekty wykorzystywane dla turystyki

- obiekty, które w czasie niepełnego wykorzystania zgodnie z ich przeznaczeniem w całości lub w części, pełnią funkcję obiektu noclegowego dla turystów. Są to m. in. internaty, domy studenckie, hotele robotnicze itp., a także obiekty, które nie spełniają wymogów klasyfikacyjnych dla poszczególnych rodzajów obiektów.

W statystyce bazy noclegowej przyjęto następujące rozwiązania:

- dane dotyczące

obiektów i miejsc noclegowych

obejmują wszystkie obiekty czynne w dniu 31 VII (przyjęto dla nich maksymalną liczbę miejsc) oraz obiekty nieczynne w tym dniu, ale czynne w okresie sprawozdawczym; nie uwzględnia się miejsc w obiektach przejściowo nieczynnych z powodu przebudowy, remontu itp.,

przez

obiekt czynny

rozumie się obiekt, którego co najmniej część była dostępna dla turystów (niezależnie od tego czy był on faktycznie wykorzystywany w okresie sprawozdawczym),

(11)

9

obiekt całoroczny

jest to obiekt wykorzystywany bez względu na warunki klimatyczne (tzn. posiadający stałe urządzenia grzewcze) co najmniej przez 5 miesięcy w roku,

w grupie obiektów

„kempingi”

wyszczególnionej w ustawie o usługach turystycznych, mogą znaleźć się zespoły ogólnodostępnych domków turystycznych, wyodrębnione przez GUS jako oddzielna kategoria,

stopień wykorzystania obiektu

- wyrażony w procentach - wynika z porównania faktycznie udzielonych noclegów do nominalnej liczby miejsc noclegowych (suma miejsc noclegowych przygotowanych dla turystów w każdym dniu działalności obiektu), a dodatkowo dla hoteli, moteli i pensjonatów z porównania faktycznie wynajętych pokoi do nominalnej liczby pokoi,

turyści zagraniczni

korzystający z turystycznych obiektów noclegowych zbiorowego zakwaterowania rejestrowani są według kraju stałego zamieszkania. Turysta zagraniczny może być wykazany wielokrotnie, jeśli w czasie jednorazowego pobytu z Polsce korzysta z kilku obiektów noclegowych,

- restauracja

to zakład gastronomiczny z pełną obsługą kelnerską oferujący całodzienne wyżywienie o szerokim asortymencie potraw i napojów,

- do barów i kawiarni

zaliczono także winiarnie, piwiarnie, jadłodajnie itp.,

- do punktów gastronomicznych

zaliczono także smażalnie, pijalnie, lodziarnie, bufety itp.

W latach 1996-2002 badanie bazy noclegowej turystyki rozszerzono o wyposażenie w urządzenia sportowo-rekreacyjne. Dotyczyło ono urządzeń zlokalizowanych na terenie obiektu, bez względu na to kto był ich właścicielem (tzn. gestor obiektu, właściciel lub inna jednostka) oraz obejmowało urządzenia zlokalizowane poza terenem obiektu, gdy korzystanie z nich było w stałej ofercie obiektu (np. stała umowa ze stadniną koni). Wyniki badania pozwoliły ocenić możliwości korzystania z obiektów sportowo-rekreacyjnych podczas pobytu w obiekcie noclegowym. Kilka obiektów noclegowych mogło korzystać z jednego urządzenia - np. dwa ośrodki miały podpisaną umowę z jedną stadniną koni. Do urządzeń sportowo- rekreacyjnych zaliczano m in.: siłownię, basen kryty, kort tenisowy, boisko do siatkówki lub koszykówki, mini golf, saunę, solarium, bilard, tenis stołowy, wypożyczalnię rowerów, ścieżkę zdrowia, pokój zabaw dla dzieci.

(12)

10

Przez kilka lat Główny Urząd Statystyczny prowadził prace nad doskonaleniem i dostosowaniem badania stanu i wykorzystania bazy noclegowej do wymagań Unii

i definicji jednostek badanych zbiorowości statystycznych (odwiedzający, turyści, baza noclegowa,

turystyka krajowa, turystyka wyjazdowa, itd.); wydano (w 1998 r.) publikację

„Metodologia Unii Europejskiej w dziedzinie statystyki turystyki”,

która jest tłumaczeniem tekstu pt.

„Annex to the Council Recommendation for a Community Methodology on Tourism Statistics". Publikacja jest skierowana do wszystkich osób zajmujących się statystyką turystyki, w szczególności pracowników urzędów statystycznych i resortu turystyki.

Prace GUS polegały na dostosowaniu do wymagań UE zakresu podmiotowego i przedmiotowego badania turystycznej bazy noclegowej w Polsce. W 1997 r. wprowadzono do badania zmienną - liczba

udzielonych noclegów

w hotelach, motelach i pensjonatach, która obok zmiennej - liczba

wynajętych pokoi

należy do podstawowych informacji gromadzonych w badaniu. Umożliwiło to podawanie danych o udzielonych noclegach we wszystkich obiektach zbiorowego zakwaterowania dla Polski (ogółem). Od 1998 r. z kategorii „inne"

wyodrębniono zakłady uzdrowiskowe. W 2000 r. wprowadzono zmienną -

miejsce stałego zamieszkania

turysty zagranicznego korzystającego z bazy noclegowej.

Od 2000 r. w Polsce GUS prowadził badanie bazy noclegowej turystyki co kwartał, zbierając dane miesięczne. Wcześniej raz do roku gromadzono dane za 9 miesięcy danego roku i 3 miesiące roku poprzedniego. W związku z koniecznością pełnego dostosowania polskiej statystyki turystyki do wymagań Dyrektywy UE2, od roku 2003 badanie turystycznych

obiektów zbiorowego zakwaterowania

jest badaniem miesięcznym.

Od 2000 roku badanie bazy noclegowej turystyki realizowane przez GUS (podobnie jak w innych krajach) nie obejmuje pokoi gościnnych. Do 2002 r. z obiektów

indywidualnego zakwaterowania

badaniem objęte były tylko kwatery agroturystyczne zarejestrowane w Ośrodkach Doradztwa Rolniczego.

2 Council Directive 95/57/EC of 23 November 1995 on the collection of statistical information in the field of tourism oraz Commission Decision of 9 December 1998 on the procedures for implementing Council Directive 95/57/EC on the collection of statistical information in the field of tourism.

(13)

I

ntensywność ruchu turystycznego

Definicje wskaźników

Wskaźnik funkcji turystycznej Baretje ’a:

liczba miejsc noclegowych x 100 liczba stałych mieszkańców

Wskaźnik intensywności ruchu turystycznego według Schneidera:

korzystający z noclegów x 100 liczba stałych mieszkańców

Wskaźnik intensywności ruchu turystycznego według Charvata:

udzielone noclegi x 100 liczba stałych mieszkańców

Wskaźnik wykorzystania pojemności noclegowej:

udzielone noclegi

liczba miejsc noclegowych

Wskaźnik gęstości ruchu:

korzystający z noclegów powierzchnia w km2

(14)

12

Wskaźnik gęstości bazy noclegowej:

liczba miejsc noclegowych powierzchnia w knr

Wskaźnik rozwoju bazy noclegowej:

korzystający z noclegów liczba miejsc noclegowych

RUCH GRANICZNY

Informacje o przyjazdach do Polski i wyjazdach z Polski (tab!. 17) opracowano na podstawie danych statystycznych Straży Granicznej, a dotyczą przekroczeń granicy bez względu na cel podróży osób przekraczających granicę i długość ich pobytu. Rejestracja ruchu granicznego polega na ewidencji osób i środków transportu odprawionych na wszystkich polskich przejściach granicznych. Prowadzona jest ona w sposób ciągły.

W statystyce ruchu granicznego przyjęto następujące rozwiązania:

- dane dotyczące przyjazdów i wyjazdów zagranicznych ujmują odprawy osób przekraczających granice na podstawie paszportów oraz - w przypadku obywateli Polski, Niemiec, Czech i Słowacji mieszkających w rejonach przygranicznych - innych dowodów tożsamości;

- w liczbie odpraw Polaków wyjeżdżających za granicę uwzględniono także odprawy osób posługujących się paszportami konsularnymi i dyplomatycznymi oraz osób wyjeżdżających na stałe za granicę;

- liczba odpraw cudzoziemców przybyłych do Polski obejmuje również odprawy osób przyjeżdżających na stałe;

- dane dotyczące ruchu granicznego osób nie uwzględniają osób obsługujących takie środki transportu jak: samoloty, pociągi, statki i inne jednostki pływające oraz osób przekraczających granicę w ramach ruchu uproszczonego;

(15)

13

- kraj pochodzenia cudzoziemców (tabl. 14) podawany jest na podstawie posiadanego obywatelstwa określonego w dokumencie uprawniającym do przekroczenia granicy.

Podstawowym celem badania ruchu granicznego cudzoziemców opuszczających Polskę i Polaków powracających z zagranicy było oszacowanie wartości przywożonych do kraju i wywożonych z kraju towarów oraz wydatkowanych na inne cele środków pieniężnych cudzoziemców podczas pobytu w Polsce i Polaków za granicą (tabl. 18 i 19). Wyniki badania stanowią ważne uzupełnienie informacji statystycznej o obrotach towarowych Polski z zagranicą, a także pozwalają oszacować wielkość importu i eksportu nierejestrowanego w dokumentach celnych i uzupełnić dane o wielkości obrotów towarowych z zagranicą dla potrzeb rachunków narodowych.

Badanie ankietowe cudzoziemców i Polaków prowadzone było na wybranych przejściach granicznych (w województwie dolnośląskim: Kudowa Słone, Jakuszyce, Zgorzelec) przez 7 dni wylosowanych z ogólnej liczby dni w I i II półroczu. Przyjęty rozkład dni badania stworzył podstawę do wnioskowania o pełnym tygodniu w I i II półroczu i uogólnienia wyników na pełną zbiorowość w skali całego roku.

Metoda doboru dni i przejść granicznych była jednakowa w przypadku cudzoziemców, jak i Polaków.

Do osób przekraczających granice pieszo zaliczano również rowerzystów i osoby na wózkach inwalidzkich.

Informacje od respondentów uzyskiwano poprzez wywiady przeprowadzone przez ankieterów lub samodzielne wypełnianie ankiety przez respondentów. Wypełnienie ankiety było dobrowolne i anonimowe.

P

^olskie towarzystwo turystyczno

-

krajoznawcze

Informacje statystyczne dotyczące stanu i działalności klubów i kół PTTK opracowane zostały na podstawie rocznej sprawozdawczości tej organizacji.

Szlaki turystyczne

są to trasy (przede wszystkim piesze) wytyczone dla turystów w terenach o dużych walorach krajoznawczych (z uwzględnieniem warunków bezpieczeństwa turystów i przepisów ochrony środowiska) i oznaczone umownymi znakami umożliwiającymi odnalezienie właściwej drogi - zalecanej lub obligatoryjnej.

(16)

ATRAKCYJNOŚĆ TURYSTYCZNA WOJEWÓDZTWA DOLNOŚLĄSKIEGO

Województwo dolnośląskie to region szczególnie atrakcyjny dla turystów - charakteryzuje go różnorodność klimatyczna i przyrodnicza, walory uzdrowiskowe, a także wiele zabytków architektury i bogactwo życia kulturalnego. Jest to obszar bogaty w wiele unikatowych gatunków roślin i zwierząt. Parki narodowe, rezerwaty przyrody i miejsca chronionego krajobrazu stanowią ok. 17% jego powierzchni. Wiele z licznych pamiątek przeszłości - opactwa, średniowieczne bastiony, zamki, kościoły, pałace i inne obiekty to zabytki rangi europejskiej.

W przestrzeni województwa dolnośląskiego wyróżniają się trzy strefy: południowa górska (Sudety) i pagórkowata podgórska (Pogórze Sudeckie), środkowa strefa Niziny Śląskiej z doliną rzeki Odry oraz północna nizinna strefa Borów Dolnośląskich (jeden z największych kompleksów leśnych w Polsce) i Lasów Milickich ze słynnym w Europie rezerwatem ornitologicznym (w dolinie rzeki Baryczy). W nizinnym krajobrazie wyróżnia się Masyw Ślęży, gdzie można znaleźć ślady osadnictwa od wczesnego neolitu poczynając.

Znajdująca się na Ślęży - świętej górze Słowian, Germanów i Celtów - kultowa rzeźba niedźwiedzia jest jednym z symboli regionu.

W województwie dolnośląskim znajduje się wiele

szlaków turystycznych.

Najdłuższe z nich to:

=> główny szlak sudecki im. dr M. Orłowicza (czerwony) liczący ok. 350 km:

Świeradów Zdrój - Szklarska Poręba - Karpacz - Lubawka - Krzeszów - Waligóra -

Wielka Sowa Duszniki Zdrój

Międzygórze Zdrój - Złoty Stok - Paczków;

=> szlak niebieski, krótszy wariant głównego szlaku sudeckiego o długości 224 km:

Świeradów Zdrój - Rybnica - Pilchowice - Góry Kaczawskie - Rudawy Janowickie - Kamienna Góra - Szczawno Zdrój - Zagórze Śląskie - Srebrna Góra - Góry Bardzkie - - Przełęcz Kłodzka - Góry Złote - Śnieżnik - Międzylesie - Przełęcz Spalona - Góry Bystrzyckie - Duszniki Zdrój - Karłów. Dwoma odcinkami szlaku niebieskiego (Góry Izerskie - Szczawno Zdrój - Przełęcz Woliborska - Przełęcz Srebrna - Bardo - Boboszów) przeprowadzony jest międzynarodowy dłogodystansowy, liczący 8 tys. km, szlak turystyczny E3 Atlantyk - Morze Czarne;

=> zielony Szlak Zamków Piastowskich liczący 146 km: Zamek Grodziec - Nowa Wieś Grodziska - Choiniec - Rochów - Ostrzyca - Bełczyna - Bystrzyca - Wleń - Radomice - Jezioro Pilchowickie - Siedlęcin - Jelenia Góra - Koziniec - Sokole Góry - Zamek Bolczów - Janowice Wielkie - Góry Ołowiane - Zamek Bolków - Zamek Świny - Zamek Cisy - Wąwóz Książ - Szczawienko - Lubiechów -

Modliszów - Zagórze Śląskie

(17)

15

Do atrakcji krajobrazowych zaliczają się m.in.:

=> Karkonoski Park Narodowy utworzony w 1959 r., zajmuje obszar 5,6 tys. ha.

Obejmuje górne partie Karkonoszy od Przełęczy Okraj do Mumlawskiego Wierchu oraz dwie enklawy - Chojnik i Wodospad Szklarki. Należy do najatrakcyjniejszych obszarów turystycznych Polski. Posiada niezwykłe formy krajobrazowe, m.in.:

Kocioł Małego i Wielkiego Stawu, Śnieżne Kotły, Kocioł Łomniczki oraz liczne grupy skalne, wodospady, a także położone najwyżej w Europie torfowiska subalpejskie;

=> Park Narodowy Gór Stołowych utworzony w 1993 r., zajmuje obszar 6,3 tys. ha. Obejmuje większą część najwyższych partii Gór Stołowych. Unikat w skali kraju - jedyne w Polsce góry o budowie płytowej z licznymi labiryntami, urwiskami i skalnymi miastami; ciekawostką jest występowanie skał wulkanicznych. Ponadto posiada niezwykle interesujące obszary ochrony ścisłej - Wielkie Torfowisko Batorowskie oraz labirynt Błędnych Skał i Szczelińca Wielkiego. Do najciekawszych krajobrazowo miejsc tego obszaru należą także Skalne Grzyby oraz Dolina Pośny i Łęźyckie Skałki (polska sawanna);

=> parki krajobrazowe zajmujące obszar 197 tys. ha (bez otulin): „Dolina Bobru”, Przemkowski Park Krajobrazowy, Rudawski Park Krajobrazowy, Książański Park Krajobrazowy, Park Krajobrazowy „Chełmy”, Park Krajobrazowy „Sudetów Wałbrzyskich”, Park Krajobrazowy Gór Sowich, Ślężański Park Krajobrazowy, Park Krajobrazowy „Dolina Jezierzycy”, Park Krajobrazowy „Dolina Baryczy”,

Śnieżnicki Park Krajobrazowy, Park Krajobrazowy „Dolina Bystrzycy”;

=> rezerwaty przyrody zajmujące obszar ponad 10 tys. ha (bez otulin): Dałkowskie Jary, Głazy Krasnoludków (unikalne formy skalne na południe od Krzeszowa), Góra Chojna, Jaskinia Niedźwiedzia, Góra Radunia, Góra Ślęża, Organy Wielisławskie (odsłonięcie porfirów kwarcowych w dawnym kamieniołomie w rejonie Świerzawy), Ostrzyca Proboszczowicka (na Pogórzu Kaczawskim - część dawnego stożka wulkanicznego), Puszcza Śnieżnej Białki, Stawy Milickie (ostoje lęgowe ptactwa), Torfowisko Izerskie, Torfowisko pod Zieleńcem, Wąwóz Myśliborski, Wilcza Góra, Wodospad Wilczki, Łąka Sulistrowicka, Wąwóz Lipa, Góra Miłek, Buki Sudeckie, Krokusy w Górzyńcu, Kruczy Kamień, Brzeźnik, Wilcza Góra, Góra Zamkowa;

=> uzdrowiska: Kudowa Zdrój, Polanica Zdrój, Duszniki Zdrój, Lądek Zdrój, Świeradów Zdrój, Szczawno Zdrój, Cieplice Zdrój, Jedlina Zdrój, Długopole Zdrój, Przerzeczyn Zdrój, Czemiawa Zdrój;

(18)

Atrakcje turystyczne i trasy rowerowe na Dolnym Śląsku

r

10

19 18

k Świeradów

iT^drój

20

Myślibórz

L5

22

27. 32

1 - Centrum Rekreacji i Rozrywki “Aquapark’

2 - Przemkowski Park Krajobrazowy 3 - Rezerwat Stawy Milickie

4 - Park Krajobrazowy Dolina Baryczy 5 - Bory Dolnośląskie

6 - Zamek Kliczków

7 - Park Krajobrazowy Dolina Jezierzycy 8 - Opactwo Cystersów w Lubiążu

9 - Klasztor Boromeuszek 10 - Najstarszy cis w Polsce 11 - Zamek Grodziec

12 - Zamek Piastowski, Katedra św. Piotra i Pawła 13 - Muzeum Regionalne Skarb Średzki

14 - Zamek Książęcy w Oleśnicy

15 - Opactwo Benedyktynów w Legnickim Polu 16 - Ratusz, Katedra, Panorama Racławicka,

17 - Ogród Zoologiczny, Ogród Botaniczny 18 - Zamek Czocha

19 - Muzeum Kargula i Pawlaka

20 - Park Krajobrazowy Doliny Bobrów 21 - Organy Bielisławskie

22 - Zamek Książęcy w Bolkowie 23 - Muzeum Parowozów

24 - Park Krajobrazowy Dolina Bystrzycy, Zbiornik Mietków 25 - Masyw Ślęży, Ślężański Park Krajobrazowy

26 - Rezerwat Torfowisko Izerskie

27 - Wąwóz Kamieńczyka, Wodospad Szklarki, Śnieżne Kotły 28 - Karkonoski Park Narodowy

29 - Zamek Chojnik

30 - Kościół Wang, Western City, Skarbiec Walonów 31 - Kotły Wielkiego i Małego Stawu

32 - Rudawski Park Krajobrazowy, Rudawy Janowickie, Kolorowe Jeziorka 33 - Książański Park Krajobrazowy, Zamek Książęcy, Palmiarnia

34 - Opactwo Cystersów w Krzeszowie

35 - Domy Tkaczy “12 Apostołów", Rezerwat Głazy Krasnoludków 36 - Park Krajobrazowy Sudetów Wałbrzyskich

37 - Zamek Grodno

38 - Rynek, Lisia Sztolnia

39 - Park Krajobrazowy Gór Sowich, Wielka Sowa

40 - Opactwo Cystersów w Henrykowie, Mury Obronne w Ziębicach 41 - Podziemne Muzeum Górnictwa, Twierdza Srebrnogórska

42 - Krzywa Wieża

43 - Park Narodowy Gór Stołowych, Kaplica Czaszek, Błędne Skały, Szczeliniec Wielki, Wielkie Torfowisko Batorowskie 44 - Bazylika w Wambierzycach, Ruchoma Szopka, Kalwaria, Skansen

45 - Twierdza Kłodzka, Kamienny Most 46 - Muzeum Górnictwa i Hutnictwa Złota 47 - Śnieżnicki Park Krajobrazowy

48 - Masyw Śnieżnika, Wodospad Wilczki, Jaskinia Niedźwiedzia, Kopalnia Uranu i Fluorytu, Solna Jama

r

Oborniki

Kąty s Wrocławskie

ter

Lubawka A 34

35

42 Z

trasy rowerowe

46

Lądek Zdrój.

uf

>4

48

(19)

17

=> zamki, pałace i twierdze, m.in.: Twierdza Srebmogórska na Przełęczy Srebrnej, Twierdza Kłodzka, Zamek Bolków, Zamek Cisy, Zamek Chojnik koło Sobieszowa, Zamek Czocha koło Leśnej, Zamek w Głogowie, Zamek Grodno w Zagórzu Śląskim, Zamek Grodziec koło Nowej Wsi Grodziskiej, Zamek w Kamieńcu Ząbkowickim, Zamek Książ, Zamek w Legnicy, Zamek Książąt Oleśnickich w Oleśnicy, Zamek Lenno we Wleniu, zamek Kliczków;

=> wodospady: Kamieńczyka - w Szklarskiej Porębie, najwyższy wodospad w Karkonoszach i polskich Sudetach (27 m), Wilczki - w Międzygórzu (ok. 25 m), Szklarki - przy schronisku Kochanówka w Szklarskiej Porębie (13 m), Podgórnej - w Przesiece (10 m);

=> kolorowe jeziorka - na północnym stoku Wielkiej Kopy w Rudawach Janowickich, trzy pokopalniane wyrobiska rozmieszczone na różnych wysokościach, zebrana w nich woda ze wzglęgu na skład chemiczny dna przybiera różne kolory;

=> podziemna trasa turystyczna „Kopalnia Złota” (Złoty Stok) - m.in. unikalny na skalę europejską podziemny wodospad o wysokości 10 m;

=> Sztolnie Kowarskie - we wnętrzu góry Sulicy w wyrobiskach sztolni powstała podziemna trasa turystyczna, która stanowi skansen tradycji górniczych i technik wydobywczych. Jest tu jedyny w swoim rodzaju Skarbiec Walonów - zbiór minerałów, kamieni szlachetnych, kruszców i kopalin pochodzących z kolekcji

Sudeckiego Bractwa Walonów. W Sztolniach Kowarskich znajduje się jedyne w Polsce i piąte na świecie naturalne podziemne inhalatorium prowadzące leczenie radonem;

=> grupy skalne - do najpiękniejszych form skalnych należą:

- w Karkonoszach - Pielgrzymy, Słonecznik, Kukułcze Skały, Owcze Skały, Ptasie Gniazda, Krucze Skały, Końskie Łby, Trzy Świnki, Sowie Skały, Chybotek, Paciorki, Baźynowe Skały, Śląskie i Czeskie Kamienie,

- w Rudawach Janowickich - Skały na Krzyżnej Górze i Sokoliku, Starościńskie Skały,

- w Zaworach - Skałki Gorzeszowskie w rezerwacie „Głazy Krasnoludków”,

- w Górach Stołowych - Skalne Grzyby, Radkowskie Skały, Labirynty Szczelińca Wielkiego i Błędnych Skał, Łęźyckie Skałki i Białe Skały, Skały Puchacza,

- w Górach Złotych - Stołowe Skały i Skałki wokół Trojaka;

(20)

18

=> ośrodki sportów zimowych:

- Szklarska Poręba - nartostrady: Lollobrygida, Puchatek, Śnieżynka, Bystra, - Jakuszyce - Centrum Narciarstwa Biegowego,

- Karpacz - nartostrady: Liczyrzepa, Złotówka, Jan, - Łysa Góra koło Jeleniej Góry,

- Sokołowsko - z rejonem schroniska Andrzejówka - trasy zjazdowe i biegowe, - Rzeczka,

- Sokolec,

- Potoczek - Wielka Sowa,

- Duszniki - Zieleniec - wyciągi narciarskie, Jamrozowa Polana - trasy biegowe, - Międzygórze, Sienna - Czarna Góra.

Ponadto do obszarów o największej atrakcyjności turystycznej należą: Lubiąż (opactwo cystersów), Krzeszów (opactwo cystersów), Henryków (opactwo cystersów), Legnickie Pole (opactwo benedyktynów), a także Wrocław i Jelenia Góra.

Województwo dolnośląskie jest więc atrakcyjne dla kuracjuszy, wczasowiczów, amatorów wędrówek pieszych, narciarzy, alpinistów (Góry Sokole w Rudawach Janowickich), miłośników rowerów górskich, kajakarzy (Międzynarodowe Spływy Kajakowe na rzece Bóbr), a także dla lotniarzy i szybowników (kotlina jeleniogórska).

TURYSTYCZNE OBIEKTY NOCLEGOWE ZBIOROWEGO ZAKWATEROWANIA

W dniu 31 lipca 2003 r. w

782 turystycznych obiektach noclegowych zbiorowego zakwaterowania

w województwie dolnośląskim było

49,6 tys. miejsc noclegowych

W porównaniu z 2001 r. było to mniej o 101 obiektów i 5,9 tys. miejsc noclegowych, a w porównaniu do 2002 r. - mniej o 37 obiektów i 3,4 tys. miejsc.

W latach 2001-2003 najbardziej zmniejszyła się liczba zakładów uzdrowiskowych - o 12, tj. o 63,2%. W omawianym okresie nie zmieniła się liczba moteli i ośrodków kolonijnych, a wzrosła jedynie liczba hoteli - o 17 obiektów, tj. o 12,5%.

(21)

19

Dynamika liczby obiektów, miejsc noclegowych, korzystających oraz udzielonych noclegów w turystycznych obiektach noclegowych zbiorowego zakwaterowania w 2003 r. (2001=100)

Dolnośląskie Polska

140

Hotele

w=w =w=w=imwr irrnim'mr=nur^w

im=i = llll E= MII — Ilłj =E HU 5: HU = llll =T

"=nr 'snirsuirsins inrs inr=i!ir=?Tiir==,ii!i ^ im

J

xXXXXXXXXXXXXXXXXX

Motele

Pensjonaty

iiir= = i

---r——i--- f--- ■ -r--- J

WWk. r

^{■ 1 A}

Domy

wycieczkowe ii-=im=im = nn

V \ \ ^{X \ X}\ \ ^\"\ ^TTTTTTTT“

Schroniska

ni = ml = i w = (III = ml = ^iri

1- ..—i ■■

Schroniska młodzieżowe

Ośrodki wczasowe Uli Ślij,

-\ v v \ v\ \ vv

- = łiir^Tfir ^iir=mri=fri'T :

mi = mi — i AAAA .

—1 —V

1 *♦ "• ^ * -•*«

"ffTI TT T

•4

'^r im ⁵=iiu.sr mi =;

gamas!

Ośrodki kolonijne

Ośrodki

szkoleniowo- -wypoczynkowe

Domy pracy twórczej

Zespoły

ogólnodostępnych domków

turystycznych Kempingi

Pola biwakowe Ośrodki

do wypoczynku sob.-niedz. i świąt

Zakłady

uzdrowiskowe

195.7:

120 100 80 60 40 20 20 40 60 80 100 120 140

E3 obiekty | ] korzystający [•] miejsca u udzielone noclegi

(22)

20

Dynamika turystycznych obiektów noclegowych zbiorowego zakwaterowania w 2003 r. (1995=100)

WYSZCZEGÓLNIENIE a - Dolnośląskie

b - Polska

Obiekty Miejsca Korzystający Udzielone

noclegi

Ogóle m... a 115,3 101,2 116,7 163,2

b 93,8 88,8 108,4 127,6

w tym:

Hotele... a 221,7 189,8 130,1 250,8

b 172,9 157,0 114,5 199,6

Motele... a 50,0 40,4 47,8 71,8

b 138,9 117,0 107,2 177,7

Pensjonaty... a 94,3 88,4 98,8 226,9

b 85,2 84,7 87,3 190,8

Domy wycieczkowe... a 29,5 39,9 33,6 47,6

b 40,6 40,4 30,3 34,8

Schroniska... a 72,7 87,9 64,9 55,0

b 76,7 72,1 55,4 51,5

Schroniska młodzieżowe... a 91,9 98,2 82,4 89,5

b 69,3 94,5 80,7 88,7

Ośrodki wczasowe... a 97,5 69,5 80,5 59,8

, b 52,0 56,3 70,8 53,5

Ośrodki kolonijne... a 88,2 94,5 154,8 131,7

b 85,3 84,6 103,6 81,0

Zespoły ogólnodostępnych

domków turystycznych... a 49,0 57,7 47,6 38,8

b 95,1 91,4 79,9 72,3

Kempingi... a 60,0 57,0 43,0 38,9

b 67,5 68,8 58,9 50,8

Pola biwakowe... a 19,2 23,2 24,2 17,8

b 72,2 53,5 50,7 43,4

Turystyczne obiekty noclegowe zbiorowego zakwaterowania w województwie dolnośląskim w 2003 r. stanowiły 11,0% tych obiektów w kraju. Znajdowało się tu ponad 25% ośrodków do wypoczynku sobotnio-niedzielnego i świątecznego oraz blisko 25%

schronisk. Najmniejszy udział w porównaniu do ilości poszczególnych obiektów w całym kraju miały pola biwakowe - 1,8% i motele - 4,5%.

W strukturze turystycznych obiektów noclegowych zbiorowego zakwaterowania w województwie dolnośląskim w latach 2001-2003 najliczniejszą grupę stanowiły ośrodki wczasowe i hotele.

(23)

21

Struktura turystycznych obiektów noclegowych zbiorowego zakwaterowania w 2003 r.

obiekty'

1811 ««

* / y / / / /

//////////////////////*,yyyy'/// //z, ^/////////

////////////////////////////////////Zs /////////////////////////////////////,

miejsca

/////////////////

//////////////////////////////, //////////////////////////////, //////////////////////////////j

/ / / y / /

korzystający

y^y/-/yyy v ////////////////////Z

////////////////////

////////////////////,

///yyyyyy///

udzielone noclegi

ZZZZZ/ZZZZZZZZZ//ZfS

/////////////////////

/////////////////////, /////////////////////,

//////////// y y y y y

3 Stan w dniu 31 VII.

hotele pensjonaty schroniska schroniska

młodzieżowe

ośrodki

wczasowe ośrodki

szkoleniowo-

-wypoczynkowe

domki

turystyczne

zakłady

uzdrowiskowe ^W/M pozostałe

W latach 2001 i 2002 badano także

kwatery agroturystyczne

objęte ewidencją Ośrodków Doradztwa Rolniczego. W dniu 31 lipca 2001 r. funkcjonowało ich 121 (1,4 tys.

miejsc noclegowych), a rok później - 99 (1,2 tys. miejsc noclegowych).

W 2003 r. z turystycznych obiektów noclegowych zbiorowego zakwaterowania skorzystało 1592,2 tys. osób - o 94,1 tys., tj. o 5,6% mniej niż w 2001 r., natomiast o 19,6 tys., tj. o 1,2% więcej niż w 2002 r. Najwięcej osób skorzystało z hoteli - 762,1 tys., tj. 47,9%, z ośrodków wczasowych - 217,1 tys., tj. 13,6% i z ośrodków szkoleniowo- wypoczynkowych - 121,0 tys., tj. 7,6%.

W ogólnej liczbie turystów korzystających z obiektów noclegowych zbiorowego zakwaterowania w 2003 r.

turyści zagraniczni

stanowili 23,3%. Korzystali oni głównie z hoteli - 80,9%. Zdecydowaną większość turystów zagranicznych stanowili Europejczycy - 93,7%, a wśród nich obywatele Unii Europejskiej - 77,7%.

(24)

22

Struktura turystów zagranicznych korzystających z obiektów noclegowych według obywatelstwa w 2003 r.

0^,1^%. 0^,2^%

72,8%

Austria Dama

Francja —- Hiszpania Niderlandy

Niemcy

Szwecja

Wielka Brytania Wiochy

Pozostałe

1,4%

2,5%

36%

1^,2^% 2,7%

52,7%

1,0%

2,5%

3,0%

2^.2^%

^ Europa Q Azja Q ^środ^a°^°^ : Ameryka Południowa 1 Afryka |g§ Oceania IS] Pozostałe I I w tym Unia Europejska

Dynamika liczby turystów zagranicznych korzystających z obiektów noclegowych zbiorowego zakwaterowania oraz udzielonych im noclegów w 2003 r.

' Wyszczególnienie

Korzystaj ący Udzielone noclegi

2001 =100 2002=100 2001=100 2002= 100

OGÓŁEM... 117,9 115,8 120,5 120,6

EUROPA... 119,6 116,6 121,2 121,5

w tym:

Unia Europejska... 115,6 115,2 117,9 119,3

Białoruś... 174,2 123,6 418,9 290,7

Litwa... 117,9 106,3 107,6 101,6

Rosja... 187,4 121,8 184,0 125,5

Ukraina... 88,3 95,9 88,8 98,8

AZJA... 106,3 99,3 151,8 93,4

AMERYKA PÓŁNOCNA 119,4 129,0 118,5 120,0

I ŚRODKOWA...

AMERYKA POŁUDNIOWA 88,9 141,2 156,6 165,0

AFRYKA... 190,4 258,9 130,9 188,3

OCEANIA... 165,7 120,8 137,5 124,8

(25)

23

Największy udział turystów korzystających z obiektów noclegowych zbiorowego zakwaterowania w województwie dolnośląskim w porównaniu do całego kraju w 2003 r.

odnotowano w I kwartale, a najmniejszy - w III kwartale. Z ośrodków wczasowych województwa dolnośląskiego w I kwartale 2003 r. skorzystało blisko 25% turystów korzystających z tego typu obiektów w całym kraju, z ośrodków kolonijnych - ponad 45%.

W turystycznych obiektach noclegowych zbiorowego zakwaterowania

udzielono 4788.4

tys.

noclegów,

w tym 955,2 tys., tj. 19,9% turystom zagranicznym. Najwięcej noclegów udzielono w hotelach - 1526,4 tys., tj. 31,9% ogólnej liczby udzielonych noclegów (w tym turystom zagranicznym - 678,4 tys., tj. 71,0%), ośrodkach wczasowych - 947.4 tys., tj. 19,8%, zakładach uzdrowiskowych - 487,2 tys., tj. 10,2% i ośrodkach szkoleniowo-wypoczynkowych -431,0 tys., tj. 9,0%.

W 2003 r. ponad 50% miejsc noclegowych województwa dolnośląskiego zlokalizowanych było w powiecie jeleniogórskim (32,8%) i kłodzkim (18,3%).

Zróżnicowanie gmin w zakresie rozwoju bazy noclegowej ilustrują wskaźniki intensywności ruchu turystycznego. Najlepiej rozwinięty pod względem funkcji turystycznych był powiat jeleniogórski - odnotowano tam największe wskaźniki:

Baretje’a (25,4), Schneidera (572,6), Charvata (2131,6) oraz gęstości bazy noclegowej (25,9). Miejsca noclegowe najlepiej wykorzystano w powiecie wałbrzyskim (165).

Najwięcej turystów korzystających z noclegów w przeliczeniu na 1 knr powierzchni przypadało we Wrocławiu - 1612, a najwyższy wskaźnik rozwoju bazy noclegowej

odnotowano w powiecie Złotoryjskim - 67,5.

Najniższą wartość 5 wskaźników opisujących intensywność ruchu turystycznego w 2003 r. odnotowano dla powiatu górowskiego: Baretje’a - 0,0 (średnia dla województwa dolnośląskiego 1,7), Schneidera - 1,2 (54,9), Charvata - 2,0 (165,1), gęstości ruchu - 0,6 (79,8) i gęstości bazy noclegowej - 0,0 (2,5). Powiat jaworski charakteryzował się najmniejszym wskaźnikiem wykorzystania pojemności noclegowej - 31,1 (96,6), a powiat ząbkowicki najmniejszym wskaźnikiem rozwoju bazy noclegowej - 12,7 (32,1).

(26)

24

\

Wskaźnik wykorzystania pojemności noclegowej

Górowski,1

c

Lubiński

Legnickr

m*£

Legnica

Ji'4oryjski ^średzki

Jaworski

Trzebnicki

Wrocławski

ŚwidmcK'

Milicki

1

Oleśnicki

Oławski

.armen

górski i_WałbrzyskiK Strzeliński

do 49.9 50.0 - 70.0 70.1-90.1 90,2-110,2 110,3 i więcej

Ząbkowicki

Wskaźnik rozwoju bazy noclegowej

do 14.9 15.0-29.0 29.1 -43,1

(27)

25

Wskaźnik intensywności ruchu turystycznego według Schneidera

do 19,9 20.0 40,0 40.1 60.1

Wskaźnik gęstości ruchu

20.0-62,9 63.0 105.9 106.0 - 148.9 149.0 i więcej do 19.9

(28)

Stopień wykorzystania miejsc noclegowych w gminach w 2003 r. (w %)

m-w. Stronie Śląskie m. Nowa Ruda

m. Oleśnica m-w. Strzelin

m. Karpacz m. Lubań

w. Mysłakowice m. Oława

m. Świdnica m-w. Żmigród

m-w. Trzebnica m-w. Milicz

w. Olszyna w. Kobierzyce

m-w. Lwówek Śląski . w. Świdnica

m-w. Strzegom w. Wińsko

m-w. Wleń m. Lubin

w. Osiecznica w. Czernica

w. Kamienna Góra m. Duszniki Zdrój

m-w. Środa Śląska WROCŁAW

m-w. Bystrzyca Kłodzka m-w. Polkowice

m-w. Radków m. Kudowa Zdrój

m. Złotoryja w. Stara Kamienica

m-w. Lubawka w. Lubin

w. Oleśnica . m. Polanica Zdrój

w. Zgorzelec m. Dzierżoniów

w. Walim m. Świeradów Zdrój

w. Długołęka m-w. Jelcz-Laskowice

m-w. Bardo LEGNICA

m. Jawor m-w. Chocianów

m. Jedlina Zdrój m-w. Przemków m-w. Ząbkowice Śląskie m. Bolesławiec

w. Krośnice m. Kłodzko

m. Wałbrzych m-w. Bogatynia

w. Lewin Kłodzki m-w. Szczytna m-w. Oborniki Śląskie w. Podgórzyn

w. Legnickie Pole m. Szklarska Poręba w. Kunice

w. Miękinia m.Głogów w. Chojnów

m-w. Sobótka m. Kowary w. Paszowice

m-w. Międzylesie m-w. Lubomierz m. Piechowice m-w. Syców

m. Pieszyce m-w. Mieroszów w. Miłkowice m-w. Lądek Zdrój

m-w. Świerzawa w. Nowa Ruda m-w.Bolków w. Męcinka

m-w. Ziębice w. Stoszowice m. Bielawa m-w. Brzeg Dolny

w. Kłodzko m-w. Kąty Wrocławskie m-w. Leśna m. Zgorzelec m-w. Wołów

w. Kamieniec Ząbkowicki m-w. Góra JELENIA GÓRA m-w. Mirsk m. Szczawno Zdrój

m-w. Węgliniec m. Kamienna Góra w. Marcinowice m-w. Święta Katarzyna m. Świebodzice

$ 10,0 10,1-25,1 25,2 - 40,2 40,3 - 55,3 55,4 i więcej

(29)

27

W latach 2001-2003 systematycznie zmniejszał się stopień wykorzystania miejsc noclegowych - z 33,1% w 2001 r. do 29,0% w 2003 r. W 2003 r. najwyższy wskaźnik wykorzystania miejsc noclegowych odnotowano dla zakładów uzdrowiskowych - 63,1%, natomiast najniższy dla obiektów sezonowych, tj. pól biwakowych - 6,8% i kempingów - 11,5%. Miejsca noclegowe wykorzystano jedynie w ponad 30%; w domach wycieczkowych 33,0%, ośrodkach szkoleniowo-wypoczynkowych 32,3% i ośrodkach kolonijnych 30,9%. W typowo wakacyjnych obiektach, takich jak kempingi, pola biwakowe i ośrodki wczasowe wzmożony ruch noclegowy zaczynał się w maju i wyraźnie malał we wrześniu.

Najwyższy stopień wykorzystania miejsc noclegowych ogółem w turystycznych obiektach zbiorowego zakwaterowania w okresie 2001-2003 odnotowano w lipcu, natomiast najniższy - w listopadzie.

Stopień wykorzystania miejsc noclegowych

w turystycznych obiektach zbiorowego zakwaterowania według miesięcy

%

15 -

W hotelach stopień wykorzystania miejsc noclegowych w 2003 r. wyniósł 29,9%, przy czym im wyższa kategoria obiektu tym lepsze było ich wykorzystanie - 28,5% dla hoteli kategorii i 33,3% dla hoteli kategorii „****”.

W 2003 r. w hotelach, motelach i pensjonatach wynajęto 1057,3 tys. pokoi, w tym 459,5 tys. turystom zagranicznym, co stanowiło ponad 40% ogólnej liczby wynajętych pokoi w tych obiektach. Najwięcej pokoi - 985,3 tys., tj. 93,2% - wynajęto w hotelach, w tym 442,4 tys. turystom zagranicznym, a najmniej w motelach - 15,6 tys., tj. 1,5%, w tym 4,6 tys. turystom zagranicznym.

Stopień wykorzystania pokoi w hotelach, motelach i pensjonatach w 2003 r.

przekraczał 40% tylko w III kwartale.

i fmämmBSBsm

(30)

28

W dniu 31 lipca 2003 r. w 153 hotelach było 7,4 tys. pokoi o łącznej liczbie miejsc 14,2 tys. Ponad 94% pokoi posiadało własną łazienkę i WC. Większość hoteli w województwie dolnośląskim to obiekty kategorii „***” i „**” - po 44 obiekty, tj. po 28,8% ogólnej liczby hoteli.

Hotele według kategorii (stan w dniu 31 VII)

Obiekty Miejsca noclegowe

3 Brak danych dla ²⁰⁰¹r. _ __

[ J 2001 kgj 2002 [J 2003

Lepsze wykorzystanie miejsc noclegowych niż przeciętne w województwie odnotowano w 14 spośród 29 powiatów, w tym najlepsze w powiecie wołowskim - 59,3%.

Stopień wykorzystania miejsc noclegowych według powiatów

Gtogows

Górowski

Trzebnicki Bolesławiecki

Oleśnicki

Sredzki Ztotoryjskl

Lubanski

Lwówecki Jaworski

V\Aocłnwski

Oławski świdnicki

ogórski

amienr

górski zierzonio

Ząbkowicki

Kłodzki

do 19.9 20,0-26,0 26,1 32,1 32,2-38,2 38,3¹ więcej

(31)

29

W końcu lipca 2003 r. w turystycznych obiektach noclegowych zbiorowego zakwaterowania funkcjonowały

774 placówki gastronomiczne

~ o 119, tj. o 13,3% mniej niż w 2001 r. i o 95, tj. o 10,9% mniej niż w 2002 r. Blisko 1/3 z nich zlokalizowana była w hotelach. W ogólnej liczbie placówek gastronomicznych:

=> 36,6% to stołówki (w tym 34,6% w ośrodkach wczasowych),

=> 31,7% bary i kawiarnie (w tym 43,3% w hotelach),

=> 25,6% restauracje ( w tym 65,2% w hotelach),

=> 6,2% punkty gastronomiczne (w tym 31,3% w schroniskach).

W dniu 31 lipca 2001 r. spośród ogólnej liczby obiektów noclegowych turystyki (łącznie z kwaterami agroturystycznymi) najwięcej - 279, tj. 27,8% oferowało możliwość gry w tenisa stołowego oraz w siatkówkę lub koszykówkę - 251, tj. 25,0%. Rok później odsetek tych obiektów wynosił odpowiednio: 26,9% i 23,6%.

Odsetek obiektów noclegowych turystyki oferujących dostęp do bazy sportowo-rekreacyjnej (stan w dniu 31 VII)

Dolnośląskie Polska

siłownia basen

kryty kort

tenisowy boisko3 mini golf

sauna solarium

bilard

ten is stołowy sprzęt

pływający rowery

ścieżka zdrowia pokój zabaw

dla dzieci jazda konna

30 25 20 15 10 5 0 0 5 10 15 20 25 30 35

Do siatkówki lub koszykówki. B53 2001 C l 2002

(32)

30

Wśród turystycznych obiektów noclegowych zbiorowego zakwaterowania znaczna część posiadała udogodnienia dla osób niepełnosprawnych.

Odsetek obiektów posiadających udogodnienia dla niepełnosprawnych (stan w dniu 31 VII) Dolnośląskie

i " #' ^* ■ * ■ •* ■* -'# ' #

pochylnia

pokoje lub łazienki przystosowane

dla niepełnosprawnych

Polska

i_

XXXJ

automatycznie otwierane drzwi

w

\

winda przystosowana 1

dla niepełnosprawnych

inne urządzenia przystosowane dla niepełnosprawnych

14 12 10 8 2 4 8 10 12 14 16

LI 2001 (53 2002

WYDATKI POLAKÓW ZA GRANICĄ

W 2002 r. Polacy przekraczający granice państwa na terenie województwa dolnośląskiego wydali za granicą na kupno towarów i usług 384,5 min zł, w tym 270,6 min zł, tj. 70,4% stanowiły wydatki poniesione przez Polaków powracających do kraju przez południową granicę Polski. Ogólna wartość wydatków była mniejsza niż rok wcześniej

o 273,8 min zł, tj. o 41,6%.

Struktura i dynamika wydatków Polaków za granicą

Wyszczególnienie

2001 2002

w odsetkach 2001=100

Ogóle m... 100,0 100,0 58,4

granica:

Południowa... 69,7 70,4 59,0

Zachodnia... 30,3 29,6 57,1

(33)

31

Wydatki poniesione w 2002 r. przez Polaków powracających do kraju przez granicę:

=> południową - były mniejsze niż rok wcześniej o 41,0%, w tym wydatki na zakup towarów żywnościowych - mniejsze o 29,1%, a towarów nieźywnościowych - o 34,2%;

=> zachodnią - były mniejsze o 42,9%, w tym wydatki na zakup towarów żywnościowych były mniejsze o 42,1%, a towarów nieźywnościowych - o 44,1%.

W 2002 r. w porównaniu do 2001 r. wzrosła jedynie wartość wydatków poniesionych przez Polaków za granicą zachodnią na opłacenie kultury, rekreacji i sportu - o 25,2%.

WYDATKI CUDZOZIEMCÓW W POLSCE

Wartość towarów i usług zakupionych w Polsce przez cudzoziemców przekraczających granice państwa na terenie województwa dolnośląskiego w 2002 r. wyniosła 761,4 min zł i była o 254,1 min zł, tj. o 25,0% niższa niż w 2001 r. Więcej wydali cudzoziemcy wyjeżdżający przez granicę zachodnią - 451,5 min zł, tj. 59,3%.

Struktura i dynamika wydatków cudzoziemców w Polsce

Wyszczególnienie

Ogół

e m granica:

Południowa Zachodnia..

2001 I 2002

w odsetkach 2001=100

100,0 100,0 75,0

35,9 40,7 85,0

64,1 59,3 69,3

Wydatki poniesione w 2002 r. w Polsce przez cudzoziemców wyjeżdżających przez granicę:

=> południową - były o 15,0% mniejsze niż rok wcześniej, w tym wydatki na zakup towarów żywnościowych - mniejsze o 25,3%, a towarów nieźywnościowych - mniejsze o 10,4%,

=> zachodnią - były mniejsze o 30,7% niż przed rokiem, w tym wydatki za zakup towarów żywnościowych - mniejsze o 10,3%, a towarów nieźywnościowych - mniejsze o 28,7%.

W 2002 r. w porównaniu do 2001 r. wzrosła wartość wydatków poniesionych przez cudzoziemców przekraczających granicę południową na mięso, wyroby mięsne i tłuszcze zwierzęce - o 49,8%, a granicę zachodnią - na opłacenie usług medycznych - o 0,5%.

(34)

32

Struktura wydatków poniesionych w Polsce przez cudzoziemców zmotoryzowanych, pieszych i wyjeżdżających koleją

GRANICA POŁUDNIOWA

2.2% ^5,6%

2.0%

25.4%

309,9 min zł k s

■ .i ; "Li '' /

64,8%

2001 ₂₀₀₂

GRANICA ZACHODNIA

\

8.5%

2001

22 ^{o n/}

M*

6.8% 451.5 min zł

3.6%

25.9%

41,5%

2002

Zakupy towarów:

\XJ żywnościowych

LU nieżywnościowych

Wydatki na opłacenie:

(5-3 noclegu ^pozostałe

1 usług gastronomicznych

(35)

33

Struktura wydatków poniesionych za granicą przez Polaków zmotoryzowanych, pieszych i powracających koleją

GRANICA POŁUDNIOWA

&68.9%$

58,2%

458,7 min zł

19,8%

13,3%

o

7,6%

12^,6^%

napoje alkoholowe

i piwo bakalie i słodycze

pozostałe

8,0%

&70,2%x:

70,0%

270,6 min zł 10,7%

V X X

19,1%

2001 ²⁰⁰²

GRANICA ZACHODNIA

1,0%

66,3%

30,1%

2002

Zakupy towarów:

S3 żywnościowych

Wydatki na opłacenie:

noclegu I J pozostałe

□ nieżywnościowych

(36)

34

TABL. 1. TURYSTYCZNE OBIEKTY NOCLEGOWE W LATACH 1995-2003

WYSZCZEGÓLNIENIE a-w liczbach bezwzględnych b - Polska = 100

1995 1998 20001 20011 20021 2003 U

OBIEKTY (stan

OGÓŁEM... a

w dniu 3

877

1 VII)

1098 880 1004 918 782

b 9,4 8,2 10,2 11,6 11,6 11,0

Hotele... a 69 104 112 136 147 153

b 10,3 11,4 12,1 14,1 13,7 13,2

Motele... a 12 8 4 6 6 6

b 12,6 5,9 3,4 5,1 5,0 4,5

Pensjonaty... a 53 100 85 57 51 50

b 17,4 18,8 20,8 18,6 17,8 19,2

Domy wycieczkowe... a 44 28 23 17 15 13

b 17,3 12,0 12,8 11,6 12,2 12,6

Schroniska... a 22 26 23 23 15 16

b 25,6 25,5 27,7 28,8 22,7 24,2

Schroniska młodzieżowe... a 37 41 37 36 35 34

b 6,6 7,5 8,1 8,4 8,4 8,8

Ośrodki wczasowe... a 163 154 169 181 166 159

b 5,2 5,9 8,1 9,6 9,8 9,8

Ośrodki kolonijne... a 17 22 15 15 15 15

b 7,6 7,6 6,1 6,9 7,7 7,9

Ośrodki szkoleniowo-wypoczynkowe... a ^# 51 57 63 63 57

b ^# 10,7 11,5 6,9 12,4 10,9

Domy pracy twórczej... a ^# 7 7 7 6 5

b ^# 12,3 12,5 13,5 12,5 10,4

Zespoły ogólnodostępnych domków

turystycznych... a 51 28 44 33 29 25

b 13,2 5,7 8,6 7,5 7,4 6,8

Kempingi... a 20 27 10 13 11 12

b 9,7 10,8 5,8 7,4 7,4 8,6

Pola biwakowe... a 26 20 14 12 7 5

b 6,7 4,8 4,1 4,0 2,6 1,8

Ośrodki do wypoczynku sobotnio-niedzielnego

i świątecznego... a 43 19 19 18 17

b 33,3 21,1 24,1 25,0 25,4

Zakłady uzdrowiskowe... a 18 16 19 15 7

b 12,9 11,4 14,6 12,0 5,5

Kwatery agroturystyczne... a 44 68 121 99 ^#

b 7,2 8,4 11,3 11,0 ^#

Kwatery prywatne (pokoje gościnne) ... a 199 340 ^• ^• ^• ^#

b 11,3 6,9 ^e ^# ⁱ ^#

Pozostałe4... a 62 37 177 246 220 208

b 9,6 6,6 11,7 13,7 14,6 12,7

1 Bez pokoi gościnnych. 2 Bez kwater agroturystycznych. 1 Liczba pokoi i biur zakwaterowań i innych jednostek wynajmujących pokoje gościnne (głównie od osób fizycznych). 4 Obiekty, które nie odpowiadają

warunkom przewidzianym dla poszczególnych rodzajów obiektów oraz obiekty wykorzystywane dla potrzeb turystyki (np. domy studenckie, internaty, hotele robotnicze).